پشتوانه مالی بیت کوین چیست و چقدر معتبر است؟ — به زبان ساده

این روزها بازار ارزهای دیجیتال به شدت داغ است و افراد از سرتاسر دنیا در آن فعالیت می‌کنند. در این میان سوالی که ذهن بیشتر فعالان این بازار و سایر افراد را درگیر خود کرده، پشتوانه مالی بیت کوین و به طور کلی رمزارزها است. اهمیت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که به نوسانات شدید قیمتی ارزهای دیجیتال توجه داشته باشیم. این نوسانات، سوالات زیادی در مورد اعتبار و پشتوانه بیت کوین به وجود می‌آورد. در این مقاله ما با بررسی تاریخچه سیستم پولی، به دنبال یافتن پاسخی برای سوال پشتوانه مالی بیت کوین چیست هستیم.

 تاریخچه پول و پشتوانه مالی بیت کوین

پیش از بحث در مورد پشتوانه مالی بیت کوین، بهتر است نگاهی اجمالی به تاریخچه پول در طول تاریخ بشر داشته باشیم. با نگاه به تاریخچه پول می‌توان دید بهتری نسبت به تغییر دید مردم و دولت‌ها به پول داشت. گذشته پول را می‌توان به 4 دوره کلی تقسیم کرد که در ادامه، به توضیح هر کدام از این دوره‌ها خواهیم پرداخت.

فیلم آموزش مروری بر پول و بانکداری در فرادرس

کلیک کنید

مبادله کالا به کالا

مبادله کالا به کالا اولین روش مبادله‌ای بود که بشر به آن دست یافت. در این روش، افراد کالای تولیدی خود را در قبال دریافت کالاهای دیگر مبادله می‌کردند. این مبادله از آن جهت اهمیت داشت که هر شخص به تنهایی، قادر به انجام همه کارها نبود. لذا نیاز به تقسیم وظایف بود. این تقسیم وظایف باعث شده بود افراد بتوانند مقدار کالای بیشتر و با کیفیت‌ بالاتری نسبت به گذشته تولید کنند.

این روش اگرچه برای آن دوران روش بسیار هوشمندانه‌ای بود اما مشکلات زیادی داشت. بزرگترین مشکل این سیستم، ارزش‌گذاری بود. در این سیستم، مرجع مشخصی برای ارزش‌گذاری کالاها وجود نداشت و افراد به صورت توافقی به مبادله می‌پرداختند. از طرفی ابزار مبادله‌ای مانند پول نیز در این سیستم وجود نداشت و خود کالاها، به عنوان ابزار استفاده می‌شدند. این اتفاق باعث تنوع زیاد ابزارهای مبادلاتی در این سیستم شده بود. با گذشت زمان و دستیابی بشر به فلزاتی چون برنز و آهن، این فلزات به عنوان ابزارهای مالی در سیستم مورد استفاده قرار گرفتند.

به طور کلی می‌توان گفت این روش مبادله ارزش پول را به صورت ذاتی در خود کالاها می‌دید و این ارزش ذاتی از کاربرد کالاها به دست می‌آمد. چون هیچ مرجع رسمی در این روش روی ارزش‌گذاری کالاها وجود نداشت این سیستم را می‌توان غیرمتمرکز دانست. توزیع کالاها و ثروت در چنین سیستمی بین همه افراد انجام شده بود. در این سیستم تنوع رفتاری افراد به «کسب کردن» و «خرج کردن» دارایی محدود می‌شد. درک این ویژگی‌ها به درک پشتوانه مالی بیت کوین کمک زیادی می‌کند.

مبادله با سکه‌های طلا و نقره

به دلیل مشکلاتی که مبادله کالا با کالا داشت، استفاده از ابزار مالی واسط، ناگزیر به نظر می‌رسید. اولین ابزارهای مالی سکه‌های فلزی طلا، نقره و برنز بودند. ارزش این سکه‌ها مبتنی بر عیار آن‌ها بود. هر چه عیار طلای یک سکه بیشتر، ارزش آن نیز بیشتر بود. بسیاری از حکومت‌ها سعی کردند که ارزش سکه‌ها را از عیار آن‌ها جدا کنند. این کار با پذیرش سکه‌های با عیار کم توسط دولت برای جمع‌آوری مالیات شکل گرفت.

این رویکرد برای زمان‌های با ثبات اقتصادی و سیاسی بسیار مفید بود اما در شرایط بی‌ثباتی ارزش سکه‌ها با افت شدیدی همراه می‌شد. استفاده از این روش اگرچه تنوع ابزارهای مالی را تا حدود زیادی کاهش داد اما همچنان چندین ابزار مالی به عنوان واسطه عمل می‌کردند. با توجه به این که از سکه‌های نقره و طلا برای ایجاد سکه‌ها استفاده می‌شد، محدودیت‌هایی در تامین مقدار فلزات لازم برای ایجاد سکه‌ها نیز وجود داشت.

در این سیستم تا حدودی ارزش پول ذاتی (جنس پول) و تا حدودی اعتباری (تایید توسط دولت‌ها) بود. توزیع پول در این روش نسبت به روش قبلی متمرکزتر شده بود. چراکه دولت‌ها بر روی ضرب سکه‌ها نظارت می‌کردند. البته این تمرکز به صورت کامل نبود، چون هر شکل از طلا و نقره ارزش مبادله داشت. علاوه بر کسب کردن و خرج کردن پول، یک رفتار مالی دیگر به اسم اعتبار بخشیدن به مجحموعه رفتارهای مالی افراد در این دوره اضافه شده بود.

سیستم پولی اعتباری

مبادله با سکه و طلا علاوه بر مشکلات ذکر شده در بخش قبل، مشکل حمل و نقل و نگهداری دارایی را نیز به همراه داشت. تجار برای این‌که بتوانند به خرید و فروش کالاها در کشورها و شهرهای مختلف بپردازند، حجم زیادی سکه‌های طلا و نقره را با خود حمل می‌کردند. این کار علاوه بر هزینه‌هایی که برای حمل و نقل داشت، مشکل امنیتی نیز برای صاحبان سرمایه ایجاد می‌کرد.

برای حل این مشکل، واسطه‌های دولتی و غیردولتی در قبال دریافت سکه‌های افراد، سندی مبنی بر مالکیت آن‌ها بر سکه‌ها صادر می‌کردند که افراد می‌توانستند از آن اسناد، در مبادلات خود استفاده کنند. این روش پایه ایجاد بانک‌ها و مراکز اعتباری شد. بانک‌های مرکزی هر کشور ملزم شدند که بر پایه سکه‌هایی که در اختیار دارند، اسکناس تولید کنند. استفاده از اسکناس، کار مبادله را به شدت آسان‌تر کرد و از طرفی چون هر لحظه می‌شد با تحویل اسکناس، معادل طلای آن را از بانک‌ها دریافت کرد، از امنیت مناسبی نیز برخوردار بود.

این سیستم تقریبا تبدیل به یک سیستم کاملا متمرکز شد. چرا که تنها دولت و از طریق بانک مرکزی امکان ایجاد اسکناس را داشت. با گذشت زمان، ارزش ذاتی پول که به سکه‌های طلا و نقره نسبت داده می‌شد، به وسیله اسکناس‌های دولتی ارزش‌گذاری شد. ابزار مالی نیز تنوع خود را از دست داد و در عمل تنها از اسکناس برای مبادلات استفاده شد. در این سیستم، طلا پشتوانه اصلی ارزهای رایج دنیا بود که پس از جنگ جهانی دوم و در توافق «بریتون وودز» (Bretton Woods) به عنوان پشتوانه اصلی ارزهای فیات انتخاب شده بود. این سیستم تا سال 1971 همچنان بر سیستم مالی دنیا حاکم بود.

سیستم پولی بدون پشتوانه

سیستم پولی اعتباری با مکانیزمی که ایجاد کرده بود، بسیاری از مشکلات سیستم‌های قبلی را در خود حل کرده بود. اما به عنوان یک سیستم پولی بین‌المللی با مشکلاتی مواجه بود. مشکل اول این بود که اگرچه دولت‌ها در زمان ثبات اقتصادی با دریافت سکه‌های مردم و چاپ اسکناس می‌توانستد به سازندگی بپردازند، اما قادر به پرداخت طلاها در زمان‌های عدم ثبات اقتصادی و افزایش تقاضا برای سکه‌ها نبودند.

مشکل دوم این بود که با گذشت زمان بیشتر سکه‌ها در کشورهای ثروتمند جمع می‌شدند و این مساله مبادلات ارزی بین کشورهای مختلف را تحت تاثیر قرار می‌داد. به عنوان مثال قدرت دلار آمریکا در این زمینه به حدی زیاد شده بود که مشکلات زیادی در سیستم مالی دنیا به وجود آورده بود.

در نهایت، بانک‌های مرکزی درصد پشتوانه‌ی طلای ارزهای ملی خود را به طور رسمی کاهش دادند. در این حالت اسکناس‌های چاپ شده بر اساس پشتوانه اقتصادی هر کشور و حساب‌های بانکی افراد ایجاد می‌شد. پشتوانه اقتصادی ارزهای فیات رایج باعث می‌شود که در زمان‌های عدم ثبات اقتصادی، ارزش پول به شدت کاهش یابد. بنابراین، تورم و کاهش ارزش پول در این سیستم ناگزیر است.

در این سیستم مالی ارزش پول کاملا قراردادی است و هیچ ارزش ذاتی ندارد. ارزش پول در این حالت مبتنی بر اعتماد و مقبولیت است و تا زمانی که اعتماد وجود داشته باشد، این ارزها قابل استفاده هستند. این سیستم کاملا یک سیستم متمرکز، قرادادی و غیرمتنوع است. مهم‌ترین دغدغه مردم در این سیستم تورم و کاهش ارزش پول رایج است. با بررسی تاریخچه سیستم پولی، حال می‌توانیم در مورد پشتوانه مالی بیت کوین بحث کنیم.

پشتوانه مالی بیت کوین از منظر شاخص‌های تحلیل پول

همان‌طور که در تاریخچه سیستم‌های پولی مشاهده کرید، پول را می‌توان از سه منظر «ارزش پول»، «توزیع پول» و «تنوع پول» تحلیل و بررسی کرد. ارزش پول می‌تواند ذاتی یا قراردادی باشد. توزیع پول به دو صورت متمرکز و غیرمتمرکز انجام می‌شود. منظور از تنوع پول هم امکان‌ انجام مبادلات با استفاده از ارزهای مختلف است.

فیلم آموزش مروری بر پول و بانکداری در فرادرس

کلیک کنید

در دوره مبادله کالا به کالا، ارزش پول کاملا ذاتی، توزیع پول کاملا به صورت غیرمتمرکز و تنوع پول هم به شدت زیاد بود. در دوره بعدی که استفاده از سکه‌های طلا و نقره رایج بود، نسبت هر کدام از این ویژگی‌ها کمتر شد و ارزش پول تا حدودی ذاتی و تا حدودی قراردادی شد. توزیع پول نیز کمی متمرکزتر شد و در نهایت از تنوع ارزها کاسته شد.

در دوره سیستم اعتبار پولی، مقدار قراردادی بودن ارزش پول و هم چنین متمرکز شدن آن افزایش یافت و تنوع آن نیز به شدت کاهش یافت. در نهایت سیستم پولی بدون پشتوانه کاملا قراردادی، متمرکز و غیرمتنوع شد. حال با توجه به این موارد می‌خواهیم پشتوانه مالی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را از منظر شاخص‌های تحلیل پول بررسی کنیم.

پشتوانه مالی بیت کوین از منظر ارزش پول

از منظر ارزش پول باید گفت که ارزش بیت کوین کاملا ذاتی و متکی به تکنولوژی آن یعنی بلاک چین است. همانند کالاها که ارزش ذاتی خود را دارند و به همین دلیل قابل معامله هستند بیت کوین نیز چنین است. در بینش بسیاری از افراد، ارزش ذاتی کالاها وابسته به کاربرد آن‌ها است. سوالی که پیش می‌آید این است که کاربرد بیت کوین چیست؟ چه پارامتری به بیت کوین ارزش ذاتی می‌بخشد؟

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

برای پاسخ به این سوال باید به دلیل ارزشمند بودن کالاها توجه کرد. به عنوان مثال طلا را در نظر بگیرید. تقریبا تمام افراد روی زمین، طلا را چیز ارزشمندی می‌دانند. ارزشمندی طلا را می‌توان ذیل عنوان‌های زیر تفسیر کرد.

• سودمندی کاربردی طلا به عنوان فلز رسانا، نرم و بسیار مقاوم در برابر عوامل محیطی
• کمیابی آن در طبیعت
• هزینه‌های تولید آن
• سودمندی غیرکاربردی و استفاده از آن به عنوان کالای زینتی
• مقبولبت تاریخی و مطلوبیت خرید آن به خصوص در شرایط نابسامان اقتصادی

با توجه به این مطالب می‌توان گفت، ارزش ذاتی یک کالا علاوه بر کاربرد آن به پارامترهای دیگری نیز وابسته است. در ادامه بیت کوین را با ویژگی‌های ارزش‌گذاری طلا مقایسه می‌کنیم.

مقایسه پارامترهای ارزش‌گذاری طلا و بیت کوین

از دلایل سودمندی کاربردی بیت کوین، می‌توان به انتقال پول با هزینه کم، بدون واسطه، امن و شفاف اشاره کرد. بیت کوین نقش بانک‌ها را در انتقال پول حذف می‌کند و از این طریق علاوه بر کاهش هزینه‌های انتقال، امکان چاپ پول و کاهش ارزش دارایی افراد را از سیستم متمرکز می‌گیرد.

فیلم آموزش تحلیل بازار طلا و چارچوب های تحلیل بنیادی آن در فرادرس

کلیک کنید

از منظر کمیابی، بیت کوین دست کمی از طلا ندارد. تعداد کل بیت‌کوین‌های موجود 21 میلیون عدد است. علاوه بر این تولید بیت کوین‌های جدید در طی زمان همواره کاهش می‌یابد. استخراج بیت‌کوین‌های جدید که بعنوان پاداش به ماینرها داده می‌شود هر چهار سال یکبار نصف می‌شود که این خود عاملی برای حفظ ارزش بیت کوین خواهد بود.

همان‌طور که برای استخراج طلا معدن‌کاران شبانه روز کار می‌کنند تا سنگ معدن تبدیل به طلا شود، ماینرهای بیت کوین نیز با فعال نگه‌داشتن دستگاه‌های محاسباتی خود و صرف انرژی برق، به دنبال استخراج بیت‌کوین‌های جدید هستند. الگوریتم استخراج به شکلی است که با اضافه شدن افراد جدید به شبکه سختی کار نیز افزایش می‌یابد که این کار استخراج بیت کوین را سخت‌تر نیز می‌کند.

در مورد سودمندی غیرکاربردی، با توجه به این‌که بیت کوین در فضای مجازی و اینترنتی وجود دارد نمی‌توان چیزی گفت اما بودن در فضای مجازی سودمندی‌های دیگری مانند عدم دستبرد به دارایی‌ها و حمل و نقل آسان پول را دارد. البته برای سایر رمزارز‌ها این پارامتر را نیز می‌توان تا حدودی بررسی کرد. بسیاری از «توکن‌های غیرقابل معاوضه» (NFT) نقش کالای هنری و اثر زینتی را در فضای مجازی ایفا می‌کنند.

در طی چند سالی گذشته مطلوبیت بیت‌کوین نیز دائما در حال رشد بوده است. روش‌های مختلفی برای کسب درآمد از بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال به وجود آمده که بر مطلوبیت رمزارزها افزوده است. البته برای نتیجه‌گیری درست و کامل در مورد این موضوع، نیاز به گذشت زمان است.

پشتوانه مالی بیت کوین از منظر توزیع پول

در پارامتر توزیع پول، ما به دنبال بررسی نحوه ایجاد و توزیع پول در کنار نحوه ثبت و انجام تراکنش‌ها هستیم. همان‌طور که گفته شد، سیستم پولی رایج کاملا به صورت متمرکز عمل می‌کند. به این معنی که تولید کننده و توزیع کننده اسکناس، دولت‌‌ها هستند. علاوه بر این، ثبت هرگونه تراکنش نیز توسط سیستم متمرکز بانکی انجام می‌شود.

فیلم آموزش مروری بر پول و بانکداری در فرادرس

کلیک کنید