فرادرسماضی نقلی در ترکی استانبولی — نکته + مثال های کاربردی
در مقاله قبل، زمان گذشته ساده در ترکی استانبولی (گذشته معین) را به‌طور کامل بیان کردیم. در این مقاله درباره گذشته نامعین یا همان ماضی نقلی در ترکی استانبولی بحث می‌کنیم. هم‌چنین نحوه ساخت حالت خبری مثبت، منفی، سوالی مثبت و سوالی منفی برای جملههای فعلیه را با مثال‌های کاربردی و نکته‌های مهم بررسی خواهیم کرد. ماضی نقلی، برای جمله اسمیه را به‌طور کامل و دقیق در مقاله جمله اسمیه در ترکی استانبولی توضیح دادیم. این دو مقاله مکمل یکدیگرند.
ماضی نقلی یا گذشته نامعین در ترکی استانبولی
از گذشته نامعین یا ماضی نقلی برای بیان کاری که قبلا اتفاق افتاده بهره می‌گیریم که نتیجه آن تا الان باقی مانده است. تفاوت اصلی زمان ماضی نقلی و گذشته ساده نیز در همین است. این زمان در فارسی و انگلیسی معادل ندارد. از زمان ماضی نقلی در ۲ حالت زیر استفاده می‌کنیم.
- برای نقل قول در مواقعی که از وقوع آن اتفاق، اطمینان نداریم و صرفا شنیده خود را بیان می‌کنیم.
- برای بازگو کردن روایت، داستان، خبر و افسانه استفاده می‌کنیم.
پسوندهای نشان‌دهنده این زمان «mış/miş/muş/müş» هستند. این پسوندها متناسب با قانون هماهنگی حروف صدادار در ترکی استانبولی انتخاب می‌شوند.
ساختار خبری مثبت ماضی نقلی در ترکی استانبولی
در این قسمت نحوه ساخت جملههای خبری مثبت و منفی را بررسی می‌کنیم. مراحل به صورت گام به گام توضیح داده می‌شود.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف پسوند mak/mek)
- متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه، به آن یکی از پسوندهای «mış/miş/muş/müş» اضافه می‌کنیم.
- در مرحله آخر به ساختار، پسوندهای شخصی را اضافه می‌کنیم. (ضمیرهای شخصی برای زمان ماضی نقلی، همان ضمایر شخصی در زمان حال استمراری در ترکی استانبولی«şimdiki zaman» است.)
نحوه قرارگیری و ترتیب پسوندها برای ساختار خبری مثبت در جدول زیر نوشته شده است.
| ساختار خبری مثبت در ماضی نقلی | ||
| پسوندهای شخصی | mış/miş/muş/müş | ریشه فعل |
ساختار خبری مثبت برای فعل (Okumak) «خواندن» را بررسی کنید.
| پسوندهای شخصی | پسوندهای ماضی نقلی | ریشه فعل | ضمیرها |
| um | muş | oku | ben |
| sun | sen | ||
| - | o | ||
| uz | biz | ||
| sunuz | siz | ||
| lar | onlar |
مثال‌های زیر برای درک بهتر مطلب ساختار خبری مثبت در جملههای فعلیه آورده شده است.
O saat dokuzda iş yerinden çıkmış.
او ساعت ۹ از محل کار بیرون رفته است.
Taksim′de kaza olmuş.
در تکسیم (نام محله‌ای در استانبول) تصادف شده است.
Telefonumu evde unutmuşum.
تلفنم را در خانه فراموش کرده‌ام.
ساختار خبری منفی ماضی نقلی در ترکی استانبولی
برای ساختن جمله خبری منفی همانند خبری مثبت عمل می‌کنیم با این تفاوت که در خبری منفی باید ابتدا ریشه فعل را منفی کنیم. برای این کار از پسوندهای منفی‌ساز «ma/me» بهره می‌گیریم.
| ساختار خبری منفی در ماضی نقلی | |||
| پسوندهای شخصی | mış/miş | ma/me | ریشه فعل |
در جدول زیر، نحوه ساخت را با فعل‌های (Gitmek) «رفتن» و (Satmak) «فروختن» توضیح می‌دهیم.
| پسوندهای شخصی | پسوندهای ماضی نقلی | پسوند منفی‌ساز | ریشه فعل | ضمیرها |
| ım/im |
mış miş |
ma me |
sat git | ben |
| sin/sın | sen | |||
| - | o | |||
| ız/iz | biz | |||
| sınız/siniz | siz | |||
| ler/lar | onlar |
نکته: در ساختار منفی، چون از «ma/me» استفاده می‌کنیم، با توجه به قانون هماهنگی حروف صدادار فقط می‌توانیم از دو پسوند «mış/miş» بهره بگیریم.
نکته: در جدول بالا، برای هر ضمیر دو پسوند شخصی وجود دارد که دلیل آن استفاده از دو پسوند «mış/miş» است.
در مثال‌های زیر به نحوه انتخاب پسوندها و توضیحات داخل پرانتزها دقت کنید که به فهم بهتر این مبحث کمک خواهند کرد.
Öğretmen söyledi, ders çalışmamışsın.
معلم گفت درس نخوانده‌ای. (خودم خبر نداشتم، الان معلم خبردارم کرده است.)
O, kitabı bana almamış.
او، کتاب را برای من نخریده است. (شخصی به من خبر داده است که، او کتاب را برای من نخریده است.)
Ayhan bu gece Ankara′ya gitmemiş.
«آیهان» امشب به آنکارا نرفته است. (من فکر می‌کردم رفته ولی الان خبردار شدم که نرفته است.)
Annem söyledi, dün gece uyumamışsın.
مادرم گفت دیشب نخوابیده‌ای. (خودم شاهد نخوابیدن تو نبوده‌ام، از مادر شنیده‌ام.)
زبان ترکی یکی از زبان‌های پرکاربرد دنیا است. به دلیل اهمیت یادگیری این زبان، «فرادرس» فیلم آموزش زبان ترکی – سطح مقدماتی (A1 و A2) را تدوین کرده که لینک آن در ادامه آمده است.
- برای دیدن فیلم آموزش زبان ترکی - سطح مقدماتی A1 و A2 + اینجا کلیک کنید.
ساختار سوالی مثبت ماضی نقلی در ترکی استانبولی
برای سوالی کردن جمله در زمان ماضی نقلی، مراحل زیر را طی می‌کنیم.
- ریشه را بدست می‌آوریم.
- یکی از پسوندهای زمان ماضی نقلی را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه، انتخاب می‌کنیم.
- یکی از پسوندهای پرسشی را اضافه می‌کنیم.
- در مرحله آخر متناسب با ضمیر، پسوند شخصی مناسب را انتخاب می‌کنیم.
ساختار سوالی مثبت در زمان ماضی نقلی مطابق جدول زیر است.
| ساختار سوالی مثبت در ماضی نقلی | |||
| پسوند شخصی | mı/mi/mu/mü | mış/miş/muş/müş | ریشه فعل |
به عنوان مثال در این قسمت، سوالی مثبت را با فعل (Gelmek) «آمدن» صرف می‌کنیم. دقت کنید که پسوندهای پرسشی هیچ‌گاه به کلمه قبل خود متصل نمی‌شوند، پس باید جدا نوشته شوند.
| پسوندهای شخصی | پسوند سوالی | پسوند ماضی نقلی | ریشه فعل | ضمیرها |
| y+im | mi | miş | gel | ben |
| sin | sen | |||
| - | o | |||
| y+iz | biz | |||
| siniz | siz | |||
| ler | onlar |
نکته: در ساختار سوالی اول‌شخص مفرد و جمع، بعد از پسوند سوالی، باید از «y» میانجی استفاده شود. به مثال زیر توجه کنید.
Ben aşı olmuş muyum?
آیا به من واکسن زده‌اند؟ (تا این لحظه مطلع نبودم و می‌پرسم که متوجه بشم.)
نکته: در سوم‌شخص جمع بعد از پسوند ماضی نقلی باید پسوند شخصی «lar/ler» اضافه شود و بعد از پسوند پرسشی آورده می‌شود.
Onlar gelmişler mi?
آیا آن‌ها آمده‌اند؟
مثال‌های زیر برای درک بهتر حالت سوالی مثبت آورده شده‌اند.
Bebek uyumuş mu?
آیا نوزاد خوابیده است؟ (من خبر ندارم و از شخصی که مطلع هست در حال پرسیدن هستم.)
Ben sana cevap vermiş miyim?
آیا من به تو جواب داده‌ام؟ (فراموش کرده‌ام که به تو جواب داده‌ام یا نه. )
Geçen yıl ülkemizde deprem olmuş mu?
آیا سال قبل در کشور ما زلزله رخ داده است؟ (شک دارم بنابراین از شخصی در حال پرسیدن هستم)
Sen çocukken köye gitmiş misin?
آیا تو در کودکی به روستا رفته‌ای؟ (مطلع نیستم و در حال پرسیدن هستم.)
ساختار سوالی منفی ماضی نقلی در ترکی استانبولی
در بخش‌های بالاتر درباره ساختارهای خبری مثبت، خبری منفی و سوالی مثبت در ماضی نقلی صحبت کردیم. حال به نحوه ساخت جمله سوالی منفی در ماضی نقلی می‌‌پردازیم. ابتدا به ساختار و فرمول کلی در جدول زیر توجه کنید.
