عفونت قارچ سیاه چیست،‌ چه علائمی دارد و چطور درمان می شود؟

حتما این روزها نام عفونت قارچ سیاه را شنیده‌­اید. یک بیماری بسیار قدیمی که به شکل یکی از عوارض بیماری کرونا بروز کرده و در کشور ما هم چند نمونه از آن گزارش شده است. در این مطلب به طور مفصل به بررسی این بیماری می‌­پردازیم و به سوالات احتمالی شما پاسخ می‌دهیم.

عفونت قارچ سیاه چیست؟

بیماری قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس (Mucormycosis) یک عفونت قارچی نادر و خطرناک است که توسط گروهی از کپک‌ها به نام موکرومایست­‌ها ایجاد می­شود. این کپک‌ها در همه‌جا یافت می­‌شوند؛ مخصوصا در خاک­‌هایی که مواد آلی مانند برگ گیاهان و مدفوع حیوانات در آن پوسیده و تجزیه شوند. همچنین قارچ سیاه در تابستان و پاییز نسبت به زمستان و بهار شایع­‌تر است. بدن به طور طبیعی جلوی ورود این قارچ به بدن را می‌­گیرد اما افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها به علت یک بیماری خاص یا برخی داروها تضعیف شده باشد در برابر این قارچ آسیب پذیرند.

فیلم آموزش میکروبیولوژی پزشکی – میکروب شناسی در فرادرس

کلیک کنید

نحوه­ ابتلا به بیماری قارچ سیاه چگونه است؟

تماس با هاگ این قارچ‌ها عامل ابتلا به این بیماری است. برای مثال استنشاق هاگ‌ها باعث درگیری ریه و سینوس­‌ها می­‌شود همچنین تماس هاگ با سطح پوست آسیب دیده (سوختگی، زخم و...) سبب درگیری پوستی می­‌شود. هاگ‌ها همه‌جا هستند و تقریبا تمامی ما با آن‌ها برخورد داشته‌­ایم. به علت همین گستردگی زیاد، جلوگیری از تماس عملا غیر ممکن است. اما همانطور که گفته شد اکثر افراد بدون نقص ایمنی در برابر این قارچ ایمن هستند.

توجه:‌ این مطلب حاوی تصاویری از بیماران مبتلا به قارچ سیاه است که ممکن است برای شما ناخوشایند باشند.

آیا بیماری قارچ سیاه واگیردار است؟

خیر. قارچ سیاه انتقال انسان به انسان و حیوان به انسان ندارد.

برای اطلاع بیشتر از بیماری قارچ سیاه می‌توانید مطلب زیر را نیز مطالعه کنید. در این مطلب، با جزئیات بیشتری به این بیماری پرداخته شده است.

• قارچ سیاه چیست؟ — هر آنچه باید درباره عفونت موکورمایکوزیس بدانید

عفونت قارچ سیاه با بیماری کرونا چه ارتباطی دارد؟

در بیماری کرونا یکی از اصلی‌­ترین مشکلاتی که به وجود می­‌آید، واکنش شدید و نامتناسب سیستم ایمنی است که سبب التهاب شدید در بیماران می‌­شود. پزشکان برای جلوگیری از این واکنش سیستم ایمنی، از داروهای تنظیم کننده­ سیستم ایمنی از جمله کورتون­‌ها استفاده می‌کنند. این داروها مانند دگزامتازون سبب تضعیف سیستم ایمنی می­‌شوند و در این شرایط بدن مستعد عفونت قارچ سیاه خواهد شد. مصرف بالای این داروها در دوران پاندمی کووید-19 سبب شده است تا قارچ سیاه گسترش پیدا کند. مصرف خودسرانه چنین داروهایی می‌تواند سبب ابتلای افراد به عفونت قارچ سیاه شود.

ذکر این نکته ضروری است که قارچ سیاه یکی از عوارض نادر بیماری کرونا است و ربطی به جهش­‌های جدید ندارد.

 چه افرادی مستعد درگیری با قارچ سیاه هستند؟

برخی شرایط و بیماری­های تضعیف کننده­ سیستم ایمنی، افراد را مستعد عفونت قارچ سیاه می‌کنند. از جمله:

• دیابت
• سرطان
• پیوند عضو
• پیوند سلول­‌های بنیادی
• کمبود تعداد گلبول­های سفید خون (نوتروپنی)
• استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها (در روند درمان کرونا)
• تزریق مواد مخدر
• آهن بیش از حد در بدن (هموکروماتوز)
• آسیب­‌های پوستی
• نوزادان نارس و وزن تولد کم

بیماری قارچ سیاه چه بخش‌­هایی از بدن را درگیر می­کند و چه انواعی دارد؟

بیماری قارچ سیاه بخش‌ها مختلفی از بدن را درگیر می‌کند که در زیر به آن پرداخته شده است.

درگیری مغز و سینوس­‌ها (Rhinocerebral mucormycosis): در این نوع از بیماری، عفونت از سینوس‌ها شروع شده و می‌تواند به مغز هم سرایت کند. این فرم بیشتر در افراد با دیابت کنترل نشده و افرادی که پیوند کلیه انجام داده‌اند، مشاهده می­‌شود.

درگیری ریوی: همانطور که پیشتر گفته شد، استنشاق هاگ‌ها میتواند سبب درگیری ریوی شود. این نوع از بیماری در بین بیماران سرطانی، پیوند و افرادی که پیوند سلول‌­های بنیادی انجام داده‌اند شایع­تر است.

درگیری دستگاه گوارش: این نوع از بیماری در کودکان بیش از بالغین شایع است. نوزادان با سن تولد پایین و وزن کم که کمتر از یک ماه سن دارند و سابقه­ دریافت داروهای تضعیف کننده­ ایمنی و جراحی دارند در خطر ابتلا به نوع گوارشی این بیماری قرار دارند.

درگیری پوستی: این نوع بیماری با ورود هاگ‌ها از طریق پوست آسیب دیده اتفاق می­‌افتد. این آسیب می­تواند سوختگی، زخم یا هر آسیب دیگری باشد. عفونت قارچ سیاه پوستی شایع­‌ترین شکل بیماری بین افراد سالم و بدون نقص ایمنی است.

هشدار: مشاهده این عکس ممکن است آزاردهنده باشد.

فهمیدم، می‌خواهم ببینم

درگیری منتشر: ورود عفونت به خون و انتشار آن در سرتاسر بدن از جمله مغز، طحال، قلب و پوست.

 کشندگی بیماری قارچ سیاه چه قدر است؟

قارچ سیاه یک عفونت تهدید کننده­ حیات است. میزان کشندگی این بیماری به طور کلی 54 درصد است. شرایط زمینه­‌ای بیمار، نوع قارچ و محل درگیر در احتمال کشندگی این بیماری اهمیت دارند برای مثال نرخ کشندگی برای انواع مختلف این بیماری به شرح زیر است:

• بیماران با عفونت سینوس: 46 درصد
• بیماران با عفونت ریه: 76 درصد
• بیماران با عفونت منتشر: 96 درصد

علائم ابتلا به قارچ سیاه چه هستند؟

علائم این بیماری در جدول1 خلاصه شده است.

. هر یک از انواع این بیماری علائم خاصی دارند.

در نوع منتشر، بیمار بسیار بدحال است و در صورت درگیری مغز ممکن است به کما برود.

پیشگیری از ابتلا به قارچ سیاه به چه صورت است؟

هاگ‌های این قارچ در محیط بسیار گسترده هستند و جلوگیری از تماس با آن‌ها مشکل است. هیچ واکسنی برای موکورمایکوزیس موجود نیست. برای پیشگیری از این بیماری باید از مصرف خودسرانه داروهای سرکوب‌گر ایمنی مانند دگزامتازون جدا خودداری کرد.

فیلم آموزش آنتی بیوتیک ها و عوامل ضدمیکروبی در فرادرس

کلیک کنید

در صورتی که دستگاه رطوبت‌­ساز یا اکسیژن­‌ساز خانگی دارید حتما مخزن آب این دستگاه­‌ها را با آب تصفیه شده شست و شو کنید.

برخی روش‌­های دیگر هم جهت پیشگیری از این بیماری برای افراد مستعد عفونت قارچ سیاه وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است.

1. دوری از محل­های پر گرد و غبار یا استفاده از ماسک N95
2. تماس نداشتن با خاک و استفاده از دستکش
3. همچنین ممکن است که پزشک شما بنا به صلاح­دید برخی داروهای ضد قارچی برای شما تجویز کند.

تشخیص بیماری قارچ سیاه چگونه است؟

در صورت شک به قارچ سیاه نمونه مایعات ریه و سینوس‌ها برای تشخیص یه آزمایشگاه فرستاده می­‌شود. همچنین ممکن است پزشک از بیوپسی یا سی تی اسکن نیز برای تشخیص کمک بگیرد.

بیماری قارچ سیاه چطور درمان می­شود؟

قارچ سیاه یک بیماری خطرناک است و باید با دقت درمان شود. داروهای مورد استفاده:

1. آمفوتریسین B
2. پوساکونازول
3. ایزاووکونازول

داروهایی مانند فلوکونازول، وریکونازول و اکینوکاندیس اثری بر قارچ سیاه ندارند.