فرادرسطراحی وب سایت چیست؟ – از صفر تا ورود به بازار کار
توسعه و طراحی وب سایت شامل طیف گستردهای از فعالیت‌های مربوط به ساخت وبسایتها است. در اصل شغل طراحی سایت شامل وظایفی مختلفی اعم از کدنویسی و اسکریپت نویسی، راه‌اندازی شبکه، توسعه «سیستم‌های مدیریت محتوا» (CMS) و غیره است. در حالی که توسعه وب در درجه اول بر جنبه‌های کدنویسی و نشانه‌گذاری وبسایتها متمرکز بوده اما طراحی و توسعه وبسایت طیف وسیع‌تری از وظایف توسعه را در برمی‌گیرد که شامل برنامه نویسی سمت کلاینت یا کاربر، برنامه نویسی سمت سرور، پیکربندی امنیت سرور و شبکه، ایجاد راه‌حل‌های تجارت الکترونیک و توسعه سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) است.
در این مطلب از «مجله فرادرس» این بار مفاهیم اساسی توسعه و طراحی وب را بررسی خواهیم کرد و در کنار آن فرآیند گام‌به‌گام طراحی سایت را مورد بازبینی قرار خواهیم داد و همچنین بهترین منابع و جوامع آنلاین را برای امور توسعه وب، معرفی خواهیم کرد. قبل از پرداختن به اصل مسئله این مطلب که نحوه راه‌اندازی و طراحی وب سایت است، نگاهی اجمالی به برخی از مفاهیم موجود در توسعه وب خالی از لطف نیست و به درک بهتر مطالب پیش‌رو بسیار کمک خواهد کرد.
اهمیت توسعه وب چیست؟
توسعه وب در دنیای امروز اهمیت بسیار زیادی دارد. در عصر حاضر اینترنت جایگاه خود را به عنوان حیاتی‌ترین ابزار برای تحقیق، ارتباطات، یادگیری و سرگرمی در مقیاس جهانی تثبیت کرده است. طبق آمار و ارقام تا سال ۱۴۰۰ نزدیک به، ۴.۶ میلیارد کاربر اینترنت وجود داشت که بیش از نیمی از جمعیت جهان را شامل می‌شد و قطعاً این آمار تا زمان فعلی بسیار بیشتر شده است. با این تعداد روزافزون کاربران اینترنت، نمی‌توان اهمیت توسعه وب را نادیده گرفت. اینترنت توسعه و رشد چشم‌گیری را هم‌اکنون تجربه میکند.
وب سایت چیست؟
وبسایتها در هسته خود، مجموعهای از فایل‌های دیجیتال هستند که به طور ایمن بر روی سرورها ذخیره میشوند. این سرورها کامپیوترهای تخصصی محسوب میشوند که برای میزبانی و دسترسی به این فایل‌ها از طریق اینترنت که نوعی شبکه گسترده به هم پیوسته است طراحی شده‌اند.
هنگامی که کاربران می‌خواهند این وبسایتها را مشاهده کنند، به مرورگرهای وب مانند «Google Chrome» یا «Internet Explorer» متکی هستند که محتوا را به کمک اتصالات اینترنتی خود واکشی کرده و آن را نمایش می‌دهند. دستگاه‌هایی که مردم برای دسترسی به این وبسایتها استفاده میکنند معمولاً دستگاه‌های سمت کلاینت یا مشتری نامیده میشوند. یادگیری این مفاهیم در امور توسعه و طراحی وب سایت لازم است.
آشنایی با آدرس های IP
برای دسترسی به وبسایتی خاص، وجود «آدرس پروتکل اینترنت» (IP) منحصربه‌فردی برای آن ضروری است. آدرس IP مجموعهای متمایز از اعداد به‌حساب میآید که به هر دستگاه متصل به اینترنت اختصاص داده میشود. این آدرس عددی برای تشخیص دستگاه‌ها و وبسایتها در قلمرو وسیع آنلاین است. به عنوان مثال، آدرس 104.16.249.5نوعی آدرس IP محسوب میشود.
میتوان آدرس IP هر وبسایتی را به وسیله دستورات سیستمی مانند «Command Prompt» در ویندوز یا «Network Utility > Traceroute» در کامپیوترهای مک به دست آورد. علاوه بر این، میتوان به راحتی آدرس IP دستگاه خود را با جستجوی عبارت «what is my ip» در اینترنت یافت. با وجود در دسترس بودن آدرس‌های IP، اکثر کاربران اینترنت ترجیح می‌دهند با استفاده از نام دامنه کاربر پسند خود یا جستجوی آن‌ها به وسیله موتورهای جستجوی محبوب به وبسایتها دسترسی داشته باشند.
معنی HTTP چیست؟
HTTP یا پروتکل انتقال ابرمتن «HyperText» به عنوان عنصری حیاتی در دنیای وب عمل خواهد کرد. این پروتکل فعالیت‌های مرور وب کاربر را به سرورهای راه دور که داده‌های وبسایت را در خود جای میدهد، متصل میکند. پروتکل HTTP در اصل به عنوان مجموعهای ساختاریافته از قوانین یا پروتکل عمل کرده که بر انتقال پیام‌ها به وسیله اینترنت نظارت میکند. HTTP در دنیای طراحی وب سایت مکانیزمی است که به کاربر امکان میدهد به طور یکپارچه بین صفحات وب و وب‌سایت‌های مختلف گردش داشته باشد.
هنگامی که کاربری آدرس وبسایتی را در مرورگر وب خود وارد یا جستجو را در موتور جستجو آغاز میکند، HTTP نقش اساسی در تسهیل ارتباط بین کامپیوتر کاربر (کلاینت) و سرور راه دور ایفا میکند. HTTP در اصل تضمین خواهد کرد که هر دو طرف به زبانی واحد صحبت میکنند و آن‌ها را قادر می‌سازد تا درخواست‌ها و پاسخ‌ها را به طور مؤثر در سراسر اینترنت مبادله کنند. در واقع، HTTP به عنوان نوعی واسطه عمل میکند، درخواست‌های وبسایت کاربر را تفسیر کرده، کد ارسال شده از سرور را رمزگشایی خواهد کرد و آن را در قالب وبسایتی کاملاً کاربردی به کاربر ارائه میدهد.
کدنویسی سایت چیست؟
برنامه نویسی و کدنویسی در دنیای طراحی وب سایت در اصل شامل ایجاد دستورالعمل‌هایی برای سرورها و برنامه‌های نرم‌افزاری با استفاده از زبانهای برنامه نویسی است. این زبان‌ها شامل فهرست جامعی از واژگان و مجموعهای از قوانین گرامری مختص به خود هستند که به‌طور خاص برای برقراری ارتباط با کامپیوتر طراحی شده‌اند. آن‌ها همچنین شامل دستورات، اختصارات و نمادهای منحصربه‌فردی هستند که فقط به وسیله دستگاه‌ها و برنامه‌های کامپیوتری قابل درک است.
همه نرم‌افزارها، به اشکالی مختلف با حداقل یک زبان برنامه نویسی ساخته میشوند. با این حال، این زبان‌ها بر اساس پلتفرم، سیستم عامل و سبک کدنویسی در حال استفاده، تغییراتی را از خود در خروجی نهایی نشان می‌دهند. زبانهای برنامه نویسی در دنیای توسعه وب معمولاً به یکی از دو دسته زبانهای سمت بکاند و زبانهای سمت فرانتاند تقسیم میشوند.
فرانت اند در طراحی سایت چیست؟
«فرانتاند» (Front-end) که به عنوان سمت کلاینت یا سمت مشتری نیز شناخته میشود، نمایانگر جنبه قابل مشاهده و تعاملی وبسایتها یا نرمافزارهایی است که کاربران اینترنت با آن مواجه میشوند. زبانهای برنامهنویسی فرانتاند، وبسایتها را قادر میسازند تا بدون نیاز به «ارتباط» مستمر با اینترنت، به راحتی کار کنند. برنامه نویسی سمت فرانتاند به کاربران امکان میدهد تا با وبسایت تعامل داشته باشند و اقداماتی مانند پخش ویدیو، اسکرول صفحات، بزرگنمایی متن و موارد دیگر را تسهیل میکند. توسعهدهندگان وب متخصص در برنامه نویسی فرانتاند بر توسعه سمت مشتری تمرکز میکنند.
بک اند در طراحی سایت چیست؟
«بکاند» (Back-End) که اغلب به آن سمت سرور گفته میشود، در پشت صحنه عمل میکند و از دید کاربران عادی اینترنت پنهان میماند. برنامه نویسی بکاند در توسعه و طراحی وب سایت زیرساخت دیجیتالی را تشکیل میدهد که بهعنوان مجموعهای از اعداد، حروف و نمادها برای کسانی که در توسعه مهارت کافی ندارند ظاهر میشود. زبانهای برنامه نویسی بکاند در مقایسه با زبانهای سمت فرانتاند متنوعتر هستند. این تنوع به این دلیل به وجود میآید که مرورگرهای وب که در قسمت فرانتاند کار میکنند، عمدتاً HTML، CSS و جاوا اسکریپت را پردازش کرده و میفهمند، در حالی که سرورهای سمت بکاند را میتوان برای درک طیف گستردهای از زبانهای برنامهنویسی پیکربندی کرد.
سیستم مدیریت محتوا چیست؟
سیستم مدیریت محتوا (CMS) نوعی برنامه کاربردی مبتنی بر وب یا مجموعهای از برنامه‌های نرم‌افزاری است که به طور خاص برای ایجاد و مدیریت محتوای وب طراحی شده است. سیستم‌های مدیریت محتوا با برنامه‌های سایت ساز متفاوت هستند و نباید آن‌ها را یکی پنداشت. اگرچه سیستم‌های مدیریت محتوا ابزاری ضروری و اجباری برای طراحی وب سایت نیستند اما استفاده از آن‌ها فرآیند ساخت و راه‌اندازی وبسایتها را بسیار ساده میکند. CMSها کاربرد گستردهای در برنامه‌های مختلف ازجمله ساخت فروشگاه‌های اینترنتی، ساخت وبلاگ‌های شخصی، سایت‌های تجاری و غیره دارند. از مهم‌ترین سیستم‌های مدیریت محتوا میتوان مواردی مانند وردپرس، دروپال، جوملا و غیره را نام برد.
امنیت سایبری چیست؟
یکی دیگر از مسائلی که پیرامون مفاهیم طراحی وب سایت باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم، مفهوم امنیت سایبری (Cyber Security) است. امنیت سایبری در اصل به معنای حفاظت فعال از داده‌ها، شبکه‌ها و سیستم‌های رایانه‌ای در برابر عوامل مخربی است که به دنبال سوءاستفاده از آسیب‌پذیری‌ها برای اهدافی مانند افشای اطلاعات خصوصی، سرقت داده‌ها یا ایجاد اختلال در سرور هستند.
هکرها به طور مداوم برای به سرانجام رساندن اهداف خراب کارانه خود تکنیک‌های خود را برای نفوذ به برنامه‌ها و وبسایتها اصلاح و آزمایش میکنند و این اتفاق نیاز به تکامل مداوم اقدامات امنیتی برای مقابله با تهدیدات را به امری لازم و ضروری تبدیل کرده است. عدم درک اینکه چگونه وبسایت ممکن است هدف حمله سایبری قرار گیرد می‌تواند منجر به عواقب بدی شود. بنابراین، داشتن درک اساسی از بهترین شیوه‌های امنیت سایبری در حوزه توسعه و طراحی وب اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این، انجام ارزیابی‌های امنیتی منظم برای تقویت سیستم دفاعی برنامه و سایت مدنظر بسیار ضروری است.
انواع توسعه وب
در حوزه توسعه وب زمینه‌های شغلی متفاوتی وجود دارند که این زمینه‌ها هرکدام به بخشی از توسعه وب مربوط میشوند و با همدیگر تفاوت‌هایی دارند. در کل انواع زمینه‌های توسعه وب شامل فهرست موارد زیر است:
- توسعه فرانتاند
- توسعه بکاند
- توسعه «فول استک» (Full Stack)
- توسعه وبسایت
- توسعه دسکتاپ
- توسعه موبایل
- توسعه بازی
- «توسعه برنامه‌های جاسازی شده» (Embedded Development)
- توسعه امنیت
در ادامه هر یک از موارد فوق به صورت جداگانه بررسی خواهند شد.
توسعه سمت فرانت اند
توسعهدهندگان فرانتاند در ایجاد جنبه‌هایی از سایت، برنامه و نرم‌افزار تخصص دارند که این جنبه‌ها با کاربر نهایی در ارتباط خواهند بود و به نوعی کاربر نهایی آن‌ها را حس میکند. آن‌ها مسئول طراحی و اجرای عناصر بصری، شامل چیدمان، ناوبری، گرافیک و سایر اجزای مربوط به ظاهر برنامه یا وبسایت هستند. فراتر از کارهای زیبایی‌شناسی و ظاهری، نقش آن‌ها به افزایش تجربیات کاربر گسترش می‌یابد و با کار آن‌ها اطمینان حاصل میشود که رابط‌های ساخته‌شده برای برنامه اهداف کاربر را به طور مؤثر تسهیل میکند.
