قید در ترکی استانبولی – آموزش کامل به زبان ساده
جمله از اجزای مختلفی تشکیل میشود که یکی از آنها قید است. در مطالب قبل، اجزای دیگر جمله مانند حروف اضافه در ترکی استانبولی و حرف ربط در ترکی استانبولی را توضیح دادیم و این مقاله، به موضوع قید در ترکی استانبولی میپردازد و انواع مختلفی دارد. هر کدام از قیدها دارای کاربردهای متفاوت هستند که در ادامه شرح میدهیم.
قید در ترکی استانبولی
به توضیحات درباره فعل، صفت یا قید دیگر در جمله، قید میگوییم. از قیدها در زمان صحبت کردن، برای افزودن اطلاعات و جزئیات بیشتر به موضوع مورد بحث استفاده میکنیم که در نتیجه، فهم موضوع را برای مخاطب آسانتر میکند.
ویژگیهای کلی قید در ترکی استانبولی
در ترکی استانبولی قیدها هم مانند صفتها شامل ویژگیهای مخصوصی هستند که باعث تمایز آنها از باقی اجزای جمله میشود. در ادامه این ویژگیها نوشته شدهاند.
- اگر به تنهایی استفاده شوند، به اسم تبدیل میشوند.
- قیدها هیچ پسوندی نمیگیرند.
- در جملههای اسمیه، قیدها نقش صفت دارند.
- علاوه بر توصیف فعل، صفت و قیدهای دیگر را نیز توصیف میکنند.
تفاوت قید و صفت چیست؟
قید، توضیح بیشتر درباره فعل، صفت یا قید دیگر است درحالیکه صفت، اسم و ضمیر، جمله را توصیف میکنند. جایگاه قید در جمله قبل از فعل و جایگاه صفت در جمله قبل از اسم است.
با کمک کلمههای پرسشی زیر، میتوان قیدها را در جمله تشخیص داد.
- «کِی/چه زمانی» (Ne zaman)
- «چطور» (Nasıl)
- «چقدر» (Ne kadar)
- «در چه مقدار» (Ne ölçüde)
- «در چه فاصله زمانی» (Ne sıklıkta)
- «در کجا» (Nerede)
- «چرا» (Neden)
- «به کجا» (Nereye)
در دو مثال زیر، به تفاوت صفت و قید توجه کنید.
O tatlı dilli bir kız.
او دختر شیرینزبانی است.
(صفت شیرین زبان به دختر نسبت داده شده است.)
O çok tatlı konuşuyor.
او خیلی شیرین (بامزه) صحبت میکند.
(چگونگی صحبت کردن فرد توصیف شده است (قید).)
انواع قید در ترکی استانبولی
قیدها در ترکی استانبولی به ۵ دسته تقسیم میشوند که در ادامه، هر کدام با مثال شرح داده میشوند.
- قید حالت
- قید زمان
- قید مقدار
- قید مکان
- قیدهای سوالی
قید حالت در ترکی استانبولی
قید حالت، چگونگی یا حالت انجام فعل را مشخص میکند. پرکاربردترین قید در ترکی استانبولی، قید حالت است. این قید، جایگاه مشخصی در جمله ندارد و در همه قسمتها کاربرد دارد. قید حالت در جمله به سوالهای زیر جواب میدهد.
- «چطور» (Nasıl)
- «چرا» (Niye / Neden / Niçin)
مثالهای زیر، جهت درک بهتر قید حالت در ترکی استانبولی آورده شده است.
Sınavlara çalışmadığından sınıfta kaldın.
چون برای امتحانها مطالعه نکردی، مردود شدی.
Eve ağlayarak gitti.
گریهکنان به خانه رفت.
Ali okuldan koşarak eve geldi, çünkü amcasını hemen görmek istiyordu.
علی از مدرسه دواندوان به خانه آمد، زیرا میخواست سریعتر عمویش را ببیند.
قید زمان در ترکی استانبولی
قید زمان، زمان انجام فعل را نشان میدهد و به زمان دلالت دارد. اگر در جمله، کلمهای به سوال «کِی؟» (Ne zaman) جواب دهد، قید زمان است. در مثالهای زیر، به قیدهای زمان توجه کنید.
Bu akşam bir toplantım var.
امشب یک جلسه دارم.
Yarın ailemle İzmir’e gideceğiz.
فردا با خانوادهام به ازمیر (شهری در ترکیه) خواهیم رفت.
Evin boya işi üç saat sonra biter.
رنگکاری (نقاشی) خانه سه ساعت بعد تمام میشود.
Kargo henüz bize ulaşmadı.
مرسوله پستی هنوز به دست ما نرسیده است.
derslerini akşama doğru bitirirsen seni parka götüreceğim.
اگر درسهایت را تا عصر تمام کنی تو را به پارک خواهم برد.
hiç yorulmadan saatlerce ders çalşıyor.
بدون اینکه خسته شود، ساعتها درس میخواند.
در جدول زیر، تعدادی از قیدهای زمان در ترکی استانبولی نوشته شده است.
| برخی از قیدهای زمان در ترکی استانبولی | |||
| ساعتها | saatlerce | شب | akşam |
| بعدا | sonra | هنگام صبح | sabahleyin |
| سالها است | yıllardır | گاهی | ara sıra |
| هنوز | hala | بعضی وقتها | bazen |
| هفته آینده | haftaya | آنی، در یک لحظه | birdenbire |
| نزدیک شب | akşama doğru | امسال | bu hafta |
| در این لحظه | şu anda | این هفته | bu sefer |
| الآن | şimdilik | اینبار | dünden beri |
| هنگام ظهر، نزدیک ظهر | öğleye doğru | از دیروز | erkenden |
| شبها | geceleri | زودهنگام | bu yıl |
قید مقدار
این نوع از قیدها مقدار فعل، صفت یا قیدهای دیگر جمله را مشخص میکنند. قیدهای مقدار، میتوانند قبل یا بعد از صفت، فعل یا قید به کار گرفته شوند. قید مقدار در جمله، به سوال «چه قدر» (Ne kadar) جواب میدهد. مثالهای زیر، برای درک بهتر قید مقدار آورده شدهاند.
Sizi biraz bekleteceğiz.
شما را کمی منتظر خواهیم گذاشت.
Azıcık daha çalışsaydım bugün daha kaliteli bir yaşamım olurdu.
اگر کمی بیشتر تلاش میکردم، امروز زندگی با کیفیتتری داشتم.
Dünkü toplantıda çok yoruldum.
در جلسه دیروز خیلی خسته شدم.
Sizi içeri alana kadar biraz beklemelisiniz.
باید کمی منتظر بمانید تا شما را به داخل هدایت کنم.
ödevlerini eksik yapanlar, sınıfı terk etsinler.
کسانی که تکالیفشان را ناقص انجام دادهاند از کلاس بیرون بروند.
konserde bayağı şarkı söylediler.
در کنسرت خیلی آهنگ خواندند.
در جدول زیر، تعدادی از قیدهای مقدار آورده شده است.
| برخی از قیدهای مقدار در ترکی استانبولی | |||
| خوب | gayet | زیاد | çok |
| تقریبا | bir hayli | یکم | biraz |
| چقدر | ne kadar | کم | eksik |
| اکثر،" ترین" صفت تفضیلی | en | اضافی | fazla |
| بیشتر | en çok | مقدار کمی | azıcık |
| خیلی بیشتر | daha çok | بیشتر | daha |
| زیاد | çokça | به اندازه کافی | oldukça |
| نسبتا زیاد | bayağı | خیلی، بسیار زیاد | pek çok |
قید مکان
قید مکان، محل وقوع فعل را توصیف میکند. قید مکان در جمله، به سوال «کجا» (Nereye) جواب میدهد.
Öğrenciler aşağı insin.
دانشآموزان پایین بیایند.
Ailece akşam dışarı çıktık.
شب، خانوادگی بیرون رفتیم.
Sokaktaki kalabalığı görünce içeri kaçtı.
وقتی جمعیت را در خیابان دید، به داخل دوید.
Annesinin sesini duyunca, onu görmek için yukarı kata çıktı
وقتی صدای مادرش را شنید، برای دیدنش به طبقه بالا رفت.
در جدول زیر، تمامی قیدهای مکان نوشته شده است.
| قیدهای مکان در ترکی استانبولی | |||
| بالا | yukarı | پایین | Aşağı |
| جلو، از طرفی | öte | از وقتی | beri |
| عقب | geri | جلو | ileri |
| بیرون | dışarı | داخل | içeri |
نکته: اگر به قیدهایی که در جدول بالا جمع آوری شدهاند، پسوندهای «از، به، در، را، ها، که» و پسوندهای مضاف و مضافالیه در ترکی استانبولی اضافه شود، نقش قید نخواهند داشت. پسوندها را متناسب با قانون هماهنگی حروف در ترکی استانبولی به کلمهها اضافه کنید.
Öğrenciler yukarıya çıksın.
دانشآموزها به بالا بروند.
∗∗∗
Mehmet bizimle birlikte aşağıya, annemle konuşmaya indi.
محمد همراه ما برای صحبت با مادرم پایین آمد.
با اضافه شدن پسوند «به»، کلمهها نقش قید خود را از دست دادهاند.
نکته: کلمه «به سمت / به طرف» (e / a doğru) جزو قیدهای مکان است.
Okula doğru gidiyoruz.
به سمت مدرسه میرویم.
∗∗∗
Yeni eve doğru yürürken kaybolmuş bir çocuk gördüm.
وقتی که به سمت محله جدید میرفتم، بچهی گمشدهای را دیدم.
قیدهای سوالی
قیدهای سوالی کلمههای پرسشیای هستند که در جملهها استفاده میشوند، در این نوع از جملهها فقط قید پرسشی به کار برده میشود و قید دیگری در جمله وجود ندارد. به عبارت دیگر، کلمات پرسشی در جملهها قید هستند. به قیدهای پرسشی زیر، توجه کنید.
| چرا | Niçin | چطور | Nasıl |
| چرا | Neden | چقدر | Ne kadar |
| چرا | Niye | کی | Ne zaman |
مثالهای زیر، برای درک بهتر این موضوع آورده شدهاند.
Mesajıma niçin cevap vermiyorsun?
چرا به پیامم جواب نمی دهی؟
Nasıl buraya geldin?
چطور به اینجا آمدی؟
Bu elbise için ne kadar para harcadın?
برای این لباس چقدر پول خرج کردی؟
Ne zaman parka gidelim?
چه زمانی (کی) به پارک برویم؟
Zeynep neden takımdan çıkarıldı?
چرا زینب از تیم حذف شد؟
Çiçekler niye son baharda çiçek açmaz?
گلها چرا در پاییز شکوفه نمیدهند.
جمعبندی
قید در هر زبانی برای بیان اطلاعات بیشتر درباره فعل یا صفت در جمله استفاده میشود. در این مطلب، قید در زبان ترکی استانبولی و انواع آن که شامل قید حالت، قید زمان، قید مکان، قید مقدار و قیدهای سوالی است با مثالها و نکتههای مربوط به آنها توضیح داده شد.
