گوگل اسکولار چیست؟ | راهنمای جامع گوگل اسکالر به زبان ساده

گوگل اسکولار یک موتور جستجوی رایگان است که مقالات علمی و دانشگاهی را نمایه می‌کند و دانشجویان برای دسترسی و جستجوی مقالات می‌توانند از آن استفاده کنند. گوگل اسکولار شامل بسیاری از کتاب‌ها، مقالات کنفرانسی، پایان‌نامه‌ها و سایر مقاله‌های دانشگاهی است که از میان آن‌ها می‌توان به گواهی‌های ثبت اختراع نیز اشاره کرد. با وجود اینکه گوگل هیچ‌گاه میزان مقالات موجود در پایگاه‌داده این موتور جستجو را منتشر نکرده است اما مقداری در حدود 389 میلیون پرونده را - تا ماه مه 2018 - برای آن تخمین می‌زنند. این میزان تا ماه مه 2014، برابر با 160 میلیون پرونده تخمین زده شده بود.

تاریخچه گوگل اسکولار

گوگل اسکولار نتیجه بحث بین دو شخص به نام‌های «الکس ورستاک» (Alex Verstak) و «آنوراگ آشاریا» (Anurag Acharya) بوجود آمد که هر دو در گوگل کار می‌کردند. قابلیت‌های گوگل اسکولار در طول زمان افزایش پیدا کرد. در سال 2006 بود که قابلیت وارد کردن موارد «استناد» (Citation) به آن اضافه شد. در سال 2007، آشاریا اعلام کرد که گوگل اسکولار برنامه‌ای را آغاز کرده است که از آن طریق، مقالات علمی را با موافقت ناشران آن‌ها دیجیتالی کند. این کار جدای از کار «گوگل بوک» (Google Books) بود که کتاب‌های قدیمی را تنها اسکن می‌کرد و «فراداده» (Metadata) آن‌ها در دسترس نبود.

فیلم آموزش جستجوی علمی با Google Scholar گوگل اسکالر در فرادرس

کلیک کنید

در سال ۲۰۱۱، گوگل عبارت «Scholar» را از نوار ابزار موتور جستجوی خود حذف کرد. در این بین، سایت‌هایی با امکاناتی مشابه راه‌اندازی شدند که از میان آن‌ها باید به «مایکروسافت آکادمیک» (Microsoft Academics) در سال 2016 اشاره کرد. نقطه عطف این اتفاقات در سال 2012 رخ داد که امکان ایجاد پروفایل مجزا برای پژوهشگران فراهم شد که پژوهشگران در این پروفایل می‌توانند زمینه‌های مورد علاقه خود را وارد کنند.

قابلیت دیگری که در سال 2013 به این موتور جستجو اضافه شد به کاربران این امکان را می‌داد تا نتایج جستجوی خود را در «کتابخانه گوگل اسکولار» (Google Scholar Library) ذخیره کنند. با این امکان،‌ پژوهشگران می‌توانند نتایج خود را بر اساس «برچسب» (Tag)،‌ سازماندهی کنند.

دلیل استفاده از گوگل اسکولار به جای گوگل

ما هر روزه برای جستجوهای خود در اینترنت از گوگل استفاده می‌کنیم. حال این سوال پیش می‌آید که چرا باید از گوگل اسکولار کمک بگیریم. یکی از مزایای این کار، دسترسی به رابط کاربری مشابه با صفحه جستجوی گوگل است. البته تفاوت‌هایی نیز با صفحه جستجوی گوگل دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• امکان کپی کردن فرمت‌های مختلف ارجاع اعم از «MLA» و «APA»
• استخراج داده‌های «کتاب‌شناسی» (Bibliographic) همچون «BibTex» و «RIS» برای استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت مراجع
• وجود لینک‌هایی که شما را به طور مستقیم به نسخه کامل مقاله هدایت می‌کنند.

فیلم آموزش جستجوی علمی با Google Scholar گوگل اسکالر در فرادرس

کلیک کنید

با وجود این‌که جستجو در گوگل اسکولار رایگان است اما بیشتر مقالات علمی به طور رایگان در دسترس نیستند. با این وجود، گوگل سعی می‌کند نسخه‌های پیش‌نویس آن‌ها را نیز پیدا کند. علاوه بر این، اگر دانشگاه شما امکان استفاده از پایگاه‌های علمی را داشته باشد، می‌توانید اتصالی را تنظیم کنید که مواردِ در دسترس دانشگاه شما را در جستجو نمایش دهد.

نحوه سرچ مقاله در گوگل اسکولار

از آن‌جایی که جستجو در گوگل اسکولار بسیار به جستجوی گوگل شباهت دارد، کار را با جستجوی عبارت «یادگیری ماشین» (Machine Learning) آغاز می‌کنیم. در تصویر زیر، نتایج این جستجو نشان داده شده است.

دو خط اول در نتایج جستجوی گوگل اسکولار

همانطور که در تصویر زیر می‌بینید، دو خط ابتدایی در نتایج جستجو شامل عنوان پرونده (اعم از مقاله، کتاب، فصل، گزارش یا ...) است. خط دوم، اطلاعات کتاب‌شناسی پرونده را در اختیار ما قرار می‌دهد. این اطلاعات، به ترتیب موارد زیر را شامل می‌شوند:

• نویسنده (نویسندگان)
• مجله یا کتابی که این نوشته در آن به چاپ رسیده است.
• سال انتشار
• ناشر

با کلیک بر روی نتیجه جستجو، به صفحه ناشر هدایت می‌شوید تا اطلاعات بیشتری را راجع به آن نتیجه کسب و همچنین به چکیده مطلب، دسترسی پیدا کنید.

نحوه دانلود مقاله از گوگل اسکولار

در سمت چپ برخی از نتایج، لینکی برای دستیابی به نسخه کامل پرونده و دانلود مقاله از گوگل اسکولار وجود دارد. البته توجه داشته باشید که ممکن است این لینک،‌ نسخه نهایی چاپ شده از مجله - یا مقاله - را شامل نشود.

خط نهایی نتایج جستجو

در خط انتهایی از نتایج جستجو و بعد از چکیده، لینک‌های مفیدی وجود دارند. اولین لینک، عبارت «Cited by» است و تعداد مقالاتی را نشان می‌دهد که به این مقاله استناد کرده‌اند. از این قابلیت مهم در مسائل مختلفی می‌توان استفاده کرد. در ابتدا، استفاده از این لینک کمک می‌کند تا آخرین تحقیقات ارجاع شده به این مقاله را بررسی کنیم. نکته دوم این است که هرقدر تعداد این ارجاعات بیشتر باشند، نشان‌دهنده اعتبار بیشتر آن است.

البته توجه داشته باشید که چاپ مقالات همواره با تاخیر همراه است. به طور مثال، اگر در سال 2020، مقاله‌ای را پیدا کردید که سال انتشار آن مربوط به ۲۰۱۹ یا ۲۰۲۰ بود، نباید انتظار ارجاعات زیادی داشته باشید. در بیشتر موارد، چاپ یک مقاله علمی، فرآیندی شش ماهه یا بیشتر را طی می‌کند. به همین دلیل، حتی اگر از آخرین مقالات برای ارجاعات در مقاله علمی استفاده شود، تا زمانی که مقاله مورد نظر به چاپ نرسیده باشد، تعداد ارجاعات به این مقالات ثبت نمی‌شوند.

ممکن است یک مقاله، در پایگاه‌داده‌های مختلفی با نسخه‌های مختلفی موجود باشد. این نسخه‌های مختلف در لینک «تمام نسخه‌های» (All ... Versions) یافت می‌شوند. در تصویر زیر، نسخه فارسی گوگل اسکولار و نتایج آن برای جستجوی عبارت «شبکه عصبی مصنوعی» (Artificial Neural Network) نشان داده شده است.

رفرنس دهی با گوگل اسکولار

با کلیک بر روی علامت نقل قول «"»، فرمت‌های ارجاع «MLA»، «APA»، «Chicago»، «Harvard و «Vancouver» نمایش داده می‌شوند. به این نکته توجه داشته باشید که تعداد ارجاعات در نتایج گوگل ممکن است با تعداد حقیقی آن‌ها متفاوت باشند.

بنابراین بهتر است این عدد را با منبع اصلی مقاله تطبیق دهید. همچنین اگر از نرم‌افزارهای مدیریت مراجع نظر «اندنوت» (EndNote) استفاده می‌کنید با کلیک بر روی آیکون مربوط به آن‌ها، فایل سازگار با این نرم‌افزار برای رفرنس دهی با گوگل اسکولار در اختیار شما قرار می‌گیرد.

در نهایت، با کلیک بر روی گزینه، «مقالات مرتبط» (Related Articles)، به مقالات مرتبط با آن مقاله دسترسی پیدا می‌کنید.

نکاتی برای سرچ گوگل اسکولار

برای این‌که به هنگام سرچ در گوگل اسکولار، به نتیجه بهتری دست پیدا کنید نیازمند رعایت نکات مختلفی هستید که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

فیلم آموزش جستجوی علمی با Google Scholar گوگل اسکالر در فرادرس

کلیک کنید

• جستجوی گوگل اسکالر حساس به حروف کوچک و بزرگ نیست به این معنی که می‌توان یادگیری ماشین را هم به صورت «Machine Learning» و هم به صورت «machine learning» نوشت و به نتایج مشابهی دست پیدا کرد.
• از کلمات کلیدی به جای عبارات کامل استفاده کنید. در صورتیکه به جای تایپ کردن عبارات کامل، از کلمات کلیدی استفاده کنید، به نتایج بهتری دست پیدا می‌کنید. بهترین راه این است که فهرستی از کلمات کلیدی آماده کنید و  به ازای هرکدام، جستجو انجام دهید.
• برای اینکه نتایج بدست آمده، به طور دقیق مطابق با کلمه کلیدی جستجو شده باشند، از «"» استفاده کنید. بدون استفاده از علامت نقل قول، گوگل اسکالر هر کلمه کلیدی را یک عبارت جدا در نظر می‌گیرد. به طور مثال، با جستجوی عبارت «پارک ملی» (National Park)، گوگل کلمات پارک و ملی را به طور جداگانه در نظر می‌گیرد و ممکن است نتایجی نامرتبط را نمایش دهد اما اگر به صورت «"National Park"» جستجو را انجام دهیم، گوگل، آن‌را به صورت یک عبارت واحد در نظر می‌گیرد.
• با قراردادن «سال» در عبارت جستجو، نتایج مربوط به همان سال را دریافت می‌کنید. به طور مثال، با جستجوی عبارت «self driving cars 2015» به نتایج سال 2015 هدایت می‌شوید.
• برای تنظیم نتایج جستجو از نوار کناری استفاده کنید. با استفاده از این امکان که در سمت چپ صفحه (برای گوگل فارسی در سمت راست) قرار دارد می‌توانید محدودیت‌های بیشتری را برای نتایج اعمال کنید.
• برای کنترل نتایج جستجو، از «عملگر بولی» (Boolean Operator) استفاده کنید. پیش‌تر گفتیم که جستجو‌ها حساس به حروف کوچک و بزرگ نیستند اما عملگرهای بولی وجود دارند که برای استفاده از ‌آن‌ها حتما باید از حروف بزرگ استفاده کرد. شرح این عملگرها در زیر آورده شده‌اند.
  • «AND»: درصورتیکه از این عبارت، بین دو کلمه کلیدی استفاده شود، هر دو کلمه کلیدی در نتایج وجود خواهند داشت.
  • «NOT»: با بگارگیری این عبارت،‌ کلمه کلیدی بعد از این عبارت از نتایج حذف می‌شود.
  • «OR»: وزن یکسانی از هر دو کلمه کلیدی را در نتایج خواهید داشت که در هر نتیجه، یکی از کلمات کلیدی وجود دارد.

جستجوی پیشرفته در گوگل اسکولار

با استفاده از امکان جستجوی پیشرفته در گوگل اسکولار می‌توانید کنترل بهتری بر نتایج بدست ‌آمده داشته باشید. اگر در مراحل ابتدایی جستجوی مقالات علمی باشید، جستجوی پیشرفته، در نهایت نتایج محدودی را به شما ارائه می‌کند اما اگر با نتایج ارائه شده آشنا باشید، کنترل بیشتری بر آن‌ها خواهید داشت و به نتایج بهتری دست پیدا می‌کنید. برای دسترسی به جستجوی پیشرفته، با کلیک بر روی منوی سمت راست و انتخاب «جستجوی پیشرفته» صفحه مربوط به آن باز می‌شود.

البته اگر زبان گوگل را انگلیسی انتخاب کرده باشید، این گزینه‌ها در نهایت در سمت چپ وجود خواهند داشت. در تصویر زیر، عبارت یادگیری ماشین را در جستجوی پیشرفته وارد کرده‌ایم.

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، گزینه‌های مختلفی که در جستجوی پیشرفته وجود دارند، به خودی خود گویای کارکرد آن قسمت هستند. به طور مثال، در تصویر زیر، جستجویی مد نظر داریم که شامل عبارت «شبکه عصبی» (Neural Network) باشد و در نتایج جستجو، عبارت «ایالات متحده» (United States) را نداشته باشیم. همچنین در نظر داریم مقالاتی برای ما نمایش داده شوند که بین سال‌های 2009 تا 2020 به چاپ رسیده باشند.

سفارشی سازی و اولویت ها در تنظیمات گوگل اسکولار

تغییر تنظیمات گوگل اسکولار برای رسیدن به نتایج بهتر، اهمیت ویژه‌ای ندارد اما کمک می‌کند تا نتایج سفارشی‌سازی شده بهتری داشته باشیم. منوی تنظیمات را می‌توان در سمت راست صفحه پیدا کرد. این منو به ۵ بخش تقسیم شده که در تصویر زیر نمایش داده شده است.

• «نتایج جستجو» (Search Results): این بخش شامل معمول‌ترین المان‌های کنترل است که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
  • «مجموعه‌ها» (Collections): گوگل اسکولار به طور پیش‌فرض، مقالات و اختراعات را جستجو می‌کند اما این پیش‌فرض را می‌توان تغییر داد تا به نتایجی همچون «رویه قضایی» (Case Law) در نتایج جستجو دست پیدا کرد. البته تا زمان نگارش این مطلب، چنین ویژگی برای زبان فارسی توسط گوگل پیش‌بینی نشده است.
  • «مدیر فهرست منابع» (Bibliographic Manager): در صورتیکه از نرم‌افزارهای مدیرت مراجع کمک می‌گیرید می‌توانید نوع خروجی مورد نظر خود را در این بخش مشخص کنید. به طور مثال، می‌توان خروجی‌ها بر اساس «BibTex» (برای Latex) و همچنین «EndNote» تنظیم کرد.
• «زبان‌ها» (Languages): از این گزینه زمانی استفاده کنید که بخواهید مقالاتی با یک زبان مشخص برای شما نمایش داده شوند.
• «پیوندهای کتابخانه» (Library Links): همانطور که گفته شد، اگر دانشگاه شما، اشتراک پایگاه داده‌ای را داشته باشد، از طریق آن می‌توانید به متن کامل مقالات دسترسی پیدا کنید. در این قسمت با جستجوی موسسه یا دانشگاه خود و اضافه کردن آن به حساب کاربری، امکان دسترسی به مقالات مرتبط را به طور کامل خواهید داشت.
• افزونه «Google Scholar Button»: با نصب افزونه گوگل اسکولار یک بخش جستجو در نوارابزار گوگل برای شما ایجاد می‌شود تا بتوانید در هر وب‌سایتی، به گوگل اسکولار دسترسی داشته باشید و از طریق آن جستجوی خود را انجام دهید. علاوه بر این، هر متنی را که در یک وب‌سایت انتخاب کنید، با فشردن یک کلید، نتایج مربوط به آن در گوگل اسکالر برای شما نمایش داده می‌شوند.
• «حساب» (Account): در این بخش، دو گزینه وجود دارد که گزینه اول یعنی «پیوندهای دسترسی خارج دانشگاهی در حالت ورود به سیستم»، به شما کمک می‌کند زمانی که در سفر هستید یا این‌که به هر دلیل در دانشگاه حضور ندارید، اشتراک دانشگاه برای شما فعال باشد. به این ترتیب، دسترسی به نتایجی که در حالت «حضور در دانشگاه» (on-Campus) بدست آورده‌اید، در خارج از محیط دانشگاه برای شما فراهم می‌شوند.

استفاده از ویژگی کتابخانه من برای ذخیره نتایج گوگل اسکولار

زمانیکه به حساب کاربری خود در گوگل وارد شوید و بعد از آن، جستجو را انجام دهید، گوگل، ابزارهای ساده‌ای را در اختیار شما قرار می‌دهد تا از آن طریق، نتایج جستجوهای خود را سازماندهی کنید. این ویژگی، خاصه زمانی کاربرد دارد که از یک نرم‌افزار مدیریت منابع استفاده نکنید. برای بهره‌گیری از این قابلیت، کافی است روی گزینه «ستاره» در کنار هریک از نتایج جستجو کلیک کنید تا این نتایج در کتابخانه شما، ذخیره شوند.

علاوه بر این، اطلاعات مندرج در عنوان و فراداده جستجوی گوگل را می‌توانید در «کتابخانه من» (My Library) تغییر دهید تا اگر اشتباهی در نوع آدرس‌دهی یا فراداده آن وجود دارد، اصلاح شود و فرمت اصلاح شده را برای ارجاع، در اختیار داشته باشید. در اینجا به طور مثال، یکی از نتایج جستجو را ذخیره کرده‌ایم، برای ثبت تغییرات، بعد از انتخاب نتیجه جستجو، روی گزینه «ویرایش» کلیک می‌کنیم:

در ادامه، صفحه‌ای به شکل زیر باز می‌شود که اطلاعات مورد نظر را می‌توان تغییر داد.

محدودیت های گوگل اسکولار

همانطور که در ابتدای متن به آن اشاره شد، هیچ گزارش رسمی از تعداد مقالات موجود پایگاه‌داده گوگل اسکولار وجود ندارد اما هر ساله، میلیون‌ها مقاله و نشریات مختلف به آن اضافه می‌شود. در حال حاضر، گوگل اسکولار، تمامی نتایج جستجو را برای شما نمایش نمی‌دهد. به طور مثال، این نتایج می‌توانند شامل پادکست‌ها، فیلم‌های آموزشی، مقالات، آمارها و ... باشند که تا زمان نگارش این آموزش، مطالب زیر در گوگل اسکالر نمایش داده می‌شوند:

• «مقالات ژورنال‌های علمی» (Journal Articles): این مقالات، شامل ترکیبی از مقالات داوری شده، «مقالات در نشریات کم‌اعتبار» (Predatory Journals) و نسخه‌های «پیش از انتشار»‌ (Pre-print Archives)  هستند.
• «مقالات کنفرانسی» (Conference Proceedings): مقاله‌ها و فایل‌های ارائه‌ای که در کنفرانس‌ها استفاده می‌شوند را می‌توان در نتایج جستجو گوگل اسکولار پیدا کرد.
• نتایج روندهای قضایی
• ثبت اختراعات: تنها در صورتی این نوع از نتایج نمایش داده می‌شوند که در تنظیمات جستجو، تیک گزینه جستجو برای «اختراعات» (Patents) فعال باشد.

توجه داشته باشید که اطلاعات مربوط به مقالات در گوگل اسکولار توسط افراد متخصص جمع‌آوری نمی‌شوند و این اطلاعات، به طور ویژه‌ای به منبع اصلی وابسته هستند. این نوع از گرد‌آوری اطلاعات، متفاوت از روش مورد استفاده در «Scopus» و «Web of Science» است.

منابع جایگزین گوگل اسکولار

با وجود اینکه گوگل اسکولار، پرکاربردترین موتور جستجوی علمی به شمار می‌آید اما موتورهای جستجوی دیگری نیز وجود دارند که از میان آن‌ها می‌توان به «Microsoft Academics» به عنوان نزدیک‌ترین رقیب آن و همچنین «Semantic Scholar» اشاره کرد.

سوالات متداول در خصوص گوگل اسکولار

تا اینجای کار سعی کردیم توضیح کاملی در خصوص گوگل اسکولار و نحوه جستجو و سازماندهی نتایج ارائه کنیم اما ممکن است همچنان سوالاتی وجود داشته باشند که در ادامه سعی می‌کنیم به بیان برخی سوالات متداول و پاسخ آن‌ها بپردازیم.

فیلم آموزش جستجوی علمی با Google Scholar گوگل اسکالر در فرادرس

کلیک کنید

آیا گوگل اسکولار را می توان یک پایگاه داده کتابشناسی دانست؟

در پاسخ باید بگوییم خیر. گوگل اسکولار یک موتور جستجو است تا اینکه یک پایگاه‌داده باشد. برای این‌که بتوان گوگل اسکولار را یک پایگاه‌داده دانست باید شناسه‌های با ثباتی را برای نتایج آن در نظر گرفت و اطمینان حاصل کرد که این نتایج، حذف نمی‌شوند.

آیا گوگل اسکولار یک منبع علمی به شمار می آید؟

خیر. گوگل اسکولار یک موتور جستجو برای مقالات علمی است اما مقالات یافته شده را می‌توان به عنوان منابع علمی طبقه‌بندی کرد.

آیا گوگل اسکولار فقط مقالات داوری شده را نشان می دهد؟

خیر. این موتور جستجو، تمامی مقالات را از سراسر جهان جمع‌‌آوری می‌کند که برخی از آن‌ها نیز داوری شده نیستند.

آیا دانلود مقالات از گوگل اسکولار رایگان است؟

گوگل اسکالر برای در اختیار قرار دادن مقاله، هیچ پولی از شما دریافت نمی‌کند اما ممکن است شما از طریق این موتور جستجو، به صفحه‌ای هدایت شوید که برای دریافت نسخه کامل و چاپ شده مقاله، نیاز به پرداخت وجه داشته باشید. با این وجود، سعی بر این است که مقالات نمایش داده شده، لینک دریافت رایگان داشته باشند.

ساده ترین راه استفاده از گوگل اسکولار چیست؟

ساده‌ترین راه استفاده از این موتور جستجو، نصب و فعال کردن افزونه مربوط به آن یعنی «Google Scholar Button» یا همانی «دکمه Google Scholar» در مرورگر کروم است.

لینک مربوط به دکمه Google Scholar: (+)