ماضی استمراری در عربی چیست؟ + فرمول ساخت، مثال و تمرین
در آموزشهای پیشین مجله فرادرس، با انواع فعل در عربی آشنا شدیم. همچنین نحوه ساخت فعل ماض در عربی و فعل مضارع را بیان کردیم. در این آموزش به معرفی و نحوه ساخت فعل ماضی استمراری در عربی میپردازیم.
پیش از بیان نحوه ساخت فعل ماضی استمراری در عربی، بهتر است با جنبههای فعل در زبان عربی آشنا شویم.
جنبههای فعل در زبان عربی
در دستور زبان عربی و هر زبان دیگری، فعل کلمهای یا گروهی از کلمات است است که بر انجام دادن کاری یا رخ دادن حالتی در زمان مشخص دلالت دارد. قبل از بیان صیغههای مختلف فعل ماضی استمراری در عربی، بهتر است با خصوصیات و جنبههای فعل در زبان عربی آشنا شویم. خصوصیات فعل در هر زبانی را میتوان از جنبههای مختلفی بررسی کرد. در زبان عربی نیز، مانند زبانهای دیگر، فعل از جنبههای خاصی بررسی و بر اساس آنها دستهبندی میشود. در ادامه، این خصوصیات را به طور خلاصه معرفی میکنیم.
زمان فعل
در زبان عربی زمان فعل معمولاً در دو دسته کلی تقسیم میشود:
- گذشته (یا کامل) که در عربی به آن «الماضِي» میگویند.
- حال و آینده (یا ناکامل) که در عربی به آن «المَضارِع» میگویند.
زمان ماضی یا گذشته نشان میدهد که فعل پیش از زمان بیان کلام گوینده انجام پذیرفته یا رخ داده است. بدین ترتیب، فعل ماضی در عربی برای برای بیان فعل در زمان گذشته استفاده خواهد شد. زمان مضارع نیز مربوط به که فعالیتی است که در زمان صحبت یا پس از آن انجام میشود یا رخ میدهد. برای مثال، وقتی میگوییم «احمد در حال آمدن است»، بدین معنی است که او اکنون در زمان حال و حین صحبت کردن ما دارد میآید.
نکته: دقت کنید که ممکن است در برخی منابع، زمان را به سه دسته گذشته، حال و آینده (مستقبل) تقسیم کنند که البته تفاوتی در اصل قضیه ندارد. زیرا مستقبل را که در دسته مضارع جای دادهایم، بهصورت جدا دستهبندی میکنند.
جنس فعل
منظور از جنس فعل، مذکر یا مؤنث بودن آن است. در برخی از زبانها، مانند زبان فارسی، جنس فعل اهمیتی ندارد و افعال برای هر دو جنس یکسان هستند. اما در زبان عربی اینگونه نیست و فعلها برای جنس مذکر و مؤنث تفاوت دارند.
عدد فعل
عدد فعل، در واقع تعداد افرادی را نشان میدهد که فعل در ارتباط با آنها بیان میشود. میدانیم که در زبان فارسی دو حالت مفرد و جمع برای عدد فعل وجود دارد. اما، در زبان عربی، علاوه بر مفرد و جمع، مثنی نیز وجود دارد که برای دو نفر است. در واقع، میتوان عدد فعل در زبان عربی را به سه دسته زیر تقسیم کرد:
- مفرد (یک نفر)
- مثنی (دو نفر)
- جمع (بیش از دو نفر)
شخص فعل
همانطور که میدانید، هنگام صرف فعل در زبان فارسی، سه شخص را بیان میکنیم: اول شخص برای حالتی که فعل درباره خود گوینده یا خودش و همراهانش است، دوم شخص برای حالتی که فعل خطاب به شخص یا اشخاص مقابل و حاضر است و سوم شخص برای شخص یا اشخاصی که حضور ندارند و فعل درباره آنهاست.
در زبان عربی نیز، شخص یا اشخاصی که فعل بر آنها دلالت میکند، میتوانند غایب، مخاطب یا متکلم باشند. غایب برای شخص یا اشخاصی است که حضور ندارند. مخاطب شخص یا اشخاصی است که حضور دارند و فعل بر آنها دلالت میکند. متکلم نیز برای حالتی است که فعل درباره خود گوینده یا خودش و همراهانش است. برای متکلم، اگر خود شخص باشد، به آن «صیغه متکلم وحده» (یعنی گوینده تنها) و اگر چند شخص باشند، به آن «متکلم معالغیر» (یعنی گوینده و همراهانش) میگویند.
روش کلی ساختن فعل در زبان عربی
فرایند صرف فعل در عربی ساده است. کافی است با جنبههای فعل در زبان عربی آشنا باشیم و قواعد مربوط به هرکدام را یاد بگیریم. با رعایت موارد زیر، بهراحتی میتوانیم فعل را برای صیغههای مختلف صرف کنید:
- زمانی را که برای آن صرف میکنید مشخص کنید.
- تعیین کنید که فاعل چه کسی است (شخص و عدد و جنس).
- ترکیب پسوند/پیشوند مناسب را به فعل پایه (بن فعل) اضافه کنید.
صیغههای فعل در زبان عربی
با توجه به وجود سه شخص با دو جنس و سه نوع عدد، تعداد هجده (۱۸ = ۳ × ۲ × ۳) صیغه وجود خواهد داشت. با این حال، همه صیغهها برای اول شخص بیان نمیشوند (مثنی و جمع یکی هستند) و در نهایت ۱۴ صیغه داریم. الگوی صرف فعل عربی بهصورت جدول زیر است.
| اول شخص (متکلم) | مذکر و مؤنث | مفرد (وحده) | من |
| جمع (معالغیر) | ما | ||
| دوم شخص | مذکر | مفرد | تو (مرد) |
| مثنی | شما (دو مرد) | ||
| جمع | شما (چند مرد) | ||
| مؤنث | مفرد | تو (زن) | |
| مثنی | شما (دو زن) | ||
| جمع | شما (چند زن) | ||
| سوم شخص | مذکر | مفرد | او (مرد) |
| مثنی | آنها (دو مرد) | ||
| جمع | آنها (چند مرد) | ||
| مؤنث | مفرد | او (زن) | |
| مثنی | آنها (دو زن) | ||
| جمع | آنها (چند زن) |
برای آشنایی بیشتر با صیغههای فعل عربی، پیشنهاد میکنیم به آموزش «صرف فعل در عربی — آموزش به زبان ساده با مثال» از مجله فرادرس مراجعه کنید.
فعل ماضی استمراری در عربی چیست؟
در زبان فارسی، فعل ماضی استمراری بیان کننده کاری است که در گذشته انجام شده و تکرار نیز داشته است. اما لحظه تمام شدن فعل را نمیدانیم. برای مثال، در جمله «احمد محمود هر روز به مدرسه میرفت»، کلمه «میرفت» فعل ماضی استمراری است.
در زبان عربی نیز، ماضی استمراری فعلی است که در گذشته انجام شده، اما هنوز هم جاری است و ادامه دارد. بنابراین، میتوان چنین گفت که فعل ماضی استمراری در عربی ترکیبی از دو فعل ماضی و فعل مضارع است. در ادامه، روش ساخت این فعل را بیانی میکنیم.
نحوه ساخت فعل ماضی استمراری در عربی
فعل ماضی استمراری در عربی با افزودن صیغههای ماضی فعل «كانَ» به قبل از صیغههای فعل مضارع ساخته میشود. بنابراین، بهتر است پیش از پرداختن به مثالهای ساخت فعل ماضی استمراری در عربی، نکاتی را درباره فعل ماضی و فعل مضارع در عربی یادآوری کنیم.
صیغههای ماضی فعل «کان» + صیغههای مضارع فعل اصلی = فعل ماضی استمراری
فعل «کان» کاربردهای متنوعی در زبان عربی دارد. گای معنای کاملی دارد و در معانی «بودن» و «داشتن» به کار میرود، گاهی نیز پیش از افعال دیگر میآید و فعلهای ماضی استمراری و ماضی بعید را میسازد.
صیغههای فعل مضارع در عربی
گفتیم همانطور که گفتیم، فعل مضارع در عربی فعلی است که به یک عمل (یا حالت) بهکار میرود که در حال انجام (یا رخ دادن) است و هنوز تمام نشده است. در حالی که در آموزشهای پیشین دیدیم فعل ماضی با افزودن پسوند به ریشه فعل تشکیل میشود، برای ساخت فعل مضارع باید به ابتدا و انتهای ریشه فعل پیشوند و پسوند اضافه کنیم.
در آموزش فعل ماضی در عربی دیدیم که ریشه یا بن فعل همواره در فعل ماضی وجود داشت. برای فعل مضارع نیز این موضوع برقرار است. با افزاودن پیشوندهایی به بن فعل، میتوانیم فعل مضارع در عربی را بهسادگی بسازیم و آن را صرف کنیم.
برای مثال، با داشتن فعل پایه «کَتَبَ» بهمعنای «نوشتن»، میتوانیم جدول صیغههای مضارع را بهشکل زیر تشکیل دهیم.
| صیغه | ضمیر منفصل | ساختار فعل | مثال | معنی |
| مفرد مذکر غایب | هُوَ | یَـ + ریشه فعل | هُوَ یَکْتُبُ | آن مرد مینویسد. |
| مفرد مؤنث غایب | هِیَ | تَـ + ریشه فعل | هِیَ تَکْتُبُ | آن زن مینویسد. |
| مثنی مذکر غایب | هُما | یَـ + ریشه فعل + ان | هُما یَکْتُبان | آن دو مرد مینویسند. |
| مثنی مؤنث غایب | هُما | تَـ + ریشه فعل + ان | هُما تَکتُبان | آن دو زن مینویسند. |
| جمع مذکر غایب | هُم | یَـ + ریشه فعل + ونَ | هُم یَکْتَبونَ | آن چند مرد مینویسند. |
| جمع مؤنث غایب | هُنَّ | یَـ + ریشه فعل + نَ | هُنَّ یَکْتُبنَ | آن چند زن مینویسند. |
| مفرد مذکر مخاطب | أنْتَ | تَـ + ریشه فعل | أنْتَ تَکْتُبُ | تو (مرد) مینویسی. |
| مفرد مؤنث مخاطب | أنْتِ | تَـ + ریشه فعل + ین | أنْتِ تَکْتُبین | تو (زن) مینویسی. |
| مثنی مذکر مخاطب | أنْتُما | تَـ + ریشه فعل + ان | أنْتُما تَکْتُبان | شما دو مرد مینویسید. |
| مثنی مؤنث مخاطب | أنْتُما | تَـ + ریشه فعل + ان | أنْتُما تَکْتُبان | شما دو زن مینویسید. |
| جمع مذکر مخاطب | أنْتُمْ | تَـ + ریشه فعل + ونَ | أنْتُمْ تَکْتَبونَ | شما چند مرد مینویسید. |
| جمع مؤنث مخاطب | أنْتُنَّ | تَـ + ریشه فعل + نَ | أنْتُنَّ تَکْتُبنَ | شما چند زن مینویسید. |
| متکلم وحده | أنا | أ + ریشه فعل | أنا أکْتُبُ | من مینویسیم. |
| متکلم معالغیر | نَحْنُ | نَـ + ریشه فعل | نَحْنُ نَکْتُبُ | ما مینویسیم. |
صیغههای فعل ماضی در عربی
گفتیم که برای ساخت فعل ماضی استمراری در عربی، باید صیغههای ماضی فعل «کان» را به ابتدای صیغههای مضارع فعل اصلی اضافه کنیم. فعل ماضی در عربی، با اضافه کردن پسوندهایی به فعل اصلی جدول زیر صیغههای ماضی فعل «کان» و نحوه تشکیل آنها را نشان میدهد.
| صیغه | ضمیر متصل آخر فعل | صرف فعل کان |
| مفرد مذکر غایب | ــَـ | هُوَ کان |
| مفرد مؤنث غایب | ـَتْ | هِيَ کانت |
| مثنی مذکر غایب | ا | هُما کانا |
| مثنی مؤنث غایب | ـَتا | هُما کانتا |
| جمع مذکر غایب | ـوا | هُم کانوا |
| جمع مؤنث غایب | نَ | هُنَّ کُنَّ |
| مفرد مذکر مخاطب | تَ | أنْتَ کُنتَ |
| مفرد مؤنث مخاطب | تِ | أنْتِ کُنتِ |
| مثنی مذکر مخاطب | تُما | أنْتُما کُنتُما |
| مثنی مؤنث مخاطب | تُما | أنْتُما کُنتُما |
| جمع مذکر مخاطب | تُم | أنْتُمْ کُنتُم |
| جمع مؤنث مخاطب | تُنَّ | أنْتُنَّ کُنتُنَّ |
| متکلم وحده | تُ | أنا کُنتُ |
| متکلم معالغیر | نَا | نَحْنُ كُنَّا |
صیغههای فعل ماضی استمراری در عربی
اکنون که صیغههای فعل ماضی «کان» و فعل مضارع را ساختهایم، میتوانیم بهراحتی صیغههای فعل ماضی استمراری را بنویسیم. برای این کار، کافی است صیغههای مشابه را برای فعل ماضی «کان» و فعل مضارع اصلی در کنار هم قرار دهیم. برای مثال، فرض کنید میخواهیم صیغههای ماضی استمراری فعل «فَعَلَ» را بنویسیم. بدین منظور، جدول زیر را داریم.
| شخص ↓ | جنس ↓ / عدد ← | مفرد | مثنی | جمع |
| غائب | مذکر | كَانَ يَفْعَلُ (انجام میداد) | كانَا يَفْعَلانِ (انجام میدادند) | كانُوْا يَفْعَلُونَ (انجام میدادند) |
| مؤنث | كَانَتْ تَفْعَلُ (انجام میداد) | كانَتَا تَفْعَلانِ (انجام میدادند) | كُنَّ يَفْعَلْنَ (انجام میدادند) | |
| مخاطب | مذکر | كُنْتَ تَفْعَلُ (انجام میدادی) | كُنْتُمَا تَفْعَلانِ (انجام میدادید) | كَنْتُمْ تَفْعَلُوْنَ (انجام میدادید) |
| مؤنث | كُنْتِ تَفْعَلِيْنَ (انجام میدادی) | كُنْتُمَا تَفْعَلانِ (انجام میدادید) | كُنْتُنَّ تَفْعَلْنَ (انجام میدادید) | |
| متکلم | وحده | كُنْتُ أَفْعَلُ (انجام میدادم) | - | - |
| معالغیر | - | كُنَّا نَفْعَلُ (انجام میدادیم) | كُنَّا نَفْعَلُ (انجام میدادیم) |
منفی کردن فعل ماضی استمراری در عربی
با توجه به اینکه فعل ماضی استمراری از دو بخش ماضی و مضارع تشکیل شده است، با دو روش مختلف میتوان آن را منفی کرد که یکی از آنها مربوط به بخش ماضی «کان» و دیگری مربوط به بخش مضارع آن است. در ادامه، این موارد را شرح میدهیم.
روش اول منفی کردن فعل ماضی استمراری
در روش اول منفی کردن فعل ماضی استمراری میتوانیم صیغه «کان» را مطابق قواعد منفی کردن افعال ماضی منفی کنیم و بخش مضارع را بدون تغییر بگذاریم. بدین منظور، کافی است به ابتدای فعل کلمه «ما» را بیفزاییم. جدول زیر این روش را بهخوبی نشان میدهد.
| شخص ↓ | جنس ↓ / عدد ← | مفرد | مثنی | جمع |
| غائب | مذکر | ما كَانَ يَفْعَلُ (انجام نمیداد) | ما كانَا يَفْعَلانِ (انجام نمیدادند) | ما كانُوْا يَفْعَلُونَ (انجام نمیدادند) |
| مؤنث | ما كَانَتْ تَفْعَلُ (انجام نمیداد) | ما كانَتَا تَفْعَلانِ (انجام نمیدادند) | ما كُنَّ يَفْعَلْنَ (انجام نمیدادند) | |
| مخاطب | مذکر | ما كُنْتَ تَفْعَلُ (انجام نمیدادی) | ما كُنْتُمَا تَفْعَلانِ (انجام نمیدادید) | ما كَنْتُمْ تَفْعَلُوْنَ (انجام نمیدادید) |
| مؤنث | ما كُنْتِ تَفْعَلِيْنَ (انجام نمیدادی) | ما كُنْتُمَا تَفْعَلانِ (انجام نمیدادید) | ما كُنْتُنَّ تَفْعَلْنَ (انجام نمیدادید) | |
| متکلم | وحده | ما كُنْتُ أَفْعَلُ (انجام نمیدادم) | - | - |
| معالغیر | - | ما كُنَّا نَفْعَلُ (انجام نمیدادیم) | ما كُنَّا نَفْعَلُ (انجام نمیدادیم) |
روش دوم منفی کردن فعل ماضی استمراری
اما در روش دوم، میتوانیم با افزودن کلمه «لا» به قبل از بخش مضارع، فعل ماضی استمراری را منفی کنیم. در این صورت، تغییری در ساختار دو فعل صورت نمیگیرد. جدول زیر اعمال این روش را نشان میدهد.
| شخص ↓ | جنس ↓ / عدد ← | مفرد | مثنی | جمع |
| غائب | مذکر | كَانَ لا يَفْعَلُ (انجام نمیداد) | كانَا لا يَفْعَلانِ (انجام نمیدادند) | كانُوْا لا يَفْعَلُونَ (انجام نمیدادند) |
| مؤنث | كَانَتْ لا تَفْعَلُ (انجام نمیداد) | كانَتَا لا تَفْعَلانِ (انجام نمیدادند) | كُنَّ لا يَفْعَلْنَ (انجام نمیدادند) | |
| مخاطب | مذکر | كُنْتَ لا تَفْعَلُ (انجام نمیدادی) | كُنْتُمَا لا تَفْعَلانِ (انجام نمیدادید) | كَنْتُمْ لا تَفْعَلُوْنَ (انجام نمیدادید) |
| مؤنث | كُنْتِ لا تَفْعَلِيْنَ (انجام نمیدادی) | كُنْتُمَا لا تَفْعَلانِ (انجام نمیدادید) | كُنْتُنَّ لا تَفْعَلْنَ (انجام نمیدادید) | |
| متکلم | وحده | كُنْتُ لا أَفْعَلُ (انجام نمیدادم) | - | - |
| معالغیر | - | كُنَّا لا نَفْعَلُ (انجام نمیدادیم) | كُنَّا لا نَفْعَلُ (انجام نمیدادیم) |
مثالهای فعل ماضی استمراری در عربی
مثالهایی از فعل ماضی استمراری در عربی بهشرح زیر هستند:
- 〈ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوا وَّ كَانُوا يَعْتَدُونَ〉 (اين [كيفر] به خاطر آن بود كه عصيان ورزيده و [از فرمان خدا] تجاوز مىكردند)
- 〈وَ أَن تَصُومُوا خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ〉 (و اگر روزه میگرفتید برای شما بهتر بود، اگر میدانستید!)
- 〈كَانَا يَأْكُلَانِ الطَّعَامَ〉 (و هر دو [به حکم بشریت] غذا تناول میکردند)
- 〈وَ قَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ〉 (و گویند: اگر ما در دنیا [سخن انبیا] میشنیدیم یا به دستور عقل رفتار میکردیم [امروز] از دوزخیان نبودیم)
همچنین، جدول زیر صیغههای فعل ماضی استمراری را برای ریشه «کتب» نشان میدهد.
| صیغه | ماضی استمراری | معنی |
| مفرد مذکر غایب | هُوَ كَانَ یَکْتُبُ | آن مرد مینوشت. |
| مفرد مؤنث غایب | هِیَ كَانَتْ تَکْتُبُ | آن زن مینوشت. |
| مثنی مذکر غایب | هُما كانَا یَکْتُبان | آن دو مرد مینوشتند. |
| مثنی مؤنث غایب | هُما كانَتَا تَکتُبان | آن دو زن مینوشتند. |
| جمع مذکر غایب | هُم كانُوْا یَکْتَبونَ | آن چند مرد مینوشتند. |
| جمع مؤنث غایب | هُنَّ كُنَّ یَکْتُبنَ | آن چند زن مینوشتند. |
| مفرد مذکر مخاطب | أنْتَ كُنْتَ تَکْتُبُ | تو (مرد) مینوشتی. |
| مفرد مؤنث مخاطب | أنْتِ كُنْتِ تَکْتُبین | تو (زن) مینوشتی. |
| مثنی مذکر مخاطب | أنْتُما كُنْتُمَا تَکْتُبان | شما دو مرد مینوشتید. |
| مثنی مؤنث مخاطب | أنْتُما كُنْتُمَا تَکْتُبان | شما دو زن مینوشتید. |
| جمع مذکر مخاطب | أنْتُمْ كَنْتُمْ تَکْتَبونَ | شما چند مرد مینوشتید. |
| جمع مؤنث مخاطب | أنْتُنَّ كُنْتُنَّ تَکْتُبنَ | شما چند زن مینوشتید. |
| متکلم وحده | أنا كُنْتُ أکْتُبُ | من مینوشتم. |
| متکلم معالغیر | نَحْنُ كُنَّا نَکْتُبُ | ما مینوشتیم. |
جدول زیر نیز صیغههای ماضی استمراری منفی را با استفاده از کلمه «ما» نشان میدهد.
| صیغه | ماضی استمراری منفی | معنی |
| مفرد مذکر غایب | هُوَ ما كَانَ یَکْتُبُ | آن مرد نمینوشت. |
| مفرد مؤنث غایب | هِیَ ما كَانَتْ تَکْتُبُ | آن زن نمینوشت. |
| مثنی مذکر غایب | هُما ما كانَا یَکْتُبان | آن دو مرد نمینوشتند. |
| مثنی مؤنث غایب | هُما ما كانَتَا تَکتُبان | آن دو زن نمینوشتند. |
| جمع مذکر غایب | هُم ما كانُوْا یَکْتَبونَ | آن چند مرد نمینوشتند. |
| جمع مؤنث غایب | هُنَّ ما كُنَّ یَکْتُبنَ | آن چند زن نمینوشتند. |
| مفرد مذکر مخاطب | أنْتَ ما كُنْتَ تَکْتُبُ | تو (مرد) نمینوشتی. |
| مفرد مؤنث مخاطب | أنْتِ ما كُنْتِ تَکْتُبین | تو (زن) نمینوشتی. |
| مثنی مذکر مخاطب | أنْتُما ما كُنْتُمَا تَکْتُبان | شما دو مرد نمینوشتید. |
| مثنی مؤنث مخاطب | أنْتُما ما كُنْتُمَا تَکْتُبان | شما دو زن نمینوشتید. |
| جمع مذکر مخاطب | أنْتُمْ ما كَنْتُمْ تَکْتَبونَ | شما چند مرد نمینوشتید. |
| جمع مؤنث مخاطب | أنْتُنَّ ما كُنْتُنَّ تَکْتُبنَ | شما چند زن مینوشتید. |
| متکلم وحده | أنا ما كُنْتُ أکْتُبُ | من نمینوشتم. |
| متکلم معالغیر | نَحْنُ ما كُنَّا نَکْتُبُ | ما نمینوشتیم. |
در جدول بعدی نیز صیغههای ماضی استمراری منفی با استفاده از کلمه «لا» را آوردهایم.
| صیغه | ماضی استمراری منفی | معنی |
| مفرد مذکر غایب | هُوَ كَانَ لا یَکْتُبُ | آن مرد نمینوشت. |
| مفرد مؤنث غایب | هِیَ كَانَتْ لا تَکْتُبُ | آن زن نمینوشت. |
| مثنی مذکر غایب | هُما كانَا لا یَکْتُبان | آن دو مرد نمینوشتند. |
| مثنی مؤنث غایب | هُما كانَتَا لا تَکتُبان | آن دو زن نمینوشتند. |
| جمع مذکر غایب | هُم كانُوْا لا یَکْتَبونَ | آن چند مرد نمینوشتند. |
| جمع مؤنث غایب | هُنَّ كُنَّ لا یَکْتُبنَ | آن چند زن نمینوشتند. |
| مفرد مذکر مخاطب | أنْتَ كُنْتَ لا تَکْتُبُ | تو (مرد) نمینوشتی. |
| مفرد مؤنث مخاطب | أنْتِ كُنْتِ لا تَکْتُبین | تو (زن) نمینوشتی. |
| مثنی مذکر مخاطب | أنْتُما كُنْتُمَا لا تَکْتُبان | شما دو مرد نمینوشتید. |
| مثنی مؤنث مخاطب | أنْتُما كُنْتُمَا لا تَکْتُبان | شما دو زن نمینوشتید. |
| جمع مذکر مخاطب | أنْتُمْ كَنْتُمْ لا تَکْتَبونَ | شما چند مرد نمینوشتید. |
| جمع مؤنث مخاطب | أنْتُنَّ كُنْتُنَّ لا تَکْتُبنَ | شما چند زن نمینوشتید. |
| متکلم وحده | أنا كُنْتُ لا أکْتُبُ | من نمینوشتم. |
| متکلم معالغیر | نَحْنُ كُنَّا لا نَکْتُبُ | ما نمینوشتیم. |
سوالات متداول درباره فعل ماضی استمراری در عربی
در این بخش به برخی از سوالات پر تکرار درباره مبحث ماضی استمراری در عربی به اختصار پاسخ میدهیم.
ماضی استمراری در عربی چگونه ساخته میشود؟
برای ساختن ماضی استمراری باید از فعل صرف شده کان و فعل مضارع استفاده کنیم.
ماضی استمراری در عربی چگونه به فارسی ترجمه میشود؟
برای ترجمه این فعل به فارسی باید از پیشوند می به علاوه شکل ساده فعل ماضی استفاده کنیم.
تمرین ماضی استمراری در عربی
برای ارزیابی عملکرد خود در رابطه با «مطلب ماضی استمراری در عربی»، میتوانید از تمرینهایی که در ادامه در اختیار شما قرار گرفته است استفاده کنید.تمرین شامل ۱۰ سوال است. همانند دستور عملی پیش از شروع سوالها آمده باید فعل ماضی استمراری منفی در صیغههای فعل ماضی داده شده بسازید. پس از پایان پاسخ دادن به تمامی سوالات میتوانید با استفاده از گزینه «جواب» میزان یادگیریتان از این مبحث را بسنجید.
- از فعلهای داده شده، در همان صیغه، فعل ماضی استمراری منفی بسازید.
سوال۱: فرحوا
جواب: کونوا لا یفرحون - ماکونوا یفرحون
سوال۲: سقطتْ
جواب: کانت لا تسقط - ماکانت تسقط
سوال۳: إنکسرتِ
جواب: کنتِ لاتنکسرین - ماکنتِ تنکسرینَ
سوال۴: خرجنَ
جواب: کنَّ لایخرجنَ - ماکنَّ یخرجنَ
سوال۵: تعبتم
جواب: کنتم لاتتبعون - ماکنتَ تتبعون
سوال۶: تَحَسَّنَ
جواب: کنتَ لاتتحَسَّنَ - ماکنتَ تتحسنَّ
سوال۷: حضرتما
جواب: کنتما لاتحضران - ما کنتما تحضران
سوال۸: رکِبتا
جواب: کانتا لاترکبان - ماکانتا ترکبان
سوال۹: صنعتِ
جواب: کنتِ لا تصنعین - ما کنتِ تصنعین
سوال۱۰: لعبتُ
جواب: کنتُ لاألعبُ - ماکنتُ ألعبُ
جمعبندی
در این آموزش از مجله فرادرس، با روش ساخت فعل ماضی استمراری در عربی آشنا شدیم و مثالهایی از آن را ارائه کردیم.
تمرین ماضی استمراری در عربی
۱. کدام موارد هنگام صرف فعل ماضی استمراری در عربی باید بررسی شوند؟
نوع صفت، حالت مضاف، اتصال اسم، تاکید فعل
حرف تعریف، جمع مکسر، موقعیت جمله، میزان تکرار
زمان فعل، جنس فعل، عدد فعل، شخص فعل
حروف ربط، نوع جمله، زمان مفعول، ضمیر اشاره
برای ساخت صحیح فعل ماضی استمراری در عربی لازم است همزمان به «زمان فعل»، «جنس فعل» (مذکر یا مؤنث)، «عدد فعل» (مفرد، مثنی، جمع) و «شخص فعل» (متکلم، مخاطب، غایب) توجه شود. عبارتهای نظیر «حروف ربط»، «نوع صفت»، «حرف تعریف» و غیره در فرایند صرف فعل ماضی استمراری نقشی ندارند و مورد بررسی قرار نمیگیرند.
۲. در بخش عدد و جنس، چه تفاوتی میان صرف افعال عربی و فارسی وجود دارد که شناخت آن پیش از یادگیری ماضی استمراری اهمیت پیدا میکند؟
در عربی برخلاف فارسی، عدد فعل شامل مفرد، مثنی و جمع است و جنس شخص نیز بر صرف تاثیر میگذارد.
هر دو زبان فقط بین مفرد و جمع فرق میگذارند و تفاوتی در صیغههای جنس ندارند.
در فارسی نیز مانند عربی، مثنی وجود دارد و صرف فعل با جنس تغییر میکند.
در عربی فقط زمان فعل اهمیت دارد و جنس یا عدد تاثیری بر صرف ندارد.
در زبان عربی برخلاف فارسی، برای افعال علاوه بر مفرد و جمع، شکل مثنی نیز وجود دارد و جنس شخص (مذکر یا مؤنث) نقش تعیینکننده در صرف پیدا میکند. این تمایز باعث میشود روش ساخت و صرف فعل برای هر حالت تغییر کند و شناخت دقیق این تفاوتها پیش از یادگیری موضوعی مانند ماضی استمراری ضروری است. در حالی که در فارسی فقط تفاوت مفرد و جمع وجود دارد و جنس بر صرف تاثیر ندارد، دانستن تفاوت عربی کمک میکند تا هنگام ترکیب صیغهها یا ساخت افعال مثل ماضی استمراری اشتباه نشود. عبارات دیگر نادرستاند چون یا اشارهای به مثنی و جنس ندارند یا ویژگیهای فارسی و عربی را اشتباه بیان میکنند.
۳. برای صرف فعل با فاعل جمع مؤنث در زمان ماضی استمراری عربی، کدام ترتیب اقدامات صحیح است؟
صرف کان با صیغه مفرد مؤنث، بعد اضافهکردن مضارع بدون پیشوند
صرف کان با صیغه یک نفر، بعد افزودن مضارع با پسوند جمع
صرف کان با صیغه جمع مذکر، سپس افزودن مضارع صرف نشده
تعیین زمان، یافتن صیغه جمع مؤنث کان، اضافهکردن مضارع فعل موردنظر با صیغه جمع مؤنث
فرایند درست شامل تعیین زمان ماضی استمراری، انتخاب صیغه جمع مؤنث برای فعل کان و سپس افزودن فعل مضارع صرفشده بر اساس فاعل است. صرف کان با صیغه جمع مذکر یا مفرد مؤنث نادرست است، زیرا جنس و عدد باید با فاعل مطابقت کند. افزودن مضارع بدون صرف نیز صحیح نمیباشد و لازم است با فاعل هماهنگ شود.
۴. در فرمول ساخت ماضی استمراری عربی، تفاوت نقش کان و فعل مضارع چیست و دلیل اهمیت این تفاوت در ساختار دستوری چیست؟
فعل مضارع صرف میشود و تعیینکننده زمان جمله است، ولی کان فقط ریشه باقی میماند.
هر دو بدون صرف و تغییر و به صورت ثابت به کار میروند و با ترتیب خاصی ترکیب میشوند.
کان همواره بر اساس شخص، عدد و جنس صرف میشود و پایه زمانی جمله را تعیین میکند، فعل مضارع معنای اصلی را منتقل میکند اما آن نیز صرف میشود.
فعل کان معنای اصلی جمله را نشان میدهد و مضارع نقشی در زمان جمله ندارد.
در فرمول ماضی استمراری عربی، فعل کان باید بر اساس شخص، عدد و جنس صرف شود تا زمان و فاعل جمله مشخص باشند. از سوی دیگر، فعل مضارع نقش اصلی در رساندن معنای عمل را دارد، اما زمان را تعیین نمیکند. اهمیت این تفاوت در این است که اگر صرف کان رعایت نشود، زمان و ساختار دستوری جمله مبهم یا نادرست خواهد بود. گزینههای دیگر نادرست هستند چون صرف فعل مضارع برای تعیین زمان استفاده نمیشود و نقش اصلی زمان روی کان است نه مضارع، همچنین هر دو به صورت صرفنشده استفاده نمیشوند و معنای جمله نیز مبتنی بر معنای فعلی کان نیست.
۵. یک دانشآموز به اشتباه در ساخت ماضی استمراری، به جای صرف کان، فقط صرف مضارع را نوشته است. تحلیل درست این اشتباه و راه اصلاح آن چیست؟
استفاده از پسوندهای مضارع قبل از کان برای تصحیح ساختار فعل ضروری است.
باید صرف «کان» به ابتدای جمله اضافه شود و سپس مضارع صرف شود.
جایگزینی فعل ماضی ساده به جای فعل مضارع، جمله را اصلاح میکند.
صرف «کان» باید بعد از مضارع بیاید تا ترکیب درست باشد.
در ساخت ماضی استمراری عربی، ابتدا باید فعل کان براساس شخص، عدد و جنس بهدرستی صرف شود و سپس فعل مضارع همان ریشه صرف شود. بنابراین اگر فقط صرف مضارع آمده باشد، باید یادآور شد که ابتدا باید صرف کان اضافه شود. برعکس آنچه در «استفاده از پسوندهای مضارع قبل از کان»، «جایگزینی فعل ماضی ساده» و «صرف کان بعد از مضارع» آمده است، ترتیب و قواعد صحیح اضافهکردن کان صرفشده در ابتدای ترکیب است.
۶. در منفیکردن فعل ماضی استمراری در عربی، انتخاب میان «ما» و «لا» به چه صورتی انجام میشود و این انتخاب چه تغییری در ساختار فعل ایجاد میکند؟
«ما» پیش از کان و صرف آن میآید و فعل مضارع بدون تغییر میماند.
«ما» بعد از کان افزوده میشود و فعل مضارع منفی میگردد.
«لا» پیش از کان و صرف آن میآید و فعل مضارع تغییر میکند.
«لا» بعد از مضارع میآید و کان به صورت مثبت باقی میماند.
در این حالت «ما» پیش از کان اضافه میشود و خود کان به صورت صرفشده میآید. فعل مضارع نیز تغییر نمیکند و همانطور پس از کان قرار میگیرد. ساختار این ترکیب کاملاً با افزودن «ما» پیش از کان محقق میشود و سایر حالتها از نظر ساختاری یا جایگاه منفیساز یا نقش هریک از افعال نادرست هستند.
۷. برای ساخت ماضی استمراری در عربی، کدام روش به طور صحیح بر اساس صرف کان و مضارع انجام میشود؟
صرف فعل مضارع به علاوه ماضی بعید
صرف فعل «کان» به علاوه مصدر فعل
صرف فعل ماضی «کان» به علاوه صرف فعل مضارع مورد نظر
صرف فعل ماضی «کان» با اضافه کردن «قد»
ساخت ماضی استمراری در عربی به این صورت است که ابتدا فعل «کان» مطابق شخص و عدد مورد نظر صرف میشود و سپس فعل مضارع مربوط به معنی جمله بعد از آن میآید. شیوههایی مثل استفاده از مصدر، اضافه کردن «قد» یا ترکیب با ماضی بعید صحیح نیستند. فقط ترکیب صرف ماضی «کان» و صرف فعل مضارع شیوه صحیح و کاربردی ساخت این زمان است.
عالی
کامل توضیح داده شده
بسیار کامل توضیح داده شده است . ممنونم