پولشویی چیست؟ | روش ها، قانون، مراحل و جرم پولشویی — به زبان ساده

طبق نظر «انریکه پنیا نیتو» (Enrique Peña Nieto) - رئیس جمهور سابق مکزیک - پولشویی همانند رساندن اکسیژن به جرایم سازمان‌یافته است. در سطحی کلان، پولشویی می‌تواند اعتماد شهروندان یک جامعه را نسبت به نظام مالی و موسسه‌های زیرمجموعه آن از بین ببرد. در این مطلب به صورت ابتدایی با مفهوم پولشویی، استراتژی‌های انجام آن و تعاریف مربوطه، آشنا می‌شویم.

مفهوم پول و نقش آن در پولشویی

برای درک عمیق‌تر پولشویی در ابتدا بهتر است به تعریف ماهیت پول بپردازیم. پول یک «مفهوم» (Concept) است. ایده‌ ارزش قائل شدن برای اجسام و بکارگیری آن‌ها در تجارت، قدیمی اما جهانی است.

شما نمی‌توانید بدون داشتن درکی واضح از پول و نحوه عملکرد آن، پولشویی را درک کنید. اغلب افراد، با اندیشیدن به پول، اسکناس را تجسم می‌کنند. به صورت کلی، هرچیزی که برای رفع بدهی قابل‌ قبول باشد، پول در نظر گرفته می‌شود. در ابتدا، تجارت به صورت تهاتری بوده است.

در تهاتر، کالایی به صورت مستقیم با کالایی دیگر مبادله می‌شود. تهاتر، ابتدایی‌ترین فرم مبادله به شمار می‌رود که در گذر زمان، به میزان زیادی پیشرفت کرده است. تعدادی نقاط ضعف، موجب شده که سیستم مبادلات پولی در سطحی گسترده، جایگزین سیستم تهاتری شود.

بعضی از این نقاط منفی، قابل‌درک‌تر هستند. برای مثال، به کالاها ارزش معینی اختصاص داده نشده است. امکان دارد این مورد، حتی در صورت وجود مانع زبانی یا فرهنگی نیز، پیچیده‌تر شود.

همچنین، بارتر یا تهاتر بر پایه «تصادف خواسته‌ها» (Double Coincidence) است. اگر بازاری وجود داشته باشد، افراد می‌توانند به صورت همزمان در چندین معامله شرکت کنند. در تصویر زیر می‌توانید تهاتر را در مصر باستان مشاهده کنید.

مصریان، بعد‌ها از پول استفاده کردند و از روش تهاتری به روش نقل و انتقال پولی، گذار داشتند. فرایند تهاتر، زمان‌بر است و برای عملی شدن، به توافق و ارتباط نیاز دارد. این روش، زمانی کاربردی است که هرفرد به مسکن خود نزدیک باشد اما اگر فردی برای بدست آوردن کالایی مسافت طولانی را طی کند و دریابد که کالایی که برای مبادله آورده مورد نیاز نیست، کارایی تهاتر کمتر خواهد بود.

پیشرفت در زمینه حمل و نقل، مخصوصاً چرخ و مسافرت دریایی، امکان سفر به نقاط دورتر را برای افراد فراهم کرده و توانایی آن‌ها برای مبادله را افزایش داده اما تهاتر را به معامله‌ای با احتمال ضرر بیشتر تبدیل کرده است.

تکامل پول

تمدن‌های اولیه مانند تمدن‌های موجود در مصر باستان، به تهاتر به عنوان سیستم مبادله‌ای، اتکای زیادی داشتند. پول تقریباً، تمام مزیت‌های بارتر را بدون داشتن تعدادی از نقاط منفی آن داراست. همان‌طور که بالاتر بیان شد، پول یک مفهوم است. به همین علت، پول می‌تواند اشکال مختلفی را به خود بگیرد.

در زمان‌ها و مکان‌های مختلف، تقریباً هر کالای قابل تصوری، به عنوان پول ارائه شده است. بعضی از این موارد، ارزش ذاتی داشته‌اند. ابزار‌هایی مانند چاقو، تبر و بیل ارزشمند در نظر گرفته می‌شدند زیرا در کشاورزی و تولید غذا، بکار می‌رفتند.

کمیابی سایر کالاها موجب ارزشمند دیده شدن آن‌ها می‌شد و طلا، نقره، مس و دیگر فلزات ارزشمند به عنوان پول، کارایی داشتند. اجسام دیگر، مانند عاج، صدف دریایی و دندان‌های وال و خرس علاوه بر کمیابی احتمالی، از مزیت‌های بیشتری مانند همسانی در شکل و اندازه برخوردار بودند و امکان تغییر شکل آن‌ها به ساختار مطلوب نیز وجود داشت. همچنین، کالاهای دیگر مانند چای، تنباکو، فلفل و نمک نیز به عنوان کالا دارای ارزش بودند.  اندازه‌گیری این کالاها آسان و تقاضا برای آن‌ها قابل توجه بود.

نمک در نقش پول

در گذشته، در بسیاری از نواحی دنیای، نمک نوع رایجی از پول به شمار می‌رفت. از نمک نه تنها برای طعم‌دهی بلکه برای حفظ کیفیت غذا (نمک‌سود کردن) استفاده می‌شد. کلمه «حقوق» (Salary) نیز از معادل لاتین کلمه «نمک» (Salt) استخراج شده است.

در امپراطوری‌هایی که در تجارت خود از نمک استفاده می‌کردند، حقوق سربازان نیز با نمک پرداخت می‌شد و از سکه‌های فلزی نیز بهره می‌گرفتند. سکه‌ها نوع ایده‌آلی از پول به شمار می‌رفتند و کاربردی بودن خود را برای بیش از ۲۵۰۰ سال حفظ کرده‌اند. می‌توان به سکه‌ها ارزش دقیقی را بسته به وزن، اندازه یا طراحی آن نسبت داد.

ظهور سکه‌ها

سکه‌ها را می‌توان با استفاده از فلز‌های محکمی بوجود آورد که ماندگاری آن‌ها را بیشتر کند و این فلز می‌تواند مانند طلا کمیاب یا ارزشمند باشد. فرد مخترع سکه‌ها مشخص نیست اما اینگونه بنظر می‌رسد که آن‌ها در جوامع اولیه از چین تا آفریقا رایج بوده‌اند. اولین سکه‌های شناخته شده در قرن هفتم قبل از میلاد مسیح در لیدیا - حکومت پادشاهی واقع در ترکیه فعلی - ضرب شده‌اند.

بسیاری از سکه‌های اولیه از فلزات ارزشمند مانند طلا، نقره و مس ساخته شده بودند. همان‌طور که در متون دینی ذکر شده است، یهودا در ازای خیانت به مسیح ۳۰ سکه نقره دریافت کرده بود. یکی از مزایای سکه‌ها در مقایسه با کالایی مانند صدف این بود که پادشاه یا افراد مهم دیگر می‌توانستند تصویر خود را روی سکه‌ها چاپ کند.

«لوئی شانزدهم» (Louis XVI) در فرانسه، به همین صورت مورد شناسایی قرارگرفت. او که با جامه مبدل در حال فرار از انقلاب در حال وقوع بود، توسط نگهبانی باهوش که چهره او را با تصویر حک شده بر سکه‌ها مطابقت داده بود، شناسایی شد. برای مثال، این اتفاق در ایالات متحده آمریکا رخ نمی‌دهد زیرا در این کشور، تنها عکس افراد فوت شده را بر اسکناس‌ها چاپ می‌کنند.

سکه‌های طلا، نقره و مس به شدت در تجارت به علت محتوی خود مورد قبول قرار گرفته بودند. سکه طلای ۱۰ گرمی ساخته شده در رُم، ارزشی معادل سکه مشابه ساخته شده در بغداد داشت. به علت تفاوت در سکه‌ها در مکان‌‌های متفاوت، تبدیل‌کنندگان پول، کسب‌و‌کاری سودده را بدست آوردند که در آن، سکه‌های خارجی را با سکه‌های محلی مبادله می‌کردند.

این حرفه برای بیش از هزار سال ادامه داشت. در قرن شانزدهم میلادی، تجار و تبدیل‌کنندگان پول در اروپا، کتاب های قطور حاوی تصاویری را نگهداری می‌کردند که نشان‌دهنده صد‌ها سکه خارجی بود.

از طرفی دیگر، سکه‌ها نیز مشکلاتی را بوجود می‌آوردند. ضرب‌شدن‌های اولیه سکه‌ها، چندان با کیفیت، به شمار نمی‌رفت و نتیجه حاصل شده، با سکه‌های تقلبی که در بازار رایج بود، تفاوت چندانی نداشت. همچنین، امکان داشت سکه‌ها صافکاری یا تمیزکاری شوند.

در این‌صورت، از هر سکه طلا یا نقره، مقداری از آن کاسته می‌شد. باتوجه به این‌که این کار از ارزش مادی سکه‌ها می‌کاست، دولت‌ها عموماً افراد انجام دهنده این اعمال‌ را، اعدام می‌کردند. یکی از مشکلات بزرگ بوجود آمده توسط سکه‌ها، بوسیله شهرت آن‌ها بوجود آمده بود. از آن‌جایی‌که، سکه‌ها تقریباً به صورت بین‌المللی نشان‌دهنده پول بودند، در اغلب اماکن تجاری، مورد پذیرش قرار می‌گرفتند.

در آن شرایط، این امکان وجود داشت که تاجری از شهری مدیترانه‌ای به شهر مدیترانه‌ای دیگر، سفر و با خود سکه‌هایی را حمل کند. افراد دیگر نیز ارزش این سکه‌ها را درک و نقشه‌های مختلفی را طرح می‌کردند که به آن ها دست یابند. از این روش‌ها می‌توان به عملیات دزدان دریایی و سارقان بین‌‌جاده‌ای اشاره کرد.

این اتفاقات، فشار روانی شدیدی را برای تاجران ایجاد می‌کرد. تاجران در آن دوران نیز همانند حال، به علت داشتن مبالغ زیاد پول، از نفوذ سیاسی بالایی برخوردار بودند. آن‌ها برای کاهش دادن این چپاول‌ها، از دولت درخواست کمک کردند. دولت‌ها پی‌ بردند که می‌توان از ارتشی که در حال جنگ نیست، برای سرکوب راه‌زنان و از نیروی دریایی برای سرکوب دزدان دریایی استفاده کرد.

تولد پول کاغذی

با این‌ حال، تاجران به راه‌حل بهتری نیاز داشتند و آن‌را در اوراق و بانک‌ها یافتند. اختراع پول کاغذی بسیار مهم است زیرا کاغذ به خودی خود ارزش قابل توجهی ندارد و اضافه شدن جوهر به آن نیز این مورد را تغییر نمی‌دهد.

با بکارگیری کاغذ، مفهوم پول، تغییر قابل توجهی را تجربه کرد. حال، پول نشان‌دهنده ضمانتی مبنی بر پرداخت یا نشان‌دهنده کالایی با ارزش حقیقی بود.

در ایالات متحده امریکا، طلا، پشتوانه پول کاغذی به شمار می‌رفت. در اروپا نیز طلاساز‌ها حواله‌هایی را صادر می‌کردند که پشتوانه آن طلا بود. این حواله‌های با پشتوانه طلا، نشان‌دهنده ضمانت تحویل طلا معادل ارزش ظاهری حواله‌ها به دارندگان آن‌ها بود. بعد‌ها، در دهه ۱۹۳۰ میلادی این حواله‌ها به حواله‌های نقره تبدیل شدند. یعنی ضمانت‌دهنده این بودند که حمل‌کننده آن‌ها می‌تواند نقره دریافت کند.

در زمانی دیگر، دولت ایالات متحده آمریکا از تظاهر به اینکه تمامی افراد می‌خواهند در ازای حواله کاغذی خود، نقره دریافت کنند یااینکه دولت دارای ذخایر کافی نقره به ازای تمامی حواله‌های صادر شده است، دست کشید.

چینی‌ها، که احتمالاً مخترع کاغذ بودند، احیاناً، پول کاغذی را نیز اختراع کردند و این اختراع به سرعت مورد استفاده همگان قرار گرفت. این اوراق نیز ضمانت‌نامه‌ای بری پرداخت از صادرکننده به دریافت کننده بودند.

اسکناس نشان‌دهنده اولین باری است که کالایی بدون کمیاب بودن یا داشتن ارزش ذاتی به عنوان پول استفاده شده است. همچنین، نکته قابل توجه در مورد اسکناس این است که می‌توان در تعداد بالایی به چاپ این اسکناس‌ها پرداخت. حکومت‌های مطلقه که سعی می‌کردند با هر وسیله‌ای به اهداف خود دست پیدا کنند با وجود قدرت بالای خود نتوانستند طلاهای بیشتری را استخراج کنند اما دستور دادند که اسکناس‌های بیشتری چاپ شود. آن‌ها به زودی دریافتند که این کار اثر منفی را به همراه دارد زیرا تورم از ارزش واحد پولی می‌کاست.

با اینکه دولت‌ها عموماً به اهمیت وعده‌های داده شده در رابطه با واحد پولی خود واقف هستند اما در بعضی اوقات در این زمینه ضعیف عمل کرده‌اند. برای مثال، پول کاغذی چاپ شده توسط کنفدراسیون ایالات‌ متحده آمریکا، وعده داد که دوسال پس از پایان جنگ داخلی،‌ به حاملان این اوراق، سکه پرداخت کند. این وعده و واحد پولی منتشر شده توسط کنفدراسیون توسط هردو طرف شرکت‌کننده در جنگ - حتی در طی آن نیز - بی‌ارزش تلقی می‌شد.

پس از جنگ جهانی اول، تورم در آلمان، به علت چاپ اسکناس در حجمی گسترده منجر به بی‌‌ارزش شدن مارک - واحد پولی مورد استفاده در آن زمان - شد. اسکناس‌هایی از مارک با ارزش بیشتر از ۲۰۰ میلیون چاپ شدند و آن‌ها به قدری ارزش خود را از دست دادند که سوزاندن این برگه‌ها با صرفه‌تر از خرید الوار جهت تهیه آتش به شمار می‌‌رفت.

پول در طی زمان تغییرات زیادی داشته است اما فارغ از ساختار فیزیکی، ویژگی‌های کلیدی خود را حفظ کرده است. امروزه ممکن است پول را در انواع ساختار‌های اسکناس کاغذی، چک، سکه‌ها و کارت‌های اعتباری مشاهده کنیم.

همان‌طور که به سمت جامعه بدون پول نقد حرکت می‌کنیم افراد راحت‌تر این ایده را می‌پذیرند که پول در دنیای امروزه، ساختار فیزیکی ندارد. موردی که در پولشویی باید به آن توجه کنید این است که که تقریباً اجرای تمامی انواع پولشویی نیازمند نوعی واحد پولی است.

در نمونه‌های پولشویی از الماس، طلا، کارت‌های اعتباری، سهام و اوراق قرضه، انواع چک‌ها، هواپیماها، سکه‌های عتیقه، چهارپایان، حواله‌های پولی، بلیط هواپیما و ... استفاده شده است. نقشه‌های پولشویی تنها توسط تخیل مجریان آن و نه اَشکالی که پول می‌تواند به خود بگیرد، محدود می‌شوند. زمانی که ساختار‌های حقوقی به درک بهتری از مفهوم پول برسند بهتر می‌توانند در زمان برخورد با نقشه‌های پولشویی آن‌ها را تشخیص دهند.

تاریخچه پولشویی چیست؟

هیچ‌کس از سرآغاز پولشویی به صورت دقیق اطلاع ندارد اما حدس زده می‌شود که در اقتصاد ایالات متحده آمریکا، پولشویی در دهه ۱۹۲۰ یا ۱۹۳۰ میلادی و در دوره‌ «آلکاپون» (Alcapone) و «میر لنسکی» (Meyer Lansky) و دیگر مجرمان بدنام بوجود آمده باشد. کاپون و دارو دسته او صاحب بیش از صد‌ها رختشویخانه در داخل و اطراف شیکاگو بودند.

در آن دوره، افراد اندکی به آب لوله‌کشی شده دسترسی داشتند و از این افراد هم تعداد محدودتری دارای ماشین لباسشویی بودند. در نتیجه، استفاده از رختشویخانه‌های تجاری بسیار رایج بود. آن‌ها پول بدست آمده از فروش نوشیدنی الکلی را مخفی کرده و آن‌را به عنوان پول بدست آمده از اداره رختشویخانه‌ها معرفی می‌کردند.

در آن زمان هیچ قانونی در ایالات متحده آمریکا وجود نداشت که پول شسته شده را یک تخلف در نظر بگیرد اما در نهایت، آلکاپون به طفره رفتن از پرداخت مالیات وارد بر درآمد متهم شد.

آلکاپون و افراد هم‌صنف او، پول غیرقانونی بوجود آمده از انواع مختلف فعالیت‌های مجرمانه مانند قمار و فروش نوشیدنی‌های الکی در زمان ممنوعیت آن را با پول تمیز در کسب‌و‌کار‌های برپایه پول نقد، مانند خشکشویی‌ها و رستوران‌ها ترکیب می‌کردند. به عبارتی دیگر، آن‌ها «پول کثیف» (Dirty Money) خود را می‌شستند و تلاش می‌کردند که ظاهر آن، تمیز و قانونی بنظر برسد.

ایالات متحده آمریکا اولین کشور وضع‌کننده مقررات پولشویی بوده است اما آن‌ها تحقیقات درباره پولشویی را در واقع، در دوره انتهایی قرن بیستم آغاز کردند. در حقیقت، با افزایش ناگهانی شهرت کوکائين در آمریکای شمالی، همه چیز تغییر کرد. در دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی، فلوریدای جنوبی به علت نزدیک بودن به منبع کوکائين به قطب پولشویی در جهان تبدیل شد. در حقیقت، عبارت پولشویی، با افزایش فروش مواد اعتیادآور به کار رفت.

نمونه پولشویی در دنیای واقعی

در ادامه، برای ملموس‌تر شدن مفهوم پولشویی، نمونه‌ای از پولشویی در دنیای واقعی را بررسی کرده‌ایم. به ماموران عملیاتِ انتقال مواد اطلاع داده شده بود که صاحب رستورانی، عواید حاصل از فروش مواد مخدر را پولشویی می‌کند.

حساب‌های بانکی برای این رستوران مورد بررسی دستگاه‌های حقوقی و قضایی قرار گرفتند و در این بررسی مشخص شد که میلیون‌ها دلار به حساب این رستوران واریز شده است. میزان این پول بیشتر از حد پیش بینی شده برای کسب‌و‌کاری با این اندازه بود اما اغلب این واریزی‌ها غیرنقدی بودند. اغلب واریزی‌ها با چک‌های شخصی انجام شده بود.

بررسی مدارک و حواله‌ها ماموران را گیج کرده بود تا زمانی که یک بازرس لباس‌شخصی گزارش داد که صاحب رستوران مقدار زیادی پول نقد را در انتهای سالن رستوران نگهداری می‌کند و از مشتریان نیز حواله‌های نقدی دریافت می‌کند.

بدین صورت، مشتریان رستوران، پول کثیف را دریافت می‌کردند و صاحب رستوران چک تمیز را از بانک صادرکننده کارت اعتباری مشتریان تحویل می‌گرفت.

این مثال،به صورت مستقیم دارای حداقل ۳ نوع پول است. اولین پول، واحد پولی بکار رفته برای معامله مواد مخدر است. این پول توسط انتقال‌دهنده مواد و مشتریان رستوران مقبولیت داشت. دومین مورد، حواله‌های اعتباری دریافت شده از بانک‌های صادرکننده کارت اعتباری مشتریان است. این‌ها توسط صاحب رستوران پذیرفته شده بودند. او می‌دانست مبلغ آن‌ها در نهایت توسط بانک صادرکننده کارت اعتباری پرداخت می‌شود.

بانک، این حواله‌ها را حاوی ارزش تشخیص می داد وآن‌ها را به عنوان بخشی از سپرده قبول می‌کرد. سومین مورد چک بود که توسط بانک صادرکننده کارت بانکی برای صاحب رستوران فرستاده شده بود و صاحب رستوران با دریافت این چک‌ها مشکلی نداشت و آن‌ها را به عنوان نوعی از پول قبول کرده بود.

«مقبولیت» (Acceptance) یکی از ویژگی های کلیدی پول به شمار می‌رود.  اگر مردم حاضر باشند شی‌ای را تحت عنوان پول در معامله بپذیرند، این شی احتمالاً پول است و اگر بانک نیز آن را به عنوان پول قبول کند، با قطعیت بیشتری آن‌را به عنوان پول در نظر می‌گیریم.

پولشویی چیست؟

حال که به درک خوبی از مفهوم پول رسیدیم، می‌توانیم پولشویی را تعریف کنیم. پولشویی یعنی هویت افراد بدست آورنده پول غیرقانونی را مخفی کنیم و آن‌ پول را با انجام مراحلی به دارایی‌های تبدیل کنیم که ظاهراً قانونی هستند یا حداقل، از دیدِ مراجع حقوقی و قضایی، قانونی به‌نظر می‌رسند. پولشویی یکی از انواع «جرایم یقه سفیدی» (White-collar Crime) به شمار می‌رود.

به زبان ساده، پولشویی باعث می شود که پول کثیف، تمیز بنظر برسد. این بخشِ ظاهر، بسیار مهم است زیرا برای مثال تحت قوانین ایالات متحده آمریکا، پول کثیف هیچ‌گاه تمیز نخواهد شد.

پولشویی مانند شعبده بازی‌های مشاهده شده در سیرک‌هاست. شما ممکن است تصور کنید که پول مانند مجسمه غیب شده توسط شعبده‌باز، نامرئی شده است. در واقع پول، در فرایند پولشویی غیب نمی‌شود بلکه ظاهر آن تغییر می‌کند و یافتن آن سخت‌تر می‌شود. شغل فرد پولشو، شبیه به کار انجام‌شده توسط شعبده‌باز است. فرد مرتکب پولشویی از روش‌های ثابت شده و پنهان استفاده می‌کند که نشان‌دهد پول بدست آمده از فعالیتی غیرقانونی از منبع دیگری کسب شده است.

مراحل پولشویی چیست؟

افرادی که به مطالعه این موارد پرداخته‌اند پولشویی را مانند یک چرخه در نظر گرفته‌اند. هدف این چرخه این است که در انتهای فرایند، پولی با ظاهر تمیز، نمایان شود. «شبکه مقابله با جرائم مالی» (Financial Crimes Enforcement Network | FinCEN) سازمانی با وظیفه پاسخ به روش‌های پولشویی در حال توسعه است. طبق تعریف FinCEN فرایند پولشویی از ۳ مرحله تشکیل شده است.

• جایگذاری یا تزریق
• لایه‌بندی یا لایه چینی
• ادغام یا یکپارچه سازی

در ادامه کمی بیشتر این سه مرحله را مورد بررسی قرار می دهیم

جایگذاری یا تزریق در پولشویی چیست؟

در مرحله «جایگذاری» (Placement)، قالب پول تغییر می‌کند یا تبدیل به نوعی دیگر می‌شود. از آن‌ جایی‌ که بیشتر فعالیت‌های مجرمانه امروزی مخصوصاً تجارت مواد مخدر با پول نقد انجام می‌شود، مرحله جایگذاری عموماً شامل تبدیل واحد پولی به واحد پولی دیگر یا گردش دادن پول به شکل‌های دیگر است.

مثال جایگذاری یا تزریق در پولشویی

به عنوان مثال، ممکن است مبالغ زیاد پول نقد حاصل از فروش مواد مخدر تبدیل به چک بانکی یا در تراکنش‌های متفاوت به یک یا چندین حساب بانکی واریز شود. در اینجا، قالب پول تغییر کرده و از منشا غیرقانونی خود یک قدم دورتر شده است.

مرحله جایگذاری پول کثیف در پولشویی وابستگی شدیدی به انواع موسسات مالی و کسب‌و‌کارهایی دارد که فعالیت‌های خود را با پول نقد انجام می‌دهند. با اینکه پول نقد بدون نام است و رد کاغذی پشت سر خود بجای نمی‌گذارد اما در موقعیت‌های بخصوصی پول نقد توجه را به خود جلب می‌کند. تراکنش‌های نقدی کلان ممکن است با توجه به قوانین کشور‌ها یا حوزه‌های قضایی مختلف مورد توجه قرار بگیرند.

بسیاری از مکانیسم‌های جایگذاری با قراردادن پول‌ها در بانک یا موسسه مالی انجام می‌شوند. این نشان‌دهنده یک تریدآف یا مبادله برای فرد انجام دهنده پولشویی یعنی هم دارای نقاط منفی و دارای نقاط مثبت است. نقطه مثبت این است که حال پول به دنیای الکتریکی وارد شده و نقطه منفی این است که می‌توان به سادگی انتقال پول را ردیابی کرد.

لایه بندی یا لایه چینی در پولشویی چیست؟

در مرحله دوم یا همان مرحله «لایه چینی» (Layering) افراد انجام‌دهنده پولشویی تلاش می‌کنند تا رد خود را مخفی کنند. همان‌طور که از عنوان آن پیداست لایه‌های متعدد تراکنش، مانند سازمان‌های تجاری، شرکت‌ها و دیگر مکانیسم‌های پنهان‌سازی در این مرحله بین پول و منبعی که از آن بدست آمده قرار می‌گیرند. این لایه‌ها ممکن است شامل کشورهای دیگر نیز بشوند. کشورهایی که قوانین مخصوص بانکداری آن، ردیابی را دشوار یا غیرممکن می‌سازد.

برای مثال، در ایالات متحده آمریکا با دشواری می‌توان از ردیابی‌های کاغذی رهایی یافت. قوانین فدرال و قانون‌‌های وضع‌ شده، بر عملیات بانک‌ها، موسسات مالی و کسب‌و‌کار‌های دریافت‌کننده مبالغ کلان نظارت می کنند. این مقررات به صورت خاص به نحوی طراحی شده‌اند که اطمینان حاصل کنند که هر تراکنشی ثبت شود و قابل ردیابی و پیگیری باشد.

«قانون رازداری بانک» (Bank Secrecy Act | BSA) یکی از مهم‌ترین قوانین ضد پولشویی پیرامون ثبت صورتحساب به شمار می‌رود. این قانون که توسط کنگره ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۷۰ میلادی تصویب شده است نیازمند نگهداری یا حفظ تعدادی از صورتحساب‌ها، نه تنها توسط بانک‌هایی که نام آن‌ها در عنوان قرار گرفته بلکه توسط افرادی است که تراکنش های بخصوصی را انجام داده‌اند.

تمام این موارد با هدف امکان ردیابی تراکنش‌های نقدی صورت گرفته است. حداقل به صورت نظری، هر تراکنش نقدی بزرگ را می توان از زمان ورود آن به سیستم مالی ردیابی کرد. در اینجا، بی‌نام بودنی که نقل و انتقال با پول نقد برای ما فراهم می‌آورد، به صورت قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. این مورد، به صورت مستقیم مراحل جایگذاری و لایه‌بندی را در چرخه پولشویی تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بعد از سال ۱۹۷۰ میلادی، واریز وجه‌های کلان نقدی به حساب‌های بانکی منجر به انتشار گزارش می‌شد که جایگذاری آسانِ پول نقد کثیف را با دشواری بیشتری همراه می‌کرد. پیشنیازهای نگهداری سوابق، این اطمینان را بوجود می‌آورد که بعد از هر تراکنش نقدیِ اولیه‌‌ای، ردپایی باقی بماند.

ادغام یا یکپارچه‌سازی چیست؟

اگر هرکدام از مراحل جایگذاری و لایه‌بندی به خوبی انجام شوند، فرد مرتکب پولشویی، تلاش می‌کند قالب پول‌ها را به نحوی تغییر دهد که بتواند از آن استفاده‌های مجرمانه داشته باشد. یعنی از این پول برای گسترش فعالیت‌های مجرمانه خود استفاده کند یا تنها آن‌ها را خرج کند.

مکانیسم «ادغام» (Integration) از موسسات مالی و ابزار‌های بکارگرفته شده در مراحل قبلی، با هدف متفاوتی استفاده می‌کند. در این مرحله تمرکز بر منبع ظاهری کسب وجوه هستند. در این مرحله فرد مرتکب پولشویی باید دست به فعالیتی بزند که نشان‌دهنده قانونی بودن منبع پول ها باشد. در مرحله یکپارچه‌سازی، فرد می‌تواند با وجوه پولشویی شده (که حال پول قانونی بنظر می‌رسند) به خرید انواع کالاها یا اوراق دارایی بپردازد.

نمونه چرخه پولشویی برای درک بهتر

شبکه مبارزه با جرايم مالی، مدلی از چرخه پولشویی را تدوین کرده که شامل ۳ مرحله‌ای است که بالاتر به آن‌ها اشاره کردیم. برای درک بهتر ۳ مرحله بیان شده یک نقشه پولشویی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. توجه داشته باشید که این مورد صرفاً برای آموزش بیان شده است.

آقای «دال» به کسب‌و‌کاری قانونی، مشغول نبود و نمی‌توانست منبع بدست آمدن ثروت ناشی از فروش غیرقانونی موادمخدر را شرح دهد. آقای دال به پول نقد نیاز داشت. عرضه‌کنندگان برای فروش مواد مخدر به او، تنها بر دریافت پول نقد تاکید داشتند. میزان پول نقد در دسترس آقای دال رقم قابل توجهی بود.

آقای دال نمی‌خواست که پول‌هایش را توسط دولت از دست بدهد و همچنین تمایل نداشت که مورد بازجویی بازرسان اداره مالی قرار بگیرد. بنابراین، آقای دال باید یک نقشه پولشویی را اجرا می‌کرد.

نقشه آقای دال باید چندین مورد را شامل می‌شد. در اولین مرحله، او باید پول نقد را به قالبی تغییر می‌داد که بدون جلب توجه، قابل استفاده باشد (جایگذاری). در مرحله دوم، آقای دال تمایل داشت که ارتباطی با منبع وجوه نداشته باشد (لایه‌بندی). در نهایت، آقای دال قصد داشت کاری انجام دهد که منبع وجوه او قانونی بنظر برسند (ادغام و یکپارچه سازی).

نقشه آقای دال پیچیده نبود. آقای دال تصمیم گرفت که مبلغ قابل توجهی پول معادل ۶۰۰ میلیون تومان را به حساب متعلق به مادرش، واریز کند. برای اینکار، آقای دال باید در دفعاتی مبلغ را به حساب مادرش واریز می کرد. این واریزی‌ها کمتر از ۴۰ میلیون تومان بودند. او موفق شد مقداری از درآمد بدست آمده از فروش مواد مخدر را با همین روش، جایگذاری کند. او همچنین مراحل لایه بندی تراکنش‌ها را نیز انجام و فردی دیگر را بین خود و پول‌ها قرار داد.

آقای دال همچنین می‌توانست از حساب های متعدد بانکی استفاده کند، کاندید‌های دیگری - به غیر از مادر خود - را در نظر بگیرد و پول را بیشتر در چرخه حرکت دهد. در ادامه، آقای دال تلاش کرد که در طبقه همکف یک مجتمع تجاری، خوار‌و‌بار فروشی را راه اندازی کند. این مغازه با ۶۰۰ میلیون تومان قرار گرفته در حساب مادر آقای دال، خریداری شد و مغازه نیز به نام مادر آقای دال بود.

مادر آقای دال، آقای دال را سخاوتمندانه به عنوان مدیر این فروشگاه برگزیده بود و آقای دال می‌توانست از این طریق& منبع درآمد کلان خود را توجیه کند. او حتی این امکان را داشت که اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر تقدیم کند. آقای دال، کارمندی را استخدام کرد که به صورت واقعی و عملی، مواد خوراکی موجود در خوار‌وبار فروشی را بفروشد.

ظاهراً، وظیفه مدیر فروشگاه - آقای دال - این بود که به بانک برود و میزان فروش روزانه را به حساب مغازه فروشگاه واریز کند. آقای دال بسیار خوشحال بود زیرا این‌طور بنظر می‌رسید که فروشگاه با مدیریت آقای دال، به سوددهی بالاتری رسیده است.

با بررسی حساب‌ سپرده فروشگاه توسط مامورین مشخص شد که آقای دال به صورت روزانه ۹۰ میلیون تومان به این حساب واریز می‌کند. این مبلغ، میزان زیادی پول بود، مخصوصاً به این خاطر که چک‌های نوشته شده برای فروش کالاها در مغازه به این میزان نبود. این مورد، صاحب قبلی مغازه را نیز شگفت‌زده کرده بود.

در زمان مصاحبه، صاحب قبلی فروشگاه، گزارش داد که میزان فروش خالص او به صورت روزانه برابر ۱ میلیون تومان بوده که ماهیانه معادل ۳۰ میلیون تومان می‌شده است. بعد از کسر هزینه فروش و دیگر هزینه‌ها، میزان سود او به ۶ میلیون تومان می‌رسیده و این میزان کم سود یکی از دلایل فروش مغازه توسط او بوده است.

مبالغ واریز شده توسط آقای دال، که همگی نقدی بودند، موجب گزارش نشده بودند زیرا تمام واریز‌ی‌ها، مبالغی کمتر از ۴۰ میلیون تومان داشتند. زمانی که این پول در بانک قرار می‌گرفت، آقای دال از آن برای پرداخت حقوق خود و کسب آمادگی برای خرید ملکی دیگر، استفاده می‌کرد.

آقای دال، درآمد ثبت شده از منبعی قانونی داشت که می‌توانست از آن برای کسب وام خرید مسکن، خرید ماشین یا برای انجام کارهای دیگر استفاده کند. پول بدست آمده از فروش مواد توسط او، به خوبی یکپارچه سازی شده بود. نمونه بیان شده از پولشویی بسیار ابتدایی بود اما فرد مرتکب شونده آن تمامی موارد پایه‌ای را به خوبی رعایت کرده بود.

دو روش شناخته شده برای پولشویی چه هستند؟

دو روش شناخته شده که برای پولشویی بکار رفته‌اند و این اطمینان را بوجود می‌آورند که تراکنش‌ها اثری از خود بر جای نگذارند را در ادامه، معرفی کرده‌ایم.

تراکنش‌های نقدی

استفاده از تراکنش‌های نقدی موردی است که بالاتر آن‌را بیان کرده‌ایم و همچنین گفتیم که مرتکب‌شوندگان جرم‌های مالی یا افرادی که از روش‌های غیرقانونی به کسب درآمد می‌‌پردازند، معمولاً مبالغ زیادی از پول را به صورت نقدی نگهداری می‌کنند.

استفاده از بانک‌ها و موسسات مالی خارجی

در این مورد، از بانک‌ها و موسسات خارجی استفاده می‌شود که قوانین سختگیرانه ثبت و ردگیری صورتحساب‌ها را ندارند یا از پیش‌نیاز‌های آن ها پیروی نمی‌کنند. اغلب لایه‌بندی‌ها شامل یک یا هردوی این روش‌هاست.

پولشویی مبتنی بر تجارت چیست؟

در «پولشویی مبتنی بر تجارت» (Trade Based Money Laundering | TBML)، مجرمان سعی دارند که مبالغ غیرقانونی را جایگذاری، لایه‌بندی و ادغام کنند. آن‌ها این کار را با خرید و فروش حقیقی یا متقلبانه کالاهای تجاری و با بکارگیری روش‌های متفاوت انجام می‌دهند. در این روش، ارزش به صورت موثری منتقل می‌شود که در بعضی اوقات از گزارش‌های سازمان‌های مبارزه با جرائم مالی نیز عبور می‌کند. هرچه سهم تجارت جهانی در تولید ناخالص کل جهان، درصد بالاتری داشته باشد، بیشتر نشان‌دهنده احتمال وقوع پولشویی مبتنی بر تجارت است.

فرار مالیاتی و پولشویی چه ارتباطی دارند؟

عموماً فرار مالیاتی و پولشویی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. بدون ارتکاب جرم، نیازی به پولشویی نخواهد بود. در نتیجه، ماموران در وهله اول تلاش می‌کنند که از جرم پشت پرده آگاه شوند. در متون حقوقی این مورد را «جرم ماهَوی» یا جرم اصلی (Substantive Offense) می‌نامند.

تروریسم و پولشویی چه ارتباطی دارند؟

هر نوع جرم سنگینی می تواند به عنوان جرم منشأ در نظر گرفته شود اما عموماً جرم اصلی یا جرم منشأ، نوعی جرم سازمان یافته مانند فروش مواد مخدر، کلاهبرداری یا سرقت است. افراد یا دولت‌های تامین‌کننده مالی سازمان‌ها و گروهک‌های تروریستی، نه تنها برای پنهان کردن منبع پول بلکه برای پنهان‌سازی هدف نهایی خود نیز باید دست به پولشویی بزنند.

پولشویی در کشور های مختلف متفاوت است. برای مثال، در ایالات متحده آمریکا، جرم منشأ یا اصلی بوجود آورنده پولشویی عموماً قاچاق مواد مخدر است. با این‌ حال، برای مثال، در هندوستان به علت محدودیت‌های وضع‌شده بر مبادله ارز‌های خارجی، پولشویی غالباً به علت فرار مالیاتی صورت می‌گیرد.

پولشویی با استفاده از آثار هنری

با در نظر داشتن اینکه پولشویی روز‌به‌روز دشوارتر می‌شود، مجرمان در پی روش هایی هستند که پول را مخفی و ثروت خود را حفظ کنند. آن‌ها همچنین در جستجوی راه‌هایی جدید هستند که وجوه خود را به صورت امن و مخفیانه به افراد دیگری که با آن‌ها تراکنش دارند، انتقال دهند.

از آن‌جایی‌که بیشتر قاچاقچیان مواد مخدر با سبک زندگی ثروتمندان آشنا نیستند، بنظر می‌رسد که تمایل داشته باشند پول خود را خرج مواردی کنند که باعث می‌شود آن‌ها فرهیخته‌تر دیده شوند.

در نتیجه، آن‌ها به خریداری جواهرات، اتومبیل‌های لوکس، اسب‌های مسابقه‌ای و البته آثار هنری می‌پردازند. با خریداری این کالاها، آن‌ها سبک زندگی خود را به زندگی افراد ثروتمندی که پول خود را از راه‌های مشروع‌تر مانند ارث بدست آورده‌اند، نزدیک می‌کنند.

خرید آثار هنری یکی از مناسب‌ترین راه‌ها برای انجام پولشویی به شمار می‌رود. اگر فرد بخواهد مقدار قابل‌توجهی پول را از مرز خارج کند، قاچاق کردن اثری هنری با ارزش میلیاردی، بدون اینکه ماموران به ارزش واقعی آن پی ببرند، گزینه‌ای مناسب به شمار می‌رود.

فایده دیگر این است که آثار هنری علاوه بر بازار سیاه، «بازار خاکستری» (Gray Market) گسترده‌ای نیز دارند. در بازار خاکستری تراکنش‌ها عموماً با استفاده از پول نقد انجام می‌شوند تا مالیات کمتری به آن‌ها تعلق بگیرد. در بازار سیاه، تراکنش‌ها با استفاده از پول نقد انجام می‌شوند تا افراد دستگیر نشوند.

همچنین، ممکن است در طی زمان به ارزش آثار هنری افزوده شود. برای قاچاقچیان مواد مخدر پرداخت هزینه نقل و انتقال مواد مخدر با یک اثر هنری، راهی آسان به شمار می‌رود. در  سطح جهان، قاچاق آثار هنری مسروقه در دفعات زیادی انجام می‌شود و مجرمان نیز در خط مقدم خریداری آثار قرار دارند.

FATF چیست؟

FATF سازمانی متشکل از کشور‌های توسعه یافته است که با حمایت و کمک «سازمان مشارکت و توسعه اقتصادی» (Organization for Economic Co-operation and Development | OECD) با هدف مبارزه با پولشویی در سطح بین‌المللی بوجود آمده است. در ماه جون سال ۲۰۰۰ میلادی بعد از تحقیقاتی که شامل بازدید از کشور‌های انجام‌دهنده پولشویی بود، این سازمان لیستی تحت عنوان لیست سیاه، از ۱۵ کشور تهیه کرد که بنظر می‌رسید تلاش کافی در سیستم قضایی خود برای مبارزه با پولشویی انجام نمی‌دهند.

درواقع، نکته ای که FATF سعی در بیان آن داشت این بود که این کشور ها از استاندارد‌های جهانی برای مبارزه با پولشویی استفاده نمی‌کنند.یعنی قوانین وضع شده توسط این کشور‌ها ناکافی بودند یا اصلاً وجود نداشتند. برای مثال، این کشورها هیچ قانونی را برای مقابله با شرکت‌های پنهان‌کننده هویت صاحب اصلی خود، وضع نکرده بودند.

به تمام شرکت‌های عضو سازمان ملل متحد توصیه شد که باید تمام تراکنش‌هایی انجام شده با کشور های عضو لیست سیاه مورد بررسی دقیق‌تری قرار بگیرند. به کشورهای عضو لیست سیاه هم گفته شد که باید هر‌چه سریع‌تر چاره‌جویی کنند تا تحریم بر آن‌ها وضع نشود.

این تحریم‌ها تعریف دقیقی نداشتند ولی ممکن بود شامل مواردی همچون محدودشدن راه‌های هوایی، عدم قبول حواله‌های انتقالی و حتی بسته‌شدن راه‌های دریایی باشند. حدوداً به صورت سالانه، FATF تغییراتی در لیست خود بوجود می‌آورد و این لیست انعکاس‌دهنده کشور‌هایی است که در نهایت از دستورالعمل‌ها پیروی یا سرپیچی کرده‌اند.

اثرات پولشویی بر اقتصاد چیست؟

پولشویی بر اقتصاد یک کشور، دولت آن و رفاه اجتماعی تاثیر می‌گذارد. از مهم‌ترین آثار اقتصادی پولشویی می‌توان به آسیب رساندن به بخش خصوصی قانونی در اقتصاد یک کشور، تضعیف یکپارچگی بخش مالی، بی‌تاثیر شدن سیاست‌های اقتصادی، بی‌ثباتی و ناهماهنگی اقتصادی، کاهش درآمد، ضرر‌های وارده به تلاش‌های انجام‌شده در راستای خصوصی‌سازی و از بین رفتن خوشنامی یک کشور در عرصه بین‌المللی اشاره کرد.

از اثرات اجتماعی پولشویی می‌توان مواردی مانند میدان دادن به قاچاقچیان مواد مخدر، سارقان و دیگر انواع مجرمان برای گسترش فعالیت‌های خود و انتقال قدرت اقتصادی از بازار، دولت و شهروندان به مجرمان را در نظر گرفت. در مواردی همچنین ممکن است، پولشویی قدرتی بیشتر از قدرت دولت قانونی داشته باشد و آن‌را بدست بگیرد.

مجازات ارتکاب پولشویی در ایالات متحده آمریکا

افرادی که به صورت غیرقانونی به منابع مالی دست پیدا کرده باشند، عموماً از راه‌های پیچیده‌ای استفاده می‌کنند تا منبع درآمد آن‌ها مشروع به نظر برسد. پولشویی زمانی رخ می‌دهد که فرد بخواهد منبع، مقصد یا هویت پول بدست آمده را با بکارگیری روش‌های غیرقانونی، پنهان کند. در ایالات متحده آمریکا، قوانین فدرال و قوانین ایالتی هر دو، پولشویی را جرم در نظر می‌گیرند.

پولشویی زمانی انجام شده است که فردی در تلاش برای پنهان‌سازی وجوه بدست آمده از روش‌های غیرقانونی باشد اما باید توجه داشته باشید که پولشویی شامل خرج کردن پول در مقادیر اندک نیست.

برای مثال، اگر شما از فروش کالاهای مسروقه ۱۰۰ میلیون تومان بدست بیاورید و سپس کالایی را خریداری کنید، پولشویی انجام نداده‌اید. بااین حال، شما جرم معامله کالاهای مسروقه را مرتکب شده‌اید. برای اینکه متهم به پولشویی شوید باید در تلاش برای مخفی کردن منبعی باشید که پول را از آن بدست آورده‌اید.

پنهان‌سازی

در ایالات متحده آمریکا، طبق رای دیوان عالی برای اینکه مشمول مجازات پولشویی شوید، شاکیان باید نشان دهند که شما از قصد، وجوه مالی را پنهان کرده‌اید تا موقعیت مکانی، مالکیت، منبع، ماهیت یا کنترل پول را مخفی کنید. برای مثال، اگر پول را در حین حمل و‌نقل در مکانی مخفی، قرار دهید، پولشویی در نظر گرفته نمی‌شود.

فعالیت غیرقانونی

پولشویی شامل عمل دقیق پنهان‌سازی یا تلاش برای پنهان کردن سود‌ها و عواید بدست آمده از فعالیت مجرمانه است. طبق نظر دادگاه باید نوعی از فعالیت مجرمانه تولید‌کننده سود و عواید وجود داشته باشد که بتوان آن‌را پولشویی در نظر گرفت.

برای مثال، اگر شما از فروش یک دستگاه اتومبیل ۵۰۰ میلیون تومان بدست آورید و سپس این مبلغ را در سال مالیاتی از دستگاه‌های مربوطه پنهان کنید، مرتکب پولشویی نشده‌اید. شما از قوانین مالیاتی تخطی کرده‌اید اما به علت قانونی بودن فروش اتومبیل، فعالیت‌های شما زیرمجموعه پولشویی قرار نخواهند گرفت.

شاخص ضد پولشویی بازل چیست؟

«شاخص ضد پولشویی بازل» (Basel AML index) یک رتبه‌بندی سالانه مستقل است که ریسک پولشویی و تامین مالی تروریسم را در سراسر جهان می‌سنجد. این شاخص که توسط «موسسه حکمرانی بازل» (Basel Institute on Governance) از سال ۲۰۱۲ میلادی منتشر می‌شود، امتیاز ریسک را بر حسب داده‌های بدست آمده از منابع عمومی رایگان مانند FATF، بانک جهانی و «مجمع جهانی اقتصاد» (World Economic Forum) می‌سنجد.

این رتبه‌بندی، ۵ محدوده را پوشش می‌دهد که به شرح زیر هستند.

• کیفیت چهارچوب سیاست‌های ضدپولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم
• رشوه دادن و فساد
• شفافیت مالی و استاندارد‌ها
• شفافیت عمومی و پاسخگویی
• ریسک‌های قانونی و سیاسی

مجازات در نظرگرفته شده برای فرد مرتکب پولشویی در ایالات متحده آمریکا چه هستند؟

توجه داشته باشید که با توجه به نظام مالی و قضایی هر کشور، نحوه برخورد با فرد مرتکب پولشویی و مجازات در نظرگرفته شده برای او، می‌تواند متفاوت باشد. در این نوشتار، جهت نمونه، به مجازات در نظرگرفته شده در ایالات متحده آمریکا اشاره کرده‌ایم.

قوانین پولشویی فدرال و ایالتی در نوع مجازات احتمالی، تفاوت قابل توجهی با یکدیگر دارند. محکومیت به پولشویی عموماً شامل پرداخت غرامت، حبس، تعلیق یا ترکیبی از این مجازات‌ها است.

زندان

پولشویی عموماً نوعی از بزهکاری در نظر گرفته می‌شود که دوران حبس آن بیشتر از یکسال است اما در بعضی از ایالت‌های آمریکا، برای پولشویی مجازات خفیف‌تری در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، ممکن است مجرم، مجبور باشد، مدت زمانی کمتر از یکسال را به جای زندان، در بازداشتگاه سپری کند.

در بعضی از موقعیت‌ها، مانند زمانی که فرد، بیشتر از یکبار مرتکب یک جرم شده است یا در زمانی که پولشویی بخشی جدا‌یی‌نا‌پذیر از یک کسب‌و‌کار مجرمانه در جریان به شمار می‌رود یا درصورت وجود ارتباط بین ارتکاب پولشویی و فعالیت در گروه‌های تروریستی یا مشارکت با آن‌ها، ممکن است فرد به ۳۵ سال حبس یا بیشتر، محکوم شود.

جریمه

جریمه ارتکاب پولشویی می‌تواند مبلغی قابل توجه را شامل شود. با اینکه جریمه بزهکاری‌های سبک عموماً به میزان چندین هزار دلار است، مجازات در نظرگرفته شده در قوانین فدرال برای پولشویی، امکان دارد، به ۵۰۰ هزار دلار یا مبلغی دو برابر میزان پولشویی شده برسد.

تعلیق مراقبتی

«تعلیق مراقبتی» (Probation) نیز به عنوان مجازات محکومیت پولشویی در نظر گرفته می‌شود. دادگاه‌ها دستورات مربوط به تعلیق مراقبتی را در مدت معینی از زمان، صادر می‌کنند که عموماً حداقل برابر یکسال اما گاهی اوقات برابر ۳ سال یا بیشتر است. زمانی که شما در تعلیق مراقبتی قرار دارید، باید از شرایط مخصوص تعلیق مراقبتی پیروی کنید.

شرایط تعلیق مراقبتی عموماً به گزارش دادن به صورت منظم به افسر تعلیق مراقبتی، اجازه دادن به افسر برای بازرسی خانه به صورت منظم، شرکت در آزمایش‌های مواد مخدر بدون اطلاع قبلی و عدم ارتکاب جرم‌های دیگر است.

اگر شما از شرایط تعلیق مراقبتی تخطی کنید، دادگاه ممکن است آن‌را دوباره اجرا و شما را نیز به حبس محکوم کند، مدت زمان تعلیق مراقبتی را افزایش دهد و مجازات و جریمه‌های اضافه را وضع کند.

انواع استراتژی‌های پولشویی چه هستند؟

برای پولشویی استراتژی‌های مختلفی وجود دارد که از جمله شاخص‌ترین آن‌ها می‌توان به پولشویی با استفاده از قمار و شرط‌بندی، قاچاق پول نقد، پولشویی با بکارگیری صنعت بیمه عمر، معاملات ملکی و دفاتر تبدیل ارز اشاره کرد.

در اینجا به معرفی انواع رایج استراتژی‌های استفاده شده توسط مرتکبان پولشویی برای انجام این عمل اشاره شده است. توجه داشته باشید با توجه به تعاریف ارائه شده در ابتدای این مطلب، باتوجه به وسیله مبادله در نظر گرفته شده توسط مجرمان و انواع فعالیت‌های ممکن برای پاک کردن آثار پولشویی، می‌توان تنوع بالایی را برای انجام این عمل در نظر گرفت. همچنین، به یاد داشته باشید که در پولشویی حقیقی، عموماً مجرمان از ترکیبی از این روش‌ها استفاده می‌کنند.

پولشویی با استفاده از قمار و شرط‌بندی

قمار کردن یکی از موثرترین روش‌ها برای پولشویی به شمار می‌رود. در یک عملیات ساده، فرد انجام‌دهنده پولشویی یا هم‌دست او، ممکن است از وجوه غیرقانونی برای خریداری ژتون استفاده، آن‌ها را برای مدتی، نگهداری کند. او این کار را فارغ از استفاده از آن‌ها در قمار انجام می‌دهد و سپس بعد از مدتی این ژتون‌ها با استفاده از چک نوشته شده توسط دارندگان ژتون‌ها یا شخص ثالث، نقد ‌می‌کند.

در عملیات‌هایی پیچیده‌تر، امکان دارد از چندین قمارخانه در کشورها یا مناطق مختلف استفاده شود. اگر برای مثال، فرد نیاز به انتقال وجوه غیرقانونی از ایالات متحده آمریکا به چین را داشته باشد، می‌تواند ژتون‌ها را در قمارخانه‌ای در لاس وگاس خریداری کرده و از قمارخانه درخواست کند که به همین میزان، اعتبار او را در قمارخانه‌ای با مدیریت یکسان در ماکائو افزایش دهد و در زمان بازدید از شعبه قمارخانه در ماکائو از آن‌ها بخواهد که چکی برابر با میزان اعتبار او را به او تحویل دهند.

شرط‌بندی بر اسب‌های مسابقه‌ای نیز یکی از مناسب‌ترین موقعیت‌ها برای ارتکاب پولشویی در کشور‌های خارجی، به شمار می‌رود. برای مثال، فرد انجام‌دهنده پولشویی می‌تواند مبلغ اضافه‌ای را برای بلیط برنده پرداخت کند. سپس، از صندوق‌دار درخواست کند که بلیط را با چکی به حساب فرد انجام‌دهنده پولشویی یا شخص ثالث تعویض کند.

قاچاق پول نقد

یکی از قدیمی‌ترین روش‌ها برای انجام پولشویی حمل کردن آن به صورت اسکناس است. این روش علاوه بر اینکه بسیار ساده به شمار می‌رود، احتمال خطر بالایی نیز دارد. مخصوصاً، در عملیات‌های بین‌المللی که نیازمند رد شدن از بررسی‌های گمرکی و ترخیص کالا است.

البته، برای مجرمان و سازمان‌های جنایی فعال در فعالیت‌های تجاری با پرداختی بالا مانند عمده‌فروشی مواد مخدر یا خرید و فروش سلاح، حمل پول به صورت نقدی و در مبالغ بالا مستقیم‌ترین راه برای انتقال سود حاصل از تجارت، بدون بکارگیری شبکه‌های سنتی بانکی است.

در سال‌های اخیر با توجه به موفقیت بانک‌ها در بکارگیری روش‌های ضد پولشویی در ایالات متحده آمریکا، افراد و کسب‌وکارها با سهولت بیشتری می‌توانند مبالغ کلان نقدی را از این کشور خارج کنند، زیرا بیشتر منابع به بررسی فعالیت‌های دیگر اختصاص داده شده است.

پولشویی با بکارگیری صنعت بیمه عمر

در زمینه بیمه عمر، قوانین آسان‌تری نسبت به سایر موسسه‌های مالی وضع شده است که آن‌ها را به مجراهای مناسبی برای انجام پولشویی تبدیل می‌کند. در یک نقشه ساده، فرد انجام دهنده پولشویی بیمه‌نامه‌ای را برای خود یا یکی از نزدیکان سببی یا نسبی خود خریداری می‌کند.

فرد مرتکب‌شونده پولشویی بیمه‌نامه را برای مدتی نزد خود نگهداری و سپس از سازمان بیمه‌کننده چک نقدی تمیز (قانونی) دریافت می‌کند.

در طرحی پیچیده‌تر، فرد انجام‌دهنده پولشویی ممکن است از بیمه‌نامه‌های فروخته شده توسط واسطه‌ها استفاده کند زیرا این مورد مرحله دوم پولشویی را آسان‌تر و لایه‌های اضافه‌ بیشتری بین دارنده بیمه‌نامه و صادرکننده آن قرار می دهد.

معاملات ملکی

اگر صنعت املاک و مستغلات تحت نظارت قرار نگیرد، ممکن است به مورد مناسبی برای پولشویی تبدیل شود. تراکنش‌های مرتبط با پولشویی عموماً شامل «شرکت‌ کاغذی» (Shell Corporation) می‌شوند تا بتوان هویت اصلی خریداران و تامین‌کنندگان منابع مالی آنان را پنهان کرد. این شرکت‌ها، عموماً سازمان‌هایی هستند که تنها پرونده‌های آن موجود است و به صورت فیزیکی وجود ندارند و دارای کارمندی نیستند.

به علت ارزش بالای دارایی‌های مورد نظر و غیرشفاف بودن ذاتی تراکنش‌ها، خریداری املاک تجملی، یک مورد مناسب برای پنهان‌سازی ثروت افرادی است که در کشور هایی با حکومت مطلقه یا اقتصاد‌هایی با فساد مالی بالا مانند چین یا روسیه زندگی می‌کنند.

مخصوصاً، اگر این افراد فعالیت سیاسی داشته باشند یا درگیر فعالیت‌های تجاری در خلاف جهت منافعِ حزب حاکم باشند، گزینه امن برای این افراد این است که در املاک گران‌قیمت در کشورهایی با ثبات سیاسی بالا، به سرمایه‌گذاری بپردازند، به جای اینکه وجوه خود را در حساب بانکی در کشور خود نگهداری کنند.

دفاتر تبدیل ارز

در بعضی از کشور‌ها نظارت کمی بر دفاتر تبدیل ارز اعمال می‌شود. آن‌ها به صورت روزانه مقدار زیادی پول نقد را تبدیل می‌کنند و موجب تسهیل نقل‌و‌انتقال پولی می‌شوند. تنها مورد منفی در اینجا برای افراد مرتکب پولشویی کارمزد بالای انتقال پول به شمار می‌رود و امکان دارد کارمز دریافت شده توسط مراکز تبدیل پول، مبالغ بالایی را شامل شود.

این میزان کارمزد ممکن است برای مسافرانی که به کشور های خارجی سفر می‌کنند مبلغ قابل‌توجه و پرداخت آن با دشواری همراه باشد اما برای پولشویان با درآمد بالا تنها بهایی اندک برای برقراری تراکنش پولشویی با ریسک پایین به شمار می‌رود.

نمونه پولشویی در روسیه

در سال‌های منتهی به سقوط اتحاد جماهیر شوروی، افسران عالی‌رتبه دولتی تمام کالاهایی که به تصرف کسی در نیامده بودند را، سرقت کردند. با سقوط حکومت، تمام شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی، در مدت زمانی کوتاه، خصوصی‌سازی شدند.

یعنی افرادی با روابط مناسب، توانستند به صورت یکشبه صاحب شرکت‌هایی شوند که قبلاً تنها مدیریت آن‌ها را به عهده داشتند و در این فرایند بسیاری از این افراد، میلیونر شدند.

اغلب این افراد، پول خود را از روسیه خارج کردند و در حساب های بانکی خارجی و در کشور‌هایی قرار دادند که «گریزگاه مالیاتی» (Tax Haven) بود و بانک‌های آن مطابق قوانین «رازداری بانکی» (Bank Secrecy) اداره می‌شدند. این ویژگی‌ها، پولشویی را برای آن‌ها تسهیل می‌کرد.

رییس بانک مرکزی روسیه اعلام کرد که در سال ۱۹۹۸ میلادی به تنهایی ۷۰ میلیارد دلار از بانک‌های روسیه به بانک‌های جزیره نائورو منتقل شده است. جزیره نائورو تقریباً یکی از کوچک‌ترین جمهوری‌های مستقل در جهان به شمار می‌رود و جمعیت کمی دارد.

طبق بعضی از تخمین‌ها، از سال ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۹ میلادی، ۵۰۰ میلیارد دلار از روسیه توسط سیاستمداران فاسد، افسران امنیتی و جرایم سازمان یافته، به تاراج رفته است. آن‌ها احتمالاً سقوط اتحاد جماهیر شوروی را پیش‌بینی می‌کردند زیرا دو سال پیش از برکنار شدن کمونیست‌ها، دست به سرقت زده بودند.

بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱ میلادی ذخایر ارزی اتحاد جماهیر شوروی از ۱۵ میلیارد دلار به ۱ میلیارد دلار و ذخایر طلای آن از ۱۳۰۰ تن به ۳۰۰ تن کاهش یافت. اگر وزن هر شمش طلا را معادل ۱۲/۵ کیلوگرم در نظر بگیریم، این میزان برابر با سرقت ۸۰ هزار شمش طلا است.

پولشویی با بیت‌کوین

به علت ماهیت خاص بعضی از ارزهای دیجیتال و بیت‌کوین، امکان انجام پولشویی و تامین مالی تروریسم از طریق بیت کوین وجود دارد. در معامله با بیت کوین امکان ردیابی آن به صورت کاملاً شفاف، وجود ندارد و از این جهت می‌توان از آن در مقاصد پولشویی، تامین مالی تروریسم و قاچاق کالاهای غیرقانونی بهره گرفت.

در تراکنش‌های بیت‌کوینی، در حقیقت ضمانتی مبنی بر توانایی شناسایی افرادی که در حال فعالیت هستند، وجود ندارد. بیت کوین می‌تواند به عنوان ابزاری برای مجرمان، تروریست‌ها و افراد سرپیچی‌کننده از پرداخت مالیات، استفاده شود.

معرفی فیلم‌های آموزش اقتصاد

در «فرادرس» مجموعه قابل‌توجهی به آموزش علوم اقتصادی و مباحث زیرمجموعه آن اختصاص یافته است. این دوره‌ها توسط اساتیدی مطرح تدریس شده‌اند و می توانند تجربه خوبی را برای علاقه‌مندان به یادگیری این مطالب رقم بزنند. در ادامه،  برخی از این عناوین را معرفی کرده‌ایم.

• آموزش اقتصاد خرد: این دوره آموزشی ۴ ساعت و ۲۶ دقیقه است و ۵ مبحث از مهم‌ترین مطالب اقتصاد خرد را پوشش می‌دهد. دوره پیش‌رو برای دانشجویان رشته‌های مدیریت، اقتصاد و حسابداری و علاقه‌مندان به مباحث اقتصاد خرد مناسب به شمار می‌رود. برای مشاهده فیلم آموزش اقتصاد خرد + کلیک کنید.
• آموزش مقدماتی اقتصاد کلان: این دوره ۶ ساعته در ۷ درس تدوین شده و پیش‌نیاز آن آموزش اقتصاد خرد است. جهت مشاهده فیلم اموزش مقدماتی اقتصاد کلان + کلیک کنید.
• آموزش اقتصاد خرد و کلان (حل نمونه سئوالات کنکور ارشد ۹۰ الی ۹۷): آموزش حاضر در ۳ ساعت و ۸ درس تدوین شده است. مخاطب اصلی این آموزش دانشجویان رشته مدیریت هستند اما مشاهده آن برای سایر علاقه‌مندان به مباحث اقتصاد خرد و کلان خالی از لطف نخواهد بود. برای مشاهده فیلم آموزش اقتصاد خرد و کلان (حل نمونه سئوالات کنکور ارشد ۹۰ الی ۹۷) + کلیک کنید.
• آموزش مباحث منتخب اقتصاد کلان پیشرفته: آموزش پیش‌رو در ۶ درس و ۳ ساعت به بررسی مهم‌ترین سرفصل‌های اقتصاد کلان پرداخته است. برای مشاهده فیلم آموزش مباحث منتخب اقتصاد کلان پیشرفته + کلیک کنید.

سخن پایانی

افراد به دلایل مختلفی مرتکب جرم می‌شوند که از آن‌ها می‌توان به محبت، تنفر، سیاست و انتقام اشاره کرد اما در اغلب اوقات، مهم‌ترین انگیزه، پول بوده است. هر زمان که فردی مرتکب جرمی می‌شود و از طریق اِعمال آن به پول دست می‌یابد، به چگونگی پنهان‌سازی منبع بدست آوردن پول می‌اندیشد. او می‌خواهد بدون دستگیر شدن، از پول بدست آمده استفاده کند. در نتیجه، فرد مجرم، به پولشویی روی می‌آورد.

در پولشویی سنتی، مجرمین از روش‌های متفاوتی برای قرار دادن پول کثیف در موسسات مالی بهره می‌گیرند، به صورتی که نظر گزارش‌های شفافیت مالی را جلب نکند. آن‌ها در ادامه، با به گردش درآوردن پول بین حساب‌ها یا حواله کردن آن از بانکی به بانک دیگر و از طریق حوزه‌های قضایی متفاوت آن‌را به نحوی در بین لایه‌ها قرار می‌دهند.

در نهایت، آن‌ها پول شسته شده و تمیز - پول با ظاهر قانونی - را به نحوی ادغام می‌کنند و با خرید املاک، کسب‌و‌کار‌ها، تجارت انواع کالاها، شرط‌بندی و قمار، سرمایه‌گذاری در بازار سهام و ... آن را به اقتصاد بر می‌گردانند. این ۳ مرحله پولشویی به نحوی طراحی شده که مانع از ردیابی پول توسط مسئولان شود.

همان‌طور که گروه ویژه اقدام مالی بیان کرده است، به علت ماهیت غیرقانونی تراکنش‌ها، آمار دقیقی در دسترس نیست و به همین دلیل، ارائه تخمین دقیق از مبلغ پولشویی شده به صورت سالانه، امکان‌پذیر به شمار نمی‌رود. با این‌ حال، طبق تخمین صندوق بین‌المللی پول، پولشویی بیش از ۲ تا ۵ درصد از GDP جهانی را تشکیل می‌دهد که حدوداً بالغ بر ۳ تا ۵ میلیارد دلار در هر سال است.

متاسفانه، امکان دارد، به علت بزرگ‌بودن مشکل و پیچیده و گسترده بودن سیستم مالی، اغلب پولشویی‌های انجام شده، تشخیص داده نشوند. از آثار پولشویی مانند اثرات جرایم سازمان‌یافته می‌توان به افزایش فساد عمومی، دسترسی بیشتر به مواد مخدر و مواردی مشابه، اشاره کرد.