جمع بستن در ترکی استانبولی — نحوه و قواعد + مثال و تمرین
یکی از قواعدی که در ابتدای یادگیری زبانی جدید به زبانآموزان آموزش داده میشود، نحوه جمع بستن اسمها در زبان مقصد است. زیرا تمامی اسمها و کلمههای مکالمه، مفرد نیستند. از آنجا که زبان ترکی استانبولی زبانی پسوندی است، برای جمع بستن در ترکی استانبولی از پسوندهای مخصوصی استفاده میکنیم که در این مطلب با مثالهای کاربردی و جدول آموزش میدهیم.
پسوند در ترکی استانبولی
پسوندها در زبان ترکی استانبولی نقش بسیار مهمی دارند چراکه میتوانند باعث تغییر مفهوم کلمه شوند. پسوندها بخش انتهایی کلمه را تشکیل میدهند و به تنهایی مفهومی ندارند. پسوندها در ترکی استانبولی در دو گروه طبقهبندی میشوند.
- پسوندهای ساختاری که باعث بهوجود آمدن کلمهها و مفهوم جدید میشوند.
- پسوندهای اسمساز که کلمهها را به اسم تبدیل میکند.
از نکات مهم پسوندها میتوان به متفاوت بودن پسوندهای مورد استفاده فعل و اسم نام برد. به عبارت دیگر، فعلها نمیتوانند پسوندهای مخصوص اسمها را دریافت کنند. اگر یک کلمه چندین پسوند گرفته باشد، برای تشخیص فعل یا اسم بودن آن، توجه به آخرین پسوند کافی خواهد بود. زیرا آخرین پسوند اگر پسوند فعلساز باشد، کلمه فعل است و اگر آخرین پسوند اسمساز باشد، کلمه اسم خواهد بود.
انواع پسوند اسمی در ترکی استانبولی
پسوندهای اسمی در پنج دسته، طبقهبندی میشوند.
- پسوند جمع بستن
- پسوند مضاف
- پسوندهای حالت
- پسوند ملکی
- پسوند برابری
جمع بستن در ترکی استانبولی
هر کلمهای به صورت تنها و بدون پسوندی کلمه مفرد محسوب میشود. به این حالت از کلمهها که فقط یک اسم را مشخص میکنند، اسم مفرد گفته میشود. در همه زبانها برای مشخص کردن تعداد بیشتری از موجودات، از قواعد جمع بستن استفاده میشود. برای جمع بستن در ترکی استانبولی دو پسوند «lar/ler» بهکار برده میشود. بعد از پسوندهای جمع بستن میتوان پسوندهای ملکی، حالت و پرسشی به عبارت اضافه کرد. اما برعکس این موضوع وجود ندارد. برای انتخاب پسوندهای جمع بستن، همواره باید به آخرین حرف صدادار کلمه دقت کرد.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه جزو حروف «اینجه» (نازک) باشد، از پسوند «ler» برای جمع بستن استفاده میکنیم.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه جزو حروف «کالین» (ضخیم) باشد، از پسوند «lar» برای جمع بستن استفاده میکنیم.
در جدول زیر، نحوه انتخاب پسوندهای جمع بستن آورده شده است.
نحوه انتخاب پسوند جمع بستن | |
پسوند جمع بستن | آخرین حرف صدادار کلمه |
lar | a/ı/o/u |
ler | e/i/ö/ü |
مثالهای زیر، برای یادگیری بهتر این بخش و به خصوص نحوه انتخاب پسوندهای جمع بستن در ترکی استانبولی نوشته شده است.
Babam kestiği odunları kömürlüğe taşıdı.
پدرم چوبهایی را که بریده بود به انباری برد.
En çok doğa ile ilgili şiirleri severim.
شعرهای در مورد طبیعت را بیشتر دوست دارم.
çamaşırları topladıktan sonra bulaşıkları yıka.
پس از جمعآوری لباسهای شسته شده، ظرفها را بشویید.
Hep bizi duygulandıran şarkılar söylüyordun.
تو همیشه آهنگهایی میخواندی که ما را احساساتی میکرد.
Gençlerin elinden telefon düşmüyor.
گوشی از دست جوانان نمیافتد.
Kışın arabaya kış lastikleri takmalısın.
در زمستان باید لاستیکهای زمستانی نصب کنی.
Ben hep doğruları söylerim.
من همیشه حقیقت را میگویم.
Burada kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer.
اینجا زمستانها سرد و بارانی و تابستانها گرم و خشک است.
Doktora gidip ve çürüyen dişlerimi çektireceğim.
من به دکتر مراجعه میکنم و دندانهای پوسیدهام را میکشم.
Onun artık kulakları iyi işitmiyor.
گوشهایش دیگر خوب نمیشنود.
Hemen işlerini bitirde dışarıya gidelim.
زود کارهایت را تمام کن که بیرون برویم.
Otobüsler hep dolu geçiyor.
همه اتوبوسها پر عبور میکنند.
Senin yemeğin diğerlerinden daha lezzetli olmuş.
طعم غذای شما بهتر از بقیه است.
Arabadaki erzakları eve taşır mısın?
آیا میتوانید مواد غذایی را در [با] ماشین به خانه ببرید؟
Çok duygulandı, kelimeler boğazına dizildi ve konuşamadı.
آنقدر متاثر شده بود که کلمات در گلویش گیر کرده بود و نمیتوانست حرف بزند.
Tüm gece teleskopuyla yıldızları inceledi.
تمام شب با تلسکوپش ستارهها را بررسی میکرد.
Elindeki tohumları tek tek toprağa yerleştirdi.
بذرهای در دستش را دانهدانه داخل خاک جایگذاری کرد.
Mağazadaki bisikletlerin hiçbirisini beğenmemiş.
هیچکدام از دوچرخههای مغازه را نپسندیده است.
Yarın evdeki tüm halıları yıkatmaya vereceğim.
فردا تمام فرشهای خانه را به قالیشویی خواهم فرستاد.
Tırnakların çok uzamış, kes artık.
ناخنهایت خیلی بلند است، کوتاه کن.
Yere dökülen meyveleri tek tek topladı.
میوههایی که روی زمین ریخته بودند را یکی یکی جمع کرد.
Rüzgar estikçe ağaçtan yapraklar dökülüyordu.
با وزش باد برگها از درخت میریختند.
İleride buralar çok değerlenecek.
در آینده چنین فضاهایی خیلی ارزشمند خواهند شد.
Toplantıdan önce sandalyeleri dizmeliyiz.
بعد از جلسه باید صندلیها را مرتب کنیم.
Yavru kediler çok sevimli oluyorlar.
گربههای کوچک خیلی دوستداشتنی هستند.
Yorgunluktan dizlerim ağrımaya başladı.
از خستگی زانوهایم درد گرفتند.
Dolu yağışında evlerin çatıları zarar görmüş.
بعد از بارش تگرگ، سقف خانهها آسیب دیده است.
Yukarıdan garip sesler geliyor.
از بالا صداهای عجیب و غریب میآید.
Buradaki bütün evlerin pencereleri kuzeye bakar.
در اینجا پنجرههای تمام خانهها به سمت شمال است.
نکته: در جمله پس از اعداد، کلمه بدون پسوند جمع میآید. به عبارت دیگر، جمله نمیتواند هم شامل پسوند lar/ler باشد و هم شامل اعداد نشاندهنده شمار شیء.
Çocuklar bahçede oyun oynuyorlar. (درست)
بچهها در حیاط بازی میکنند.
iki çocuk bahçede oyun oynuyorlar. (درست)
دو کودک در حیاط بازی میکنند.
iki çocuklar bahçede oyun oynuyorlar. (نادرست)
دو بچهها در باغچه بازی میکنند. (نادرست.)
نکته: بعد از صفتهای نشاندهنده مقدار از پسوندهای جمع استفاده نمیشود. به مثالهای زیر توجه کنید.
Birkaç sınıf pikniğe gidecek.
تعدادی از کلاسها به پیکنیک خواهند رفت.
(در ترکی استانبولی کلمه «کلاس» نباید جمع بسته شود. بنابراین پسوند lar/ler نمیگیرد.)
∗∗∗
Çoğu insan bunu bilmez.
بیشتر انسانها این را نمیدانند.
(کلمه انسان در ترکی جمع بسته نشده است.)
∗∗∗
Biraz elma yedim.
تعدادی سیب خوردم.