مناسب‌ترین زبان برنامه‌نویسی وب برای اهداف مختلف چیست؟

پیش از انتخاب زبان برنامه‌نویسی مناسب، هر فرد باید به یک سری سؤالات بخصوص پاسخ دهد. به عنوان مثال، اگر شخصی بخواهد کدنویسی یک برنامه کاربردی تحت وب یا مرورگر را آغاز کند، چه گزینه‌هایی پیش روی خود خواهد داشت؟ یا چرا باید در شرایط بخصوص، زبان برنامه‌نویسی خاصی را به زبان‌های دیگر ترجیح داد؟ این مقاله، چک‌لیستی از یک سری سؤال مهم را در اختیار شما قرار می‌دهد که می‌توانید با در نظر داشتن و پاسخ به آن‌ها، مناسب‌ترین زبان برنامه‌نویسی وب برای خودتان را انتخاب کنید. برای درک بهتر چیستی برنامه نویسی وب یا همان توسعه وب و کلیه مباحث مربوط به آن نیز می‌توان مقاله «برنامه نویسی وب چیست و چگونه آن را یاد بگیریم؟ — راهنمای کامل و رایگان» را مطالعه کرد.

پس از ظهور اینترنت، برنامه‌نویسی وب به عنوان یک مهارت محبوب و مورد نیاز مطرح شد. با به وجود آمدن یک جامعه مبتنی بر وب، برنامه‌نویسی در این محیط، روند صعودی خود را ادامه داد. سایت‌ها و منابع آموزشی آنلاین، امکان یادگیری برنامه‌نویسی وب را بسیار آسان و قابل دسترس کرده‌اند. علاوه بر این، برنامه‌نویسی باعث یادگیری عادات بسیار خوبی در زندگی عادی انسان می‌شود. با این حال، مسئله مهم‌تر از یادگیری یک زبان برنامه‌نویسی وب، این است که بدانید چطور برای هر پروژه‌ای زبان مناسب توسعه‌ی آن را انتخاب کنید. عوامل متعددی در برتری گزینه‌های پیش رو تأثیرگذار هستند. در ادامه به شما خواهیم آموخت که چگونه با در نظر داشتن یک سری معیار، مناسب‌ترین زبان برنامه‌نویسی وب برای منظورهای مختلف را انتخاب کنید.

«مناسب بودن» را برای خود تعریف کنید

• مقاله پیشنهادی: بهترین زبان های برنامه نویسی سال ۱۴۰۱ یا ۲۰۲۲

انتخاب زبان «مناسب» می‌تواند کمی گمراه‌کننده باشد. این بدان معناست که گزینه‌های نامناسب نیز وجود دارند. برخی از زبان‌ها به شما در دستیابی به اهداف برنامه‌نویسی‌تان هیچ کمکی نمی‌کنند، با این حال در بسیاری از موارد، روش‌های متعددی برای رسیدن به خروجی مطلوب وجود دارند. این موضوع، مخصوصاً در برنامه‌نویسی وب مصداق دارد.

تمرکز اصلی برخی از زبان‌ها مانند جاوااسکریپت بر روی توسعه وب است، در حالیکه برخی دیگر مانند جاوا، به عنوان زبان‌های عمومی شناخته می‌شوند. حال باید بر روی سؤالاتی تمرکز کنید که پاسخ آن‌ها شما را در تعیین زبان برنامه‌نویسی مناسب یاری کند. در ادامه، هر یک از این سؤالات را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

استفاده از کدام زبان برنامه‌نویسی، آسان‌تر است؟

• مقاله مرتبط: معرفی کتاب آموزش طراحی سایت با پایتون — بهترین منابع یادگیری

تعیین آسان‌ترین زبان برنامه‌نویسی وب، به سابقه شما بستگی دارد. اگر تجربه‌ای در استفاده از زبان‌هایی مانند HTML داشته باشید، با مفاهیم «سینتکس» (Syntax) و «قالب‌بندی» (Layout) آشنا خواهید بود. علاوه بر این، سرعت یادگیری افراد با هم متفاوت است و همین موضوع، تعریف «آسان بودن» را برای هر فرد تعیین می‌کند. با این حال، برخی از زبان‌های برنامه‌نویسی به طور کلی نسبت به زبان‌های دیگر ساده‌تر هستند.

برای استفاده آسان از یک زبان، باید گزینه‌ای را انتخاب کنید که علاوه بر بهره‌مندی از «فریم‌ورک» (Framework) و کتابخانه‌های متعدد، ساختاریافته، مختصر و مفید باشد. علاوه بر این‌ها، داشتن سینتکس ساده‌تر نیز به عنوان یک مزیت محسوب می‌شود. در قسمت زیر، برخی از زبان‌های مناسب برای افراد مبتدی به همراه ویژگی‌های اصلی این زبان‌ها آورده شده است:

جاوا اسکریپت

• شی‌ءگرا
• پویا
• تابعی
• ساختاریافته
• کتابخانه‌های زیاد
• بدون نیاز به «کامپایلر» (Compiler)

روبی (Ruby)

• سینتکس مشابه زبان‌های دیگر
• مختصر و مفید
• فریم‌ورک «روبی آن ریلز» (Ruby on Rails)
• چند الگویی

PHP

• دارای انجمنی بزرگ از توسعه دهندگان، به همراه منابع زیاد
• پویا
• محیط انعطاف‌پذیر

محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی وب کدام است؟

محبوبیت، یکی از عوامل اصلی در انتخاب زبان برنامه‌نویسی مناسب است. اگر نیت شما، ورود به عرصه برنامه‌نویسی حرفه‌ای باشد، احتمالاً به دنبال یادگیری زبانی خواهید رفت که افراد زیادی خواهان آن هستند. یکی از روش‌های تشخیص محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی، جمع‌آوری اطلاعات از سایت‌هایی مانند «Coding Dojo» است.

محبوبیت باعث به وجود آمدن دو مزیت اصلی ایجاد فرصت‌های کاری بالقوه و دسترسی ساده‌تر به منابع از طریق انجمن‌ها می‌شود. در حوزه‌ی زبان‌های برنامه‌نویسی گزینه‌هایی که در ادامه آمده‌اند، امروزه برای عموم توسعه‌دهندگان محبوب‌تر و جذاب‌تر به حساب می‌آیند:

• جاوا اسکریپت: زبانی قدرتمند با یادگیری آسان و کاربرد گسترده به شمار می‌رود. این زبان، در بسیاری از مرورگرهای مدرن به کار رفته و با توجه به نتایج نظرسنجی وب‌سایت «استک اورفلو» (Stack Overflow)، محبوبیت آن از PHP و جاوا بیشتر شده است. محیط‌هایی محبوبی مانند «نود.جی‌اس» (Node.js) که یک محیط اجرایی «سمت سرورِ» (Server-Side) است، از این زبان به عنوان ستون اصلی خود استفاده می‌کنند.

• جاوا: جاوا اسکریپت و جاوا را با هم اشتباه نگیرید. جاوا، یک زبان باسابقه و باثبات در حوزه برنامه‌نویسی است. از آنجایی که بیش از 20 سال از حضور این زبان می‌گذرد، توسعه‌دهندگان بسیاری به آن متکی هستند.

• سی‌شارپ (#C): این زبان، لزوماً یک زبان برنامه‌نویسی وب نیست؛ بلکه یک زبان عمومی محسوب می‌شود. برنامه‌های کاربردی وب که در فریم‌ورک «ASP.NET» ساخته شده‌اند، اغلب بر مبنای سی‌شارپ هستند. اکثر برنامه‌های تحت ASP.NET، در «ویژوال بیسیک» (Visual Basic) یا سی‌شارپ ساخته می‌شوند، اگرچه این کار توسط عمده‌ی زبانهای «دات‌نت» (NET.) قابل انجام است.

البته بد نیست این نکته را هم فراموش نکنیم که یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی با محبوبیت کمتر نیز محاسن خود را دارد. مثلاً بر مبنای آمارهای به دست آمده در سال ۲۰۱۶، برای زبان‌هایی مثل PHP، روبی و یا پایتون به مراتب تقاضاهای کمتری در قیاس با جاوا یا جاوا اسکریپت وجود داشته. این مسئله به نوعی فرصت‌هایی را در دل خود جای داده است. هر چه تقاضا برای یک زبان برنامه‌نویسی کمتر باشد، یعنی اینکه رقابت در بازار کار مرتبط به آن زبان نیز کمتر و تصاحب فرصت‌های شغلی مربوطه آسان‌تر خواهد بود. در سوی دیگر در بازار کار زبان‌های محبوب‌تر رقابت به مراتب فشرده‌تر است و برای به دست آوردن فرصت‌های شغلی بهتر باید حتماً مهارت قابل توجهی داشته باشید.

کدام‌یک از زبان‌های برنامه‌نویسی وب چندمنظوره هستند؟

اگر با هدف یافتن شغل به دنبال یادگیری برنامه‌نویسی هستید، چند منظوره بودن یک زبان، عامل بسیار مهمی در این راستا به حساب می‌آید. در این مورد، باید به جای زبان‌های مختص وب، به دنبال یادگیری زبان‌هایی مانند جاوا، C، سی‌شارپ یا پایتون باشید. عاملی که این زبان‌ها را از دیگر گزینه‌ها جدا می‌کند، ماهیت چند‌منظوره بودن آن‌ها است. زبانی مانند جاوا اسکریپت در برخی از محیط‌های غیر مبتنی بر وب مورد استفاده قرار می‌گیرد، با این حال، این زبان برای توسعه وب بسیار رایج‌تر است.

شما می‌توانید با انتخاب یک زبان عمومی که قابلیت به کارگیری در برنامه‌نویسی وب را دارد، یک زبان چندمنظوره یاد بگیرید. این مزیت نه‌تنها به منظور پیدا کردن شغل بلکه برای بهبود یادگیری برنامه‌نویسی نیز مفید واقع می‌شود. بسیاری از زبان‌های برنامه‌نویسی عمومی، باعث تقویت پایه سینتکس می‌شوند. از این‌رو، این زبان‌ها برای یادگیری زبان‌های دیگر نیز مناسب هستند.

منابع آموزشی برای زبان‌های برنامه‌نویسی وب کدامند؟

در دنیای امروزِی که دنیای ارتباطات است، شما در هنگام یادگیری تنها نخواهید بود. انجمن‌ها، دوره‌ها و متخصصان تقریباً در همه‌جا قابل دسترس هستند. برای زبان‌های برنامه‌نویسی وب، انجمن‌های اینترنتی، دوره‌های آموزشی و ابزار مختص به یک زبان، از بهترین منابع هستند. توصیه می‌کنیم به دنبال یادگیری زبانی بروید که کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌های زیادی داشته باشد. این موارد می‌توانند فرآیند یادگیری و پیشرفت را آسان‌تر کنند. از روبی و جاوا اسکریپت می‌توان به عنوان مثال‌های بسیار خوب در این زمینه نام برد.

نرم‌افزارهای «متن‌باز» (Open-Source) معمولاً از انجمن‌های تخصصی و فعال بهره می‌برند. در این انجمن‌ها به صورت معمول منابع لازم برای یادگیری یک زبان و همینطور ابزارهایی برای کد‌نویسی ساده‌تر بر مبنای آن توسعه یافته‌اند، لذا انتخاب یک زبان متن‌باز برای یادگیری شما را از چنین مزایایی بهره‌مند خواهد کرد. به عنوان مثال، PHP یک زبان متن‌باز و باثبات به حساب می‌آید. روبی نیز متن‌باز بوده و استفاده از آن به همراه فریم‌ورک Ruby on Rails، ساده بوده و دارای ابزارهای زیادی است.

از چه پلتفرمی استفاده می‌کنید؟

ویندوز، مک و لینوکس از رایج‌ترین سیستم‌عامل‌های موجود هستند. با این حال، محبوبیت سیستم‌عامل کروم به همراه کامپیوترهای کروم‌بوک نیز در سال‌های اخیر افزایش یافته است. سیستم عامل کروم، محیط مناسبی را برای توسعه زبان‌های پایه‌ای مانند HTML فراهم می‌کند (البته این زبان از نظر فنی یک زبان برنامه‌نویسی محسوب نمی‌شود). برای برنامه‌نویسی قوی‌تر باید از یک «ماشین مجازی» (Virtual Machine یا اصطلاحاً VM) یا یک «توزیع لینوکس» (Linux Distribution) به صورت «بوت دوگانه» (Dual Boot) استفاده کنید. توزیع‌های لینوکس، یک سیستم‌عامل مشابه یونیکس و امکان سفارشی‌سازی در سطح بالا را فراهم می‌کنند. مک، دارای مؤلفه‌های یونیکس است که آن را به عنوان یک محیط برجسته برنامه‌نویسی مطرح می‌کند.

شرکت اپل، محیط «Xcode» را به عنوان رابطی برای کامپایلرهای «سوئیفت» (Swift)، «آبجکتیو-سی» (Objective-C) و ++C/C برای توسعه‌دهندگان ارائه کرده است. ویندوز، همواره به عنوان محبوب‌ترین سیستم عامل معرفی می‌شود و قابلیت سازگاری بالا، آن را به محیطی مناسب برای توسعه تبدیل می‌کند.

داگر از زبانی مانند C استفاده می‌کنید، به کامپایلری احتیاج دارید که روی کامپیوترهایی تحت لینوکس یا ویندوز اجرا شود. در سوی دیگر کاربران مک نیز یا باید از Xcode بهره بگیرند، یا سیستم‌عاملی سازگار با نیاز خود را به صورت بوت دوگانه مورد استفاده قرار دهند یا در نهایت به ماشین‌های مجازی اتکا کنند.

انتخاب توسعه فرانت‌اند (Front-End) یا بک‌اند (Back-End)؟

از بین برنامه‌نویسی «فرانت‌اند» (Front-End) یا سمت کاربر و بک‌اند (Back-End) یا سمت سرور، کدام گزینه را در نظر دارید؟ اگر پاسخ شما، فرانت‌اند است، باید به سمت زبان جاوا اسکریپت بروید. وب‌سایت‌هایی مانند فیس‌بوک، گوگل، آمازون و ویکی‌پدیا، همگی از جاوااسکریپت برای توسعه سمت کاربر خود استفاده می‌کنند. برای انتخاب برنامه‌نویسی بک‌اند، گزینه‌های بیشتری پیش روی خود خواهید داشت.

در اکثر مواقع، زبان‌هایی مانند پایتون، جاوا، ++C، C یا PHP مورد توجه افراد قرار می‌گیرند. گرچه، ممکن است گزینه‌هایی دیگری مانند «پرل»، ASP.NET، «اسکالا» (Scala)، «هک» (Hack) یا روبی نیز مد نظر قرار گیرند. یادگیری جاوا اسکریپت هم امکان توسعه فرانت‌اند و هم توسعه بک‌اند (با استفاده از Node.js) را فراهم می‌کند.

توسعه‌دهندگان فرانت‌اند باید کار با فریم‌ورک‌هایی نظیر «EmberJS» و «AngularJS» را یاد بگیرند. توسعه‌دهندگان بک‌اند، از زبان‌های مبتنی بر پایگاه داده، مانند «SQL» بهره می‌برند. یک توسعه‌دهنده همه‌ فن‌حریف یا اصطلاحاً «فول استک»، ترکیبی از برنامه‌نویسی فرانت‌اند و بک‌اند را مورد استفاده قرار می‌دهد. در این مورد، برای یک توسعه همه‌جانبه، به کارگیری زبان‌های سمت کاربر و سمت سرور مورد نیاز خواهد بود.

هدف شما از برنامه‌نویسی چیست؟

انتخاب زبان مناسب برای برنامه‌نویسی وب، در نهایت به هدف شما بستگی خواهد داشت. می‌خواهید برنامه‌نویسی وب را برای چه کاری (استفاده شخصی، تحصیلی یا حرفه‌ای) بیاموزید؟ اگر هدف شما از برنامه‌نویسی وب، پیدا کردن شغل است، زمان و هزینه خود را بر روی یک زبان مناسب صرف کنید.

در صورتی که می‌خواهید برای انجام پروژه‌های شخصی یا صرفاً جهت سرگرمی برنامه‌نویسی کنید، بهتر است از یک زبان ساده شروع کنید. در این صورت، انتخاب یک زبان متن‌باز، به دلیل رایگان بودن و منابع زیاد، بهترین گزینه خواهد بود.

تمرکز بر روی حرفه

• سرمایه‌گذاری پول و زمان

استفاده شخصی

• رایگان و متن‌باز
• آسان

سخن آخر

برای تعیین زبان مناسب برنامه‌نویسی وب، می‌توانید معیارها و سؤالات ارائه شده در این مقاله را از خود بپرسید و تعیین کنید که کدام زبان با هدف و علاقه شما سازگاری بیشتری دارد. پس از انتخاب گزینه مطلوب و با توجه به نیازهای خود، ممکن است به دنبال یادگیری مطالب بیشتر یا ثبت نام در دوره‌های آموزشی بروید.

خوشبختانه، شما در این راه تنها نخواهید بود. منابع و آموزش‌های بسیار زیادی در دسترس هستند. به علاوه، داشتن دانش برنامه‌نویسی از هر زبانی، یادگیری زبان‌های دیگر را قابل هضم و ساده‌تر می‌کند.

^^