فرادرستبدیل فعل مضارع به امر در عربی – به زبان ساده + مثال و تمرین
برای تبدیل فعل مضارع به امر در عربی باید از قاعده خاصی پیروی کنیم که برای تمامی افعال ثلاثی مجرد و مزید کاربرد دارد. در این نوشته از مجله فرادرس قصد داریم ابتدا با فعل مضارع عربی آشنا شویم و سپس فرمول تبدیل آن به فعل امر عربی را بررسی میکنیم. در هر مرحله برای فهم بهتر توضیحات از مثال‌های متفاوتی استفاده میکنیم تا روند این تبدیل بهتر و راحت‌تر درک شود. در انتهای متن تمرین‌هایی قرار دارد که به وسیله آن می‌توانیم میزان درک و یادگیری‌مان از این مبحث را بسنجیم.
روش تبدیل فعل مضارع به امر در عربی
برای صحبت کردن درباره کاری که در زمان حال انجام میشود باید از فعل مضارع استفاده کنیم. در زبان عربی از این فعل علاوه بر زمان حال، برای صحبت درباره انجام کار در آینده نزدیک نیز استفاده میشود.
برای ساختن فعل امر نیاز است ابتدا با شکل صحیح فعل مضارع آشنا شویم. چرا که به دست آوردن فعل امر در عربی از طریق ایجاد برخی تغییرات در ساختمان اصلی فعل مضارع ممکن میشود. به همین خاطر ابتدا درباره فعل مضارع و نحوه صرف آن در زبان عربی آشنا می‌شویم و بعد به سراغ تبدیل آن به فعل امر خواهیم رفت.
صرف فعل مضارع در عربی
فعل مضارع همانند دیگر افعال عربی نیازمند به دو مورد اساسی دارد. اولین مورد، ریشه‌های فعل است. منظور از ریشه‌های فعل، سه حرف اصلی آن است که می‌توانیم با استفاده از مصدر عربی و رجوع به فرهنگ لغات یا معجم عربی آن را به دست بیاوریم.
دومین مورد، وزن صرف افعال است. در زبان عربی برای صرف افعال، فارغ از زمان فعل، به وزن صحیح آنها نیاز داریم. به این ترتیب که با به دست آوردن وزن صحیح صرف فعل، می‌توانیم ریشه‌های فعل را در آن جای‌گذاری کنیم و فعل موردنظرمان را به دست بیاوریم.
فعل مضارع عربی در سه حالت «یَفعَلُ، یَفعِلُ، یَفعُلُ» صرف میشود. بر همین اساس می‌توانیم بگوییم که تفاوت وزن‌های مختلف فعل مضارع در حالت ثلاثی مجرد در حرکت آوایی «عین‌الفعل» است. برای اینکه بفهمیم ریشه فعل در کدام وزن صرف میشود باید از فرهنگ لغات عربی استفاده کنیم.
در ادامه جدولی را مشاهده می‌کنید که در آن وزن صرف فعل مضارع در ۱۴ صیغه غائب، مخاطب و متکلم آمده است.
| جدول وزن صرف ۱۴ صیغه فعل مضارع در عربی | |
| نام صیغه غربی | وزن فعل |
| ۱- الغائب | یَفْعَلُ |
| ۲- الغائبان | یَفْعَلان |
| ۳- الغائبون | یَفْعَلُون |
| ۴. الغائبة | تَفْعَلُ |
| ۵- الغائبتان | تَفْعَلان |
| ۶- الغائبات | یَفْعَلنَ |
| ۷- المخاطب | تَفْعَلُ |
| ۸- المخاطبان | تَفْعَلان |
| ۹- المخاطبون | تَفْعَلُون |
| ۱۰- المخاطبة | تَفْعَلینَ |
| ۱۱- المخاطبتان | تَفْعَلان |
| ۱۲- المخاطبات | تَفْعَلنَ |
| ۱۳- متکلم‌الوحده | أفْعَلُ |
| ۱۴- متکلم‌مع‌الغیر | نَفْعَلُ |
با کمی دقت در وزن‌های فعل مضارع متوجه می‌شویم که این فعل دارای ویژگی‌هایی است که با دیدن آنها می‌توان به راحتی به مضارع بودن فعل پی برد. نخستین نشانه فعل مضارع حضور حروف «أتین» در ابتدای این فعل است. یعنی در ابتدای ۶ صیغه غائب از حرف « ی » و برای صیغههای مخاطب از حرف « ت » استفاده شده است. در ابتدای دو صیغه متکلم نیز «أ» و « ن » به کار رفته است.
از سوی دیگر، نگاهی کوتاه به انتهای صیغههای فعل مضارع نشان می‌دهد که این نوع فعل عربی علاوه بر ضمیر، در صیغههای مثنی و جمع دارای حرف «ن» است. فعل مضارع عربی از انواع کلمات «معرب» در این زبان است. در حالت عادی اعراب آن «مرفوع» است. در صیغههای مفرد این اعراب به وسیله حضور «ضمه» در انتهای صیغه نشان داده میشود. اما در صیغههای مثنی و جمع برای این کار از «نون عوض رفع» استفاده میشود. به این ترتیب می‌توانیم بگوییم دو نشانه اصلی فعل مضارع عربی «حروف أتین» در ابتدا و «نون عوض رفع» در انتهای آن است.
در ادامه جدولی را مشاهده می‌کنید که در آن شکل صرف شده فعل مضارع از ریشه «ک ت ب» آمده است.
| جدول صرف ۱۴ صیغه فعل مضارع از ریشه کتب | |
| فعل مضارع | معنی به فارسی |
| يَکتُبُ | می‌نویسد |
| يَکتُبان | می‌نویسند |
| يَکتُبُون | می‌نویسند |
| تَکتُبُ | می‌نویسد |
| تَکتُبان | می‌نویسند |
| يَکتُبنَ | می‌نویسند |
| تَکتُبُ | می‌نویسی |
| تَکتُبان | می‌نویسند |
| تَکتُبون | می‌نویسند |
| تَکتُبینَ | می‌نویسی |
| تَکتُبان | می‌نویسند |
| تَکتُبنَ | می‌نویسند |
| أکتُبُ | می‌نویسم |
| نَکتُبُ | می‌نویسیم |
برای درک بهتر می‌توانید به مثال‌های زیر توجه کنید.
أتحدّثُ خمسَ لُغات.
من به پنج زبان صحبت می‌کنم.
تتكلّمُ زينبُ مع أبيها.
زینب با پدرش صحبت می‌کند.
نَجْلِسُ على الكرسی الكبير.
ما روی صندلی بزرگ می‌نشینیم.
حبيبُ يَلْبَسُ ثوبا جديدا كل يوم.
حبیب هر روز لباس‌های جدید می‌پوشد.
الأولاد يَشْرَبُونَ الماء بعد كل الطعام.
بچه‌ها بعد از غذا آب می‌نوشند.
البنات يَذْهَبْنَ إلى الميدان الآن.
دخترها اکنون به میدان می‌روند.
هل أنتِ تَكْتُبِينَ الدرس يا خديجة؟
خدیجه آیا درس و مشق می‌نویسی؟
أنتَ تَسْمَعُ الأخبار من إذاعة لندن يا عيسى.
عیسی تو اخبار را از رادیو لندن می‌شنوی.
أنتما تَذْهَبَانِ إلى المدرسة يا حسن و حسين.
حسن و حسین، شما به مدرسه می‌روید.
أنتن تَفْتَحْنَ باب المنزل يا بنات.
دخترها شما درِ خانه را باز می‌کنید.
أُنْظِفُ غرفة النوم كل يوم.
من هر روز اتاق را تمیز می‌کنم.
ماذا تحبين أن تأكلي؟
چه چیزی دوست داری که بخوری؟
ماذا تحب أن تشرب في الصباح؟
چه چیزی دوست داری که صبح بنوشی؟
المُهَنْدِسُ يُصْلِحُ التِّلْفَازَ.
مهندس تلویزیون را تعمیر می‌کند.
خیلی عالی