تصمیم گیری چیست؟ – به زبان ساده

ما در زندگی بارها با چندراهی‌های متعددی روبه‌رو می‌شویم و باید تصمیم بگیریم که کدام‌یک را انتخاب کنیم. این تصمیم‌گیری‌ها گاهی ساده و بی‌اهمیت هستند و گاهی اهمیت زیادی دارند که در آن حالت به مهارت حل مسئله نیاز پیدا می‌کنیم. در این مطلب می‌خواهیم بدانیم که تصمیم گیری چیست و چطور می‌توانیم آن را در خود پرورش دهیم. همچنین درباره نحوه پرورش این مهارت در کودکان و نوجوانان صحبت می‌کنیم و با پدیده خستگی تصمیم گیری آشنا می‌شویم.

مفهوم تصمیم گیری چیست؟

یکی از روش‌های پرورش مهارت‌های نرم این است که بدانید تصمیم گیری چیست. «تصمیم‌گیری» (Decision-Making) انتخابی است که بر اساس ارزیابی اطلاعات موجود صورت می‌گیرد. وجود این مهارت کیفیت زندگی شما را بالا می‌برد و مسیر اهدافتان را هموار می‌کند. جالب است بدانید که بیشتر سازمان‌ها در حین استخدام کارمندان جدید تمایل دارند که این اشخاص به مهارت تصمیم گیری و حل مسئله مسلط باشند. زیرا هر کارمند در طول روز با انتخاب‌های متعددی روبه‌رو می‌شود که باید تصمیم بگیرد. همچنین استفاده درست از این مهارت‌های نرم باعث پیشرفت در ابعاد مختلف زندگی می‌شود.

ازجمله مهارت‌هایی که پرورش آن‌ها باعث تقویت مهارت تصمیم گیری می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فیلم آموزش مهارت حل مساله و تصمیم گیری

کلیک کنید

• انعطاف‌پذیری
• توانایی تجزیه و تحلیل
• تفکر انتقادی
• حل مسئله
• تحقیق و بررسی
• کار گروهی
• تفکر استراتژیک
• گوش دادن فعال
• سازش
• مدیریت افراد گروه

مراحل تصمیم گیری چیست؟

تصمیم گیری در بعضی از مواقع کار بسیاری سختی است. گاهی برای آن‌که به انتخاب درستی برسید باید چند مرحله مهم را طی کنید. مخصوصا اگر تصمیم شما تغییر بزرگی در زندگی‌تان ایجاد کند باید به روشی اصولی رفتار کنید. در این بخش به معرفی گام‌های اساسی تصمیم‌ گیری می‌پردازیم. در صورتی که طبق این مراحل پیش بروید بدون‌شک از میان گزینه‌های موجود بهترین انتخاب را خواهید داشت.

اولین مرحله تصمیم گیری چیست؟

بسیاری از افراد نمی‌دانند که در مواجهه با بروز یک مسئله باید از کجا کار خود را آغاز کنند و همواتر از خود می‌پرسند که تصمیم گیری چه مراحلی دارد. در اینجا به اولین گام تصمیم گیری می‌پردازیم.

1. شناسایی تصمیم اصلی

برای این‌که تصمیم درستی بگیرید باید ابتدا مشکل یا سوال مطرح شده را شناسایی کنید. در این گام به صورت واضح تصمیم خود را به زبان بیاورید. اگر مشکل را اشتباه تشخیص دهید یا گستردگی آن بسیار زیاد باشد قطار تصمیم گیری شما پیش از این‌که ایستگاه اول را ترک کند از مسیر خود خارج می‌شود. از خودتان سوال کنید که هدف اصلی شما از این تصمیم گیری چیست. اگر می‌خواهید به هدف خاصی برسید حتما هدفی قابل اندازه‌گیری انتخاب کنید و برای رسیدن به آن زمان تعیین کنید.

2. جمع آوری اطلاعات مرتبط

پس از آن‌که موضوع اصلی را مشخص کردید وقت آن است که درباره گزینه‌های احتمالی اطلاعات به دست آورید. برای این کار ابتدا ارزیابی داخلی انجام دهید. مثلا اگر در محل کار در حال تصمیم گیری چند معیاره هستید به این موضوع بیندیشید که دیگران در مواجهه با این مشکل چه روندی را در پیش گرفتند و در این بین کدام‌یک از تصمیمات موفق بوده‌اند. پس از ارزیابی داخلی برای درک بهتر موضوع از منابع خارجی استفاده کنید. مطالعه کتاب‌های مرتبط، جستجو در اینترنت و پرسش از مشاور ازجمله منابع خارجی هستند که می‌توانید از آن‌ها برای احاطه بر گزینه‌های موجود استفاده کنید. در نظر داشته باشید که اطلاعات بیش از حد ممکن است برایتان دردسر ساز شود و فرایند تصمیم گیری را پیچیده کند.

3. استفاده از گزینه های جایگزین

اکنون که اطلاعات لازم را به دست آورده‌اید راه‌حل‌های ممکن را می‌شناسید. معمولا وقتی هدفی را تعیین می‌کنید بیش از یک راه برای رسیدن به آن می‌یابید. به طور مثال اگر قبولی در کنکور را هدف اصلی خود قرار می‌دهید علاوه بر حضور در کلاس‌های تقویتی می‌توانید از تکنیک‌های تقویت حافظه برای مطالعه دروس حفظی نیز بهره ببرید.

4. بررسی شواهد

حال که گزینه‌های مخلف را یافتید هرکدام از آن‌ها را بررسی کنید. در این مرحله لازم است گزینه‌های مناسب را نگه دارید و مابقی را حذف کنید.

5. انتخاب

این همان گامی است که در آن به معنای واقعی درمی‌یابید که تصمیم گیری چیست. شما باید در مرحله پنجم از میان گزینه‌های باقی‌مانده بهترین انتخاب را انجام دهید. خوشبختانه در مراحل قبل بررسی‌های لازم انجام شد و میزان خوبی و بدی هرکدام از این گزینه‌ها را سنجیدید. بنابراین هر انتخابی که کنید اثربخش خواهد بود.

۶. اجرا

پس از تصمیم گیری باید آن را اجرا کنید. اگر اجرای این تصمیم مراحل زیادی دارد آن‌ها را یادداشت کنید و به افراد مختلف گروه اختصاص دهید. اگر گروهی ندارید مراحل اجرا را مشخص کنید و هرکدام را به ترتیب مد نظرتان انجام دهید.

آخرین مرحله تصمیم گیری چیست؟

بسیاری از افراد بر این باورند که پس از اجرا مراحل تصمیم گیری به اتمام می‌رسد در حالی که هنوز یک مرحله دیگر باقی مانده است و آن مرحله به بررسی میزان اثربخشی تصمیم شما می‌پردازد.

۷. مرور

پس از مدتی که تصمیم خود را پیاده‌سازی کردید به شکلی صادقانه به روند کار نگاهی بیندازید. آیا این تصمیم اثربخش بود و مشکل را حل کرد؟ آیا به هدف تعیین‌شده رسیدید؟

اگر پاسخ شما به این قبیل سوالات مثبت است نتایج موجود را یادداشت کنید تا از آن‌ها به عنوان منابعی برای آینده استفاده کنید. اگر پاسختان منفی است بررسی کنید که چه درسی در این اشتباه نهفته است تا در تصمیم گیری‌های بعدی دوباره مرتکب اشتباه نشوید.

نحوه تقویت مهارت تصمیم گیری

افزایش قدرت تصمیم گیری ازجمله مهارت‌هایی است که پرورش آن تاثیر بسیار زیادی بر موفقیت شما در تمامی ابعاد زندگی می‌گذارد.

فیلم آموزش مهارت حل مساله و تصمیم گیری در فرادرس

کلیک کنید

در ادامه چند روش بسیار کاربردی برای تقویت این توانایی ارائه می‌دهیم.

۱. برنامه ریزی کنید

اگر می‌دانید که باید در آینده تصمیمی بگیرید بهتر است از قبل برای آن برنامه‌ریزی کنید. به طور مثال اگر باید تصمیم بگیرید که به صورت گروهی به اهداف فروش سازمان برسید درباره تعداد افراد گروه و تعیین هدف فروش برنامه‌ریزی کنید. همچنین می‌توانید قبل از رسیدن به روز تصمیم گیری منابع موجود را بررسی کنید و پشتیبانی‌های مورد نیازتان را مشخص کنید. این برنامه‌های آماده روند تصمیم گیری را برای شما آسان می‌کند.

۲. مدعی باشید

سعی کنید کنترل فرایند تصمیم گیری را به دست بگیرید. در برخی مواقع دیگران به حکم تجربه بیشتر تلاش می‌کنند که به‌جای شما تصمیم بگیرند اما این کار آن‌ها قدرت شما را تضعیف می‌کند. برای تقویت این مهارت بهتر است نظرات آن‌ها را بشنوید اما در نهایت خودتان تصمیم نهایی را بگیرید. این مسئله در گروه‌های کاری نیز کاربرد دارد.

شما می‌توانید از اعضای گروه بخواهید که مزایا و معایب یک تصمیم را بگویند و در یک بازه زمانی محدود بهترین تصمیم ممکن را اعلام کنند. این کار شما و اعضای تیم را به خلاقیت وامی‌دارد و سرعتتان را در اخذ بهترین تصمیم بالا می‌برد.

3. برای تصمیم گیری از متخصص سوال کنید

اگر تصمیمی که می‌گیرید توسط یک متخصص تایید شود اعتماد به نفس شما افزایش می‌یابد و اطمینان بیشتری از درستی انتخاب خود به دست می‌آورید. به طور مثال اگر می‌خواهید در یک منطقه خاص خانه‌ای بخرید از یک مهندس درباره درستی یا غلطی این کار سوال کنید. اگر او کار شما را تایید کرد مهارت تصمیم گیری شما پرورش خواهد یافت.

۴. از دور به تصمیم خود نگاه کنید

سعی کنید در حین انتخاب از میان گزینه‌های موجود به هرکدام از گزینه‌ها وزن بدهید و آن‌ها را با توجه به وزنشان قضاوت کنید. همچنین از تصمیم گیری‌های بی‌اهمیت بپرهیزید. برخی افراد وقت زیادی را برای انتخاب بهترین فونت برای نامه اداری صرف می‌کنند. اما درباره این‌که چه جمله‌ای اثربخشی نامه آن‌ها را افزایش می‌دهد هیچ فکری نمی‌کنند.