فرادرس
شروع یادگیری نرم افزار متلب — تجربه محمد مردانی؛ دانشجوی مهندسی برق و کاربر فرادرس
دانشجویی را تصور کنید که روزهای نخست تحصیل در دانشگاه را تجربه می‌کند. در رشته مهندسی برق پذیرفته شده و حجم کتب درسی دانشگاه را چند برابرِ دروس دبیرستان می‌بیند. راهی که به ذهن او می‌رسد، افزایش زمان مطالعه است؛ 11 ساعت در شبانه‌روز. اما این کار بی‌فایده است. انگار سطل سطل، در چاه عمیق و خشکی آب بریزد و آن دهانه تاریک، آب را تا عمق زمین ببلعد و بوی خاک پس بدهد.
او بیش از آنکه مایوس باشد، متعجب است. چون هنگام مطالعه در کتابخانه، دانشجویانی را می‌بیند که کتاب درسی همراه ندارند. در عوض فیلم تماشا می‌کنند آنهم در گوشی یا لپ‌تاپ. گاهی چند خط می‌نویسند و باز از نو. آن کتاب‌های قطورِ تلنبار شده روی میز دانشجوی جدید، یک طرف، فیلم دیدن بقیه دانشجوها در کتابخانه یک طرف!
امتحانات هم که نزدیک است و هیچ چاره‌ای برای کار پیدا نشده. دانشجوی تازه‌وارد در نهایت دل به دریا می‌زند. می‌رود و سر حرف را با دانشجویی که فیلم می‌بیند، باز می‌کند. آنچه پس از این گفتگو رخ می‌دهد، خاطره خوشی برای دانشجوی پرسشگر می‌سازد. متن زیر گزارشی است از تلاش محمد مردانی؛ دانشجوی رشته مهندسی برق و کاربر فرادرس که در جشنواره تجربه یادگیری شرکت کرده است:
عنوانی که محمد مردانی؛ دانشجوی مهندسی برق برای متن خود انتخاب کرده، خبر از تغییر مسیر زندگی او می‌دهد. اتفاقی که با آموزش دیدن برای او رخ داده. اما نه از راه همیشگی بلکه با آموزش مجازی. محمد مردانی با مهارت از دلهره خود هنگام رویارویی با دروس دشوار رشته‌اش نوشته. به طوری که خواننده متن، خود را میان گود حس می‌کند.
استرس او از جایی اوج می‌گیرد که منابع درسی دانشگاهی را نسبت به منابع دبیرستانی چند برابر می‌بیند. مطالعه روزانه و مداوم کتب درسی بیهوده است. راهنمایی هم نیست تا مسیر درست را به او نشان بدهد. تجربه‌ای که این دانشجو از سر گذرانده، با ترس از نیاموختن آغاز شده. اما این ماجرا به چه سالی برمی‌گردد؟
داستان محمد مردانی از سال 1398 و قبولی او در رشته مهندسی برق آغاز شده. زمانی که هنوز نامی از کرونا در جهان شنیده نشده بود و کلاس‌های دانشگاهی مطابق معمول دایر بوده‌اند. آموختن اولیه در کلاس و سپس مطالعه منابع درسی؛ این مسیری بود که محمد مردانی همیشه در دوران تحصیل طی کرده بود.
ولی این روش قدیمی، کارایی خود را در دانشگاه از دست می‌دهد. لااقل برای محمد مردانی که در ترم اول، 20 واحد درسی هم اخذ کرده اینطور است. او به یاد می‌آورد که برای قبولی در کنکور بین 8 تا 10 ساعت مطالعه می‌کرده و بعد از ورود به دانشگاه، زمان مطالعه روزانه را به 11 ساعت افزایش داده.
با این وجود درس‌ها را متوجه نمی‌شود. او احساس می‌کند فرایند یادگیری‌اش کند شده است. پس تلاشش را برای یادگیری بیشتر می‌کند اما نتیجه نه تنها مطلوب نیست، بلکه از نظر او معکوس هم می‌شود. سایر دانشجویان چه کار می‌کنند؟ محمد مردانی برای مطالعه دروس خود به کتابخانه دانشگاه می‌رفته است.
او حین مطالعه در کتابخانه، متوجه یک موضوع عجیب می‌شود. اینکه دانشجویان دیگر مشغول دیدن فیلم از طریق لپ‌تاپ یا گوشی تلفن همراه هستند و گهگاه یادداشتی هم برمی‌دارند. سوالی که ذهن محمد مردانی را مشغول می‌کند، این است که این دانشجویان چگونه با دیدن فیلم می‌توانند مفاهیم درسی را یاد بگیرند.
امتحانات پایان ترم نزدیک است و جلسات آخر کلاس‌ها در حال برگزاری. محمد مردانی در حالیکه با حجم عظیمی از نادانسته‌ها مواجه است، آرامش و خوش و بش دانشجویان را در جمع می‌بیند. آنها مطالعات درسی خود را تمام کرده‌اند و برای امتحانات آماده‌اند. صبح یکی از روزهای پایان ترم اتفاقی می‌افتد که مسیر جدیدی پیش پای محمد مردانی می‌گذارد.
او هنگام مطالعه در کتابخانه با تعدادی از دانشجویان برخورد می‌کند که در حال کدنویسی و ارسال پروژه‌های خود هستند. محمد مردانی کتاب درسی را می‌بندد و به سمت دانشجویان میز کناری می‌رود. در سکوت کتابخانه، آرام موضوع را با یکی از این دانشجویان در میان می‌گذارد. دانشجویی که پاسخ او را می‌دهد، مهندسی برق می‌خواند و ترم اول را پشت سر گذاشته.
دانشجوی ترم بالایی قرار ملاقاتی در خوابگاه می‌گذارد تا نحوه مطالعه را برای محمد شرح بدهد. محمد مردانی همراه دو کتاب مهم درسی درباره نرم‌افزار «متلب» به خوابگاه دانشکده می‌رود. او از دانشجوی ترم بالایی خود می‌پرسد: چطور است که شما در کتابخانه به جای خواندن کتاب، فیلم می‌بینید و یادداشت برمی‌دارید؟
دانشجوی ترم بالایی او می‌خندد و می‌گوید: من با کلاس‌های آفلاین مطالعه می‌کنم. بعد هم اضافه می‌کند: برای فهمیدن دروسی که سنگین و پیچیده هستند، از سایت «فرادرس» استفاده می‌کنم. دانشجویی که محمد مردانی او را «مجازی‌خوان» معرفی کرده، از آموزش‌های مختلف فرادرس تعریف می‌کند، به طوری که محمد مردانی تشویق به استفاده از این آموزشها شده و می‌پرسد: برای شرکت در دوره‌های آموزشی فرادرس باید چه امکاناتی داشت؟ مثلا برای بهتر فهمیدن «متلب» چه دوره‌ای به من کمک بیشتری می‌کند؟
پاسخ دانشجوی مجازی‌خوان، معرفی «آموزش متلب از مقدماتی تا پیشرفته» است که به گفته او بسیار روان و عالی تدریس شده و مدرس، مطالب را به سادگی و با جزئیات کامل بیان کرده است. این آموزش توسط دکتر «مصطفی کلامی هریس» تدریس شده و در پیش‌نمایش ابتدایی آن عنوان شده که آموزش از موارد ابتدایی تا فراتر از متوسط را در برمی‌گیرد.
مدرس افزوده: گذراندن این دوره آموزشی همانند مطالعه چندین منبع توسط دانشجو است. در پیش نمایش اول این آموزش مزیت‌های نرم‌افزار «متلب» شرح داده شده. مثلا اینکه می‌توان ایده‌ها را به سرعت در «متلب» پیاده‌سازی کرد. بنابراین «متلب» در فاز پژوهشی و کارهای محاسباتی یک ابزار بی‌نظیر است.
در بخش دیگری از پیش‌نمایش، مدرس امکانات ابزار «متلب» را توضیح می‌دهد. سپس تاکید می‌کند رعایت نظم فایل‌ها در این نرم‌افزار بسیار مهم است و اگر به آن عمل نشود، عملکرد نرم‌افزار دچار اختلال خواهد شد. ضمن آنکه «متلب» جزو زبان‌های سختگیر برنامه‌نویسی نیست.
به همین دلیل قواعد سختگیرانه‌ای برای رعایت کردن ندارد. اما همین امر ممکن است مشکلاتی در کار با این نرم‌افزار پیش بیاورد. با این حال «متلب» این قدرت را به ما می‌دهد که انواع داده‌های مختلف ذخیره‌سازی و پردازش شوند.
محمد مردانی همین دوره آموزشی را در تجربه یادگیری خود معرفی کرده است. آموزشی که با کمک دانشجوی مجازی‌خوان تهیه می‌کند. آن زمان و هنگام خرید آموزش، متوجه تخفیف 60 درصدی آموزشها در آذر ماه 1398 می‌شود. او در تجربه یادگیری خود نوشته: «ارائه همین تخفیف مرا برای خرید و یادگیری مصمم‌تر کرد.
چرا که اطمینانم نسبت به فرادرس بیشتر شد. جمله‌ای که از دوران دبیرستان به یاد داشتم را به خاطر آوردم. دبیری که می‌گفت: خلق اثر و کمک به یادگیری، مهمتر از قیمت و فروش در کلاس‌های مختلف است. معلم واقعی کسی است که خارج از بحث مالی تدریس کند چون ارزش آنچه به طور واقعی آموزش می‌دهد، بیشتر از آن است که روی آن قیمت بگذارند.»
محمد مردانی با این تفکر، دوره آموزشی مربوطه را تهیه کرده و همزمان از دانشجوی مجازی‌خوان سوالی می‌پرسد. اینکه مگر می‌شود فقط با گذراندن یک دوره به تسلط لازم روی درس رسید و از طرف دیگر نمره خوبی هم کسب کرد؟ پاسخ دانشجوی مجازی‌خوان این بوده که «درس خواندن در دانشگاه تفاوت‌هایی با سایر مقاطع تحصیلی دارد.
موضوع اینجاست که دانشجو باید کلیات و سرفصل‌های صحیح را بشناسد. بعد از آشنایی با سرفصل‌ها تحقیقات خود را مطابق آنچه آموخته، شروع کند و به دانش خود بیفزاید.» او برای محمد مردانی یک مثال زده و گفته: «اگر نرم‌افزار «متلب» را مثل یک درخت فرض کنی، شاخه‌های آن پردازش‌ها، سیمولینک و کدنویسی هستند. در ابتدا باید با تمام این موارد آشنایی داشته باشی و بعد طبق نیازهایت در یکی از این شاخه‌ها یادگیری را گسترش بدهی.
اینطور نیست که از همان ابتدا 100 درصد یک مبحث را بدانی و بعد به سراغ مبحث دیگر بروی.» او ادامه داده هر درس، ماهیت و روش یادگیری مخصوص به خود را دارد و تمام دروس را نمی‌توان مثل هم مطالعه کرد و یاد گرفت. به خصوص برنامه‌نویسی که یک دنیا مطلب برای یادگیری دارد.
دانشجوی مجازی‌خوان درباره مزیت‌های فرادرس هم برای دوست جدید خود گفته. محمد مردانی در تجربه یادگیری‌اش نوشته آن دانشجو تاکید کرد نحوه تدریس فرادرس، فرد را به تسلط کامل روی شاخه‌ها و مباحث می‌رساند. از آن به بعد به عهده دانشجوست که چه زیرشاخه یا مبحثی را دنبال کند و به صورت تخصصی به آن بپردازد.
محمد مردانی در پایان ملاقات خود از دانشجوی مجازی‌خوان تشکر کرده و خوابگاه را ترک می‌کند. او به خانه رسیده-نرسیده برای دیدن فیلم آموزشی نرم افزار «متلب» روی شروع یادگیری کلیک می‌کند. مطالب به قدری نظر او را جلب می‌کنند که تا نیمه‌های شب آموزش را دنبال می‌کند.
وقت طلوع آفتاب، محمد مردانی تا نیمه‌های دوره آموزشی پیش رفته. او مدرس را فردی دلسوز می‌یابد که مطالب را به سادگی و با لحن مناسب و قابل فهم بیان می‌کند. به نحوی که محمد گذشت ساعات را احساس نمی‌کند و حین دیدن آموزش به خواب می‌رود؛ در سپیده صبح.
خوابیدن حین دیدن آموزش همان و جا ماندن از کلاسِ روز بعد همان. تعدد غیبت‌های او دلیلی می‌شود تا استاد درس او را حذف کند. محمد مردانی اجازه شرکت در امتحان را پیدا نمی‌کند. اما این رخداد نه تنها باعث ناراحتی او نمی‌شود بلکه فرصت مطالعه و تمرین بیشتر در اختیار او قرار می‌دهد. طوری که درس را بهتر یاد می‌گیرد و در طول یک هفته آموزش مجازی را دوبار مرور می‌کند. او نوشته: پس از آن در مدت یک ماه، سامانه Sess دانشگاه را با زبان «متلب» بازنویسی کردم.
با مجازی شدن آموزش دانشگاه‌ها به علت شیوع کووید-19 فرصت بیشتری برای یادگیری به صورت مجازی برای او فراهم می‌شود و آموزش‌های بیشتری را از فرادرس تهیه می‌کند. فهرست این آموزشها در پایان متن تجربه یادگیری محمد مردانی آمده:
- (+) آموزش کامل برنامه‌نویسی کاربردی متلب، از مقدماتی تا پیشرفته (با تدریس دکتر مصطفی کلامی هریس؛ دکترای تخصصی مهندسی برق-کنترل و عضو هیئت علمی فرادرس).
- (+) آموزش ریاضی مهندسی با تدریس دکتر امید زندی (دکترای تخصصی مهندسی برق- کنترل).
- (+) آموزش ریاضی عمومی 1 همراه با حل مسئله (دکتر فرشید شیرافکن؛ دکترای تخصصی بیوانفورماتیک و عضو هیئت علمی فرادرس).
- (+) آموزش ریاضی عمومی2 (با تدریس ریحانه محمدی‌نژاد؛ دانشجوی دکتری تخصصی ریاضی).
- (+) آموزش فیزیک 2 (با تدریس دکتر باسم غیور؛ دکترای تخصصی فیزیک).
- (+) آموزش مدارهای الکتریکی 1 (با تدریس دکتر امید زندی).
- (+) آموزش مدارهای الکتریکی 2 (با تدریس علی غفارپور؛ دانشجوی دکتری تخصصی مهندسی برق).
- (+) آموزش ریاضیات پایه دانشگاهی (با تدریس دکتر فرشید شیرافکن).
- (+) آموزش کنترل خطی با رویکرد حل مسئله (با تدریس دکتر امید زندی).
- (+) آموزش ماشین‌های الکتریکی 1 و (+) ماشین‌های الکتریکی 2 (با تدریس رحمت‌اله خضری؛ کارشناس ارشد مهندسی برق- قدرت و عضو گروه مدرسان فرادرس).
محمد مردانی در پایان اینطور می‌گوید:
من که درکی از برنامه‌نویسی نداشتم و با گذراندن این دوره توانستم علاوه بر پاس کردن دروس برنامه‌نویسی با نمره بالا در دورس کنترل خطی ماشین الکتریکی و الکترومغناطیسی و آمار هم از مطالب فرادرس استفاده کنم و دروس را به صورت کاربردی‌تر یاد بگیرم.
او به دانشجویان این رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد توصیه کرده این عنوان آموزشی را تهیه کنند. چون این دوره فقط مختص آموزش یک زبان برنامه‌نویسی نیست، بلکه به طور کامل پایه و اساس برنامه‌نویس شدن و استفاده از برنامه‌نویسی در بقیه دوره‌های زندگی را به دانشجو یاد می‌دهد.
این کاربر فرادرس در انتهای متن تجربه یادگیری خود پیشنهاد کرده: برای یک بار هم که شده، به وب‌سایت فرادرس سر بزن، شاید مسیر زندگی‌ات همین حالا تغییر کرد.
