تصمیم گیری چیست؟ – به زبان ساده

ما در زندگی بارها با چندراهی‌های متعددی روبه‌رو می‌شویم و باید تصمیم بگیریم که کدام‌یک را انتخاب کنیم. این تصمیم‌گیری‌ها گاهی ساده و بی‌اهمیت هستند و گاهی اهمیت زیادی دارند که در آن حالت به مهارت حل مسئله نیاز پیدا می‌کنیم. در این مطلب می‌خواهیم بدانیم که تصمیم گیری چیست و چطور می‌توانیم آن را در خود پرورش دهیم. همچنین درباره نحوه پرورش این مهارت در کودکان و نوجوانان صحبت می‌کنیم و با پدیده خستگی تصمیم گیری آشنا می‌شویم.

مفهوم تصمیم گیری چیست؟

یکی از روش‌های پرورش مهارت‌های نرم این است که بدانید تصمیم گیری چیست. «تصمیم‌گیری» (Decision-Making) انتخابی است که بر اساس ارزیابی اطلاعات موجود صورت می‌گیرد. وجود این مهارت کیفیت زندگی شما را بالا می‌برد و مسیر اهدافتان را هموار می‌کند. جالب است بدانید که بیشتر سازمان‌ها در حین استخدام کارمندان جدید تمایل دارند که این اشخاص به مهارت تصمیم گیری و حل مسئله مسلط باشند. زیرا هر کارمند در طول روز با انتخاب‌های متعددی روبه‌رو می‌شود که باید تصمیم بگیرد. همچنین استفاده درست از این مهارت‌های نرم باعث پیشرفت در ابعاد مختلف زندگی می‌شود.

ازجمله مهارت‌هایی که پرورش آن‌ها باعث تقویت مهارت تصمیم گیری می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مراحل تصمیم گیری چیست؟

تصمیم گیری در بعضی از مواقع کار بسیاری سختی است. گاهی برای آن‌که به انتخاب درستی برسید باید چند مرحله مهم را طی کنید. مخصوصا اگر تصمیم شما تغییر بزرگی در زندگی‌تان ایجاد کند باید به روشی اصولی رفتار کنید. در این بخش به معرفی گام‌های اساسی تصمیم‌ گیری می‌پردازیم. در صورتی که طبق این مراحل پیش بروید بدون‌شک از میان گزینه‌های موجود بهترین انتخاب را خواهید داشت.

اولین مرحله تصمیم گیری چیست؟

بسیاری از افراد نمی‌دانند که در مواجهه با بروز یک مسئله باید از کجا کار خود را آغاز کنند و همواتر از خود می‌پرسند که تصمیم گیری چه مراحلی دارد. در اینجا به اولین گام تصمیم گیری می‌پردازیم.

1. شناسایی تصمیم اصلی

برای این‌که تصمیم درستی بگیرید باید ابتدا مشکل یا سوال مطرح شده را شناسایی کنید. در این گام به صورت واضح تصمیم خود را به زبان بیاورید. اگر مشکل را اشتباه تشخیص دهید یا گستردگی آن بسیار زیاد باشد قطار تصمیم گیری شما پیش از این‌که ایستگاه اول را ترک کند از مسیر خود خارج می‌شود. از خودتان سوال کنید که هدف اصلی شما از این تصمیم گیری چیست. اگر می‌خواهید به هدف خاصی برسید حتما هدفی قابل اندازه‌گیری انتخاب کنید و برای رسیدن به آن زمان تعیین کنید.

2. جمع آوری اطلاعات مرتبط

پس از آن‌که موضوع اصلی را مشخص کردید وقت آن است که درباره گزینه‌های احتمالی اطلاعات به دست آورید. برای این کار ابتدا ارزیابی داخلی انجام دهید. مثلا اگر در محل کار در حال تصمیم گیری چند معیاره هستید به این موضوع بیندیشید که دیگران در مواجهه با این مشکل چه روندی را در پیش گرفتند و در این بین کدام‌یک از تصمیمات موفق بوده‌اند. پس از ارزیابی داخلی برای درک بهتر موضوع از منابع خارجی استفاده کنید. مطالعه کتاب‌های مرتبط، جستجو در اینترنت و پرسش از مشاور ازجمله منابع خارجی هستند که می‌توانید از آن‌ها برای احاطه بر گزینه‌های موجود استفاده کنید. در نظر داشته باشید که اطلاعات بیش از حد ممکن است برایتان دردسر ساز شود و فرایند تصمیم گیری را پیچیده کند.

3. استفاده از گزینه های جایگزین

اکنون که اطلاعات لازم را به دست آورده‌اید راه‌حل‌های ممکن را می‌شناسید. معمولا وقتی هدفی را تعیین می‌کنید بیش از یک راه برای رسیدن به آن می‌یابید. به طور مثال اگر قبولی در کنکور را هدف اصلی خود قرار می‌دهید علاوه بر حضور در کلاس‌های تقویتی می‌توانید از تکنیک‌های تقویت حافظه برای مطالعه دروس حفظی نیز بهره ببرید.

4. بررسی شواهد

حال که گزینه‌های مخلف را یافتید هرکدام از آن‌ها را بررسی کنید. در این مرحله لازم است گزینه‌های مناسب را نگه دارید و مابقی را حذف کنید.

5. انتخاب

این همان گامی است که در آن به معنای واقعی درمی‌یابید که تصمیم گیری چیست. شما باید در مرحله پنجم از میان گزینه‌های باقی‌مانده بهترین انتخاب را انجام دهید. خوشبختانه در مراحل قبل بررسی‌های لازم انجام شد و میزان خوبی و بدی هرکدام از این گزینه‌ها را سنجیدید. بنابراین هر انتخابی که کنید اثربخش خواهد بود.

۶. اجرا

پس از تصمیم گیری باید آن را اجرا کنید. اگر اجرای این تصمیم مراحل زیادی دارد آن‌ها را یادداشت کنید و به افراد مختلف گروه اختصاص دهید. اگر گروهی ندارید مراحل اجرا را مشخص کنید و هرکدام را به ترتیب مد نظرتان انجام دهید.

آخرین مرحله تصمیم گیری چیست؟

بسیاری از افراد بر این باورند که پس از اجرا مراحل تصمیم گیری به اتمام می‌رسد در حالی که هنوز یک مرحله دیگر باقی مانده است و آن مرحله به بررسی میزان اثربخشی تصمیم شما می‌پردازد.

۷. مرور

پس از مدتی که تصمیم خود را پیاده‌سازی کردید به شکلی صادقانه به روند کار نگاهی بیندازید. آیا این تصمیم اثربخش بود و مشکل را حل کرد؟ آیا به هدف تعیین‌شده رسیدید؟

اگر پاسخ شما به این قبیل سوالات مثبت است نتایج موجود را یادداشت کنید تا از آن‌ها به عنوان منابعی برای آینده استفاده کنید. اگر پاسختان منفی است بررسی کنید که چه درسی در این اشتباه نهفته است تا در تصمیم گیری‌های بعدی دوباره مرتکب اشتباه نشوید.

نحوه تقویت مهارت تصمیم گیری

افزایش قدرت تصمیم گیری ازجمله مهارت‌هایی است که پرورش آن تاثیر بسیار زیادی بر موفقیت شما در تمامی ابعاد زندگی می‌گذارد.

در ادامه چند روش بسیار کاربردی برای تقویت این توانایی ارائه می‌دهیم.

۱. برنامه ریزی کنید

اگر می‌دانید که باید در آینده تصمیمی بگیرید بهتر است از قبل برای آن برنامه‌ریزی کنید. به طور مثال اگر باید تصمیم بگیرید که به صورت گروهی به اهداف فروش سازمان برسید درباره تعداد افراد گروه و تعیین هدف فروش برنامه‌ریزی کنید. همچنین می‌توانید قبل از رسیدن به روز تصمیم گیری منابع موجود را بررسی کنید و پشتیبانی‌های مورد نیازتان را مشخص کنید. این برنامه‌های آماده روند تصمیم گیری را برای شما آسان می‌کند.

۲. مدعی باشید

سعی کنید کنترل فرایند تصمیم گیری را به دست بگیرید. در برخی مواقع دیگران به حکم تجربه بیشتر تلاش می‌کنند که به‌جای شما تصمیم بگیرند اما این کار آن‌ها قدرت شما را تضعیف می‌کند. برای تقویت این مهارت بهتر است نظرات آن‌ها را بشنوید اما در نهایت خودتان تصمیم نهایی را بگیرید. این مسئله در گروه‌های کاری نیز کاربرد دارد.

شما می‌توانید از اعضای گروه بخواهید که مزایا و معایب یک تصمیم را بگویند و در یک بازه زمانی محدود بهترین تصمیم ممکن را اعلام کنند. این کار شما و اعضای تیم را به خلاقیت وامی‌دارد و سرعتتان را در اخذ بهترین تصمیم بالا می‌برد.

3. برای تصمیم گیری از متخصص سوال کنید

اگر تصمیمی که می‌گیرید توسط یک متخصص تایید شود اعتماد به نفس شما افزایش می‌یابد و اطمینان بیشتری از درستی انتخاب خود به دست می‌آورید. به طور مثال اگر می‌خواهید در یک منطقه خاص خانه‌ای بخرید از یک مهندس درباره درستی یا غلطی این کار سوال کنید. اگر او کار شما را تایید کرد مهارت تصمیم گیری شما پرورش خواهد یافت.

۴. از دور به تصمیم خود نگاه کنید

سعی کنید در حین انتخاب از میان گزینه‌های موجود به هرکدام از گزینه‌ها وزن بدهید و آن‌ها را با توجه به وزنشان قضاوت کنید. همچنین از تصمیم گیری‌های بی‌اهمیت بپرهیزید. برخی افراد وقت زیادی را برای انتخاب بهترین فونت برای نامه اداری صرف می‌کنند. اما درباره این‌که چه جمله‌ای اثربخشی نامه آن‌ها را افزایش می‌دهد هیچ فکری نمی‌کنند.

وقتی از دور به تصمیم‌های خود نگاه می‌کنید انعطاف‌پذیری شما در پذیرش شرایط و انتخاب تصمیمی بهتر افزایش می‌یابد.

۵. زمان خود را مدیریت کنید

فرصتی محدود برای تصمیمات خود تعیین کنید. این کار باعث می‌شود که زمان کمی برای تغییر عقیده داشته باشید و در فرصتی کوتاه تمام جوانب را ببینید و با علم به این‌که بهترین تصمیم گیری چیست انتخابی مناسب داشته باشید.

قبل از تعیین محدودیت زمانی ابتدا میزان اهمیت آن مسئله را در نظر بگیرید. گاهی تصمیم فعلی تاثیر زیادی در زندگی شما و اطرافیان خواهد داشت. در این حالت بهتر است کمی به زمان تصمیم گیری خود بیفزایید. این کار علاوه بر تقویت مهارت تصمیم گیری، مهارت مدیریت زمان را در شما تقویت می‌کند.

6. انتخاب ها را محدود کنید

هرچه انتخاب‌های بیشتری داشته باشید روند تصمیم گیری پیچیده‌تری خواهید داشت. اگر تعداد انتخاب‌های خود را محدود کنید فقط چند گزینه روی میز است و می‌توانید راجع به همان موضوعات به اندازه کافی تحقیق کنید و در نهایت تصمیم گیری خوبی داشته باشید. محدود کردن گزینه‌ها همچنین باعث می‌شود که در حین بررسی انتخاب‌های باقی‌مانده تفکر انتقادی را در خود پرورش دهید. به طور مثال وقتی می‌خواهید عکسی را برای اکانت فضای مجازی سازمانتان انتخاب می‌کنید مسلما با عکس‌های متعددی روبه‌رو هستید. در این حالت عکس‌هایی را بردارید که داستان سازمان شما را روایت می‌کنند و هر کسی با هر میزان دانش می‌تواند پیام آن را درک کند. سپس از میان آن‌ها بهترین عکس را برگزینید.

۷. به گزینه‌ها وزن بدهید

تمامی مزایا و معایب هر گزینه را فهرست کنید. این کار به شما کمک می‌کند که تمامی انتخاب‌های موجود را به صورت آگاهانه بسنجید. با این روش تصمیم خود را به صورت ساختار یافته و با در نظر گرفتن تمامی مزیت‌ها و اشکالات اتخاذ می‌کنید و به این نتیجه می‌رسید که در هر موقعیت بهترین تصمیم گیری چیست. فرض کنید برای دو شرکت رزومه فرستاده‌اید و هر دو شرکت پس از مصاحبه، شما را به همکاری دعوت کرده‌اند. یکی از آن‌ها نزدیک محل سکونت شما است اما مبلغ حقوق آن زیاد نیست. آن یکی دور است اما مبلغ حقوق بالایی پیشنهاد داده است. در این حالت شما باید با توجه به اولویت‌های خود مزیت‌ها و معایب هر دو گزینه را بررسی کنید و به آن‌ها وزن بدهید و در نهایت انتخاب درستی داشته باشید.

۸. ورزش کنید

سطح انرژی شما در کیفیت تصمیم گیری‌هایتان تاثیر زیادی دارد. بنابراین برای تقویت این مهارت بهتر است ورزش را در برنامه هفتگی خود قرار دهید. هر بار که تمرین می‌کنید ذهن شما آزاد می‌شود و در موقعیت‌های مختلف جوانب را بهتر در نظر می‌گیرد. ورزش همچنین روی میزان تمرکز شما بر امور و انتخاب گزینه درست‌تر تاثیر می‌گذارد.

9. کمی استراحت کنید

وقتی خسته هستید فارغ از این‌که بدانید بهترین تصمیم گیری چیست ساده‌ترین و راحت‌ترین راه را انتخاب می‌کنید. این مسئله در میان بسیاری از مردم شایع است و به آن «خستگی تصمیم گیری» می‌گویند که در ادامه به آن و نحوه رفع آن می‌پردازیم. اما در این بخش برای تقویت این مهارت باید بگوییم که به هیچ وجه خود را از استراحت کافی محروم نکنید. زیرا ممکن است در اوج خستگی تصمیم‌هایی بگیرید که بعدها برایتان پشیمانی به بار بیاورند. اگر در موقعیتی هستید که می‌دانید تصمیم فعلی از سر خستگی بیش از حد است دست از کار بکشید و چرتی کوتاه بزنید. مطمئن باشید که پس از این استراحت کوتاه ذهنتان برای انتخابی بهتر آماده شده است.

10. دوستان تازه پیدا کنید

حضور آشنایان زیاد در زندگی کمک می‌کند که از زاویه‌های مختلفی به انتخاب‌های خود بنگرید و روند تصمیم گیری را بهتر طی کنید. وجود دوستان جدید و قدیمی باعث می‌شود که مهارت کارگروهی و شنیدن فعال را در خود پرورش دهید.

به طور مثال ممکن است با مشکلی مواجه شوید که برای بسیاری جدید باشد اما برخی از دوستان شما قبلا با آن روبه‌رو شده‌اند و می‌دانند در این حالت بهترین تصمیم گیری چیست. بنابراین وجود دوستان زیاد کمک می‌کند که بدون دردسر انتخاب‌های درستی داشته باشید.

۱۱. آزمایش کنید

استفاده از روش آزمایش به شما این امکان را می‌دهد که گزینه‌های موجود را به روش‌های علمی بیازمایید و انتخابی منطقی داشته باشید. اگر نمی‌دانید که بهترین تصمیم گیری چیست می‌توانید نوع علمی آن را شبیه سازی کنید و در قالب آن تصمیم بگیرید. می‌توانید ابتدا یک فرضیه را پیش‌بینی کنید و سپس با کمک استراتژی‌های مخصوص، به آزمایش آن فرضیه بپردازید.

۱۲. یادبگیرید و پرورش دهید

از اتفاقات گذشته درس بگیرید و برای پیشرفت در مهارت تصمیم گیری خود استفاده کنید. وقتی برای تصمیم گیری جدید آماده می‌شوید نگاهی به تصمیم‌های قبلی بیندازید و میزان موفقیت‌ها یا شکست‌های آن‌ها را بسنجید. تحلیل تصمیم‌های پیشین به شدت بر پرورش این مهارت شما در آینده تاثیرگذار است و می‌توانید  به تصمیم گیری استراتژیک بپردازید.

۱۳. فاصله بیندازید

وقتی قرار است تصمیم‌های متعددی بگیرید به نحوی بین این تصمیم گیری‌ها فاصله بیندازید. به طور مثال بخشی از آن را برای بعد از صرف ناهار بگذارید. این توقف‌های کوتاه کمک می‌کند که همواره متمرکز بمانید و از تصمیم‌های متعدد خسته نشوید و نگاه جامع‌تری به مسائل بیندازید.

۱۴. اولویت بندی کنید

اگر بتوانید تصمیم‌های خود را اولویت‌بندی کنید هم مهارت تصمیم گیری و هم مهارت مدیریت زمان را در خود پرورش داده‌اید. فهرستی بسازید و در آن‌ کارهای مهم و تصمیم‌ گیری‌های آینده را یادداشت کنید. اگر با ساده‌ترین کارها شروع کنید انجام هرکدام آن‌ها اعتماد به نفس شما را افزایش می‌دهد و از هر تصمیمی که می‌گیرید لذت می‌برید.

۱۵. تمرین کنید

وقتی برای تصمیم گیری تمرین می‌کنید مغز شما برای مواجهه با تصمیم‌های مختلف آماده می‌شود و در کمترین زمان بهترین تصمیم را می‌گیرد. برای تقویت این مهارت از تصمیم‌های ساده شروع کنید. مثلا از بین لباس‌های موجود پیراهن مناسبی انتخاب کنید.

واقعیت این است که بسیاری از افراد از کودکی هرگز فرصتی برای تصمیم گیری نداشتند و حالا در بزرگسالی در مقابل مسائل مهم زندگی دچار سردرگمی می‌شوند. راهکارهایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم اثربخشی بسیار خوبی برای تقویت این مهارت دارند. البته اگر می‌خواهید به طور کامل به این توانایی مسلط شوید باید دست از تکیه کردن به دیگران بردارید و ریسک انتخاب‌های اشتباهتان را بپذیرید. در ابتدای کار ممکن است اشتباهات متعددی انجام دهید که کاملا طبیعی است. مهم این است که ناامید نشوید و ادامه دهید.

مهارت تصمیم گیری در زندگی

از کودکی تا کهن‌سالی ما انسان‌ها همواره در حال انتخاب هستیم و همین انتخاب‌ها شخصیت ما را تشکیل می‌دهند. برخی افراد به قدری از نتایج تصمیم‌های خود می‌ترسند که از هر نوع انتخابی دوری می‌کنند. یکی از مهارت‌های بسیار اثربخش برای رفع این مشکل این است که خیلی سریع و بدون وسواس فکری تصمیم نهایی را بگیرند. در ادامه به معرفی راهکارهای این روش مناسب می‌پردازیم.

مهارت تصمیم گیری سریع

تصمیم‌های شما زندگی‌تان را تعریف می‌کنند. شغل، روابط، سلامتی و... همگی به این مهارت ارتباط دارند. ممکن است تمام امکانات لازم را برای تصمیم‌گیری داشته باشید اما هنگام تصمیم گیری ندانید که کدام راه را انتخاب کنید. در این موارد این لقب‌ها را روی خودتان می‌گذارید:

• مبتلا به وسواس فکری
• اهمال‌کار
• سست
• ناتوان در تحلیل
• کمال‌گرا

این صفات را زمانی به کار می‌برید که وقت زیادی را صرف تصمیم گیری برای یک موضوع می‌کنید. در ادامه به شما چند راه‌حل ارائه می‌دهیم که به کمک آن‌ها می‌توانید در کمترین زمان بهترین تصمیم‌ها را بگیرید.

۱. قانون ۲ دقیقه

در این روش مجبور می‌شوید در فرصتی کوتاه دریابید که بهترین تصمیم گیری چیست. روش اجرای آن بسیار ساده است. هر بار که با موقعیت تصمیم گیری مواجه شدید با تایمر ۲ دقیقه زمان تنظیم کنید و در آن مدت بهترین گزینه موجود را انتخاب کنید. در این فرصت کوتاه مغز شما مجبور می‌شود معایب و مزایا را بیابد و راه‌حل نهایی را انتخاب کند. البته همواره مجبور نیستید که ۲ دقیقه زمان بگذارید. این بازه زمانی می‌تواند به فراخور نوع تصمیم از ۱ تا ۵ دقیقه تغییر کند.

اگر تصمیم شما روند زندگی‌تان را تغییر می‌دهد نمی‌توانید از ۱ تا ۵ دقیقه زمان بگذارید اما حتما محدودیتی ایجاد کنید. به طور مثال با خود قرار بگذارید که در پایان هفته تصمیم نهایی را بگیرید. این محدودیت زمانی شما را مجبور به انجام کار می‌کند.

2. تفکر سیاه و سفید

بعضی از مواقع گزینه‌های پیش روی شما بیش از حد هستند و همین امر مانع از تصمیم گیری می‌شود. حتی ممکن است دچار خستگی در تصمیم گیری شوید. در این حالت از مهارت تصمیم گیری خود برای قضاوت راه‌حل‌های موجود استفاده کنید و دقیقا بگویید کدام‌یک از آن‌ها خوب هستند و کدام‌یک بد. تا جایی که می‌توانید گزینه‌های موجود را ساده یا حذف کنید. این که تمامی راه‌ها را ارزیابی کنید چیز خوبی است اما نباید دچار وسواس فکری شوید.

3. انداختن در کلاه

اگر به نظرتان تمام راه‌حل‌ها نزدیک به هم هستند و هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد بهترین کار این است که اسم هر راه‌حل را روی یک تکه کاغذ بنویسید و همه را توی یک کلاه یا کیف بیندازید. اولین کاغذی که از توی کلاه بیرون می‌آورید همان تصمیمی است که باید اتخاذ کنید.

سعی کنید برای تصمیم‌های مهم زندگی از این روش استفاده نکنید. به طور مثال اگر می‌خواهید خانه بخرید اسم خانه‌ها را در کلاه نیندازید. این روش در مواقعی مانند انتخاب لباسی مناسب در روز مهمانی مناسبی است.

۴. تمرکز روی زمان حال

ما همواره دوست داریم تصویر روشنی از آینده داشته باشیم. به همین دلیل در حین تصمیم‌گیری‌ها دچار تردید می‌شویم. زیرا نمی‌توانیم آینده‌ای دقیق در ذهن خود بسازیم. اگر شما برای هر مرحله از تصمیم گیری آینده را تصور کنید انرژی زیادی را از دست می‌دهید و دیگر توان انجام کارهای فعلی را ندارید.

تمرکز اصلی خود را روی شرایط فعلی بگذارید و تصمیم نهایی را بگیرید. در حین تصمیم گیری به این فکر کنید که تصمیم شما گام بعدی را ساده‌تر کند. فکر کردن به یک قدم بعدی کافی است و نیازی ندارید که تا پایان ماجرا را تخمین بزنید.

۵. پذیرش شکست

بزرگ‌ترین ترس افراد سست در تصمیم گیری شکست خوردن است. به همین دلیل تلاش می‌کنند با اندیشیدن به میزان افراطی تمامی جوانب موجود را در نظر بگیرند تا هرگز دچار شکست نشوند. در نهایت نیز تصمیم می‌گیرند که اصلا تصمیم نگیرند. واقعیت این است که تصمیم گیری حتی اگر اشتباه باشد تنها راه پیشرفت شما است و این اجتناب از ریسک باید به طور کامل اصلاح شود.

کسی که هزار تصمیم اشتباه می‌گیرد به مراتب بهتر از کسی است که تصمیمی نمی‌گیرد. چرا؟ چون کسی که هزار اشتباه را مرتکب شده است حالا به اندازه کافی تجربه دارد و می‌تواند راه‌های خطا را تشخیص دهد. ترس از باخت یعنی که در آینده کسی یا چیزی به جای شما تصمیم نهایی را خواهد گرفت و ممکن است تا آخر عمر افسوس بخورید که چرا خودتان زودتر تصمیم نگرفتید. گذشتن از این ترس یکی از بزرگ‌ترین پیشرفت‌ها در تقویت مهارت تصمیم گیری به شمار می‌آید.

مهارت تصمیم گیری در کودکان

در دوران کودکی انسان از زندگی لذت می‌برد و هر روز در حال کشف جهان اطراف خود است و اگر درگیر استرس‌های دنیای واقعی نشود این دوره را به بهترین نحو می‌گذراند. بعضی از مسائل کمک می‌کند که کودکان مهارت تصمیم گیری را بهتر از بقیه در خود پرورش دهند. خیلی مهم است که بقیه افراد نظیر والدین این فرایند یادگیری را درک کنند و به کودکان اعتماد به نفس کافی را برای تصمیم گیری بدهند.

تاثیرگذارترین افراد در ایام کودکی اعضای خانواده و معلمان کودک هستند که اگر در خانه و مدرسه او را حمایت کنند او نیز این مهارت را در خود پرورش خواهد داد. در ادامه ۵ مورد از مهم‌ترین پارامترها را شرح می‌دهیم تا بدانید که بهترین راه برای تقویت مهارت تصمیم گیری چیست.

1. به کودکان شجاعت کافی برای تصمیم گیری بدهید

کودک برای پرورش هر مهارتی ابتدا باید تصمیم گیری را بیاموزد. درباره گام‌های زیر با کودک خود صحبت کنید و توضیح دهید که در هر موقعیتی می‌تواند از همین گام‌ها استفاده کند:

2. در تصمیم گیری‌های روزانه از آن‌ها کمک بگیرید

از کودکان بخواهید که درباره موضوع مورد نظر عقیده خود را بیان کنند و در تصمیم گیری‌های روزمره شریک باشند. می‌توانید چنین سوالی بپرسید: می‌خواهم برای افزایش فعالیت بدنی در کلاس قایقرانی یا یوگا شرکت کنم. به نظر تو کدام ورزش بهتر است؟

سپس درباره مزایا و معایب هرکدام از این ورزش‌ها توضیح دهید تا کودک طریقه انتخاب از میان گزینه‌های موجود را یاد بگیرد و تصمیم‌های زندگی خود را برپایه علت‌های منطقی اتخاذ کند.

۳. به کودکان فرصت انتخاب بدهید

اگر به کودکان فرصت انتخاب دهید این کار باعث می‌شود که اعتماد به نفس آن‌ها بالا برود و تصمیم‌های صادقانه‌ای بگیرند. خیلی مهم است که انتخاب آن‌ها کاملا همانی باشد که به آن فکر کرده‌اند. برای این‌که این مهارت را در آن‌ها تقویت کنید گزینه‌هایی را پیشنهاد دهید که همگی از نظر شما قابل قبول هستند. به این ترتیب برایتان مهم نیست که کدام‌یک را انتخاب می‌کند اما اعتماد به نفس او را افزایش می‌دهید زیرا می‌بیند که تصمیم او را پذیرفته‌اید و مطابق همان عمل کرده‌اید. این اقدام حس بسیار مثبتی در کودک ایجاد می‌کند و درمی‌یابد که تصمیم گیری چیست.

۴. به کودک جرئت دهید که هدفی برای خود تعیین کند

یکی از مهارت‌هایی که در بسیاری از مواقع توسط کودکان و حتی بزرگسالان فراموش می‌شود تعیین هدف است. انتخاب هدفی هوشمندانه و رسیدن به آن ازجمله مهارت‌های زندگی است که اگر به کودکان آموزش دهید تمرکز، خودآگاهی و اعتماد به نفس آن‌ها در بزرگسالی افزایش می‌یابد. موضوعاتی کوچک مثل یادگیری ورزشی جدید، آموختن یک ساز مانند آموزش پیانو یا یادگیری آکوردهای گیتار فرصت‌های خوبی هستند برای این‌که آن‌ها را به شکل یک هدف برای کودک تعریف کنید. این کار نشان می‌دهد که چقدر تصمیم‌های آن‌ها در زندگی اهمیت دارد. همچنین استفاده از این روش باعث می‌شود که کودک فرم یادگیری خود را چه از نظر فیزیکی و چه از نظر احساسی پیدا کند.

5. سوالاتی بپرسید که تصمیمات هوشمندانه را ترویج کنند

چه چیزی باعث می‌شود که این گزینه را دوست داشته باشی؟ این انتخاب چه نتیجه‌ای دارد؟

این نوع پرسش‌ها جرقه گفتگویی تامل‌برانگیز را در ذهن کودک ایجاد می‌کنند و باعث می‌شوند که کودک برای انتخاب خود دلیلی داشته باشد و صرفا عکس‌العملی بی‌منطق نشان ندهد.

تمامی روش‌هایی که در بالا اشاره کردیم باعث تقویت مهارت تصمیم گیری در کودکان می‌شوند. بنابراین بهتر است از همه آن‌ها به‌درستی استفاده کنید تا کودک با این تصمیم گیری‌های کوچک برای تصمیمات بزرگ زندگی خود آماده باشد و به موفقیت برسد.

مهارت تصمیم گیری در نوجوانان

اگر نوجوانان بدانند روش درست تصمیم گیری چیست به موفقیت‌های چشمگیری می‌رسند. تمرین و تکرار در تصمیم گیری این مهارت را در آن‌ها پرورش می‌دهد. همچنین اگر روی این مهارت متمرکز شوند احساس رضایتمندی، اعتماد به نفس و قدرت بیشتری خواهند داشت.

نوجوانان در مدرسه با چالش‌های زیادی نظیر انتخاب رشته، انتخاب دبیرستان، انتخاب دوست، استرس امتحان و... روبه‌رو می‌شوند. اگر مهارت تصمیم گیری را تمرین کنند در بین دوراهی‌های زندگی بهترین تصمیم‌ها را می‌گیرند. در ادامه چند راهکار معرفی می‌کنیم که می‌توانید با استفاده از آن‌ها به نوجوان خود برای تقویت این مهارت کمک کنید.

تعیین تکلیف

انسان در نوجوانی در بسیاری از مواقع نمی‌داند مشکل اصلی کجاست و باید برای چه چیز تعیین تکلیف کند. شما می‌توانید در این مرحله به ریشه‌یابی مسئله کمک کنید. به او بگویید که باید آرامش خود را حفظ کند و درباره موضوع بیندیشد. به طور مثال ممکن است فرزند نوجوان شما در مطالعه دروس حفظی دچار ضعف باشد. ارائه راهکارهای اثربخش شما به او در بهبود این مسئله کمک خواهد کرد.

او نباید برخوردی احساسی به همه چیز داشته باشد و اگر از منطق خود کمک بگیرد بهترین تصمیم را گرفته است. به این ترتیب متوجه فرق بین احساسات و واقعیت‌ها می‌شود. برای او توضیح دهید که گاهی احساسات قوی ما واقعیت را در ذهنمان تغییر می‌دهد و فرصت داشتن انتخابی مناسب را از ما می‌گیرد.

در نظر داشته باشید که گاهی همین که نوجوان موضوع را برای شما تعریف می‌کند ذهنش آرام می‌گیرد و به نتیجه درست می‌رسد. بنابراین نیازی نیست که شما به جای او تصمیم بگیرید. همواره تلاش کنید که به‌جای رفتار رئیس‌گونه فقط او را به سمت موفقیت هدایت کنید.

یافتن گزینه‌ها

به نوجوان خود بارش فکری را آموزش دهید تا تمام گزینه‌های موجود را پیدا کند و روی کاغذ بنویسد. گاهی نوجوانان تصور می‌کنند که فقط یک راه برای حل مشکل آن‌ها وجود دارد اما شما می‌توانید به آن‌ها شجاعت لازم را بدهید تا هر موضوع را از زاویه‌های مختلف آن نگاه کنند. همچنین بگذارید که برای یافتن گزینه‌های دیگر با دوستانشان صحبت کنند. کمک گرفتن از مشاور مدرسه و کتاب‌های مرتبط نیز راه‌های دیگری برای انتخاب بهترین گزینه خواهند بود.

تصمیم گیری

به نوجوان خود اجازه دهید که با همراهی شما گزینه‌های موجود را بسنجد و در این راه او را حمایت کنید. اگر می‌خواهید نظری بدهید حتما قبلش از او در این باره اجازه بگیرید. اگر این کار را انجام دهید نوجوان ترجیح می‌دهد که حتما از نظر شما آگاه شود. به او پیشنهاد دهید که با توجه به انتخاب خود این پرسش‌ها را پاسخ دهد:

برای او توضیح دهید که هر انتخابی مسئولیتی با خود به‌همراه دارد. همچنین او را از تکنیک‌های متقاعدسازی آگاه کنید و اجازه ندهید با تله‌های اصل کمیابی در متقاعد سازی مجاب به انجام کارهای خطرناک شود. شما به عنوان بزرگ‌تر باید مطمئن شوید که او از پس این حجم از مسئولیت برمی‌آید. به طور مثال آیا او می‌تواند به تنهایی مدرسه برود یا خیر. یا مثلا ممکن است از نظر شما فرزندتان هنوز آمادگی داشتن گوشی هوشمند را نداشته باشد. اگر او به بهترین نحو مسئولیت انتخاب‌ها و تصمیم‌هایش را برعهده گرفت حتما او را تشویق کنید.

اگر از تصمیم او خوشتان نیامد تا زمانی که این تصمیم خطری برایش ندارد به هیچ وجه دخالت نکنید. این کار شما توانایی‌های نوجوان را افزایش می‌دهد و او را به این درک می‌رساند که باید ریسک گزینه انتخابی خود را بپذیرد و بداند که مسئولیت هر تصمیم گیری چیست.

اجرای تصمیم

وقتی نوجوان شما تصمیمی می‌گیرد در ابتدا نیاز به حمایت شما دارد. بنابراین لازم است که با او ارتباط موثر برقرار کنید. به طوری که بداند در مواقع لزوم می‌تواند به شما تکیه کند. گاهی نوجوان در ابتدای راه تصور می‌کند که از پس تصمیم خود برمی‌آید اما در میانه راه متوجه می‌شود که بار بسیار سنگینی برای او بوده است. در این مواقع با استفاده از مهارت های ارتباطی به او کمک کنید تا به هدفش برسد.

تفکر درباره تصمیم

فکر کردن به تصمیم و این‌که نتیجه آن چه خواهد شد فرصت یادگیری ارزشمندی است. زمانی مناسب برای صحبت با فرزند خود بیابید و درباره تجربه حاصل از این تصمیم گیری صحبت کنید. همچنین از او بخواهید که درباره معیارهای تصمیم گیری و درسی که در این انتخاب نهفته بود به طور کامل بیندیشد.

اگر احساس کردید که تصمیم فرزندتان برای خودش یا دیگران خطرآفرین است باید در این باره رفتار درستی از خود نشان دهید و جلوی این تصمیم را بگیرید. برای چنین اقدامی لازم است آرامش خود را حفظ کنید، برای اطمینان از ایمنی و میزان خطر سوالات درست بپرسید و بدون این‌که او را مقصر بدانید یا قضاوت کنید به کمکش بروید. در این مواقع او را از خود نرانید بلکه احساس امنیت بدهید تا بداند که شما تحت هر شرایطی از او حمایت می‌کنید.

۷ راه جلوگیری از اختلال اضطراب در تصمیم گیری

یکی از موانع بزرگ در راه تصمیم‌گیری، اضطراب نتایج حاصل از آن تصمیم است. بسیاری از افراد وقتی با چندراهی‌های زندگی روبه‌رو می‌شوند حجم زیادی از استرس را تحمل می‌کنند و همین حالت روحی فرصت انتخابی مناسب را از آن‌ها می‌گیرد. استراتژی‌های مقابله با استرس و دوری از بلاتکلیفی زیادی وجود دارند که به‌کارگیری آن‌ها تاثیر زیادی در رفع این مشکلات خواهند داشت. در ادامه ما به ۷ روش بسیار موثر می‌پردازیم.

1. به انتخاب‌های خود وزن اضافه ندهید: در صورتی که برای هر انتخابی با گزینه‌های متعدد روبه‌رو می‌شوید باید طریقه رد گزینه را یاد بگیرید. شما می‌توانید با در نظر گرفتن مسائل مختلف بسیاری از گزینه‌ها را رد کنید و وقتی به تعداد بسیار محدودی از انتخاب‌ها رسیدید تصمیم بگیرید. هر چه انتخاب‌های روزانه خود را کمتر کنید اضطرابتان کمتر می‌شود.
2. از کمال‌گرایی دوری کنید: ایدئال بودن دشمن خوب بودن نیست. نیازی نیست بهتری تصمیم را بگیرید. همین که تصمیم بدی نگیرید کفایت می‌کند. شما قرار نیست قهرمان شوید بلکه می‌خواهید صرفا زندگی خوبی داشته باشید پس با در نظر گرفتن اولویت‌ها شغل، خانه، همسر و... را انتخاب کنید.
3. بدترین اتفاق را تصور نکنید: تصور بدترین اتفاق ممکن یکی از تله‌های فکری است که از اضطراب ناشی می‌شود و اهمیتی نمی‌دهد که تصمیم گیری چیست. این روش شما را تا مدت‌ها در بلاتکلیفی نگه می‌دارد. بدترین اتفاق ممکن است رخ بدهد اما همواره این طور نیست. پس ذهن خود را مخدوش نکنید.
4. سکه پرت کنید: گاهی دو گزینه روبه‌روی شما با هم اختلافات جزئی دارند و انتخاب هرکدام از آن‌ها تفاوت زیادی با دیگری ندارد. در این حالت می‌توانید به صورت تصادفی و رندوم یکی را انتخاب کنید. در نظر داشته باشید که این راهکار برای موضوعات کم اهمیت است و برای موضوعات اصلی زندگی این روش ناکارآمد خواهد بود.
   

   

5. فهرستی از جوانب مثبت و منفی تهیه کنید: گاهی با تصمیم گیری‌های بسیار جدی روبه‌رو می‌شوید که انتخاب هر گزینه‌ای مسیر زندگی شما را به همان جهت می‌برد. به طور مثال انتخاب شغل جدید، نقل مکان به شهر یا کشوری دیگر یا ایجاد رابطه‌ای عاطفی از جمله این تصمیم‌ها هستند. برای این‌که در این انتخاب‌ها عملکرد خوبی داشته باشید و درگیر استرس نشوید فهرستی تهیه کنید و در آن جوانب منفی و مثبت هر انتخاب را بنویسید. ممکن است در ذهن خود انتخاب اصلی را انجام داده باشید اما حتما این لیست را تهیه کنید تا از آن مطمئن شوید. فکر کردن به همه جوانب شما را از تصمیم گیری عجولانه و اشتباه دور می‌کند.
6. آزمایشی کوچک انجام دهید: تصمیم گیری برای مسائل بسیار مهم کار آسانی نیست و خودبه‌خود استرس زیادی به شما منتقل می‌کند. برای این‌که از انتخابتان مطمئن شوید چند گام کوچک در آن حوزه بردارید و اگر راضی بودید تصمیم نهایی را بگیرید. به طور مثل اگر انتخاب کرده‌اید که به شهر دیگری سفر کنید و در آنجا مشغول به کار شوید قبل از آن‌که کل زندگی خود را به آن شهر منتقل کنید یک ماه به صورت آزمایشی در آنجا ساکن شوید و شرایط را بسنجید. اگر نتیجه گرفتید که تصمیم خوبی استبه طور کامل آن را اجرا کنید.
7. زندگی بدون قطعیت را بپذیرید: قبل از مبارزه با اضطراب بدانید که در این دنیا هیچ چیزی قطعی نیست و شما نمی‌توانید تمامی پیامدهای یک تصمیم را حدس بزنید. اطلاعات شما هرگز آنقدری کامل نیست که بهترین تصمیم را بیابید. گاهی انتخابی به‌ظاهر اشتباه نتایجی فوق‌العاده دارند. به طور مثال شخصی تصمیم می‌گیرد ارز دیجیتال خود را بفروشد اما همه به او می‌گویند که احتمال دارد باز هم ارزش آن ارز بالا برود و بهتر است دست نگه دارد. او تصمیم خود را گرفته است و با قیمت امروز همه ارزهای دیجیتال خود را می‌فروشد. اگر فردا قیمت‌ها پایین بیاید آیا این نشانه زیرکی او بوده است؟ خیر. او تصمیمی نامطمئن گرفته است و نتیجه برخلاف تصور بسیاری از افراد خوب بوده است. اگر قیمت‌ها بالا هم می‌رفت برای این شخص تفاوتی نداشت چون او اصل را بر مبنای عدم قطعیت شرایط گذشته بود و بدون استرس تصمیم گیری کرده بود.

استراتژی‌های بالا همگی برای جلوگیری از بلاتکلیفی و استرس ناشی از آن هستند. اگر منشأ بلاتکلیفی‌های خود را اضطراب می‌دانید از این تکنیک‌های مقابله با استرس استفاده کنید تا برای یافتن بهترین تصمیم دچار ترس و استرس نشوید. البته در نظر داشته باشید که اضطراب اگر به اندازه باشد چیز بدی نیست و وجود آن باعث می‌شود که ما تصمیم‌های امنی بگیرید و خود را به خطر نیندازید.

خستگی در تصمیم گیری چیست؟

خستگی در تصمیم گیری زمانی رخ می‌دهد که شما تصمیم‌های بسیار زیادی گرفته باشید و دیگر نتوانید تصمیم بعدی را بگیرید. پیامدهای خستگی تصمیم گیری در افراد مختلف متفاوت است. برخی دچار اشتباهات فاحش در تصمیم خود می‌شوند، برخی خریدهای غیرضروری و ناگهانی انجام می‌دهند، برخی نیز رفتارهای عجیبی بروز می‌دهند.

در ادامه به راه‌هایی اشاره می‌کنیم که باعث رفع خستگی تصمیم می‌شوند و استرس افراد درگیر این مشکل را برطرف می‌کنند.

خستگی تصمیم گیری بیشتر به سراغ چه کسانی می‌ رود؟

پس از آن‌که دانستیم خستگی تصمیم گیری چیست در این بخش بیشترین افراد درگیر این معضل را معرفی می‌کنیم:

• کسانی که در طول روز تصمیم‌های زیادی می‌گیرند.
• تصمیم‌هایی که می‌گیرند به‌شدت روی آن‌ها تاثیر می‌گذارند.
• تصمیم‌های بسیار پراسترسی می‌گیرند.
• تصمیم‌های پیچیده و سختی می‌گیرند.
• تصمیم‌هایشان روی زندگی بقیه مردم تاثیرگذار هستند.

یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد خستگی تصمیم گیری این است که باور داشته باشید تصمیم شما روی انتخاب‌های زندگی فرد دیگر تاثیر می‌گذارند.

نحوه مبارزه با خستگی تصمیم گیری

رفع معضل خستگی تصمیم اول از همه نیاز به تغییر باورها دارد. افرادی که اراده و اعتماد به نفس خود را تقویت می‌کنند خیلی کمتر از باقی افراد به این مشکل دچار می‌شوند. علاوه بر اهمیت افزایش اعتماد به نفس برای دوری از خستگی تصمیم راهکارهای دیگری نیز وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

1. ابتدا مهم‌ترین تصمیم را بگیرید: شما در اول روز با تصمیم‌های متعددی روبه‌رو هستید و هر بار که تصمیمی می‌گیرید بخشی از انرژی شما تحلیل می‌رود. راهکار اول برای دوری از خستگی این است که ابتدا سخت‌ترین تصمیم را بگیرید تا از درگیری‌های ذهنی خود بکاهید. به طور مثال اگر تماس تلفنی پراسترسی دارید، پرژه سختی در دست شماست یا هر وظیفه دشوار دیگری دارید که افکارتان را مغشوش کرده است از همان ابتدای روز تصمیم‌های لازم را بگیرید تا در باقی روز با انرژی باقی‌مانده به انتخاب‌های کم‌استرس دیگر بپردازید.
   

   

2. عوامل حواس پرتی را حذف کنید: یکی از نشانه‌های خستگی تصمیم گیری این است که خودتان را با عوامل بی‌اهمیت و حاشیه‌ای درگیر می‌کنید و بدون توجه به این‌که تصمیم گیری چیست از کنار موضوعات مهم عبور می‌کنید. برای مبارزه با این رفتار بهتر است کارهایی نظیر تماس‌های تلفنی دوستانه، حضور در شبکه‌های اجتماعی و تماشای تلویزیون را در ساعت‌های آخر روز انجام دهید. دوری از حواس‌پرتی کمک می‌کند که دچار خستگی در تصمیم گیری نشوید و با انرژی کامل به موضوعات مهم بپردازید.
3. کمد لباس را خلوت کنید: یکی از روش‌های دوری از خستگی تصمیم‌گیری این است که برخی تصمیم‌های روزانه را حذف کنید. مثلا می‌توانید کمد لباس را کمی خلوت کنید و از مدل‌های مشابه استفاده کنید. به این ترتیب روزانه وقت زیادی را صرف تصمیم گیری برای انتخاب مناسب نخواهید کرد و ذهن خود را برای تصمیم گیری‌های مهم‌تر خالی نگه می‌دارید. این کار همچنین استرس شما را کاهش می‌دهد و از همان ابتدای صبح ذهنتان درگیر نمی‌شود.
4. برای وعده‌های غذایی تصمیم گیری کنید: برنامه‌ریزی برای مسائل پیش‌رو می‌تواند از خستگی تصمیم گیری جلوگیری کند. به طور مثال از ابتدای هفته برای وعده‌های غذایی خود برنامه‌ریزی کنید و مواد خوراکی لازم را بخرید. همچنین می‌توانید یک سری آماده‌سازی‌ها مانند خرید سبزی و خرد کردن آن را از قبل انجام دهید. این فعالیت‌های ساده ذهن شما را از درگیری‌های بیهوده نجات می‌دهند. به این ترتیب در طول روز برای این مسائل تصمیمی نمی‌گیرید و بدون استرس به باقی امور می‌پردازید.
5. استراحت کنید: خستگی فیزیکی روی خستگی در تصمیم گیری تاثیر می‌گذارد. بسیاری از افراد در هنگام خستگی تصمیم‌های بسیار بدی می‌گیرند. در صورتی که شما استراحت کافی داشته باشید دچار این مشکل نخواهید شد. یک چرت کوتاه ذهن شما را باز می‌کند و بعد از آن بهترین تصمیم‌ها را خواهید گرفت.

پیامد ناتوانی در تصمیم گیری چیست؟

با افزایش گزینه‌های موجود برای انتخاب، تصمیم گیری به کار دشواری تبدیل می‌شود. برخی افراد در مواجهه با این شرایط خشکشان می‌زند و از تصمیم گیری باز می‌مانند. این نکته را در نظر داشته باشید که اگر از تصمیم گیری در زندگی بپرهیزید هرگز پیشرفت نمی‌کنید و اهدافتان تبدیل به رویاهایی دست‌نیافتنی می‌شوند. یکی از مهم‌ترین عواملی بلاتکلیفی استرس است. نگرانی از نتیجه تصمیم‌ها باعث می‌شود که شخص به طور کامل کنار برود و هیچ انتخابی نکند.

ارتباط پیچیده‌ و دوطرفه‌ای میان نگرانی و بلاتکلیفی وجود دارد و تصمیم‌ گیری می‌تواند باعث اضطراب شما شود. از طرفی اگر اضطراب داشته باشید ترجیح می‌دهید که تصمیمی نگیرید. در ادامه به این می‌پردازیم که علت‌های به وجود آمدن اضطراب تصمیم گیری چیست.

• انتخاب‌های بی‌پایان: در گذشته انتخاب‌ها محدود بودند و تصمیم گیری کار دشواری نبود. اما امروزه برای هر زمینه‌ای انتخاب‌های بی‌پایانی وجود دارد و باید انواع تصمیم گیری در مدیریت و زندگی را بیاموزید. به طور مثال اگر بخواهید در یک کلاس آموزشی برای کنکور شرکت کنید پیش روی شما هزاران گزینه با انواع فرم‌ها وجود دارند. در این حالت بهترین انتخاب کدام است؟ همین سوال می‌تواند سنگینی وزن یک تصمیم را افزایش بدهد و موجب اضطراب شما شود.
• ترس از قبول مسئولیت: اگر تصمیم اشتباهی بگیرید چه می‌شود؟ چه تصمیم خوبی بگیرید چه بد، انتخاب شما عواقبی دارد. اگر هر کدام از پیامدهای تصمیم شما منفی باشند احساس استرس را در شما به وجود می‌آورند و به این نتیجه می‌رسید که مسئولیتی قبول نکنید. به این ترتیب برای مواقع بعدی از تصمیم گیری می‌پرهیزید.
• کمال‌گرایی: معمولا می‌گویند که انتخاب بد به‌مراتب بهتر از عدم انتخاب است. اما این توصیه برای همه کاربرد ندارد. افرادی که استانداردهای بالایی برای خود در نظر می‌گیرند و می‌خواهند بهترین تصمیم گیری را داشته باشند معمولا دچار کمال‌گرایی هستند و در مواجهه با گزینه‌های مختلف دچار استرس می‌شوند چون می‌خواهند بهترین گزینه موجود را انتخاب کنند.
• عامه پسندی: بسیاری از افراد در حین تصمیم گیری به این فکر می‌کنند که آیا تصمیم آن‌ها از نظر مردم نیز معقول و مقبول هست یا خیر. آن‌ها نمی‌توانند به تصمیمات خود اطمینان داشته باشند چون می‌خواهند رضایت همه را جلب کنند و همین امر موجب ایجاد حس اضطراب در آن‌ها می‌شود. به این ترتیب به طور کل از تصمیم گیری دوری می‌کنند.

کتاب مهارت تصمیم گیری

برای این‌که بدانید مهارت تصمیم گیری چیست می‌توانید در کنار مطالعه مطالب بالا و همچنین شرکت در دوره‌های مرتبط، کتاب‌های مخصوص این حوزه را نیز مطالعه کنید. این کتاب‌ها که همگی برپایه تحقیقات علمی نوشته شده‌اند برای پرورش مهارت‌های شما اثربخش خواهند بود. ما در این بخش به معرفی برخی از بهترین آثار در این حوزه می‌پردازیم.

۱. کتاب Decisive

در این کتاب مهارت تصمیم گیری می‌خوانید که مجموعه‌ای از تفکرات اشتباه و به دور از منطق مانع از تصمیم گیری درست می‌شوند و پس از شناخت این مشکلات یاد می‌گیرید که چطور آن‌ها را برطرف کنید و به نتایج مطلوب برسید. نویسندگان این کتاب (Chip Heath and Dan Heath) فرایندی چهار مرحله‌ای (WRAP) برای مقابله با این نوع تفکر ارائه داده‌اند که این متد به شرح زیر است:

• (W): گزینه‌های انتخابی را افزایش دهید.
• (R): فرضیه‌های خود را راستی‌آزمایی کنید.
• (A): از دور نگاهی به تصمیم خود بیندازید.
• (P): خودتان را برای اشتباه کردن آماده کنید.

درک این اثر بسیار آسان است و برای کسانی که می‌خواهند بدانند مهارت تصمیم گیری چیست گزینه بسیار مناسبی است.

2. کتاب Thinking in Bets

این کتاب با عنوان «تفکر نامطمئن» در ایران ترجمه شده است و می‌آموزد که به تصمیم گیری‌های زندگی به شکلی متفاوتی نگاه کنید. در بسیاری از مواقع اگر یک تصمیم نتیجه مطلوبی بدهد ما آن را تصمیم خوبی می‌دانیم و به فرایند رسیدن به آن نتیجه اهمیتی نمی‌دهیم. اما نویسنده این کتاب (Annie Duke) معتقد است که باید به تصمیمات به چشم بازی‌های غیرقابل پیش‌بینی نگاه کنید. در ابتدای بازی گاهی افراد به این نتیجه می‌رسند که برنده نمی‌شوند اما ناگهان در میانه راه شرایط تغییر می‌کند و آن‌ها پیروز میدان می‌شوند.

نویسنده می‌گوید تصمیم خوب ربطی به نتیجه ندارد و به فرایندی مربوط است که بر اساس آن تصمیم گرفته‌اید. اگر هر روز این شیوه تفکر را برای انتخاب‌های خود پیاده‌سازی کنید بهتر به زاویه‌های مختلف یک موضوع می‌اندیشید. همچنین این نوع نگرش در کارهای گروهی باعث می‌شود که پذیرای نظرات منفی و مثبت مختلفی باشید. در کل اگر می‌خواهید قدرت تصمیم گیری خود و اعضا گروهتان را تقویت کنید این کتاب به میزان چشمگیری مسیر شما را هموار می‌کند.

۳. کتاب Smart Choices

این اثر راهنمایی جامع برای تمرین تصمیم گیری بهتر در زندگی است. برای این‌که با مطالعه این کتاب تصمیم‌گیری هوشمندانه را بیاموزید نویسندگان فرایند این کار را به صورت گام به گام توضیح داده‌اند. آن‌ها برای تصمیم‌گیری هوشمندانه فرمولی با نام PROACT ساختند که شامل موارد زیر می‌شوند:

• مشکل (Problem): روی مشکل اصلی متمرکز شوید.
• هدف (Objective): هدف‌های خود را مشخص کنید.
• جایگزین‌ها (Alternatives): جایگزین‌های تخیلی بسازید.
• عواقب (Consequences): از عواقب تصمیم‌هایتان آگاه باشید.
• مبادلات (Tradeoffs): با مبادلات دست و پنجه نرم کنید.
• عدم قطعیت (Uncertainty): بخش‌های نامطمئن تصمیم را مشخص کنید.
• میزان ریسک (Risk Tolerance): به میزان تحمل ریسک خود به خوبی فکر کنید.
• تصمیم‌های مرتبط (Linked Decision): تصمیمات مرتبط با هم را در نظر بگیرید.

این فرمول بسیار جامع است و جزئیات فراوانی دارد که برای به‌کارگیری این روش باید در جریان آن‌ها باشید. از این‌رو توصیه می‌کنیم برای این‌که دریابید روش PROACT تصمیم گیری چیست حتما این اثر را در اولویت مطالعات خود قرار دهید.

۴. کتاب Thinking Fast and Slow

این کتاب درباره جزئیات نحوه عملکرد مغز ما صحبت می‌کند. نویسنده اثر معتقد است که مغز انسان دو سیستم دارد: سیستم اول سریع و شهودی و احساسی است و سیستم دوم آرام‌تر، مشورتی‌تر و منطقی‌تر است. در حقیقت این دو سیستم برای ما تصمیم گیری می‌کنند. نویسنده همچنین به نحوه عملکرد این آن‌ها و خطاهای ذهنی می‌پردازد و شرایط نامطمئن را مشخص می‌کند. آگاهی از فرایند هرکدام از این دو باعث خودآگاهی و پرورش مهارت‌های رفتاری شما خواهد شد.

۵. کتاب The Paradox of Choice

این کتاب در ایران در قالب کتاب صوتی با نام «دشواری انتخاب (تناقض انتخاب)» موجود است و نویسنده آن، «شوارتز» (Schwartz)، توضیح می‌دهد که ما با دنیایی از انتخاب‌ها احاطه شده‌ایم و این تعدد گزینه‌ها به جای مفید بودن بیشتر به ضرر ما هستند. وقتی گزینه‌های زیادی برای انتخاب داشته باشیم علاوه بر سردرگمی، حتی پس از انتخاب احساس رضایت نداریم. همچنین ممکن است دچار کمال‌گرایی شویم و همواره به دنبال بهترین راه حل موجود باشیم.

در این حالت پس از انتخاب نهایی همواره به این موضوع فکر می‌کنیم که شاید راه بهتری وجود داشت و ما آن را از دست دادیم. اگر می‌خواهید بیاموزید که از زندگی و انتخاب‌های خود احساس رضایت داشته باشید حتما این کتاب را مطالعه کنید.

6. کتاب Nudge

در این کتاب مي‌خوانید که چطور در هر انتخابی به منافع خود بیندیشید. نویسنده می‌گوید که امکان ندارد شما تصمیم بی‌طرفانه‌ای بگیرید. به طور مثال در مدرسه بوفه‌دار غذایی را بیشتر می‌فروشد که جلوی ویترین گذاشته است. او با این کار محصول خاصی را بیشتر جلوی چشم دانش‌آموزان گذاشته است. اما آیا به سلامت آن‌ها اندیشید و محصول سالم‌تر را جلو گذاشت؟ در این کتاب می‌خوانید که چطور در عین منفعت‌طلبی انتخاب‌هایی داشته باشید که به ضرر دیگران تمام نشوند.

جمع بندی

در این مطلب دانستیم که تصمیم گیری چیست و درباره مراحل و تقویت آن صحبت کردیم. همچنین این مهارت را در سنین مختلف مانند کودکی و نوجوانی بررسی کردیم و برای اختلالات رایج در تصمیم گیری مانند اضطراب و اختلال خستگی تصمیم گیری راه‌حل‌هایی ارائه کردیم. شما می‌توانید با مطالعه مباحث بالا، شرکت در دوره‌های آموزشی و همچنین مطالعه کتاب‌هایی که معرفی کردیم این مهارت مهم و اساسی را در خود پرورش دهید. افرادی که به هر دلیلی ضعف در تصمیم گیری دارند این ضعف روی اعتماد به نفس آن‌ها نیز تاثیر منفی می‌گذارد. اگر می‌خواهید همواره تصمیم‌های مطمئن و راسخی بگیرید باید تمرین‌های بالا را هر روز و در هر موقعیتی انجام دهید. به تدریج با هر انتخابی که می‌کنید شاهد رشد و پرورش شخصیت خود خواهید بود و اعتماد به نفستان افزایش چشمگیری می‌کند.