فرادرسچگونه استارتاپ راه اندازی کنیم؟ – توضیح مراحل از صفر تا صد
استارت‌آپ‌ها به عنوان کسب و کارهایی با رشد سریع، نقش مهمی در تحول صنایع از طریق خلق و اجرای ایده‌های نوآورانه دارند. معمولا افراد با انگیزه، خلاق و پرشور به‌عنوان بنیان‌گذاران اصلی، روش‌های متفاوتی را برای ایجاد و راه‌اندازی این کسب و کارها استفاده می‌کنند. اما برای حرکت موفق در این مسیر، گام‌های استانداردی وجود دارد که مورد توافق کارآفرینان با تجربه است و افراد علاقه‌مند به راه‌اندازی استارت‌آپ می‌توانند آن‌ها را پیاده‌سازی کنند. در این مطلب از مجله فرادرس با تشریح کامل این موضوع که چگونه استارتاپ راه اندازی کنیم، ۱۱ گام اصلی برای حرکت موفقیت‌آمیز در این مسیر را مورد بررسی قرار می‌دهیم. نکات و مراحل تشریح شده همگی بر اساس تجربیات کارآفرینان موفق در جهان هستند و در تنظیم آن‌ها معادل‌سازی با قوانین ایران را در نظر گرفته‌ایم.
۱۱ مرحله اصلی در مسیر راه اندازی استارتاپ
در منابع مختلف بر حسب شرایط و قوانین ثبتی موجود در هر کشور، ممکن است به مراحل متفاوتی برای راه‌اندازی استارت‌آپ برخورد کنیم. البته این مراحل معمولا تفاوت‌های اندکی، آن هم تنها در بخش موارد حقوقی، با یکدیگر دارند. اما طبق تجربیات کارآفرینان موفق، ۱۱ گام به شرح زیر برای حرکت در این مسیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ارزیابی و تقویت مهارت‌های کارآفرینی
- ایده‌پردازی
- تدوین نقشه راه
- تعیین اعضای هیئت موسس
- شبکه‌سازی
- ثبت رسمی و حقوقی فعالیت
- تامین منابع مالی و جذب سرمایه
- راه‌اندازی سیستم حسابداری
- ایجاد هویت برند یا نام تجاری
- استخدام افراد ماهر
- راه‌اندازی و تدوین برنامه رشد استارت‌آپ
حال در این بخش از مجله فرادرس برای پاسخگویی به سوال «چگونه استارتاپ راه اندازی کنیم»، باید هر یک از موارد بالا را به تفکیک مورد بررسی قرار دهیم.
گام اول: مهارت‌های کارآفرینی خود را ارزیابی و تقویت کنید
راه‌اندازی استارت‌آپ و شروع مسیر کارآفرینی علاوه بر داشتن دانش اولیه در حوزه مورد نظر، نیاز به تقویت برخی مهارت‌های شخصیتی دارد. با وجود اینکه انواع مختلفی از کارآفرینی وجود دارد که افراد با توجه به هدف مد نظر خود نسبت به حرکت در آن جهت اقدام می‌کنند، با این وجود اغلب بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها ویژگی‌های شخصیتی مشترکی را مانند اشتیاق، انگیزه، خلاقیت، انضباط شخصی، سازگاری با شرایط بحرانی، انعطاف‌پذیری و ریسک‌پذیری دارند.
باید توجه کنیم که درک کامل چالش‌های هر فعالیت اقتصادی یا صنعت تنها از طریق کسب تجربه در آن حوزه به‌دست می‌آید. بنابراین ممکن است بسیاری از بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها تجربه کافی در آن حوزه نداشته باشند. در عوض، کارآفرینان موفق مهارت‌های اصلی برای اداره یک کسب و کار و هوش تجاری مناسبی را برای پر کردن شکاف‌های موجود در بازار در اختیار دارند. آن‌ها با تقویت مهارت‌های اصلی کارآفرینانه و استفاده از افراد باتجربه در حوزه مورد نظر، مسیر فعالیت خود را هموار می‌کنند.
گام دوم: ایده کسب و کار خود را تدوین و ارزیابی کنید
اگر می‌خواهیم یاد بگیریم که چگونه استارتاپ راه اندازی کنیم، اولین گام این است که ایده‌پردازی راه‌اندازی کسب و کار را با توجه به دانش، مهارت‌ها و پتانسیل‌های خود انجام دهیم. هر چند باید بدانیم که کارآفرینان محدود به مجموعه مهارت‌های خود در لحظه حال نیستند و بسیاری حتی در حوزه‌هایی از فناوری که سابقه فعالیت نداشته‌اند، ایده خلاقانه ارائه می‌دهند. بیشتر ایده‌های استارت‌آپی بر پایه حل یک مشکل یا نیاز در جامعه شکل می‌گیرد. این مشکل یا نیاز می‌تواند آن چیزی باشد که فرد آن را شناسایی کرده است و در نتیجه تمرکز بر آن، راه حل خلاقانه خود را ارائه می‌دهد. در این صورت شکل‌گیری محصول یا خدمت استارت‌آپ پیرامون این مشکل، به توسعه کمینه محصول قابل معرفی به بازار (MVP) و شناسایی مخاطبان هدف کمک می‌کند. برای این منظور بهتر است گام‌های زیر را مورد استفاده قرار دهیم.
تجزیه و تحلیل چشم‌انداز صنعت
هدف از انجام این کار، شناسایی فرصت‌های موجود برای پیشبرد اهداف کارآفرینانه مد نظر در کسب و کار است. استفاده از روش‌های تحقیق بازار کمک بسیاری در این خصوص می‌کند. در تجزیه و تحلیل چشم‌انداز بررسی نکات زیر ضروری است.
- قابلیت تامین مالی مورد نیاز
- چشم‌انداز رقابتی
- ساختار بازار
- اندازه بازار و مطالعات جمعیت شناختی
- پیش‌بینی رشد بازار
ارزیابی ایده
برای ارزیابی موثر بودن ایده استفاده از نظرات مشتریان هدف که علاقه‌مند به استفاده از محصول یا خدمت طراحی شده دارند، بسیار مفید است. برای این منظور می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد.
- مصاحبه با مشتریان هدف و پیشنهادات جمع‌آوری شده گام مهمی در ارزیابی ایده است. به این روش می‌توان ارزش پیشنهادی کسب و کار را اصلاح کرد یا در صورت لزوم مخاطبان هدف دیگری را در بازار مد نظر قرار داد.
- به‌کارگیری ابزارها و نرم‌افزارهای ارزیابی داده‌های بازار قدم بعدی ارزیابی ایده است. در صورت لزوم می‌توان از نظر مشورتی شرکت‌های فعال در حوزه تحقیقات بازار استفاده کرد.
- استفاده از محیط‌های کاری مشترک و خدمات منتورینگ در مراکز رشد، شتاب‌دهنده‌های کسب و کار، یا شبکه‌سازی با استارت‌آپ‌ها و کارآفرینان هم‌فکر می‌تواند از طریق طوفان فکری به ارزیابی و توسعه ایده کمک بسیاری کند.
- در مرحله آخر هم لازم است محصول یا خدمت خود را متناسب با بازار توسعه دهید.
گام سوم: نقشه راه کسب و کار را تدوین کنید
در این مرحله از مسیر چگونه استارتاپ راه اندازی کنیم، ابتدا نیاز است برای شناخت تمام عناصر کلیدی کسب و کار خود مانند بازار و موقعیت رقابتی مدل کسب و کار و همین‌طور طرح کسب و کار خود را بنویسیم. این موارد به‌خصوص در مرحله جذب سرمایه بسیار مفید و البته ضروری هستند. در صورتی‌که نیاز به جذب سرمایه خارجی هم نداشته باشیم، یک طرح کسب و کار غیر رسمی زوایای دیگری از فعالیت را در پیش روی قرار می‌دهد.
تهیه ارائه استارت‌آپی یا «Pitch Deck»
بعد از نوشتن طرح کسب و کار و به منظور افزایش احتمال موفقیت پذیرش طرح توسط سرمایه‌گذار، تهیه یک داستان متقاعده کننده و تاثیرگذار از فعالیت، ضروری است. این داستان که در اصطلاح، ارائه استارت‌آپی (اسلایدی) یا همان «Pitch Deck» نام دارد، از بخش‌های زیر تشکیل می‌شود.
- مقدمه‌ای از کسب و کار و فعالیت آن
- مشکل یا نیازی که استارت‌آپ برای رفع آن راه‌اندازی شده است
- اندازه بازار و فرصت‌های شناسایی شده
- تشریح کامل محصول یا خدمت
- طرح کلی رشد پیش‌بینی شده، اهداف اصلی و مسیر فعالیت
- معرفی اعضای اصلی تیم
- تشریح رقبا و بیان مزیت رقابتی کسب و کار
- توضیح نحوه استفاده از سرمایه و دلیل نیاز به جذب منابع مالی
گام چهارم: اعضای هیئت موسس را مشخص کنید
در بسیاری موارد بنیان‌گذار و صاحب ایده، فعالیت استارت‌آپی را همراه با یک یا چند نفر دیگر راه‌اندازی می‌کند. در این مسیر لازم است مراحل و گام‌های زیر توسط فرد اصلی و نفر اول کسب و کار اجرا شود.
تعیین هم بنیان‌گذاران
طبق آمار، کارآفرینانی که بدون هم بنیان‌گذار، استارت‌آپ خود را راه‌اندازی می‌کنند، امکان رشد سریع و قابل توجه در آن‌ها به میزان ۳/۶ برابر کاهش می‌یابد. جذب فردی همراه و هم‌فکر در مسیر فعالیت، تضمینی برای پر کردن شکاف‌ها و برآورده شدن نیازهای استارت‌آپ مانند شکاف‌های مهارتی و شخصیتی، تجربه راه‌اندازی، رهبری و جذب سرمایه همچنین کمبودهای دانشی و اطلاعاتی در حوزه فعالیت است. در صورت تصمیم به جذب چنین افرادی، لازم است توافق‌نامه‌های لازم در مورد انتظارات، وظایف و سهم طرفین از سود کسب و کار مستند شوند.
استخدام وکیل در صورت نیاز
استفاده از مشاوران حقوقی یا استخدام آن‌ها در تنظیم قراردادهای رسمی برای همکاری با هم بنیان‌گذاران می‌تواند مانع از مشکلات احتمالی آینده و عدم توافق حین فعالیت شود. ضمن اینکه یک فرد حقوقی از دیدگاه قانونی کلیه اطلاعات لازم برای هر شراکتی را در اختیار قرار می‌دهد.
گام پنجم: شبکه کسب و کار خود را تا آنجا که می‌توانید توسعه دهید
شبکه‌سازی یکی از موثرترین ابزارها برای کارآفرینان در جهت رشد و پشتیبانی از فعالیت‌ها است. شبکه‌های کاری بسیاری مانند مراکز رشد، رویدادها و سمینارهای تخصصی، انجمن‌های کارآفرینی، رهبران و کارآفرینان با تجربه، مشتریان بالقوه و مشاوران یا منتورها برای ایجاد ارتباط و همفکری بیشتر وجود دارند. به منظور ایجاد شبکه‌ای قوی لازم است با تدوین استراتژی مناسب، در فضای مجازی و واقعی با طیف وسیعی از افراد ارتباط برقرار کرد.
گام ششم: استارت‌آپ را به صورت رسمی و قانونی ثبت کنید
ثبت حقوقی استارت‌آپ، قدم اصلی برای به رسمیت شناخته شدن کسب و کار در بازار و جلب اعتماد بیشتر مشتریان و سرمایه‌گذاران است. ضمن اینکه بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایلی به همکاری با کسب و کارهایی که ثبت رسمی نشده‌اند، ندارند. با این کار و طی کردن مراحل ارزیابی قانونی در مراکز ثبتی، به مخاطب خود این موضوع را یادآور می‌شویم که فعالیت اقتصادی مورد نظر، اعتبار لازم را دارد. اما برای ثبت قانونی لازم است مراحل زیر را اجرا کنیم.
انتخاب نام استارت‌آپ
انتخاب نام بر اساس نوع کسب و کار، حوزه فعالیت و با هدف برقراری ارتباط بیشتر با مخاطبان انجام می‌گیرد. این فرایند به‌جز سلیقه و نظر بنیان‌گذاران بر اساس قوانین رسمی مرکز ثبتی هر کشور و منطقه باید انجام گیرد. به‌عنوان مثال رعایت مواردی مانند عدم استفاده آن توسط دیگران، تعداد سیلاب، مفهوم، عدم به‌کارگیری عبارات خاص مهم‌ترین نکات در مراکز رسمی ثبت هستند. در ایران برای این کار می‌توان با مراجعه به وب‌سایت اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت معنوی، نسبت به مطالعه قوانین مربوط اقدام کرد.
تعیین ساختار کسب و کار
یکی دیگر از مراحل قانونی در مسیر اینکه چگونه استارتاپ راه اندازی کنیم، تعیین ساختار رسمی کسب و کار است. شکل‌های مختلفی از فعالیت اقتصادی برای استارت‌آپ‌ها طبق قانون هر کشور به شرح زیر وجود دارد.
شرکت سهامی خاص
در این شرکت که سرمایه آن صرفا، توسط موسسین تامین می‌شود، هر فرد در ازای میزان سهام خود مسئولیت دارد. تعداد حداقل افراد برای تشکیل شرکت سهامی خاص سه نفر است و مدیران شرکت تنها از بین سهام‌داران آن انتخاب می‌شوند. ضمن اینکه مدت زمان مدیریت افراد در آن حداکثر دو سال است و بعد از این مدت طبق برگزاری مجمع تصمیم‌گیری لازم انجام می‌گیرد.
