آپاندیس کجاست و در کدام سمت بدن است؟ – آنچه باید بدانید

درد آپاندیس، پاره شدن آپاندیس یا جراحی آپاندیس، احتمالا واژه‌هایی آشنا برای همه ما هستند. اما معنی این واژه‌ها چیست و به کدام بخش بدن اشاره می‌کند؟ آپاندیس زائده‌ای کوچک در ابتدای روده بزرگ است که عفونت یا التهاب آن، مشکلات زیادی برای فرد به وجود می‌آورد. در این مطلب به زبان ساده توضیح می‌دهیم آپاندیس کجاست ، التهاب آن چه مشکلاتی ایجاد می‌کند و درد آن در کدام قسمت بدن احساس می‌شود.

آپاندیس کجاست ؟

برای پاسخ به این سوال که آپاندیس کجاست ابتدا باید بخش‌های مختلف روده بزرگ را بشناسیم. روده بزرگ، بخش انتهایی لوله گوارش انسان است که غذای گوارش‌یافته از راه آن به مقعد می‌رسد و از بدن خارج می‌شود. این اندام از چهار بخش سکوم، کولون، رکتوم و مقعد تشکیل می‌شود. آپاندیس، زائده‌ای کرم‌شکل در انتهای سکوم یا روده کور زنان، مردان و کودکان است. این زائده 10 سانتی‌متری با قطری حدود ۱ سانتی‌متر، سمت راست حفره شکمی قرار دارد.

عملکرد آپاندیس چیست ؟

دیواره آپاندیس از سلول‌های ماهیچه‌ای و مخاطی تشکیل شده است. انقباض ماهیچه‌های دیواره، مخاط ترشح شده از سلول‌های بافت پوششی یا غذای گوارش‌یافته به‌وسیله روده را از این اندام خارج می‌کند. اگرچه اطلاعات قطعی در مورد عملکرد مشخص آپاندیس در بدن وجود ندارد اما دانشمندان چند عملکرد احتمالی برای این زائده در نظر گرفته‌اند.

• آپاندیس محل تجمع و تکثیر باکتری های مفید روده است.
• محلی برای تولید سلول‌های اندوکرین در جنین که مولکول‌های مهم برای تنظیم همئوستازی بدن را می‌سازند.
• لوکوسیت‌های مستقر در آپاندیس در سه دهه اول زندگی نقش کمکی در سیستم ایمنی بدن دارند و آنتی‌ژن‌های ورودی به لوله گوارش را از بین می‌برند.

التهاب آپاندیس چگونه اتفاق می‌افتد؟

مسدود شدن ورودی آپاندیس به روده بزرگ منجر به التهاب و تورم این زائده در بزرگسالان و کودکان می‌شود که دلایل مختلفی سبب ایجاد آن می‌شود.

• یکی از متداول‌ترین دلایل مسدود شدن دهانه آپاندیس و التهاب، ذرات مدفوع هستند. در این وضعیت، ذرات سفت مدفوع، با مسدود کردن دهانه از خروج مواد آپاندیس جلوگیری و سبب ایجاد التهاب می‌شوند.
• تورم سلول‌های پوششی لایه داخلی آپاندیس یکی دیگر از دلایل مسدود شدن دهانه این زائده و ایجاد التهاب است.

مسدود شدن دهانه آپاندیس، شروع مجموعه‌ای از اتفاقات است. این اتفاقات منجر به ایجاد دردی در ناحیه شکمی می‌شوند که به درد آپاندیس معروف است.

• مایع بین‌سلولی و مخاط در حفره آپاندیس جمع و سبب ادم، تورم و «افزایش قطر» (Distention) آپاندیس می‌شود.
• افزایش قطر آپاندیس، روی هم خوابیدن دیواره رگ‌ها و مسدود شدن آن‌ها را به دنبال خواهد داشت.
• مسدود شدن رگ و توقف خون‌رسانی به بافت منجر به نکروز شدن (مرگ بافت) آن می‌شود.
• همزمان با این اتفاقات، تکثیر باکتری‌های موجود در این کیسه سربسته، التهاب را افزایش می‌دهد.
• دیواره آپاندیس از طرفی به دلیل نکروز، ضعیف شده است و از طرفی تحت فشار افزایش قطر قرار دارد. این دو عامل ممکن است سبب ترکیدن آپاندیس و پخش شدن عفونت باکتریایی در ناحیه شکمی شوند.

آسیب یا جراحت ناحیه شکمی، عفونت گوارشی و التهاب اندام‌های ناحیه شکمی از دیگر عوامل ایجاد آپاندیسیت یا التهاب آپاندیس هستند.

درد آپاندیس کجاست ؟

درد التهاب آپاندیس ممکن است در کل ناحیه شکمی، بخش بالایی شکم یا اطراف ناف احساس شود. در مراحل اولیه التهاب این درد ناگهانی اما در بازه‌های زمانی مختلف احساس می‌شود. در موارد حاد التهاب که منجر به پاره شدن کیسه آپاندیس می‌شود، درد ایجاد شده در ساعات اولیه خیلی شدید نیست و پس از ۱ تا ۶ ساعت فقط در ناحیه پایین و سمت راست حفره شکمی احساس می‌شود.

درد آپاندیس مزمن کجاست ؟

درد آپاندیس مزمن شیوع کمتری نسبت به آپاندیس حاد دارد. در این بیماری علائم خفیف هستند. درد در این نوع آپاندیس در چند هفته، ماه یا سال تکرار می‌شود. آپاندیس مزمن زمانی تشخیص داده می‌شود که به آپاندیس حاد (درد ناگهانی، شدید و در بازه زمانی کوتاه) تبدیل شود.

علائم آپاندیس چیست ؟

علاوه بر احساس درد شکمی که با سرفه، عطسه و نفس عمیق شدت آن بیشتر می‌شود، التهاب آپاندیس ممکن است با یک یا مجموعه‌ای از علائم زیر همراه باشد.

• احساس تهوع و استفراغ با فاصله کمی از شروع درد
• ورم ناحیه شکمی
• یبوست
• اسهال
• کاهش اشتها
• تب پایین
• نفخ معده
• افزایش تعداد گلبول‌های سفید در بزرگسالان از ۵،۰۰۰ تا ۱۰،۰۰۰ به ۱۲،۰۰۰ تا ۲۰،۰۰۰

تشخیص التهاب آپاندیس

اولین راه تشخیص آپاندیسیت، معاینه بیمار و بررسی علائم فیزیکی او است. از آن‌جایی که مراحل ابتدایی بارداری، عفونت‌های ریوی و التهاب لگن، علائمی شبیه به التهاب آپاندیس نشان می‌دهند، ممکن است پزشک یکی از آزمایش‌های زیر را برای اطمینان از التهاب آپاندیس انجام دهد.

• آزمایش ادرار: برای اطمینان از این‌که علت ایجاد درد عفونت‌های مجاری ادراری، کلیوی و التهاب سایر اندام‌های ناحیه شکمی نیست، از این تست بهره می‌برد.
• آزمایش خون: ممکن است پزشک برای بررسی تعداد کل سلول‌های خونی (CBC) دستور انجام آزمایش خون دهد.
• تصویربرداری: برای بررسی انسداد لوله گوارش پزشک از یکی از تصویربرداری‌های زیر استفاده می‌کند.
  • سی‌تی اسکن: سی‌اسکن با استفاده از اشعه X و سیستم‌های کامپیوتری، تصویری از سطح مقطع بدن بیمار در اختیار پزشک قرار می‌دهد. با این روش پزشک می‌تواند احتمال التهاب و عفونت آپاندیس و شدت آن را بررسی کند.
  • ام آر‌ آی: این روش به‌وسیله امواج رادیویی و میدان مغناطیسی، تصویری از جزئیات اندام‌های ناحیه شکمی در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
  • سونوگرافی: در سونوگرافی، بازتاب امواج فراصوت از بافت‌های بدن، تصویر اندام‌های داخلی و احتمال التهاب را به پزشک نشان می‌دهد.

چگونه می توان آپاندیس را درمان کرد ؟

درمان آپاندیس بستگی به شدت التهاب و تورم این زائده دارد. در موارد خفیف و مراحل اول عفونت ممکن است درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها کافی باشد و در موارد حاد نیاز به جراحی و «برداشتن آپاندیس» (Appendectomy) وجود دارد. دو روش جراحی برای درمان آپاندیس انجام می‌شود.

• لاپاراسکوپی: در این نوع جراحی، لوله باریکی از برش بسیار کوچک ایجاد شده در ناحیه شکمی وارد بدن می‌شود و آپاندیس متورم را از بدن خارج می‌کند. این عمل از پاره شدن آپاندیس و پخش شدن عفونت در ناحیه شکمی جلوگیری می‌کند.
• لاپاروتوپی: در موارد حاد و در صورت ترکیدن آپاندیس ملتهب و عفونی، درمان با جراحی وسیع‌تر ناحیه شکمی انجام می‌گیرد.

اگر آپاندیس از بدن خارج نشود چه اتفاقی می افتد ؟

پاره شدن آپاندیس منجر به ایجاد عفونت گسترده و شدید در بدن می‌شود. تاول‌های چرکی یا «آبسه» (Abscess)، «عفونت ناحیه شکمی» (Abdominal Infection) و «عفونت خون» (Sepsis) ازجمله عواضی است که پاره شدن آپاندیس و پخش شدن عفونت در بدن ایجاد می‌کند.

آیا آپاندیس عضوی اضافه در بدن ما است ؟

بر اساس نظریه‌های تکاملی، آپاندیس یکی از اندام‌های باقی‌مانده از تکامل انسان‌های اولیه به حساب می‌آید که طی سال‌ها عملکرد خود را از دست داده است. زیست‌شناسان معتقدند آپاندیس در اولین انسان‌های گیاه‌خوار، عضوی برای کمک به گوارش غذا بوده است. اما با مرور زمان و در فرایند تکامل و با تغییر نوع تغذیه انسان، این اندام عملکرد خود را از دست داده است.

چگونه از التهاب آپاندیس پیشگیری کنیم ؟

روش یا رژیم غذایی مشخصی برای جلوگیری از التهاب و عفونت آپاندیس وجود ندارد. اما مطالعات نشان می‌دهد، مصرف رژیم غذایی با فیبر بیشتر ازجمله میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات، احتمال ابتلا به مشکلات آپاندیس را کاهش می‌دهد.

جمع‌بندی

آپاندیس زائده‌ای در ابتدای روده بزرگ و سمت راست شکم است. تا مدت‌ها تصور دانشمندان این بود که این زائده تنها باقی‌مانده‌ای از یک بخش عملکردی در دستگاه گوارش انسان‌های اولیه در بدن ما است. مطالعات اخیر نشان می‌دهد این زائده ممکن است محلی برای زندگی باکتری‌های مفید، رشد و تکثیر سلول‌های اندوکرین و کمک‌کننده سیستم ایمنی بدن باشد. التهاب و عفونت آپاندیس، آپاندیسیت نام دارد که در موارد حاد قبل از ترکیدن و پخش شدن عفونت در ناحیه شکمی و خون، لازم است این عضو از بدن خارج شود. درد آپاندیس سمت راست و پایین شکم احساس می‌شود.

سوالات متداول

در این بخش تعدادی از سوالات متداول در مورد «آپاندیس کجاست» پاسخ می‌دهیم.

آپاندیس در کدام سمت بدن است ؟

آپاندیس سمت راست و پایین شکم قرار دارد.

درمان آپاندیس چیست ؟

التهاب آپاندیس در موارد خفیف و ساده با مصرف آنتی‌بیوتیک داخل رگی درمان می‌شود. در موارد حاد که عفونت و التهاب زیاد است و ممکن است منجر به پاره شدن آپاندیس شود، آپاندیس با جراحی از بدن خارج می‌شود.

علائم آپاندیس کودکان در کدام سمت بدن است ؟

علائم آپاندیس کودکان، مثل علائم آپاندیس بزرگسالان شامل تب، احساس تهوع، استفراغ، نفخ و درد ناحیه شکم است. درد آپاندیسیت، سمت راست و پایین در ناحیه شکمی و اطراف ناف احساس می‌شود.

آپاندیسیت در چه کسی ایجاد می شود ؟

آپاندیسیت ممکن است همه افراد را درگیر کند اما در نوجوان‌ها و افراد بین ۲۰ تا ۳۰ سال، مردان و افرادی با سابقه ابتلای خانوادگی بیشتر اتفاق می‌افتد.

عود آپاندیس چیست و درد آن کجاست ؟

عود آپاندیس، همان بیماری آپاندیسیت یا عفونت و التهاب آپاندیس است که سمت راست شکم احساس می‌شود.