سیاره زهره چیست؟ | هر آنچه باید درباره سیاره ناهید بدانید — به زبان ساده

در این مطلب یکی دیگر از سیاره‌های منظومه شمسی یعنی سیاره زهره را معرفی و ویژگی‌های آن را بررسی می‌کنیم. این سیاره دومین سیاره نزدیک به خورشید است و به خاطر چگالی بالای آن دمای بالاتری را نسبت به دیگر سیاره‌های منظومه شمسی تجربه می‌کند.

سیاره زهره چیست؟

سیاره زهره، ونوس یا ناهید دومین سیاره از خورشید و نزدیکترین همسایه سیاره‌ای ما است. سیاره زهره از نظر ساختار و اندازه مشابه زمین است و در جهت مخالف بیشتر سیارات به آرامی می‌چرخد. جو غلیظ آن گرما را در نتیجه اثرات گلخانه‌ای به دام می‌اندازد و آن را به گرمترین سیاره منظومه شمسی تبدیل می‌کند که دمای سطح آن به اندازه‌ای گرم است که می‌تواند سرب را ذوب کند. نگاهی اجمالی به منطقه‌ای پایین‌تر از ابرها، آتشفشان‌ها و کوه‌های تغییر شکل یافته را نشان می‌دهد.

فیلم آموزش مقدماتی کیهان شناسی و نجوم در فرادرس

کلیک کنید

ونوس به عنوان الهه عشق و زیبایی روم باستان نامگذاری شده است و در نزد یونانیان باستان به «آفرودیت» (Aphrodite) معروف بوده است.

اندازه و فاصله سیاره زهره چه قدر است؟

با شعاع 6,052 کیلومتر (3760 مایل) سیاره ونوس یا ناهید تقریباً هم اندازه زمین است و شاید بتوان گفت کمی از زمین کوچکتر است.

از فاصله متوسط 108 میلیون کیلومتر (67 میلیون مایل)، سیاره ونوس 0٫7 واحد نجومی با خورشید فاصله دارد. یک واحد نجومی که مخفف آن AU است، فاصله خورشید تا زمین است. رسیدن نور از خورشید تا زهره حدود 6 دقیقه طول می‌کشد.

مدار و چرخش سیاره زهره چگونه است؟

چرخش و مدار سیاره ونوس از چند جهت غیرمعمول است. زهره یکی از دو سیاره‌ای است که از شرق به غرب می‌چرخد. فقط سیاره زهره و اورانوس این چرخش رو به عقب را دارند.

ونوس یک چرخش را در 243 روز زمینی کامل می‌کند که این موضوع سبب می‌شود تا طولانی‌ترین روز را نسبت به هر سیاره دیگری در منظومه شمسی داشته باشد، این مقدار حتی طولانی‌تر از یک سال کامل در این سیاره است. اما در این سیاره بر خلاف بسیاری دیگر از سیارات منظومه شمسی، خورشید هر روز طلوع و غروب نمی‌کند. در ونوس، یک چرخه روز-شب 117 روز زمینی طول می‌کشد زیرا ونوس در خلاف جهت چرخش مداری خود به دور خورشید می‌چرخد.

زهره در 225 روز زمینی یا کمی کمتر از دو روز ونوسی یک دور کامل را به دور خورشید (یک سال به وقت ونوس) انجام می‌دهد. در حقیقت هر سال در ونوس برابر با ۲ روز ونوسی است. مدار آن به دور خورشید تقریباً یک دایره کامل است و دایروی‌تر از هر مدار دیگری به دور خورشید است. مدارهای دیگر سیاره‌های منظومه شمسی حول منظومه شمسی بیشتر بیضوی یا بیضی شکل است.

با زاویه محوری فقط 3 درجه نسبت به خط عمود، سیاره ونوس تقریباً عمود می‌چرخد ​​و بنابراین فصول قابل توجهی را تجربه نمی‌کند.

ساختار سیاره زهره چگونه است؟

سیاره ناهید، زهره یا ونوس از بسیاری جهات از نظر ساختار شبیه به زمین است. این سیاره یک هسته آهنی دارد که شعاع آن تقریباً 3200 کیلومتر (2000 مایل) است. در بالای این هسته گوشته‌ای ساخته شده از سنگ داغ به دلیل گرمای داخلی سیاره به آرامی در حال ارتعاش است. سطح این سیاره نیز یک پوسته نازک از سنگ است که با جابه‌جایی گوشته ونوس و ایجاد آتشفشان‌ها، برآمده می‌شود و حرکت می‌کند.

تشکیل سیاره زهره چگونه بوده است؟

هنگامی که منظومه شمسی در حدود 4٫5 میلیارد سال پیش به شکل فعلی خود رسید و هنگامی که گاز چرخان و گرد و غبار به دلیل گرانش گرد هم آمدند، سیاره دوم از خورشید یعنی سیاره زهره شکل گرفت. این سیاره مانند سیارات خاکی و زمینی دیگر دارای یک هسته مرکزی، یک گوشته سنگی و یک پوسته جامد است.

سطح سیاره زهره چگونه است؟

از فضا و خارج از سیاره زهره این سیاره سفید روشن است زیرا با ابرهایی پوشیده شده که نور خورشید را منعکس و پراکنده می‌کنند. در سطح نیز سنگ‌های موجود سایه‌های مختلفی از خاکستری دارند، مانند سنگ‌های روی زمین. اما جو غلیظ نور خورشید را فیلتر می‌کند و اگر روی زهره ایستاده‌ باشید همه چیز نارنجی به نظر می‌رسد.

فیلم آموزش مقدماتی نجوم – نجوم باستان تا کیهان شناسی در فرادرس

کلیک کنید

سیاره زهره کوه، دره و ده‌ها هزار آتشفشان دارد. «ماکسول مونتس» (Maxwell Montes)  بلندترین کوه ناهید مانند بلندترین کوه روی زمین یعنی کوه اورست 8٫8 کیلومتر (20000 فوت) ارتفاع دارد. چشم انداز این سیاره غبارآلود است و دمای سطح آن به 471 درجه سانتیگراد (880 درجه فارنهایت) می‌رسد.

تصور می‌شود که سطح سیاره زهره با فعالیت‌های آتشفشانی 300 تا 500 میلیون سال پیش کاملاً تغییر کرده است. ونوس دارای دو منطقه مرتفع بزرگ است. یکی از آن‌ها با نام «ایشتر ترا» (Ishtar Terra) تقریباً به اندازه استرالیا است و در منطقه قطبی شمال این سیاره قرار دارد. دومین منطقه مرتفع ونوس به نام «آفرودیت ترا» (Aphrodite Terra) تقریباً به اندازه آمریکای جنوبی است و در استوای این سیاره قرار دارد و تقریباً 10 هزار کیلومتر (6000 مایل) وسعت دارد.

سیاره زهره پوشیده از دهانه و حفره است و عرض هیچ یک از این حفره‌ها کمتر از 1٫5 تا 2 کیلومتر (0٫9 تا 1٫2 مایل) نیست. شهاب سنگ‌های کوچک در جو متراکم این سیاره می‌سوزند و بنابراین فقط شهاب سنگ‌های بزرگ به سطح سیاره می‌رسند و در اثر برخورد با سطح زهره دهانه‌ها و حفره‌های بزرگ ایجاد می‌کنند.

تقریباً تمام ویژگی‌های روی سطح سیاره زهره به نام زنان مشهور در سیاره زمین چه اسطوره‌ای و چه واقعی نامگذاری شده است. یک دهانه آتشفشانی به نام «ساکایاوا» (Sacajawea)، زن بومی آمریکایی که هدایت اکتشاف لوئیس و کلارک را برعهده داشت، نامگذاری شده است. دره‌ای عمیق نیز در این سیاره به نام دیانا، الهه رومی شکار نامگذاری شده است.

اتمسفر سیاره زهره چگونه است؟

جو و اتمسفر سیاره ناهید عمدتاً از دی اکسید کربن تشکیل شده و ابرهایی از قطرات اسید سولفوریک دارد. جو چگال این سیاره گرمای خورشید را به دام می‌اندازد و در نتیجه دمای سطح بالاتر از 470 درجه سانتیگراد (880 درجه فارنهایت) است. جو این سیاره لایه‌های زیادی با دماهای مختلف دارد. در ارتفاعی که ابرها وجود دارند و در فاصله 48 کیلومتری از سطح سیاره زهره تقریباً دما برابر با دمای سطح زمین است.

همزمان که سیاره ناهید در مدار خورشیدی خود به جلو حرکت می‌کند و در محور خود به آرامی به عقب می‌چرخد​​، سطح بالای ابرها توسط نیرویی از بادهای طوفانی که با سرعت 360 کیلومتر (224 مایل) بر ساعت حرکت می‌کنند، هر چهار روز زمین را در اطراف سیاره زیپ می‌کند. انفجار صاعقه جوی این ابرهای سریع را روشن می‌‌کند. سرعت ابرها با ارتفاع ابر کاهش می‌یابد و در سطح سیاره فقط چند کیلومتر در ساعت تخمین زده می شود.

روی سطح این سیاره شبیه به یک روز بسیار مه‌آلود و ابری روی زمین است. جو این سیاره بسیار سنگین است و ممکن است احساس کنید که 1٫6 کیلومتر (1٫6 مایل) در عمق آب هستید.

مگنتوسفر سیاره زهره چگونه است؟

حتی اگر ونوس از نظر اندازه به زمین شبیه باشد و دارای هسته آهنی به همان اندازه زمین باشد، به دلیل چرخش آهسته ونوس، میدان مغناطیسی این سیاره بسیار ضعیف‌تر از زمین است.

ونوس چند حلقه دارد؟

سیاره زهره یا ونوس هیچ حلقه‌ای ندارد.

تعداد قمرهای سیاره زهره چند تا است؟

با مشاهداتی که تاکنون از این سیاره به دست آمده است، هیچ جرمی حول این سیاره نمی‌چرخد و این موضوع بدان معنا است که ونوس قمر ندارد.

فیلم آموزش رصد آسمان و نجوم رصدی در فرادرس

کلیک کنید

پتانسیل زندگی در سیاره زهره چگونه است؟

هیچ انسانی تا به حال از سیاره ونوس بازدید نکرده است اما فضاپیماهایی که به سطح این سیاره فرستاده شده‌اند در روی سطح آن دوام زیادی نداشته‌اند. دمای بالای روی سطح ناهید باعث می‌شود که در مدت زمان کوتاهی قطعه‌های الکترونیکی که در فضاپیما به کار رفته بیش از حد گرم شده و آتش بگیرد یا ذوب شود. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که فردی بتواند برای مدت طولانی در سطح ونوس زنده بماند.

حدس و گمان‌هایی در مورد وجود زندگی در گذشته‌های دور در سیاره زهره وجود دارد، همچنین فرضیه‌هایی در مورد احتمال حیات در لایه‌های بالایی ابر مانند اتمسفر ونوس، جایی که درجه حرارت هوا بسیار کم است نیز موجود است.

تحقیق و اکتشاف در سیاره زهره چگونه است؟

ایالات متحده، اتحادیه جماهیر شوروی، آژانس فضایی اروپا و آژانس اکتشاف هوافضا ژاپن فضاپیماهای زیادی را در ونوس مستقر کرده‌اند که تعداد آن‌ها تاکنون بیش از 20 فروند بوده است. مارینر 2 ناسا در سال 1962 در فاصله 34,760 کیلومتری (21,600 مایلی) سیاره ناهید واقع شد و توانست زهره را به عنوان اولین سیاره‌ای که توسط یک فضاپیما رصد می‌شود ثبت کند.

فضاپیمای «ونرا ۷» (Venera 7) اتحاد جماهیر شوروی که اولین فضاپیمایی بود که در سیاره دیگری فرود آمده بود، در دسامبر 1970 روی ونوس فرود آمد. ونرا ۹ اولین عکس‌ها از سطح ونوس را به زمین مخابره کرد. اولین مدارگرد ونوس که «ماژلان» (Magellan) ناسا بود نقشه‌هایی از $$98\%$$ سطح این سیاره را تولید کرد که مسیرهایی با عرض ۱۰۰ متر (۳۳۰ فوت) را نشان می‌داد.

«ونوس اکسپرس» (Venus Express) که متعلق به آژانس فضایی اروپا بود هشت سال را با استفاده از ابزارهای متنوعی در مدار ونوس گذراند و وجود رعد و برق را در این سیاره تأیید کرد. در آگوست 2014، همزمان با آماده‌سازی ماهواره برای انجام یک ماموریت، کنترلرها درگیر یک مانور یک ماهه شدند که فضاپیما را در لایه‌های خارجی جو سیاره فرو برد. ونوس اکسپرس از این سفر خطرناک و جسورانه جان سالم به در برد و سپس به مدار بالاتری جایی که چندین ماه در آنجا بود، منتقل شد. در دسامبر 2014، پیشرانه فضاپیما تمام شد و سرانجام در جو ناهید سوخت.

مأموریت «آکاتسوکی» (Akatsuki) ژاپن در سال 2010 به ونوس پرتاب شد، اما موتور اصلی فضاپیما در هنگام قرارگیری اصلی در مدار از کار افتاد و فضاپیما در مسیر درست قرار نگرفت. پس از این اتفاق تیم کاوشگر با استفاده از پیشران‌های کوچکتر اصلاحاتی در مسیر فضاپیما انجام داد و آن را در مدار قرار داد. سپس و در نوامبر 2015 این تیم توانستند آکاتسوکی را مجدداً به مدار سیاره زهره منتقل کنند. در سال 2017 آکاتسوکی موج گرانشی عظیمی را در جو سیاره ونوس مشاهده کرد. این فضاپیما با مطالعه الگوهای آب و هوای این سیاره و جستجوی آتشفشان‌های فعال تا به امروز نیز در مدار ونوس قرار دارد.

حداقل از اواخر سال 2019 ناسا و موسسه تحقیقات فضایی آکادمی علوم روسیه درباره همکاری در ماموریت «ونِرا دی» (Venera-D) در حال تحقیق و مطالعه هستند. این ماموریت شامل یک مدارگرد، یک فرودگر و شاید یک فضاپیما با انرژی خورشیدی باشد.

«تریسی گرگ» (Tracy Gregg) محقق و سیاره شناس در دانشگاه بوفالو در سال 2018 گفت که اولین تاریخ ممکن برای راه اندازی این پروژه می‌تواند سال 2026 باشد و هیچ کس نمی‌داند که آیا می‌توانیم این پروژه را به تحقق برسانیم یا خیر.

در سال‌های اخیر ناسا چندین مأموریت را برنامه‌ریزی کرده است که در مراحل اولیه خود هستند. این ماموریت‌ها می‌توانند در دهه‌های آینده زمینه‌هایی را فراهم کنند که سیاره زهره با دقت بیشتری مشاهده و بررسی شود. ماموریت‌های اشاره شده که تحت عنوان برنامه‌ها و مفاهیم پیشرفته نوآورانه ناسا تعریف می‌شود شامل یک مریخ نورد به نام «استیمپونک» (steampunk) است که به جای وسایل الکترونیکی که در جو ناهید ذوب می‌شود، از اهرم‌های قدیمی و یک بالون که ارتفاعات ونوس را مورد بررسی قرار می‌دهد، استفاده می‌کند. به طور جداگانه برخی از محققان ناسا در حال بررسی امکان استفاده از فضاپیما برای کشف مناطق معتدل جو در سیاره ونوس بوده‌اند.

نام دیگر سیاره زهره چیست؟

نام دیگر سیاره زهره، سیاره ونوس یا ناهید است. این سیاره در زبان انگلیسی با نام Venus شناخته می‌شود.

سیاره زهره چند برابر زمین است؟

سیاره زهره تقریباً هم اندازه زمین است و تنها کمی از آن کوچکتر است. در حقیقت شعاع زمین ۶۳۷۱ کیلومتر و شعاع ونوس ۶۰۵۲ کیلومتر است. همچنین جرم زمین 5,972,370,000 کوادریلیون و جرم ونوس 4,867,500,000 کوادریلیون است (کوادریلیون برابر با $$10^{15}$$ است).

سیاره زهره چند فصل دارد؟

با توجه به این که محور چرخش سیاره زهره نسبت به صفحه چرخش حول خورشید تقریباً عمود است، این سیاره تغییرات فصلی متفاوتی را تجربه نمی‌کند.

حقایقی در مورد سیاره زهره

در این قسمت برخی از شگفتی های سیاره ونوس را معرفی می‌کنیم.

آتشفشان‌های ونوس

تعداد آتشفشان‌های موجود در سیاره ونوس بیش از هر سیاره دیگری در منظومه شمسی است. ستاره شناسان بیش از 1600 آتشفشان در سطح این سیاره می‌شناسند، اما احتمالاً تعداد بسیار بیشتری آتشفشان بر روی سطح این سیاره وجود دارد. تصور دانشمندان این است که بیشتر این آتشفشان‌ها غیرفعال هستند، هرچند تعداد انگشت شماری از آن‌ها هنوز فعالیت دارند.

روز و سال در سیاره زهره

یک روز در سیاره ناهید 243 روز زمینی طول می‌کشد (این مدت زمانی است که برای چرخش زهره حول محور خودش لازم است)، در حالی که یک سال در ناهید (دوره حرکت آن به دور خورشید) کوتاه‌تر است و فقط 224٫7 روز زمینی است.

شباهت سیاره زهره و زمین

از میان تمام سیارات منظومه شمسی ناهید نزدیک‌ترین شباهت به عنوان یک دوقلو برای زمین را دارد. اندازه این دو سیاره تقریباً برابر است و ترکیب زهره تقریباً مشابه زمین است. همچنین مدار ناهید از هر سیاره منظومه شمسی نزدیکترین مدار به زمین است. هر دو جهان دارای سطوح نسبتاً جوانی هستند و هر دو دارای جو غلیظ همراه با ابر هستند (با این وجود این موضوع و شباهت آخر ارزشی ندارد زیرا که ابرهای زهره بیشتر از اسید سولفوریک سمی ساخته شده‌اند).

گرما در زهره

از آنجا که قسمت عمده‌ای از جو این سیاره از دی اکسید کربن ساخته شده است یک اثر گلخانه‌ای شدید در آن باعث گرم شدن سطح ناهید می‌شود. دما در این سیاره می‌تواند به 470 درجه سانتیگراد (870 درجه فارنهایت) برسد.

«سو اسمرکار» (Sue Smrekar) دانشمند آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در پاسادنا، کالیفرنیا در مطلبی در مورد گرما در سیاره زهره گفت که سطح این سیاره به دلیل اثرات گلخانه‌ای آن قدر گرم است که می‌تواند سرب را ذوب کند.

فشار هوا در سیاره زهره

فشار هوا روی سطح زهره بسیار شدید و حدود 90 برابر بیشتر از فشار در سطح دریا در زمین است. به عبارت دیگر فشار ونوس تقریباً همان فشار آب روی زمین در حدود یک کیلومتر (نیم مایل) زیر اقیانوس است.

سیاره زهره از روبروی خورشید عبور می‌کند

زهره در میان سیارات نادر است زیرا که می‌توانیم عبور آن را از مقابل خورشید ببینیم. فقط ناهید و عطارد این نما را از سیاره زمین نشان می‌دهند. عبور ناهید از مقابل خورشید به ندرت اتفاق می‌افتد. این پدیده در هر قرن دو بار و با فاصله زمانی هشت سال رخ می‌دهد.

فیلم آموزش رصد آسمان و نجوم رصدی در فرادرس

کلیک کنید

آخرین مورد گذر سیاره ونوس از مقابل خورشید در تاریخ 5 تا 6 جون 2012 اتفاق افتاد. این پدیده از شمال و برخی نقاط در جنوب آمریکا، آسیای غربی، نیمه شرقی آفریقا و تقریباً تمام اروپا قابل مشاهده بود. از زمان اختراع تلسکوپ هفت بار انسان توانسته است که این عبور را مشاهده کند. عبور بعدی سیاره زهره از مقابل خورشید در دسامبر سال ۲۱۱۷ رخ می‌دهد.

سیاره ونوس دارای شکل‌های مختلف است

از آنجا که زهره در داخل مدار زمین به دور خورشید می‌چرخد، به نظر می رسد که این سیاره فازها و شکل‌های متفاوتی مانند ماه در آسمان زمین دارد. هنگامی که ناهید در طرف مقابل خورشید قرار دارد در مرحله کامل است، در حالی که وقتی بین زمین و خورشید قرار دارد در مرحله جدید ظاهر می شود. برای آشنایی با شکل‌های ماه مطلب شکل های ماه — اشکال ماه در روزهای مختلف چرا و چگونه تغییر می کند؟ را بخوانید.

اولین شخصی که تغییر شکل سیاره ونوس در آسمان زمین را ثبت کرد، ستاره شناس ایتالیایی گالیلئو گالیله در سال 1610 بود.

سیاره ونوس دارای باد و طوفان است

بادها با سرعت فوق العاده سریعی که می‌تواند به 724 کیلومتر در ساعت (450 مایل در ساعت) در لایه ابر میانی آن برسد، روی ناهید می‌وزند. در حقیقت بادهای ونوس سریعتر از سریعترین گردبادهای روی زمین هستند.

ونوس روشن‌ترین سیاره برای ما است

در حالی که ناهید بزرگترین سیاره منظومه شمسی نیست اما نزدیکی آن به زمین آن را به یکی از درخشان‌ترین سیاره‌های آسمان تبدیل کرده است. در حقیقت این سیاره پس از ماه به عنوان دومین شی درخشان در آسمان شب شناخته می‌شود.

در حقیقت ناهید می‌تواند چنان درخشان به نظر برسد که یک خلبان در هواپیمای ایر کانادا در ژانویه 2011 این سیاره را با هواپیمای در حال حرکت اشتباه گرفت. به گفته مقامات حمل و نقل هوایی کانادا، خلبان هواپیمای خود را با یک فرود اضطراری روی زمین نشاند تا از برخورد هوایی با آنچه بعداً محققان مشخص کردند ونوس است و میلیون‌هال کیلومتر با ما فاصله دارد، جلوگیری کند.

ویژگی‌های سیاره زهره در یک نگاه

جمع بندی

در این مطلب در مورد سیاره ونوس و ویژگی‌های مهم آن صحبت کردیم. بررسی‌ها این سیاره را دومین سیاره از خورشید و گرمترین سیاره منظومه شمسی نشان داده است. این سیاره همچنین به دلیل شباهت بسیار به زمین خواهر زمین نیز نامیده می‌شود. در این مطلب در مورد ساختار و دوره‌های چرخش این سیاره نیز سخن گفتیم.