راهنمای جامع تهیه فیلم آموزشی — از صفر تا صد

امروزه برای یادگیری بهتر علوم جدید یا تقویت مهارت‌های فردی، راه‌های متفاوتی وجود دارند. برخی مطالعه کتاب‌های مربوطه را مناسب می‌دانند و برخی دیگر، شرکت در گارگاه‌های آموزشی را پیشنهاد می‌کنند. اما آمارها نشان می‌دهند که در حدود 53 درصد از افراد برای این کار، یک یا دو فیلم آموزشی را در هفته مشاهده می‌کنند. به همین دلیل در این آموزش قصد داریم تا به شکلی کامل به نحوه تهیه فیلم آموزشی بپردازیم تا به کمک آن، بتوانید آموخته‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارید و آن‌ها را تدریس کنید.

تهیه فیلم آموزشی راهی برای پاسخ به سوالات دیگران

تحقیقات نشان داده‌اند افراد برای پاسخ به سوالات خود ترجیح می‌دهند که ویدیوهای آموزشی را مشاهده کنند. حال ممکن است این ویدیوها مربوط به آموزش‌ بورس و سرمایه‌گذاری باشند یا این‌که به مباحث علمی و دانشگاهی همچون روش‌های مختلف انتگرال‌گیری یا خوانش جدول تناوبی و حفظ کردن آن مرتبط شوند. نتایج برخی از این تحقیقات در ادامه آورده شده‌اند:

فیلم آموزش ضبط فیلم و تولید محتوای آموزشی با ZD Soft Screen Recorder در فرادرس

کلیک کنید

• بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که برای خرید یک محصول یا خدمات، در رابطه با آن به جای مطالعه، ویدیو تماشا کنند.
• بیش از ۶۶ درصد افرادی که ویدیوهای آموزشی را مشاهده کرده‌اند، دستورالعمل‌های کاری مربوطه را بهتر انجام داده‌اند.
• 70 درصد از افراد برای خرید اینترنتی، ویدیو شرکت سازنده را مشاهده می‌کنند.
• در بحث آموزش‌های علمی و دانشگاهی، روزانه میلیاردها بار ویدیوهای آموزشی موجود در شبکه‌های اجتماعی، دیده می‌شوند.
• وب‌سایت‌های ارائه دهنده آموزش‌های ویدیوی رفته رفته به صورت میلیونی در حال جذب دانشجو هستند.

تمامی این موارد گفته شد تا اهمیت تهیه فیلم آموزشی به نحو بهتری نشان داده شود. اما تهیه فیلم آموزشی ممکن است برای کسب و کارهای کوچک یا افراد تازه‌کار،‌ امری دشوار به نظر بیاید. برای همین بر آن شدیم تا راهنمایی جامع برای تهیه فیلم آموزشی تدوین کنیم تا به کمک آن، به راحتی ویدیوهای آموزشی خود را ضبط و ویرایش کنید. در این راهنمای ۵ بخشی، راه‌های تهیه انواع ویدیوهای آموزشی اعم از ویدیوهای آموزشی گام به گام و «کارآموزی» (Training) را آموزش خواهیم داد.

بخش اول: مفهوم فیلم آموزشی

هر فیلم آموزشی که در آن فرآیندی نمایش داده یا دانشی منتقل و مفهومی توضیح داده شود، یک فیلم آموزشی است. حتی نشان دادن نحوه انجام یک فعالیت توسط شخص دیگر نیز یک فیلم آموزشی به شمار می‌آید. تهیه فیلم آموزشی به شکل موفق، محدود به زمینه کاری خاصی نیست. هر شخصی در هر جایگاه و شغلی می‌تواند - و به بیانی دیگر باید - به تهیه فیلم آموزشی بپردازد. در مطالب گذشته مجله فرادرس، انواع فیلم آموزشی را بررسی کردیم که در ادامه، برخی از آن‌ها را به طور خلاصه بیان می‌کنیم:

فیلم آموزش ضبط صفحه دسکتاپ و تدوین فیلم با کمتازیا Camtasia Studio در فرادرس

کلیک کنید

میکرو ویدیو

«میکرو ویدیو» (Micro Video) یا ریز ویدیو، ویدیویی است که به تدریس یک موضوع تنها و محدود تمرکز دارد. این ویدیوها به طور معمول، زمانی کمتر از یک دقیقه را شامل می‌شوند و در شبکه‌های اجتماعی، محبوبیت بسیاری دارند چراکه مخاطبین این ویدیوها زمان کوتاهی را صرف تماشای ویدیوهای آموزشی می‌کنند. چنین ویدیوهایی از جمله روش‌های کاربردی بازاریابی شبکه‌های اجتماعی به شمار می‌آید که بازدید مناسبی را فراهم می‌کنند.

آموزش‌های گام به گام

«ویدیوهای آموزشی گام به گام» (Tutorial Videos)، دستورالعمل‌هایی را برای یک فعالیت یا یک فرآیند ارائه می‌کنند که زمانی بین ۲-۱۰ دقیقه را شامل می‌شوند. در این نوع از ویدیوها می‌توان از روش‌های مختلف آموزشی بهره گرفت. در برخی موارد، برای نام‌گذاری این ویدیوها از عبارات «چطور» (How to)، «چگونه» و «نحوه» استفاده می‌شود. برای تهیه فیلم آموزشی به این سبک باید به خوبی برنامه‌ریزی کنیم و مهارت کافی را در ارائه آموزش داشته باشیم.

آموزش‌های کارآموزی

هدف از تهیه این نوع از ویدیوها، مهارت‌آموزی کارکنان است. شرکت‌ها به طور معمول ویدیوهای آموزشی آنلاینی را بمنظور آموزش مباحث فردی و رفتار سازمانی تهیه یا این‌که از این ویدیوها بمنظور افزایش مهارت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آنان استفاده می‌کنند.

ویدیوهای توصیفی

«ویدیوهای توصیف‌کننده» (Explainer Videos)، ویدیوهای کوتاهی با مدت زمان کمتر از ۲ دقیقه هستند که یک مفهوم تجاری یا یک محصول را با روشی بصری و مهیج بیان می‌کنند. این نوع از ویدیوها به طور معمول از انیمیشن یا موشن گرافیک برای توصیف محصولات، خدمات یا موضوعات مورد نظر بهره می‌گیرند. ویدیوهای توصیفی، مباحث پیچیده را به موضوعاتی ساده و قابل فهم بدل می‌کنند.

ویدیوهای ارائه و معرفی

اگر به هنگام معرفی یک محصول یا ارائه برخی سرفصل‌های دروس دانشگاهی، همزمان به تهیه فیلم آموزشی بپردازیم، بیننده این امکان را دارد که در فرصتی دیگر، به این ویدیوها بازگردد و آن‌ها را مرور کند تا موضوعاتی را که متوجه نشده است بهتر درک کند. به طور مثال، این نوع از ویدیوها برای کسانی که در همایش‌ها یا کنفرانس‌ها شرکت نکرده‌اند، مفید خواهد بود. این نوع از ویدیوها را می‌توان به شکلی ساده حتی با ضبط صدا انجام داد یا اینکه به طور پیشرفته همچون تصویربرداری از اسلایدهای پاورپوینت و بهره‌گیری از وب‌کم به همراه میکروفون‌های مجزا تهیه کرد.

از لحاظ مدت زمان باید گفت که درس‌گفتارها و معرفی محصولات به طور معمول زمان زیادی را نسبت به انواع ویدیوهای قبل به خود اختصاص می‌دهند. تهیه فیلم آموزشی به این سبک نیاز به صرف هزینه زیادی دارد که بخشی از این هزینه باید توسط مخاطبین تامین شود.

 ویدیوهای صفحه نمایش

«ویدیوهای صفحه نمایش» (Screencast Videos) به طور معمول، کوتاه و خودمانی هستند و مخاطبانی با گستره کمتر از ویدیوهای گام به گام دارند. البته در مواردی نیز برای تدریس دروس دانشگاهی و بسیاری از آموزش‌های دیگر می‌توان از ویدیوهای صفحه نمایش کمک گرفت. این نوع از ویدیوها شامل ضبط صفحه نمایش و استفاده از میکروفون برای ارائه آموزش هستند.

در این نوع از ویدیوها، یک مدرس، همکار یا مدیر، به سرعت برای حل یک مشکل یا پاسخ‌گویی به یک سوال از این روش بهره می‌گیرد. از آن‌جایی که این نوع از ویدیوها به طور معمول به سرعت و با صرف هزینه پایین تولید می‌شوند، به ویدیوهای یکبار مصرف نیز شهرت دارند.

همانطور که دیدید، انواع مختلفی از ویدیوهای آموزشی وجود دارند. اما اینکه شما به کدامیک نیاز داشته باشید، تفاوتی در هدف ایجاد نمی‌کند چراکه هدف یک فیلم آموزشی، چیزی به جز آموزش نیست. البته در عین حال نیاز دارید تا فیلم آموزشی تهیه کنید که هم به آموزش و درک مطلب مخاطب کمک کند و هم کسل‌کننده نباشد.

بخش دوم: اشتباهات رایج افراد در تهیه فیلم آموزشی

زمانی که افراد به تهیه فیلم آموزشی روی می‌آورند، مرتکب اشتباهاتی می‌شوند که برخی از آن‌ها به راحتی قابل پیشگیری هستند. برخی از این اشتباهات در ادامه آورده شده‌اند:

فیلم آموزش اسنگیت – ضبط و فیلم برداری از صفحه نمایش با Snagit در فرادرس

کلیک کنید

عدم شناخت مخاطب

شناخت مخاطب آموزش، امری ضروری به شمار می‌آید. اگر شناختی از مخاطب خود نداشته باشید، تقریبا غیر ممکن است که در تهیه فیلم آموزشی، موفقیتی کسب کنید. فهم و شناخت مخاطب، نکات کلیدی را برای ساخت ویدیو پیش روی شما قرار می‌دهد. در فهرست زیر، به برخی از مواردی اشاره شده است که باید به  هنگام تهیه ویدیو با آن‌ آشنا باشید. در حقیقت باید بدانید که مخاطب شما:

• چه مشکلی دارد؟
• چرا ویدیو شما را نگاه می‌کند؟
• ممکن است چه چیزی را در ویدیو شما دوست داشته باشد؟

دانستن این موضوعات، به شما در تهیه یک ویدیو متمرکز و دقیق کمک خواهد کرد. در ادامه این آموزش، نحوه شناخت بهتر مخاطب را بیان خواهیم کرد.

نکاتی در خصوص شناخت مخاطب

مخاطبین شما در فیلم آموزشی، همان افرادی هستند که در مرحله اول، به عنوان هدف برای محصول خود در نظر گرفته‌اید. اگر این افراد به دنبال خرید محصول شما باشند، نیازمند آموزش در خصوص نحوه استفاده بهینه از محصول نیز هستند. در حقیقت، مسائلی که ممکن است افراد در مواجهه اولیه با محصول شما به آن برخورد کنند، از جمله اطلاعات مهم در شناخت مخاطب به شمار می‌آیند.

تلاش برای تهیه فیلم آموزشی کامل و جامع

در بسیاری از موارد، افراد نگران تهیه آموزش‌های بی کم و کاست هستند. این نکته را فراموش نکنید که بی‌نقص بودن، یک خیال است. اگر با یک ذهنیت کمال‌گرا بخواهید شروع کنید، این تفکر، فرآیند خلاقیت در شما را فلج می‌کند و برای شروع، با دشواری مواجه خواهید شد. فراموش نکنید که هدف شما از تهیه آموزش ویدیویی، تولید یک ویدیو بی کم و کاست نیست بلکه این ویدیو را خلق می‌کنید تا از این طریق، موضوعی را آموزش دهید.

نکاتی در خصوص تهیه فیلم آموزشی کامل

به هنگام تهیه فیلم آموزشی از کمال‌گرایی پرهیز کنید و بدون ترس، اقدام به انتشار آموزش خود کنید. در واقعیت، اولین فیلم آموزشی شما، بدترین آموزش خواهد بود. تمامی این مشکلات نیز به خاطر ترس از ارائه آموزش است. اگر این واقعیت را قبول کنید که ویدیو اول شما، ویدیو مناسبی نخواهد بود، به خوبی بر مشکل کمال‌گرایی غلبه می‌کنید.

نگرانی در خصوص تجهیزات

ممکن است به راحتی به دلیل نگرانی از کمبود تجهیزات برای تهیه فیلم آموزشی دچار سردرگمی شوید. البته خوب است که بهترین تجهیزات را برای این کار داشته باشیم اما ضروری نیستند. نیازی نیست که تجهیزات گران‌قیمتی را برای تهیه ویدیوهای آموزشی به همراه داشته باشید. با تجهیزات پایه شروع کنید و به مرور، بر کیفیت آن‌ها بیافزاییید.

نکاتی در خصوص تجهیزات

بسیاری از افراد تمرکز خود را بر روی تجهیزاتی همچون دوربین مناسب معطوف می‌کنند. اما بهتر است به جای این تفکر، از خود سوالاتی بپرسید. مانند: پیام من برای مخاطب چیست یا چه هدفی را برای محصول خود متصور هستم؟ با پاسخ به این سوالات و تهیه فیلم آموزشی بر مبنای این پاسخ‌ها، نگرانی از بابت تجهیزات نخواهید داشت.

بخش سوم: تهیه فیلم آموزشی به کمک فیلمبرداری از صفحه نمایش

بسیاری از افرادی که ویدیوهای آموزشی را تولید می‌کنند هیچوقت فکر نمی‌کردند که روزی بخواهند چنین ویدیوهایی را تهیه کنند. به همین دلیل، بسیاری از افراد به هنگام تهیه اولین فیلم آموزشی خود، طرح و برنامه مشخصی ندارند. اما بزرگترین رازی که در این ویدیوها نهفته این است که تمامی آن‌ها با یک طرح و برنامه‌ریزی مناسب تهیه می‌شوند. موارد ضروری برای تهیه فیلم آموزشی مناسب شامل هفت گام است که در زیر آورده شده‌اند:

فیلم آموزش ضبط صفحه دسکتاپ و تدوین فیلم با کمتازیا Camtasia Studio در فرادرس

کلیک کنید

• گام اول: شناخت مخاطب
• گام دوم: طراحی استوری‌بورد و نوشتن متن
• گام سوم: ضبط صدا
• گام چهارم: فیلمبرداری از صفحه نمایش
• گام پنجم: ویرایش
• گام ششم:  اضافه کردن مقدمه و معرفی
• گام هفتم: تولید و نشر

در ادامه قصد داریم تا این گام‌ها را با یکدیگر بررسی کنیم.

گام اول: شناخت مخاطب

قبل از این‌که حتی دکمه «ضبط» (Record) را فشار دهید، باید مخاطب خود را بشناسید و بدانید که چرا به کمک شما نیاز دارد. اگر محصول یا خدماتی را ارائه می‌دهید، با مشتریان خود در رابطه با نحوه استفاده از محصول و چالش‌های آن صحبت کنید. اگر تدریس مبحثی را به عهده دارید به دنبال این باشید که بفهمید دانشجویان شما انتظار دریافت چه خروجی از آموزش شما دارند. اگر مشغول آموزش یک کارآموز هستید، سوالات مرتبط با موفقیت در کار را از خود بپرسید تا به کمک آن‌ها، پاسخ مناسبی را برای مخاطب خود آماده کنید. در نهایت، با استفاده از اطلاعات بالا، سرفصل‌های آموزش خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که پاسخ‌گوی نیاز بیشتر افراد باشد.

توجه داشته باشید حتی اگر مخاطب خود را به خوبی می‌شناسید، همواره از گام اول شروع کنید. لازم است که اطلاعات ذهن خود را به صورت یک طرح و برنامه روی کاغذ بیاورید. قبل از این‌که به گام دوم بروید، به سوالات زیر در خصوص مخاطب خود پاسخ بدهید:

• موضوع آموزش چیست؟ در هر فیلم آموزشی، یک موضوع را انتخاب کنید. هرقدر وسعت موضوع را محدودتر کنید، آموزش شما متمرکزتر و تهیه آن ساده‌تر خواهد بود.
• مخاطب شما کیست؟ با اطلاعات پایه‌ای همچون تحصیلات، سن و شغل شروع کنید و در ادامه، اطلاعاتی همچون علاقه‌مندی‌ها و اهداف را بررسی کنید.
• اهداف آموزش چیست؟ با داشتن هدف مشخص، آموزش مناسب‌تر با خروجی بهتری فراهم می‌کنید.
• چه سودی برای آن‌ها دارد؟ دیدن آموزش‌های شما و صرف وقت و هزینه برای مخاطب، چه سودی برای او خواهد داشت؟

در مورد مخاطب خود این سوال را بپرسید که چرا ممکن است به موضوع شما اهمیت بدهند. مطمئن شوید که مخاطب خود را می‌شناسید و می‌دانید که به چه چیزی اهمیت می‌دهد. این امر سبب می‌شود تا به دغدغه‌های آنان رجوع کنید و دلیلی خواهد شد برای مشاهده فیلم آموزشی شما.

گام دوم: طراحی استوری بورد و نوشتن متن

بعد از اینکه مخاطب و موضوع خود را شناختید، بهتر است که یک «استوری‌بورد» (Storyboard) طراحی و طرح آموزش خود را بر روی آن ترسیم کنید. برخی افراد، ذهن خلاقی دارند و ممکن است استوری‌بورد خود را مانند تصویر زیر تهیه کنند:

برخی دیگر هم ممکن است تصویری به سادگی زیر آماده کنند:

برای تهیه ویدیوهای زنده، کافی است که یک ترسیم سریع با چند آدمک داشته باشید. برای فیلمبرداری از صفحه نمایش می‌توانید چندین عکس از صفحه نمایش به صورت «اسکرین‌شات» تهیه کنید تا به طور خلاصه، نحوه آموزش خود را نشان دهید. بعد از آن‌که استوری‌بورد خود را تکمیل کردید، نیاز به نوشتن یک متن دارید. که در ادامه،‌ آن‌را بررسی خواهیم کرد.

متن

یک متن یا دست‌نوشته، هرقدر هم که ساده باشد، به شما در نحوه اجرای آموزش کمک می‌کند و موجب صرفه‌جویی در زمان شما و مخاطب می‌شود. علاوه بر این، با داشتن یک دست‌نوشته، مطالب خود را فراموش نخواهید کرد. نمونه‌ای از یک متن را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

در ادامه، نکاتی را در رابطه با متن ذکر می‌کنیم که به شما در تهیه فیلم آموزشی کمک می‌کنند:

• نوشته خود را به گونه‌ای بنویسید که گویی مشغول توضیح دادن فرآیند آموزش به یک دوست هستید. تا جایی که می‌توانید مستقیم، واضح و به زبان خود بنویسید.
• به جای این‌که در متن خود بنویسید «اول در اینجا کلیک می‌کنم و بعد، روی بخش دیگر»، اجازه بدهید که بخش «اقدامات» (Actions) این کار را نشان دهد و آن‌چه که قصد گفتن آن‌را دارید به همراه دلیل آن در متن، مشخص باشد.
• تمرین کنید، سپس تمرین و بعد از آن نیز کمی تمرین کنید. متن خود را با صدای بلند بخوانید و روان بودن آن‌را بسنجید. اگر در متن خود کمی تردید داشتید، به عقب برگردید و آن‌را ساده‌تر بیان کنید.
• بازخورد بگیرید. شخصی را پیدا کنید که اشکالات شما را به راحتی بگوید و متن خود را برای او بفرستید. این امر در ابتدا ممکن است کمی دلهره‌آور باشد اما زمانی که به بازخوردگیری عادت کنید، به بخش ضروری از فرآیند نوشتن متن تبدیل خواهد شد.

گام سوم: ضبط صدا

بعد از انجام گام‌های اول و دوم و آماده کردن متن، حالا نوبت به ضبط صدا می‌رسد. به طور معمول می‌توانید از نرم‌افزار کمتازیا یا «Adobe Audition» برای این کار استفاده کنید چراکه ضبط صدا در این نرم‌افزارها به راحتی صورت می‌گیرد. در این زمان می‌توانید متن خود را در جایی قرار دهید و از روی آن بخوانید. در ادامه، به دنبال یک میکروفون باشید. در حقیقت، ارزان‌ترین میکروفون‌ها نیز از میکروفون داخلی کامپیوتر شما بهتر عمل می‌کنند. حتی می‌توانید از میکروفون‌های گوشی‌های هوشمند استفاده کنید که عملکرد قابل قبولی هم دارند.

فیلم آموزش ادیشن –‏ مبانی و مقدمات ویرایش فایل های صوتی با Adobe Audition 2023 در فرادرس

کلیک کنید

بعد از تهیه میکروفون، مکانی ساکت را برای ضبط ویدیو انتخاب کنید. به طور معمول برای این‌کار از استودیوهای ضبط بهره می‌گیرند اما چنین کاری برای همگان امکان‌پذیر نیست. در نتیجه، برای این می‌توانید یک «Dead Room» کوچک به کمک فضای کمد دیواری ایجاد کنید یا از باکس‌های ضبط صدا کمک بگیرید. البته از آن‌جایی که در ایران، بیشتر خانه‌ها و اتاق‌ها، فرش شده هستند، تنها یک محیط آرام برای ضبط صدا کفایت می‌کند.

بعد از اینکه شرایط آماده شد، متن خود را با صدای رسا و سرعت مناسب و آهسته ضبط کنید. از اشتباه کردن نترسید. اگر به هنگام خوانش متن اشتباه کردید، ضبط را متوقف نکنید. با کمی مکث، از ادامه متن و قبل از بخش مورد نظر، خوانش را ادامه دهید چراکه در انتها می‌توانید صدای ضبط شده را ویرایش و بخش‌های اضافی را حذف کنید. در انتها نیز برای حذف نویزهای محیطی مانند صدای سیستم‌های تهویه مطبوع یا فن کامپیوتر، از نرم‌افزار رایگانی همچون «Audacity» کمک بگیرید. بعد از ضبط صدا، نوبت به ضبط تصویر می‌رسد که در بخش بعدی آن‌را بررسی خواهیم کرد.

گام چهارم: فیلمبرداری از صفحه نمایش

کار خود را با حذف آیکون‌های دسکتاپ و بستن برنامه‌های غیر ضروری آغاز کنید. همچنین،‌ «اعلان‌ها» (Notifications) را خاموش کنید تا به هنگام تهیه فیلم آموزشی مزاحمتی ایجاد نکنند. اگر از نرم‌افزار کمتاز برای ضبط فیلم آموزشی استفاده می‌کنید نیاز دارید قبل از آن، با نحوه کار با بوم در کمتازیا آشنا شوید تا از این طریق، خروجی پروژه، ابعاد مناسبی داشته باشد.

نرم‌افزار مورد نظر خود را باز کنید و به کمک آن، کمی تمرین کنید. تمرین قبل از ضبط می‌تواند از حرکات اضافی ماوس جلوگیری و نیاز به ویرایش را کمتر کند. حال، نرم‌افزار فیلمبرداری از صفحه نمایش را باز و شروع به ضبط کنید. به یاد داشته باشید، هرگاه اشتباهی مرتکب شدید، نیازی به توقف ضبط برنامه ندارید، با کمی مکث، به طور مجدد ضبط را ادامه دهید چراکه در انتها می‌توانید اشتباهات را ویرایش کنید.

گام پنجم: ویرایش

بسیاری از افراد گمان می‌کنند که برای تهیه فیلم آموزشی باید یک تدوینگر حرفه‌ای باشند اما شما نیاز به ابزارهای گرانقیمت تدوین یا دانش بسیار زیاد برای این کار ندارید. کافی است تا مختصری در خصوص نحوه ویرایش ویدیو اطلاعات داشته باشید. با داشتن اطلاع از نحوه کات زدن و اصلاح ویدیو، بسیاری از کارهای شما پیش خواهند رفت. بعد از این‌که ویرایش خود را به اتمام رساندید، می‌توانید متنی که از قبل ضبط کرده‌اید را به آموزش خود اضافه کنید.

نکاتی در خصوص ویرایش تصویر

اگر به مدت زمان بیشتری برای توضیح یک مفهوم نیاز دارید، می‌توانید به کمک کلیدهای «Shift» و «Alt» در کمتازیا، کلیپ‌های ویدیویی را جابجا و تعداد فریم‌ها را افزایش دهید. همچنین با تنظیم سرعت پخش ویدیو هم می‌توانید صدا و تصویر را هماهنگ کنید. همچنین، برای افزایش توجه مخاطب، خاصه زمانی که یک نرم‌افزار را آموزش می‌دهید، از افکت‌های زوم کمک بگیرید.

گام ششم:  اضافه کردن مقدمه و معرفی

اضافه کردن یک معرفی در ابتدای فیلم آموزشی، مخاطب شما را به محتوای ایجاد شده هدایت می‌کند. توجه کنید که در این کار زیاده‌روی نکنید و این معرفی را خیلی ساده، مفید و مختصر انجام دهید چراکه مخاطب انتظار دارد به اصل مطلب پرداخته شود و به حاشیه‌ها توجه چندانی نمی‌کند. یک معرفی مناسب، به طور واضح، موضوع فیلم آموزشی را توضیح می‌دهد و مخاطب را با سرفصل‌های آموزش، آشنا می‌کند. برای اینکه این معرفی را به فیلم آموزشی خود اضافه کنید، باید یک فضا در ابتدای فایل پروژه تدوین ایجاد شود که این کار در کمتازیا با نگه‌داشتن کلید «Shift» امکان‌پذیر است. در ادامه، با باز کردن «بخش رسانه» (Media Bin) و رفتن به پوشه «Motion Graphics – Intro Clips»، قالب آماده خود را به تایم‌لاین اضافه کنید.

برای سفارشی‌سازی این قالب آماده،‌ بعد از انتخاب کردن آن، متن و شکل‌های آن‌را در «پنل خصوصیات» (Properties Panel) تغییر دهید. در تصویر زیر، این پنل و نحوه تنظیمات آن‌را مشاهده می‌کنید.

در انتها، زمانی که کلیپ‌های خود را آماده کردید، نوبت به اضافه کردن موسیقی به آموزش شما خواهد بود. با وجود این‌که موسیقی، جزو ملزومات به شمار نمی‌آید اما به هنگام تهیه فیلم آموزشی با استفاده موسیقی می‌توان یک ویدیو خوب را به یک ویدیو بهتر تبدیل کرد. سعی نکنید از موسیقی‌های غمگین و آهسته کمک بگیرید چرا که می‌خواهید مخاطب در طول آموزش و یادگیری، احساس بهتری پیدا کند.

گام هفتم: تولید و نشر

در نهایت، زمانی که تمامی مراحل بالا را به پایان رساندید، نوبت به رندر گرفتن و تهیه خروجی می‌رسد. خروجی مورد نظر را می‌توانید در انواع پلتفرم‌های آنلاین به اشتراک بگذارید. در این بخش، بهتر است که به ویدیو خود «واترمارک» (Watermark) اضافه کنید تا به نوعی، امضای شما در ویدیو باشد.

بخش چهارم: تهیه فیلم آموزشی به کمک دوربین

در اینجاست که آموزش ویدیویی ما یک پله فراتر خواهد رفت. شباهت‌های بسیاری بین آموزش ویدیویی با فیلمبرداری از صفحه نمایش و دوربین وجود دارند. در این خصوص نیز به طرح، متن و ابزار مناسب احتیاج دارید اما رفتن به جلوی دوربین، خود چالش‌های جدیدی را به همراه دارد. در ادامه به نکاتی می‌پردازیم که حین تهیه فیلم آموزشی با دوربین، باید به آن‌ها توجه کنید. کار خود را با آماده کردن تجهیزات شروع کنید. به یاد داشته باشید که درگیر تجهیزات نشوید. برای شروع، داشتن تجهیزات زیر کفایت می‌کنند:

فیلم مجموعه آموزش ویرایش و تدوین ویدئو و فیلم – مقدماتی تا پیشرفته در فرادرس

کلیک کنید

• سه‌پایه
• موبایل
• پرده (پس‌زمینه) مناسب
• نور مناسب

تجهیزات خود را آماده کنید و مطمئن شوید که نور مناسبی در اختیار دارید. بسته به تجهیزات در دسترس، می‌توانید از نور طبیعی یا نورهای استودیویی کمک بگیرید. موبایل خود را روی سه‌پایه و در نزدیک‌ترین مکان ممکن به سوژه قرار دهید به طوریکه تمامی فضای مورد نیاز را در قاب دوربین خود داشته باشید. ذکر این نکته ضروری است که اگر با میکروفون موبایل، ضبط صدا را انجام دهید، هرقدر به سوژه نزدیک‌تر باشید، صدای واضح‌تری را دریافت خواهید کرد. زمانی که تمامی تنظیمات را انجام دادید، به کمک استوری‌بورد و متن خود، هر گام را پیش ببرید.

تهیه فیلم آموزشی به کمک دوربین، به این معنا نیست که نمی‌توانید همزمان،‌ فیلمبرداری از صفحه نمایش را هم انجام دهید. در حقیقت، برخی از بهترین ویدیوهای آموزشی، به طور همزمان از این دو روش بهره می‌گیرند. نرم‌افزارهای تدوین و ویرایش تصاویر همچون پرمیر و کمتازیا شما را در این امر کمک می‌کنند.

بخش پنجم: هزینه واقعی تولید انواع ویدیوهای آموزشی

قبل از اینکه به تهیه فیلم آموزشی خود بپردازید یا اینکه تولید آن‌را به یک شرکت واگذار کنید، بهتر است چند نکته را با یکدیگر بررسی کنیم. در این موارد، بودجه، حرف اول را در تصمیم‌گیری می‌زند. قبل از گرفتن هر تصمیمی، بهتر است به سوالات زیر پاسخ بدهید:

• چه تعداد فیلم آموزشی نیاز دارم؟
• چه میزان هزینه برای این کار در نظر گرفته‌ام؟
• آیا قرار است این ویدیوها فروش مناسبی برای یک کسب و کار داشته باشند؟
• آیا این ویدیوها در یک محل دائمی همچون یک صفحه وب قرار خواهند گرفت؟

در ادامه، به برخی از نکات مثبت و منفی در تهیه فیلم آموزشی خواهیم پرداخت.

تولید فیلم آموزشی توسط یک شرکت

اگر تنها به یک فیلم آموزشی نیاز دارید و تمرکز شما بیشتر بر روی تنها یک ویدیو قرار دارد، بهتر است ساخت آن را به یک شرکت واگذار کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. اما توجه داشته باشید که این کار، زمان و هزینه بسیار زیادی را به همراه دارد. علاوه بر این، اگر بخواهید این ویدیو را برای بکارگیری در جای دیگر، ویرایش کنید باید هزینه بیشتری هم بپردازید. در زیر، نکات مثبت و منفی واگذاری این کار به یک شرکت آورده شده است:

نکات مثبت

شرکت‌هایی تبلیغاتی تولید ویدیو، مهارت، استعداد، تجربه و تجهیزات کافی را برای پیشبرد اهداف شما در اختیار دارند. این شرکت‌ها در تلاش هستند تا هر آنچه که می‌خواهید را برای شما با کیفیت مناسب تولید کنند.

نکات منفی

هزینه بالا، اصلی‌ترین مشکل در واگذاری تولید به این نوع از شرکت‌ها است. باید توجه داشته باشید که این شرکت‌ها به صورت پروژه‌های دقیقه‌ای فعالیت می‌کنند و برای تولید هر دقیقه از فیلم آموزشی خود باید متحمل هزینه‌های بسیاری شوید.

تولید فیلم آموزشی بدون برون سپاری

تهیه فیلم آموزشی توسط خودتان بهترین گزینه است چراکه با انجام این کار، کنترل مناسبی بر روی بودجه و همچنین خلاقیت موجود در ویدیو خواهید داشت. برای این کار می‌توانید از نرم‌افزارهایی همچون کمتازیا بهره بگیرید و این نکته را به یاد داشته باشید که مرور ویدیوهایی با کیفیت بالاتر تهیه خواهید کرد.

نکات مثبت

کنترل کاملی بر روی هزینه‌ها دارید.

نکات منفی

مهارت، تجربه و تجهیزات شما محدود است.

پاسخ به یک سوال رایج

به طور قطع بعد از خواندن این راهنما، سوالات بسیاری در ذهن شما ایجاد خواهد شد اما مهم‌تر از تمامی این سوالات، مدت زمان یک فیلم آموزشی است. بر اساس تحقیقات انجام شده، بخش اعظمی از بینندگان، ویدیوهایی بین ۱-۶ دقیقه را ترجیح می‌دهند. البته در برخی موارد، ویدیوهایی با بیش از 20 دقیقه هم محبوبیت دارند اما همه چیز به موضوع و مخاطب بستگی دارد. در مواردی، ویدیوهای طولانی‌تر، موفق‌تر نیز خواهند بود. البته در مطالب قبلی مجله فرادرس، انواع ویدیوهای آموزشی و مدت زمان و نوع مخاطب بررسی شده‌اند که با مطالعه آن‌ها، نکات ارزشمندی را فرا می‌گیرید.

اگر شما این مطلب را برای تولید ویدیوهای آموزشی مطالعه کرده‌اید، لازم به یادآوری است که «فرادرس» به کمک ۱.500 عضو هیئت علمی خود، تاکنون، بیش از ۱۵.000 ساعت آموزش ویدیویی را تولید کرده است. شما نیز می‌توانید برای انتشار آموزش‌ها و تجربیات خود و دستیابی به چند صد هزار مخاطب، از این بستر برای آموزش‌های خود بهره بگیرید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر برای تدریس در فرادرس روی این لینک (+) کلیک کنید.

اگر این مطلب برای شما مفید بوده‌ است،‌ آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

• مجموعه آموزش‌های تدوین فیلم و آهنگسازی
• مجموعه آموزش‌های ارائه و ساخت اسلاید
• آموزش ضبط صفحه دسکتاپ و تدوین فیلم با نرم‌افزار کمتازیا (Camtasia Studio)
• کمتازیا (Camtasia) چیست؟ — از صفر تا صد
• مقایسه نرم‌ افزارهای ادوبی پریمیر و افترافکت — راهنمای جامع

^^