روماتیسم چیست؟ — انواع، علائم و درمان | همه دانستنی های مهم

روماتیسم یا اختلال روماتیسمی یک بیماری یا اختلال خاص نیست بلکه دسته‌ای از بیماری‌ها را شامل می‌شود که غالبا مفاصل (جایی که دو استخوان به هم می‌رسند) را درگیر می‌کند و همچنین گاهی بر عضلات، استخوان‌ها و لیگامان‌ها اثر می‌گذارد و باعث ایجاد درد مزمن و التهاب در این بافت‌ها می‌شود. انواع مختلف روماتیسم از جمله بیشتر انواع آرتروز و اسپوندیلو آرتروپاتی‌ها (شرایط التهابی ستون فقرات)، معمولاً دردناک، مزمن و پیش‌رونده هستند، به این معنی که با گذشت زمان بدتر می‌شوند.

روماتیسم چیست؟

«روماتیسم» (Rheumatism) یا بیماری‌های روماتیسمی که غالبا با نام «آرتریت» (Arthritis) و یا آرتروز در بین مردم شناخته شده‌اند شامل گروهی از بیماری‌های خودایمنی التهابی هستند که موجب می‌شوند سیستم ایمنی بدن فرد به مفاصل، بافت ماهیچه‌‌ای، استخوان‌ها و برخی اندام‌ها حمله کند و باعث تخریب و آسیب به آن‌ها شود.

انواع مختلف روماتیسم علائم متفاوتی دارند که تورم مفصل‌، درد در مفصل (که حداقل یک ساعت در صبح طول می‌کشد)، حساسیت و درد مزمن در مفاصل، التهاب و قرمزی مفاصل، محدودیت حرکتی در مفصل یا مفاصل آسیب دیده، خستگی و کوفتگی را شامل می‌شوند.

انواع مختلف بیماری‌های روماتیسمی شناخته شده‌اند که مهم‌ترین و خطرناک‌‌ترین انواع روماتیسم شامل «اسپوندیلیت آنکلیوزان» (Ankylosing Spondylitis)، «فیبرومیالژیا» (Fibromyalgia)، «نقرس» (Gout)، «آرتروز عفونی» (Infectious Arthritis)، «لوپوس» (Lupus)، «استئوآرتریت» (Osteoarthritis)، «آرتریت پسوریازیس» (Psoriatic Arthritis) و «روماتیسم مفصلی» (Rheumatoid Arthritis) هستند که در ادامه مقاله به تفصیل در مورد هر کدام صحبت کرده‌ایم.

در حالت‌های شدید این بیماری‌ها موجب تخریب مفاصل و اندام‌های درگیر در فرد بیمار می‌شوند که می‌توانند درد شدید، ناتوانی و حتی مرگ را به دنبال داشته‌ باشند. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند پیشرفت بسیاری از بیماری‌های روماتیسمی را کاهش دهد. برخی از انواع روماتیسم همچنین می‌توانند احتمال ابتلا به سایر بیماری‌ها را نیز افزایش دهند.

به عنوان مثال یک نوع روماتیسم به نام روماتیسم مفصلی (شرایطی که در آن سیستم ایمنی به پوشش هدایت‌کننده مفاصل حمله می‌کند)، می‌تواند خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها را افزایش دهد و یا منجر به اختلال عملکرد سیستم عصبی شود. علاوه بر این، برخی از انوع روماتیسم با علائم خاصی مشخص می‌شوند. به عنوان مثال، اکثر بیماران لوپوس همراه با درد مفاصل و التهاب و خستگی، نوعی بثورات پوستی را هم تجربه می‌کنند. تشخیص و درمان به موقع می‌توانند به کند شدن روند پیشرفت بیماری کمک کنند.

علل روماتیسم کدام‌ ها هستند؟

متخصصان به درستی نمی‌دانند که چه عواملی باعث بروز بسیاری از انواع روماتیسم می‌شوند، برخی یا همه موارد زیر بسته به نوع بیماری روماتیسمی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند. تصور بر این است که ژنتیک در ایجاد اسپوندیلیت آنکیلوزان، فیبرومیالژیا، لوپوس و آرتریت روماتوئید نقش مهمی دارد. علل انواع روماتیسم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• ژن‌ها و سابقه خانوادگی فرد: در مورد برخی از بیماری‌ها وجود حالت‌های ژنی خاصی ممکن است به طور مستقیم و غیر مستقیم منجر به بروز بیماری شوند.
• محرک‌های محیطی: عوامل مختلف محیطی مانند انواع رژیم غذایی و قرارگیری در معرض آسیب و استرس و فشارهای کاری شدید ممکن است در ایجاد انواع مختلف روماتیسم نقش داشته باشند.
• سبک زندگی: انجام برخی از ورزش‌های سنگین و رعایت نکردن سبک زندگی سالم مانند خوردن غذای مناسب و سالم و همچنین خواب ناکافی ممکن است به بروز بسیاری از انواع بیماری‌‌های روماتیسمی منجر شوند.
• برخی از انواع عفونت‌ها: قرارگیری در معرض برخی از عفونت‌ها از جمله انواع عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی ممکن است موجب بروز برخی از این بیماری‌ها از جمله آرتریت عفونی، لوپوس و فیبرومیالژیا شوند.
• برخی از انواع تروما و آسیب‌های فیزیکی: فشارهای بیش از حد بر مفصل و آسیب و صدمه به محل مفاصل می‌تواند منجر به بروز انواع این بیماری‌ها شوند.
• مشکلات متابولیکی و بیماری‌های زمینه‌ای: مشکلات متعددی از جمله فشار خون بالا، کم کاری تیروئید، دیابت، چاقی، یائسگی زودرس و مشکلات کلیوی می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به این بیماری‌ها موثر باشند.
• ساییدگی، پارگی و فشار بر مفاصل: که به دلایل مختلفی از جمله انواع ورزش‌های پرشی و کششی سنگین و یا استفاده بیش از حد از پله در طول زندگی فرد منجر به بروز انواع مختلف روماتیسم مانند آرتروز مفاصل شوند.

تشخیص روماتیسم چگونه است؟

به طور کلی، هیچ آزمایش واحدی نمی‌تواند بیماری روماتیسم را تشخیص دهد. بررسی انواع روماتیسم در مرحله اول با سوال درباره سابقه خانوادگی بیماری در فرد آغاز می‌شود. سپس پزشک متخصص علائم قابل مشاهده از جمله ورم، سفتی و قرمزی مفاصل را بررسی می‌کند. در صورتی که فرد مشکوک به یکی از انواع روماتیسم باشد، پزشک برای او تست‌های آزمایشگاهی تجویز می‌کند تا با کمک آن‌ها سایر بیماری‌های احتمالی در فرد را رد کنند و این خود به تشخیص بهتر و دقیق‌تر نوع روماتیسم منجر می‌شود.

آزمایش خون می‌تواند به شناسایی مارکرهای التهابی، آنتی‌بادی‌های مرتبط با بیماری‌های خاص و عملکرد غیر طبیعی اعضای بدن کمک کند. آزمایش ادرار و نمونه‌گیری از مایع مفصلی نیز ممکن است جهت تشخیص ضروری باشند. برخی از انواع تصویربرداری مانند اشعه ایکس، تصویربرداری موضعی کامپیوتری (CT)، اسکن تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) یا سونوگرافی از مفاصل و استخوان‌های فرد بیمار می‌توانند به تشخیص التهاب و تجمع مایعات و آشکارسازی تغییرات استخوان یا مفصل کمک کنند.

تشخیص برخی از بیماری‌های روماتیسمی، مانند بیماری لایم، لوپوس و فیبرومیالژیا تا حدی به دلیل همپوشانی علائم آن‌ها با سایر بیماری‌ها دشوار است. پیش‌بینی روند انواع مختلف روماتیسم بسته به نوع بیماری متفاوت است به عنوان مثال در برخی از انواع اسپوندیلیت آنکیلوزان، درمان منجر به بهبود بیماری می‌شود.

طبق تحقیقات انستیتوی ملی بهداشت امریکا در مورد روماتیسم فیبرومیالژیا هیچ درمانی وجود ندارد اما یک بیماری پیش‌رونده نیست، به این معنی که با گذشت زمان به طور مداوم بدتر نخواهد شد و درمان‌ ممکن است به تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.

برخلاف سایر انواع روماتیسم، آرتریت عفونی معمولا یک بیماری طولانی مدت نیست و قابل درمان است. لوپوس یک نوع روماتیسم مزمن محسوب می‌شود که بسیاری از مردم به طور مداوم علائم آن را تجربه نمی‌کنند و با توجه به تحقیقات بنیاد لوپوس آمریکا، با پیگیری شرایط بیمار و درمان دقیق، می‌توان انتظار داشت که 80 تا 90 درصد افراد مبتلا به لوپوس یک زندگی طبیعی داشته باشند.

درمان روماتیسم چیست؟

انواع مختلف داروها جهت درمان التهاب و درد در بیماری‌های مختلف روماتیسمی توسط پزشک متخصص (روماتولوژیست) با توجه به شرایط بیمار تجویز می‌شوند. علاوه بر درمان‌های طولانی مدت، محققان در حال یافتن گزینه‌های جدید برای بیماران مبتلا به بیماری روماتیسمی هستند.

همان‌طور که در ماه ژوئن سال ۲۰۲۰ دو داروی بیولوژیکی جدید جهت درمان انواع روماتیسم توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید شد. داروهایی که برای درمان انواع مختلف روماتیسم استفاده می‌شوند به طور کلی به دو دسته درمان‌کننده بیماری روماتیسم خاص و داروهای کاهش دهنده علائم و درد تقسیم می‌شوند.

داروهای خاص روماتیسم

این گروه از داروها که شامل جدیدترین راه‌های درمان انواع روماتیسم نیز هستند، بر روی بیماری روماتیسم خاص و مسیرهای بیوشیمیایی در داخل سلول‌های فرد که منجر به ایجاد بیماری می‌شوند، تاثیر می‌گذارند و باعث بهبود بیماری در فرد یا کاهش علائم می‌شوند. برخی از انواع روماتیسم مانند نقرس با استفاده از داروی کلشی‌سین که یک داروی کاهش‌دهنده اسید‌‌اوریک است و نوعی از کورتیکواستروئیدها به نام پرِدنیزون درمان می‌شود. همچنین بیماری لایم (نوعی آرتریت عفونی ناشی از عامل باکتریایی) با تجویز آنتی‌بیوتیک قابل درمان است.

کورتیکواستروئیدها

کورتیکو‌استروئیدها داروهایی هستند که مانند کورتیزول (یک هورمون طبیعی در بدن) عمل می‌کنند. کورتیکواستروئیدها اگرچه در کاهش التهاب موثر هستند اما می‌توانند خطر ابتلا به انواع عفونت را افزایش دهند. این گروه از داروها با استروئیدهای آنابولیک که گاهی ورزشکاران استفاده می‌کنند متفاوت هستند. انواع کورتیکواستروئیدها عبارتند از:

• «کورتیزون» (Cortisone)
• «هیدروکورتیزون» (Hydrocortisone)
• «پردنیزون» (Prednisone)
• «متیل پردنیزولون» و «پرِدنیزولون» (Prednisolone)

کورتیکواستروئیدها دارای عوارض جانبی بسیاری هستند که بسته به مقدار مصرف، مدت زمان مصرف داروها، سن و سلامت عمومی فردی که داروها را مصرف می‌کند، متفاوت هستند و می‌توانند افزایش وزن، افزایش احساس گرسنگی و تشنگی، تکرر ادرار، تغییرات خُلق، تاری دید، ضعف عضلانی، رشد ناقص (در کودکان)، افزایش موهای بدن، آکنه و ورم صورت را به دنبال داشته باشند.

داروهای ضد روماتیسم اصلاح کننده بیماری

«داروهای ضد روماتیسم اصلاح‌کننده بیماری» (DMARDs) می‌توانند با تأثیر بر واکنش‌های ایمنی بدن و فرآیندهای التهابی، سرعت پیشرفت بیماری‌های روماتیسمی را کاهش دهند. «متوترکسات» (Methotrexate) یک داروی استاندارد است و اغلب برای افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) و بیماری فعال تجویز می‌شود. سایر DMARD‌های معمول مورد استفاده برای آرتریت روماتوئید شامل هیدروکسی کلروکین و سولفاسالازین است که می‌توانند به تنهایی یا با متوترکسات تجویز شوند.

داروهای بیولوژیکی

یک زیر کلاس از داروهای ضد روماتیسمی است که روندهای التهابی در بدن را هدف قرار می‌دهد. داروهای بیولوژیکی با هدف قرار دادن التهاب در منبع ایجاد ‌کننده آن (در داخل سلول) از جمله در بیماری «اسپوندیلیت» (Spondylitis) به درمان بیماری کمک می‌کنند.

به عنوان مثال سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) پنج نوع داروی بیولوژیکی را تحت عنوان مهارکننده‌های «فاکتور آلفای از بین برنده تومور» (TNF-a) برای درمان بیماری آنکلیوزان اسپوندیلیت تایید کرده است. تصور می‌شود که فاکتور آلفای مهار کننده تومور یک نوع پروتئین است که باعث تحریک پاسخ التهابی بدن می‌شود.

مهارکننده‌ های کیناز جانوس

«مهار کننده‌های کیناز جانوس» (JAK) یک زیرکلاس از DMARDها هستند که با هدف قرار دادن مسیرهای بیوشیمیایی مرتبط به پاسخ‌های ایمنی التهابی عمل می‌کنند. این نوع از داروها از طریق سرکوب سیستم ایمنی بیش فعال به کاهش درد و تورم ناشی از بیماری آرتریت روماتوئید کمک می‌کنند. این گروه از داروها برای بیمارانی که به متوتروکسات پاسخ نمی‌دهند درمان بسیار خوبی است.

داروهای کاهنده درد در روماتیسم

این گروه از داروها بر روی روند رشد یا ویژگی‌های خاص انواع بیماری روماتیسم تاثیری ندارند بلکه فقط باعث کاهش درد و رنج ناشی از بیماری در بدن فرد بیمار می‌شوند تا زندگی برای بیمار، خصوصا در شرایط حاد بیماری قابل تحمل باشد. برخی از داروهای مسکن درد روماتیسم شامل موارد زیر هستند:

• مسکن‌های خوراکی مانند استامینوفن
• مسکن‌های موضعی
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم

درمان غیر دارویی روماتیسم

علاوه بر انواع داروها روش‌های خاصی نیز برای بهبود شرایط بیماری‌های روماتیسم توسط روماتولوژیست تجویز می‌شود که اغلب آن‌ها دارای عوارض جانبی کمتری بوده و می‌توانند در کاهش روند بیماری مفید واقع شوند. انجام ورزش‌های خاص، حرکت درمانی، کاردرمانی، روشِ درمانی سرد و گرم کردن موضعی، استفاده از آتل‌ها، بندها و سایر ابزارهای کمکی و همچنین در برخی از موارد جراحی از جمله این روش‌ها هستند.

برخی از بیماری‌های روماتیسم مثل فیبرومیالژیا با ترکیبی از روش‌ها بهتر درمان می‌شوند. دارو برای برخی، اما نه همه بیماران فیبرومیالژیا موثر است. با توجه به تحقیقات کالج آمریکایی روماتولوژی، تمرینات فیزیکی بیشترین تاثیر را در درمان بیماری فیبرومیالژیا داشته‌اند.

راه های جلوگیری از روماتیسم

هیچ روش شناخته شده‌ای برای جلوگیری از برخی از بیماری‌های روماتیسمی مثل انکلیوزان اسپوندیلیت، فیبرومیالژیا، نقرس، آرتریت عفونی، بیماری لایم، لوپوس، آرتروز پسوریازیس و آرتریت روماتیسمی وجود ندارد. با این حال در برخی از موارد، پرهیز یا کاهش عوامل محرک می‌تواند منجر به جلوگیری از ایجاد انواع روماتیسم شود.

به عنوان مثال با توجه به تحقیقات بنیاد لوپوس آمریکا، در مورد بیماری لوپوس پرهیز از قرارگیری در معرض محرک‌های رایجی مثل استرس، عفونت‌ها، مصرف داروهای خاص یا نور خورشید می‌توانند در پیش‌گیری از ابتلا به انواع این بیماری موثر باشند. همچنین جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری نقرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اجتناب از مصرف داروهای ادرار آور (که در فشار خون بالا استفاده می‌شوند)
• اجتناب از مصرف مشروبات الکلی
• پرهیز از مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های حاوی فروکتوز مصنوعی بالا (مانند انواع نوشابه که دارای شیرین‌کننده‌ هستند)
• پرهیز از مصرف غذاهای غنی از پورین مانند گوشت قرمز، ماهیچه، حلزون دریایی و تن ماهی

انواع بیماری ‌های روماتیسمی کدام ‌ها هستند؟

بر اساس تحقیقات سازمان بهداشت جهانی بیش از ۱۵۰ نوع بیماری روماتیسم یا اختلال اسکلتی - عضلانی وجود دارند که معمولا با گذر زمان پیش‌رونده بوده و اغلب با درد همراه هستند. بیماران مبتلا به انواع روماتیسم در معرض خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز قرار می‌گیرند. التهاب مزمن می‌تواند سایر جنبه‌های سلامتی افراد را نیز به خطر اندازد.

از جمله مشکلات و بیماری‌هایی که همراه با روماتیسم ممکن است در بیماران روماتیسمی رخ دهند شامل بیماری‌هایی مانند دیابت، افسردگی، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری‌های کلیوی، مشکلات حافظه و پوکی استخوان هستند. انواع مختلف روماتیسم بر اساس دسته‌بندی سازمان بهداشت جهانی به بیماری‌های مفصلی، ناتوانی‌های حرکتی، بیماری‌های درگیر کننده ستون فقرات و مشکلات ناشی از آسیب فیزیکی تقسیم‌بندی می‌شوند. بیماری‌های رایج روماتیسمی شامل موارد زیر هستند:

• «اسپوندیلیت آنکیلوزان» (Ankylosing Spondylitis): نوع رایجی از اسپوندیلوآرتریت (نوعی آرتروز که به ستون فقرات و در بعضی افراد مفاصل، بازوها و پاها را تحت تاثیر قرار می‌دهد). اسپوندیلوآرتریت محوری غیر رادیوگرافی (Nr - AxSpA) یک بیماری مرتبط است که در آن علائمی از جمله کمردرد ایجاد می‌شود اما بر خلاف اسپوندیلیت آنکیلوزان، هیچگونه آسیب قابل مشاهده‌ای در اشعه X وجود ندارد.
• «فیبرومیالژیا» (Fibromylagia): یک نوع روماتیسم است که باعث ایجاد درد گسترده، مشکلات خواب، خستگی و مشکلات مربوط به حافظه و تمرکز می‌شود.
• «نقرس» (Gout): این نوع از روماتیسم از انواع آرتریت است که با تجمع کریستال‌های اورات (اسید اوریک) در یک مفصل مشخص می‌شود و اغلب در مفصل بزرگ انگشت شست پا باعث ایجاد تورم و درد می‌شود.
• «آرتروز عفونی» (Infectious Arthritis): یک نوع آرتروز ناگهانی و دردناک ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی است که می‌تواند به سرعت و به طور دائمی به مفاصل آسیب برساند.
• «لوپوس» (Lupus): این نوع از روماتیسم یک بیماری خود ایمنی سیستمیک است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها و اندام‌های خود حمله می‌کند و باعث آسیب به مفاصل و اندام‌ها می‌شود.
• «استئوآرتریت» (Osteoarthritis): شایع‌ترین شکل آرتروز و یک بیماری وابسته به سن است که موجب از دست رفتن غضروف و استخوان می‌شود و درد و در برخی موارد ناتوانی در افراد ایجاد می‌کند.
• «آرتریت پسوریازیس» (Psoriatic arthritis): نوعی آرتروز التهابی است که برخی از افراد مبتلا به پسوریازیس (یک نوع بیماری پوستی که با زخم و لکه‌های پوستی همراه هست) را تحت تأثیر قرار می‌دهد‌، این نوع روماتیسم در درجه اول روی پوست و مفاصل تأثیر می‌گذارد.
• «روماتیسم مفصلی» (Rheumatoid Arthritis): یک بیماری خود ایمنی و التهابی است که هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به بافت‌های خودی حمله می‌کند و باعث تورم دردناک می‌شود.

همچنین بر اساس آخرین اطلاعات از «موسسه ملی آرتروز و بیماری‌های اسکلتی و پوستی امریکا» (NIAMS)، بیش از ۱۰۰ نوع بیماری روماتیسمی وجود دارد. در ادامه برخی از رایج‌ترین انواع روماتیسم، علائم، علل و راه‌های درمان آن‌ها را به طور مفصل مورد بررسی قرار داده‌ایم.

استئوآرتریت چیست؟

«استئوآرتریت» (Osteoarthritis) رایج‌ترین نوع آرتروز یا التهاب مفاصل است که بر اثر افزایش سن، آسیب دیدگی و چاقی ایجاد می‌شود. در انتهای مفاصل طبیعی و سالم غضروف وجود دارد. غضروف  ماده سفت و لاستیکی است که غالبا از یک ترکیب ژل مانند، حاوی آب بالا و دو نوع پروتئین (کلاژن و پروتئوگلیکان) تشکیل می‌شود. غضروف به عنوان یک کمک فنر عمل می‌کند که باعث می‌شود استخوان‌ها هنگام خم شدن یا صاف شدن مفصل روی یکدیگر سر بخورند.

به دلیل محتوای آب بالا، غضروف‌ها در هنگام فشرده شدن می‌توانند تغییر شکل دهند تا اثرات ناشی از فشار را جذب کنند. در افراد مبتلا به آرتروز، غضروف مقدار زیادی از آب خود را از دست می‌دهد (اغلب به دلیل سایش طبیعی و پارگی) و توانایی جذب فشار مفصلی کاهش می‌یابد. بدون وجود این غضروف‌ها، استخوان‌های زیرین می‌توانند به هم بخورند و باعث درد و التهاب در مفصل شوند. غضروف در صورت آسیب دیدن می‌تواند به آرامی تا حدی ترمیم شود اما بدن بعد از آسیب، غضروف جدید تولید نمی‌کند زیرا غضروف فاقد رگ خونی است.

به این نوع بیماری، روماتیسم مفصل دژنراتیو یا آرتریتِ ساییدگی و پارگی نیز گفته می‌شود زیرا بیشتر اوقات و با افزایش سن به آهستگی به وجود می‌آید. در این بیماری بافت غضروفی موجود در مفاصل و استخوان زیرین آن به تدریج و طی سال‌ها تجزیه و تخریب می‌شوند. مفاصل انتهایی انگشتان دست و مفاصل اصلی در انگشتان پا، معمولا در این نوع روماتیسم تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

درد ناشی از این نوع روماتیسم می‌تواند انجام برخی از فعالیت‌های روزانه ازجمله دویدن، تمیز کردن منزل، ورزش کردن و یا استراحت را مختل کند. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که علائم آرتروز و بی‌قراری ناشی از کمبود فعالیت می‌تواند در خواب اختلال ایجاد کند. در واقع حدود ۷۰ درصد از افراد مبتلا به آرتروز، دارای اختلالات خواب هستند. دوره آرتروز در افراد مختلف و با توجه به نوع مفصل درگیر در آن متفاوت است.

در فردی که دارای اضافه وزن بالا، سن زیاد، استئوآرتریت درگیر کننده چند مفصل و آرتروز تغییر شکل‌دهنده مفاصل باشد، بیماری با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند. استئوآرتریت به ۲ دسته اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شود. در هر دو نوعِ این بیماری غضروف تخریب می‌شود اما تفاوت بین آن‌ها در علت از بین رفتن غضروف است. آرتروز اولیه که شایع‌تر است آرتروز شکستگی و پارگی هم نامیده می‌شود. این نوع از آرتروز به مرور زمان و بدون علت خاصی به وجود می‌آید. این بیماری در زنان به ویژه بعد از سن یائسگی بیشتر دیده شده‌ است.

آرتروز اولیه، انگشتان دست، ستون فقرات، پهلوها، زانوها و انگشتان شست پا را بیشتر از سایر مفاصل تحت تأثیر قرار می‌دهد. آرتروز ثانویه می‌تواند علت خاصی داشته باشد به عنوان مثال افراد جوانی که ورزشکار هستند و در حین تمرینات سنگین از برخی مفاصل بیشتر کار می‌کشند و یا افرادی که مشاغلی دارند که حرکات بدنی آن‌ها بیشتر از حالت عادی است بیشتر در معرض ابتلا به استئوآرتریت ثانویه هستند.

دوره آرتروز در افراد بسته به شرایط آن‌ها و میزان آسیب‌دیدگی مفصل متفاوت است. درد  و ناتوانی ناشی از آرتروز مفصل ران، معمولاً با گذشت زمان بدتر می‌شود، در حالی که بروز آن نوع از روماتیسم در انگشتان ابتدا باعث درد متناوب و سفتی می‌شود اما به مرور زمان علائم کمتری ایجاد می‌کند. جلوگیری از افزایش وزن و دنبال کردن یک سبک زندگی سالم می‌تواند باعث پیش‌گیری از ابتلا به آرتروز شود.

علائم استئوآرتریت چیست؟

استئوآرتریت (آرتروز) یک نوع روماتیسم مزمن است که به طور معمول در صورت عدم درمان با گذشت زمان بدتر می‌شود. افراد مبتلا به آرتروز به طور معمول دچار درد یا سفتی مفصلی هستند که در اثر حرکت استخوان‌ها به دلیل آسیب به غضروف، ایجاد می‌شود. آرتروز می‌تواند در هر مفصلی رخ دهد، اما معمولاً مفاصل دست‌ها، باسن و زانوها و همچنین کمر و گردن را درگیر می‌کند. سایر علائم شایع آرتروز عبارتند از:

• تورم در اطراف مفصل هنگام حرکت مفصل
• صدای ترک خوردگی هنگام خم شدن مفصل
• کاهش دامنه حرکت که ممکن است با ادامه حرکت دادن مفصل از بین برود.
• ضعف عضلات اطراف مفصل

هیچ آزمایش خاصی وجود ندارد که بتواند استئوآرتریت (آرتروز) را تشخیص دهد. تشخیص این بیماری غالبا بر اساس علائم و نشانه‌ها، بررسی سوابق خانوادگی، همچنین تصویربرداری پزشکی و آزمایشات بالینی صورت می‌گیرد. در بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال نشانه‌هایی است که بیان‌گر آرتروز باشند، از جمله:

• دردی که با فعالیت بدتر و با استراحت بهتر می‌شود.
• سن بالای ۴۵ سال
• سفتی مفاصل در هنگام صبح که می‌تواند کمتر از نیم ساعت طول بکشد.
• تورم در محل مفاصل
• کاهش دامنه حرکتی مفصل

اگر فرد مشکوک به این نوع از روماتیسم باشد پزشک ممکن است آزمایشات مختلف دیگری را نیز جهت بررسی بیشتر تجویز کند. آزمایش خون و سایر آزمایشات به تشخیص آرتروز کمک نمی‌کنند اما ممکن است سایر بیماری‌های احتمالی مانند وجود آرتروز التهابی را رد کنند. سایر موارد از جمله تصویربرداری اشعه ایکس، اسکن و MRI ضرورت ندارند اما می‌توانند به بررسی میزان تخریب مفصل کمک کنند.

دلایل استئوآرتریت کدام ها هستند؟

چندین علت می‌توانند منجر به ایجاد دو نوع اولیه و ثانویه آرتروز شوند. در نوع اولیه همان‌طور که گفته شد بیماری به مرور زمان و بدون علت خاصی رخ می‌دهد. اما نوع ثانویه آن می‌تواند دارای علت‌های خاصی از جمله موارد زیر باشد.

•  آسیب، به ویژه آسیب‌های مرتبط با انواع ورزش‌ها
• چاقی و اضافه وزن بیش از حد، که می‌تواند سبب افزایش فشار بر مفصل و ساییدگی سریع‌تر مفصل شود.
• کم تحرکی
• اختلالات مادرزادی مفصل، مانند «دیسپلازی مادرزادی مفصل ران» (Congenital ‌Hip Dysplasia)
• «اسکولیوز» (Scoliosis) یا بیماری انحنای جانبی ستون فقرات
•  هموفیلی و سایر بیماری‌هایی که خونریزی در مفاصل را به دنبال داشته باشند.
• اختلالاتی که مانع از خون‌رسانی در نزدیکی مفصل می‌شوند، مانند نکروز آواسکولار (نکروز استخوانی) که در آن بافت استخوانی به دلیل کاهش خون‌رسانی از بین می‌رود.
• انواع دیگر آرتروز التهابی مانند روماتیسم مفصلی و نقرس
• اختلال «دومفصلی بودن» (Double-jointed) و همچنین اختلالاتی که سستی مفصل را به دنبال دارند.
• رشد غیر طبیعی استخوان و غضروف
• «بیماری پاژه» (Paget's Disease)، یک بیماری مزمن است که با از بین رفتن بافت استخوان مشخص می‌شود.

عوامل خطرساز مرتبط به این نوع از روماتیسم بسته به مفصل درگیر ممکن است متفاوت باشند. افزایش سن و جنسیت (زن بودن) از عوامل ابتلا به استئوآرتریت اولیه هستند. آرتروز اولیه در زنان و مردان زیر ۵۵ سال به مقدار مساوی رخ می‌دهد اما در بین افراد بالای ۵۵ سال شیوع آن در بین زنان بیشتر است. ژنتیک در این بیماری دخیل است به این ترتیب که افراد مبتلا به استئوآرتریت در بین افراد فامیل نزدیک خود سابقه این بیماری را داشته‌اند.

عوامل خطر (ریسک فاکتورهای) استئوآرتریت ثانویه شامل موارد زیر هستند:

• اضافه وزن یا چاقی، که به ویژه بر مفاصل لگن، زانوها، پاها (خصوصا مچ پا) تاثیر می‌گذارد و به مرور ساییدگی ایجاد می‌کند.
• آسیب‌های قدیمی مفصل
• شکستگی و آسیب به غضروف و رباط‌های (نوارهای متصل‌کننده استخوان‌ها) موجود در مفاصل
• مشاغلی که نیاز به استفاده مکرر از برخی مفاصل دارند، مانند زانو زدن زیاد، بلند کردن یا بالا رفتن مداوم از پله‌ها
• ورزش کردن زیاد، به ویژه ورزش‌هایی که مستقیماً روی مفاصل تأثیر می‌گذارند یا حرکات چرخشی یا پرشی را در پی دارند.
• عدم فعالیت بدنی
• دیابت نوع دو و افزایش سطح قند خون

نکته مهمی که باید در بررسی انواع بیماری‌ها مد نظر داشت تفاوت علل و عوامل خطر در یک بیماری خاص است. علل یک بیماری مواردی هستند که بر اساس تحقیقات ثابت شده‌اند که موجب بروز بیماری در فرد می‌شوند در حالی که فاکتورهای خطر می‌توانند شانس ابتلا به یک بیماری را در افراد با توجه به شرایط افزایش دهند.

درمان استئوآرتریت

بیماری استئوآرتریت (آرتروز) یک بیماری روماتیسم مزمن بوده که در آن غالبا با گذر زمان شرایط بیماری بدتر می‌شود. هدف از درمان آرتروز، کاهش درد و سایر علائم بیماری، بهبود عملکرد مفاصل، کم کردن سرعت پیشرفت بیماری و حفظ کیفیت زندگی است. درمان‌های متداول برای آرتروز شامل موارد زیر می‌شوند:

• تزریق مایعات غلیظ مثل ژل هیالورونیک اسید به عنوان جایگزین مایع مفصلی
• وسایل کمکی یا حمایتی مانند عصا، کفی طبی مناسب برای کفش‌ها، آتل‌ها و بند‌ها
• فعالیت‌های فیزیکی از جمله ایروبیک و تمرینات قدرتی
• فیزیوتراپی و کاردرمانی
• گرم و سرد کردن موضعی
• کاهش وزن در صورت ضرورت
• روش‌ها مدیریت فردی جهت داشتن سبک زندگی سالم و دوری از محرک‌ها
• جراحی

انواع مختلف داروها نیز برای درمان و کاهش سرعت پیشرفت انواع آرتروز توسط پزشک متخصص تجویز می‌شوند که برخی از آن‌ها شامل داروهای زیر می‌باشند:

• گروه داروهای NSAIDs: داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی خوراکی هستند که باعث کاهش درد و التهاب می‌شوند.
• مسکن‌ها: تسکین دهنده‌های درد که شامل استامینوفن (تایلِنول) و مخدرهای قوی هستند.
• کورتیکواستروئیدها: داروهایی که مانند هورمون‌های طبیعی در بدن عمل کرده و باعث کاهش التهاب و تغییرات مثبت در سیستم ایمنی می‌شوند.
•  داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج: داروهایی مانند دولوکستین و پره گابالین باعث متعادل شدن مواد شیمیایی در مغز شده و در بیماران مبتلا به آرتروز باعث تاثیرات مثبت بر خلق و خو و کاهش درد می‌شوند.
• داروهای بی‌حس‌کننده موضعی: با بی‌حس کردن ناحیه‌ای از بدن موجب کاهش درد و ناراحتی در ناحیه مورد نظر می‌شوند، مانند پماد لیدوکائین و کپسایسین.
• ترامادول: این دارو برای افرادی که درد طولانی مدت و شبانه روزی دارند تجویز می‌شود و برای دردهای کوتاه و مختصر نباید تجویز شود.

کالج روماتولوژی و بنیاد آرتروز آمریکا راهنمایی‌ها و توصیه‌هایی برای درمان آرتروز زانو، آرتروز لگن و آرتروز دست پیشنهاد کرده است. در آخرین رهنمودهای منتشر شده در مجله تخصصی «مراقبت و تحقیقات آرتروز» (Arthritis Care & Research) در فوریه ۲۰۲۰ متخصصان روش‌های زیر را برای درمان و کاهش روند آرتروز زانو، لگن و دست توصیه کرده‌اند.

• ورزش کردن
• کاهش وزن برای افراد مبتلا به آرتروز زانو و لگن که دارای اضافه وزن زیاد هستند.
• پیروی از برنامه‌های مدیریت فردی
• تای چی
• برخی از وسایل حمایتی یا کمکی مانند عصا و زانو بند
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی خوراکی (NSAIDs)
• تزریق موضعی گلوکوکورتیکوئید داخل مفصلی برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو

روماتیسم مفصلی چیست؟

«روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید» (Rheumatoid Arthritis) یک نوع روماتیسم التهابی مزمن در مفاصل است که به طور خاص مفاصل سینو‌ویال (مفاصل بین استخوان‌هایی که اندام‌های مختلف را به هم مرتبط می‌کنند مثل مفاصل زانو و لگن) را درگیر می‌کند. روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به غشای مفصلی حمله می‌کند و باعث ایجاد آسیب، التهاب و درد می‌شود.

شایع‌ترین بیماری‌هایی که می‌توانند به دنبال روماتیسم مفصلی در بدن ایجاد شوند بیماری‌های قلبی و عروقی هستند که ممکن است حملات قلبی، سکته، نارسایی احتقانی قلب، تصلب شرایین (گرفتگی عروق) و بیماری عروق محیطی را به دنبال داشته باشند.

مهم است که افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی با پزشک خود همکاری کنند تا عوامل ایجاد کننده بیماری‌های قلبی مانند کشیدن سیگار، فشار خون بالا و دیابت در آن‌ها بررسی شوند و جهت کاهش آن‌ها اقدام کنند. آرتریت روماتوئید همچنین ممکن است موجب التهاب در سایر نواحی بدن مثل رگ‌های خونی شود (روماتیسم واسکولیت)، در شش‌ها روماتوئید ریه یا در مچ دست که سندرم تونل کارپال نامیده می‌شود رخ دهد. از دیگر اختلالات همراه روماتیسم مفصلی مشکلات مربوط به کلیه‌ها، ناشی از مصرف داروهای مربوط به روماتیسم است.

علاوه بر این خانم‌های باردار باید آگاه باشند که روماتیسم مفصلی با عوارضی چون فشار خون بالا در اواخر بارداری و زایمان زودرس در ارتباط است. هنوز هیچ تحقیق علمی معتبر و کاملی درباره ارتباط بین رژیم غذایی و بهبود این بیماری  وجود ندارد. اما شواهد نشان می‌دهند که غذاهایی که باعث کاهش التهاب می‌شوند می‌توانند در کاهش علائم بیماری نقش داشته باشند، این در حالی است که برخی از انواع مواد غذایی باعث افزایش التهابات و علائم مرتبط می‌شوند.

مثلا رژیم کتوژنیک که شامل غذاهای چرب بسیار و فاقد مواد غذایی سالم (مانند میوه‌ها و سبزیجات) است، علايم و درد مربوط به بیماری روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهد. همچنین رژیم‌های غذایی مدیترانه‌ای که شامل غذاهای دریایی (حاوی امِگا ۳) و فیبر بالایی هستند می‌توانند به کاهش علائم و التهالبات ناشی از روماتیسم کمک کنند، که گاهی به آن‌ها رژیم‌های ضد التهاب یا رژیم آرتریت نیز گفته می‌شود.

علائم روماتیسم مفصلی

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی بیماری پیچیده‌ای است که به طور کامل توسط پزشکان و محققان شناسایی نشده است. علائم اولیه این بیماری شامل درد، تورم و سفتی مفاصل و همچنین نشانه‌هایی است که به تدریج در طول هفته‌ها و و ماه‌ها ایجاد می‌شوند. این بیماری معمولا در استخوان‌های کوچک دست و مچ دست اتفاق می‌افتد.

به طور معمول روماتیسم مفصلی باعث ایجاد گرما، تورم، درد و در موارد شدیدتر تغییر شکل مفاصل می‌شود. تب و کاهش انرژی بدن می‌تواند از دیگر علائم این بیماری باشد. درد و سفتی مفاصل اغلب به دنبال استراحت تشدید می‌شوند. آرتریت روماتوئید یک بیماری پیش‌رونده است که در صورت عدم درمان، التهاب می‌تواند در سایر قسمت‌های بدن رخ دهد و عوارض جدی و خطرناکی را در اندام‌هایی مانند قلب، ریه‌ها و اعصاب ایجاد کند و ناتوانی طولانی مدت را به دنبال داشته باشد. علائم رایج روماتیسم مفصلی عبارت ‌اند از:

• درد در محل مفصل
• تورم در مفصل
• سفتی مفاصل به ویژه در هنگام صبح بیش از ۳۰ دقیقه
• قرمزی محل مفصل
• گرما و حرارت در محل مفصل

همچنین برخی از افراد دچار تغییر شکل مفصلی ناشی از آرتریت روماتوئید می‌شوند. خصوصا در  برخی از افرادی که مدت زمان طولانی از ابتلا به بیماری آن‌ها گذشته یا بیماری در آن‌ها به طور غیر قابل کنترل رشد کرده است، به انواع تغییر شکل‌های مفصلی زیر مبتلا می‌شوند:

• «بوتونیر» (‌Boutonier) که در آن نزدیک‌ترین مفصل به بند انگشت به سمت کف دست و مفصل خارجی به سمت مخالف آن خم می‌شود.
• حالت «گردن قو» (Swan - Neck) که در آن مفصل در قاعده انگشت و خارجی‌ترین مفصل خم می‌شوند در حالی که مفصل میانی صاف است.
• حالت انگشت شست اتومبیل رانی که به عنوان تغییر شکل Z هم شناخته شده است و در آن مفصل قاعده انگشت شست به سمت داخل خم می‌شود و مفصل قرار گرفته زیر ناخن به سمت عقب خم خواهد شد.
• حالت «انگشت چکشی» (Hammertoe) که در آن انگشتان پا در محل مفاصل سینه پا در قسمت میانی به سمت پایین و قسمت بالایی به بالا خم می‌شوند.

دلایل روماتیسم مفصلی کدام‌ها هستند؟

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید در صورتی ایجاد می‌شود که گلبول‌های سفید خون (به طور معمول بدن را در برابر مهاجمان خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها محافظت می‌کنند‌) وارد سینوویوم (بافت نازکی که مفاصل سینوویال را می پوشاند) شوند و باعث افزایش ضخامت سینوویوم، تورم، قرمزی، التهاب و درد در مفاصل سینوویال خواهند شد. با گذر زمان، سینوویوم ملتهب می‌تواند به غضروف و استخوان مفصل آسیب برساند و همچنین باعث تضعیف عضلات مرتبط با مفصل، رباط‌ها و تاندون‌ها شود.

پژوهشگران به طور دقیق نمی‌دانند که چه عاملی باعث حمله سیستم ایمنی به سینوویوم می‌شود، اگرچه اعتقاد بر این است که ژن‌ها و عوامل محیطی در ایجاد روماتیسم مفصلی  نقش دارند. تحقیقات نشان داده است که خطر ابتلا به این بیماری در افراد دارای ژن‌های «آنتی‌ژن لکوسیت انسانی» (HLA)، به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد. این ژن‌ها با تولید پروتئین‌های کمک‌کننده به سیستم ایمنی (شناسایی آنتی‌بادی‌های مهاجم)  پاسخ ایمنی بدن را کنترل می‌کنند.

سایر ژن‌های مرتبط با روماتیسم مفصلی شامل برخی از موارد مرتبط با سیستم ایمنی و التهاب مانند STAT4 ،TRAF1 ،C5 و PTPN 22 هستند. اما این به این معنی نیست که تنها افرادی که دارای این ژن‌ها هستند به روماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند بلکه افراد فاقد این ژن‌ها نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. بنابراین این احتمال وجود دارد که فاکتورهای محیطی نیز موجب بروز این بیماری شوند و به ویژه در افرادی که زمینه ژنتیکی  دارند ممکن است بروز بیماری بیشتر باشد. فاکتورهای محیطی ایجادکننده این بیماری شامل موراد زیر هستند:

• ویروس‌ها و باکتری‌ها (اگرچه عفونت‌های خاص ممکن است خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را حداقل به طور موقت کاهش دهد)
• هورمون‌های زنانه
• قرار گرفتن در معرض انواع خاصی از گرد و غبار و الیاف
• قرار گرفتن در معرض دود سیگار
• چاقی (چاقی همچنین باعث افزایش ناتوانی در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی می‌شود)
• سیگار کشیدن
• سابقه خانوادگی بیماری
• اتفاقات ناگوار که استرس شدیدی را برای فرد در پی داشته باشد
• برخی از خوراکی‌ها

درمان روماتیسم مفصلی

برای درمان روماتیسم مفصلی، پزشکان با کاهش علائم، کنترل التهاب، به حداقل رساندن آسیب مفاصل و اعضای بدن و بهبود عملکرد جسمی، پیشرفت بیماری را متوقف یا کُند می‌کنند. با درمان سریع و موثر، علائم اکثر افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید می‌توانند بهبود یابند و بیماران مانند گذشته به زندگی خود ادامه دهند. البته این به این معنا نیست که بیماری فرد بهبود یافته است بلکه علائم تا حدی تخفیف می‌یابند که فرد بتواند عملکرد مناسبی داشته باشد و مفاصل بیش از این آسیب نبینند.

روند تشخیص این بیماری به این ترتیب است که پزشک با بررسی سوابق بیمار و پرسش از او و بررسی علائم بیماری در فرد مانند تورم طولانی مدت مفصل و سفتی صبحگاهی مفصل که حداقل نیم ساعت طول می‌کشد صورت می‌گیرد. در مرحله بعدی پزشک با تجویز آزمایش خون و بررسی فاکتورهای روماتیسمی (RF) و «آنتی‌بادی‌های پروتئین ضد‌سیترولین» (ACPA) می‌تواند بیماری را تشخیص دهد.

روش‌های درمانی ثابت شده برای روماتیسم مفصلی شامل دارو و فیزیوتراپی هستند. اقدامات سریع و تهاجمی می‌توانند با کاهش یا قطع التهاب در سریع‌ترین زمان ممکن، به کنترل علائم و عوارض قبل از وخیم‌تر شدن بیماری کمک کنند. این روش برای پیشگیری از معلولیت ضروری است و معمولاً بیماران با داروهای ضد التهاب و گاهی اوقات با تجویز هم‌زمان بیش از یک دارو درمان می‌شوند.

در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در داروها برای درمان آرتریت روماتوئید به وجود آمده‌اند اما هنوز درمان قطعی برای آن‌ وجود ندارد. داروهایی که به عنوان «داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری» (DMARDs) شناخته می‌شوند‌ به عنوان داروهای استاندارد برای درمان این بیماری در نظر گرفته می‌شوند. این گروه از داروها (DMARDها) با کُند کردن روند پیشرفت بیماری باعث کاهش آسیب به مفصل و سایر عوارض جانبی ناشی از بیماری می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

• «انبرل» (Enbrel) یا «انتانرسپت» (Etanercept)، فاکتور از بین برنده تومور است و در بزرگسالان جهت جلوگیری از آسیب مفصل ناشی از بیماری روماتیسم مفصلی و سایر بیماری‌های روماتیسمی تجویز و به صورت تزریقی توسط خود بیمار استفاده می‌شود.
• «رمیکاد» (Remicade) یا «اینفلیکسیمَب» (Infliximab)، به بیمار تزریق می‌شود و برای درمان روماتیسم مفصلی و کند کردن روند بیماری کاربرد دارد.
• «هومیرا» (Humira) یا «ادالیمومَب» (Adalimumab) که توسط خود بیمار تزریق می‌شود و اثرات ماده‌ ایجادکننده التهاب را کاهش می‌دهد.
• «سیمزیا» (Cimzia) یا «سرتولیزامب» (Certolizumab)، بعد از سایر انواع دارویی برای بیماران روماتیسم مفصلی تجویز می‌شود و جزو داروهای خود - تزریقی است.
• «سیمپونی» یا «گولیمومَب» (Golimumab) که در برخی موارد با داروهای دیگری چون متوتروکسات به صورت هم‌زمان جهت درمان بیماری تجویز می‌شود نیز یک داروی خود - تزریقی است.

علاوه بر این‌ها، داروهای دیگری از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و کورتیکواستروئیدها (که در همین مقاله توضیح داده شدند) برای درمان درد و کاهش التهاب در بیماران روماتیسم مفصلی تجویز می‌شوند.

همچنین علاوه بر درمان متداول با داروها، روش‌های درمانی غیردارویی نیز برای درمان و بهبود بیماران روماتیسم مفصلی پیشنهاد می‌شوند که شامل درمان‌های خانگی (انجام آرام حرکات، خواب کافی، استفاده از بالش برای افزایش ارتفاع صندلی، استفاده از یخ جهت گرم و سرد کردن موضعی و خوردن غذاهای گیاهی)، فیزیوتراپی و در صورت لزوم جراحی هستند.

تفاوت اسئوآرتریت و آرتریت روماتوئید چیست؟

اگر باز کردن شیشه‌ مربا به دلیل دردناک بودن دست دشوارتر یا بالا رفتن از پله‌ها باعث درد در زانوها شوند، التهاب مفصل (آرتروز) اغلب اولین چیزی است که به ذهن فرد خطور می‌کند. دو نوع شایع آرتروز شامل استئوآرتریت و روماتیسم مفصلی می‌توانند دردهای مشابهی ایجاد کنند، اما چند تفاوت اساسی بین آن‌ها وجود دارند.

استئوآرتریت در هنگام فرسایش غضروف رخ می‌دهد. درد هنگام سایش استخوان‌ها بر روی هم ایجاد می‌شود. این نوع از درد آرتروز به تدریج و به طور متناوب طی چندین ماه یا سال به وجود می‌آید. از طرف دیگر، روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های مفاصل حمله می‌کند و باعث درد و سفتی می‌شود که ممکن است طی چند هفته یا چند ماه بدتر شود. درد مفصل همیشه اولین علامت آرتریت روماتوئید نیست و گاهی اوقات با علائم خستگی، تب، ضعف و دردهای جزئی مفصلی شروع می‌شود.

لوپوس چیست ؟

«لوپوس» (Lupus) یک نوع روماتیسم خود ایمنی است، به این معنی که آنتی‌بادی‌های بدن فرد توانایی تشخیص سلول‌های خودی را از عوامل خارجی ندارند. بر اساس تعریف بنیاد لوپوس آمریکا، این آنتی‌‌بادی‌های خودمختار به سلول‌ها و بافت‌ها حمله می‌کنند و منجر به التهاب، ایجاد ورم در مفاصل، بثورات لوپوسی، آسیب به کلیه‌ها و سایر مشکلات جسمی می‌شوند.

لوپوس همچنین می‌تواند منجر به افزایش مرگ و میر افراد شود چرا که بیماران مبتلا به این نوع از روماتیسم، در معرض ابتلا به سایر بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی، انواع عفونت‌ها و التهابات کلیه هستند. این نوع روماتیسم مزمن در تمام طول عمر فرد حضور داشته و تقریباً همه سیستم‌های یک اندام را در بدن تحت تأثیر قرار می‌دهد، اگرچه تاثیر آن در افراد مختلف متفاوت است. این نوع از روماتیسم یک بیماری مسری نیست. چندین نوع لوپوس وجود دارد که شامل انواع زیر هستند:

• «لوپوس آریتماتوز سیستمیک» (Systemic Lupus Erythematosus): حدود ۷۰ درصد از بیماران لوپوس مبتلا به این نوع خاص از بیماری هستند. به همین دلیل رایج‌ترین نوع لوپوس است. در برخی از مردم بیماری خفیف بوده و شامل تحریکات پوستی و درد مفاصل است اما در برخی دیگر می‌تواند منجر به التهابات کلیوی و عوارض دیگری تحت عنوان «لوپوس نفریت» (Lupus Nephritis) شود.
• «اوپوس آریتماتوز پوستی» (Cutaneous Lupus Erythematosus): این شکل از لوپوس به صورت بثورات در پوست ایجاد می‌شود. شایع‌ترین شکل لوپوس اریتماتوی پوستی دیسکوئید به صورت بثورات جوش مانند و پوسته پوسته است که خارش ندارد. حدود ۱۰ درصد از بیماران لوپوس دیسکوئید می‌توانند به لوپوس آریتماتوی سیستمی نیز مبتلا شوند.
• «لوپوس آریتماتوز ناشی از دارو» (Drug - Induced Lupus Erythematosus): برخی از داروها می‌توانند شرایطی بسیار شبیه به لوپوس ایجاد کنند و در نتیجه موجب علائمی مانند جوش‌های پوستی، آرتروز، ریزش مو و تب شوند.
• «لوپوس نوزادی» (Neonatal Lupus): اگرچه لوپوس نوزادی جزء انواع بیماری‌های لوپوسی دسته‌بندی می‌شود اما این بیماری ناشی از انتقال آنتی‌بادی‌های خودمختار از مادر مبتلا به لوپوس به جنین است و عمدتا باعث علائم موقتی می‌شود. برخی از نوزادان با علائمی مانند بثورات پوستی، مشکلات کبدی یا مشکل در تعداد گلبول‌های سفید متولد می‌شوند. اما این علائم طی چند ماه ناپدید خواهند شد و هیچ اثر ماندگاری بر جای نمی‌گذارند.

لوپوس یک بیماری مزمن و طولانی مدت است. با این حال، بیشتر افراد به طور مداوم علائم را تجربه نمی‌کنند. در عوض، زمان‌های مختلفی وجود دارد که علائم بیماری ظاهر می‌شوند. مدت زمان عود بیماری در بیماران مختلف متفاوت است و راهی برای پیش‌بینی زمان عود بیماری وجود ندارد و ممکن است از چند روز تا چند هفته متغیر باشد. ممکن است برخی از بیماران فقط التهابات پوستی و مفصلی را تجربه کنند در حالی که برخی دیگر علائم شدیدتری مانند مشکلات کلیوی نیز دارند.

علائم لوپوس چیست؟

اکثر بیماران مبتلا به این نوع روماتیسم خاص، در برخی موارد دچار درد مفصل همراه با التهاب، نوعی بثورات پوستی و خستگی مفرط می‌شوند. البته توجه به این نکته مهم است که در بیماران لوپوس، علائم و شدت بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و علائم جدید می‌توانند در هر زمان ظاهر شوند. با توجه به اینکه استرس ممکن است از عملکرد صحیح سیستم ایمنی جلوگیری کند و شرایط استرس عاطفی یا جسمی مانند جراحی، باعث تشدید لوپوس می‌شوند. علائم رایج این بیماری در زیر ذکر شده‌اند:

• تب
• سردرد
• حساسیت به نور خورشید
• کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون (آنِمی)
• تورم دست‌ها، بازوها، پاها و اطراف چشم (اِدِم)
• زخم‌های دهان یا بینی
• ریزش مو
• لخته شدن خون
• «سندرم رینود» (Raynaud's Syndrome)، که در آن عروق خونی کوچک در انگشتان دست و پا اسپاسم می‌کنند و خصوصا در هوای سرد باعث محدود شدن گردش خون در بدن می‌شوند.

در بسیاری از خانم‌های مبتلا به لوپوس این بیماری در دوره قبل از پریود آن‌ها تشدید می‌شود. استروژن در حدود روز 14 سیکل قاعدگی به اوج خود می‌رسد، اما مدتی طول می‌کشد تا این عامل موجب تشدید بیماری شود. لوپوس همچنین می‌تواند در حین بارداری یا کمی بعد از آن تشدید شود.

دلایل لوپوس کدام ها هستند؟

بر اساس تحقیقات عامل لوپوس هنوز به طور دقیق مشخص نیست و یک بیماری چند عاملی به نظر می‌رسد. پژوهشگران گمان می‌کنند که ژن‌ها و سایر عواملی که فرد در طول زندگی در معرض آن‌ها قرار می‌گیرد منجر به بروز این نوع روماتیسم خاص می‌شوند. اما صرفاً دارا بودن استعداد ژنتیکی برای بروز این بیماری، به این معنی نیست که فرد حتما به آن مبتلا می‌شود. علل بروز لوپوس به ترتیب اهمیت در ادامه بیان شده‌اند:

• ژنتیک: پژوهشگران بر این باورند که زمینه ژنتیکی می‌تواند از عوامل ایجاد این بیماری باشد. بر اساس تحقیقات بنیاد لوپوس آمریکا ده‌ها تنوع ژنتیکی مرتبط با این بیماری یافت شده‌اند که می‌توانند شدت این بیماری را در افراد مختلف با ژنتیک متفاوت تغییر دهند. به این معنا که این بیماری ارثی است و می‌تواند از والدین به فرزندان منتقل شود.
• عوامل محیطی: فاکتورهای محیطی ممکن است ریسک ابتلا به لوپوس را در افراد افزایش دهند. به عنوان مثال قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند موجب بثورات و جوش‌های لوپوسی و فعال شدن لوپوس سیستمیک شود. سایر عوامل محیطی که ممکن است موجب بروز لوپوس شوند شامل برخی از داروها، عفونت‌های ویروسی، خستگی، استرس و هر چیزی هستند که ممکن است باعث استرس جسمی در بدن شوند (مانند جراحی، آسیب‌های جسمی، آسیب‌دیدگی، بارداری یا زایمان).
• هورمون‌ها: بروز لوپوس در خانم‌ها بسیار بیشتر از مردان است که یکی از دلایل این امر ممکن است افزایش سطح استروژن در زنان باشد که هنوز به طور دقیق در تحقیقات اثبات نشده ‌است.

درمان لوپوس چیست؟

روماتولوژیست‌ها به طور معمول لوپوس را با انواع دارو‌ها کنترل می‌کنند، همچنین رژیم‌های غذایی درمانی خاصی متناسب با شرایط هر بیمار تجویز می‌شوند. تشخیص لوپوس می‌تواند بسیار چالش برانگیز باشد. به این دلیل که علائم ممکن است طیف گسترده‌ای از بثورات خفیف و آرتروز گرفته تا نارسایی کلیه و تشنج را شامل باشند به همین دلیل می‌توانند با برخی از بیماری‌ها مانند عفونت یا سرطان اشتباه گرفته شوند. برای تشخیص این نوع از روماتیسم، پزشکان بیمار را معاینه می‌کنند و به شرح حال بیمار گوش می‌دهند.

پس از بررسی سوابق پزشکی و شرایط فیزیکی بیمار جهت مشاهده علائم لوپوس، پزشک برای بیمار آزمایش خون می‌نویسد تا از حضور آنتی‌بادی‌های مرتبط با این بیماری مطمئن شود. به عنوان مثال آنتی‌بادی‌های ضد هسته‌ای (به هسته سلول متصل و موجب مرگ سلول خواهند شد)، در نتایج آزمایش خون ۹۷ درصد از بیماران مبتلا به این نوع روماتیسم دیده می‌شوند. اما با این حال سابقه پزشکی افراد و علائم بیماری و ظاهر بیمار در تشخیص آن دارای اهمیت بیشتری از آزمایش خون است.

تست‌های دیگری با توجه به علائم بیمار جهت تشخیص بهتر بیماری تجویز می‌شوند مانند تصویربرداری اشعه x یا «نوار قلب» (Echocardiograms) که برای بررسی مایع در اطراف ریه‌ها و قلب هستند. در صورتی که پزشک به نفریت مشکوک باشد باید «نمونه برداری» (Biopsy) از بافت کلیه‌های بیمار صورت گیرد. تشخیص درست و به‌موقع می‌تواند از بروز عوارض دیگر جلوگیری کند.

در درمان دارویی لوپوس بسیاری از بیماران با علائم خفیف لوپوس مانند درد و یا بثورات پوستی می‌توانند با مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن درمان شوند. سایر داروهایی که برای درمان لوپوس استفاده می‌شوند شامل داروی ضد مالاریا (هیدروکسی کلروکین) است که سیستم ایمنی بدن را متعادل می‌کند و «بلیمومَب» (Belimumab) که یک داروی هدفمند بیولوژیک است (به این معنی که از منابع طبیعی ساخته می‌شود).

همچنین در صورتی که سایر اندام‌ها از جمله کلیه‌ها در این بیماری درگیر شوند، برخی از داروهای مورد استفاده در شیمی‌درمانی و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند «سیتوکسان» (Cytoxan) ممکن است برای کمک به کاهش التهابات کلیه و درمان این گروه از بیماران (مبتلا به لوپوس نفریت) تجویز شوند.

گرچه امروزه بیماری لوپوس بیش از گذشته قابل درمان است، اما این بیماری همچنان می‌تواند تهدید کننده زندگی افراد باشد. بعد از اینکه افراد تشخیص داده شدند و شروع به درمان کردند، برای انجام آزمایش خون و کنترل گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز و سطح پلاکت‌ها، باید به طور مرتب به روماتولوژیست خود مراجعه کنند. در بیماران نفریت خطر از دست دادن کلیه‌ها در صورت عدم مراجعه منظم به پزشک وجود دارد.

درمان غیر دارویی این نوع روماتیسم خاص شامل تغییر سبک زندگی و استفاده از رژیم‌های غذایی و خواب کافی کمک کننده هستند. هیچ رژیم لوپوس خاصی وجود ندارد اما استفاده از غذاهایی که با التهاب مقابله می‌کنند می‌تواند برای بیمار مفید باشند. سبزیجات تازه مانند سبزیجات با برگ تیره، غلات سبوس‌دار و پروتئین ماهی و لوبیا و پرهیز از مصرف قند، چربی‌های ناسالم و غذاهای فراوری شده می‌توانند جهت بهبود این بیماری مفید باشند.

فیبرومیالژیا چیست؟

«فیبرومیالژیا» (Fibromyalgia) نوعی اختلال مزمن (طولانی مدت) است که با درد و حساسیت در بدن و همچنین خستگی مشخص می‌شود. این حس گاهی اوقات به عنوان یک درد عضلانی ثابت توصیف می‌شود. فیبرومیالژیا اغلب به عنوان یک نوع روماتیسم یا مانند آرتروز شناخته می‌شود. اما برخلاف آرتروز و شرایط مربوط به آن، باعث آسیب به مفاصل، عضلات یا سایر بافت‌ها نمی‌شود. این نوع روماتیسم یک بیماری پیش‌رونده نیست، به این معنی که با گذشت زمان شرایط بیماری بدتر نخواهد شد.

هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد بلکه فقط با استفاده از برخی از داروها علائم بیماری کاهش یافته و سطح زندگی بیمار بهبود می‌یابد. بر اساس مطالعه‌ای که در مجله «گفتگو در نوروساینس پزشکی» (Dialogues In Clinical Neuroscience) منتشر شده است، فیبرومیالژیا به خودی خود باعث ناتوانی یا کوتاه شدن طول عمر افراد و همچنین باعث آسیب به عضلات یا اعضای بدن و یا مستقیماً باعث مرگ نمی‌شود.

با این حال، خطر اضطراب و افسردگی در بین افراد مبتلا به فیبرومیالژیا بیشتر است، که ممکن است باعث افزایش خطر خودکشی در افراد شود. افراد مبتلا به این نوع از روماتیسم ممکن است به بیماری‌های دیگری مثل دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و فشار خون بالا مبتلا شوند که همه این بیماری‌ها می‌توانند افراد را به مرگ غیر مستقیم بر اثر فیبرومیالژیا نزدیک کنند. بسیاری از افراد مبتلا به فیبرومیالژیا سال‌ها با درد گسترده و خستگی ناتوان‌کننده زندگی می‌کنند.

در نتیجه، این بیماری منجر به ناتوانی می‌شود و فرد در هنگام تلاش برای انجام فعالیت‌های روزمره، دچار چالش‌های بسیاری خواهد شد. عوارض این بیماری می‌توانند شامل درد مداوم، خستگی و کمبود خواب باشند که زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بسیاری از افراد از کار کردن در محیط کار و انجام فعالیت در منزل ناتوان می‌شوند زیرا علائم این بیماری اغلب به اشتباه کم‌کاری یا تنبلی تعبیر می‌شود. عوارض این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشند:

• مه ذهنی: برخی از افراد مبتلا به فیبرومیالژیا حافظه پایدار و مشکلات شناختی را تجربه می‌کنند که توانایی تمرکز را در  آن‌ها مختل می‌کند.
• بستری در بیمارستان: افراد مبتلا به این نوع روماتیسم تقریباً دو برابر دیگران به دلایل مختلف در بیمارستان بستری می‌شوند.
• افسردگی: افراد مبتلا به فیبرومیالژیا  3 برابر بیش از دیگران دچار افسردگی اساسی می‌شوند، این امر غربال‌گری سلامت روان را بسیار مهم می‌کند.‌
• مرگ بر اثر خودکشی یا آسیب: خطر مرگ بر اساس این دو عامل به طور کلی بیشتر از سایر دلایل است، اگرچه خطر مرگ در بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا بیش از سایر افراد نیست.

علائم فیبرومیالژیا چه هستند؟

این نوع روماتیسم با علائم شاخص ایجاد درد و حساسیت گسترده در بدن و همچنین خستگی شناخته شده است. از آنجایی که علائم فیبرومیالژیا با بسیاری از بیماری‌های دیگر همپوشانی دارد، تشخیص آن دشوار است. در واقع، غیر معمول نیست که فرد قبل از تشخیص فیبرومیالژیا به چندین پزشک مراجعه کند و آزمایشات پزشکی زیادی انجام دهد تا وجود سایر بیماری‌های مشابه در بیمار رد شود.

هیچ آزمایش خاصی وجود ندارد که بتواند به طور قطعی فیبرومیالژیا را تشخیص دهد. با این حال، پزشک ممکن است برای رد سایر بیماری‌ها آزمایش خون را برای بیمار تجویز کند. به عنوان مثال، آزمایش شمارش کامل خون (CBC) شرایطی مانند کم‌خونی را که ممکن است باعث ضعف و خستگی در فرد شود را می‌تواند رد کند. علائم رایج این نوع بیماری روماتیسمی ‌در ادامه ذکر شده‌اند:

• مشکلات خواب
• مشکلات حافظه یا تمرکز
• سرگیجه
• بی‌حسی و گزگز دست و پا
• حساسیت به نور شدید یا صداهای بلند
• انواع سردرد
• مشکلات لوله گوارش
• خشکی چشم یا خشکی دهان

دلایل فیبرومیالژیا چیست؟

محققان به طور دقیق نمی‌دانند چه عواملی باعث فیبرومیالژیا می‌شوند، اما به نظر می‌رسد که  این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سیستم عصبی مرکزی بدن، درد را به درستی پردازش نمی‌کند. اگرچه به نظر می‌رسد که درد در این بیماری از نقاط خاصی از بدن احساس می‌شود اما در حقیقت این درد از مغز و به ویژه سیستم عصبی مرکزی منشأ می‌گیرد. این نوع روماتیسم یک نوع بیماری خودایمنی نیست.

علائم فیبرومیالژیا اغلب پس از ضربه فیزیکی یا روحی مانند یک اتفاق دردآور در زندگی مثل بیماری، جراحی، عفونت و آسیب دیدگی شروع می‌شود. تحریک مکرر ممکن است باعث تغییرات مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا شود، که منجر به افزایش مواد شیمیایی معروف به انتقال دهنده‌های عصبی می‌شوند که انتقال درد را انجام می‌دهند. گیرنده‌های واقعی درد در مغز نیز ممکن است دستخوش تغییراتی شوند که نوعی حافظه موقت ایجاد می‌کنند و آن‌ها را به واکنش بیش از حد نسبت به سیگنال‌های درد سوق می‌دهند.

ژنتیک نیز ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشد. بروز فیبرومیالژیا در خانواده‌هایی که یکی از بستگان با این اختلال وجود دارد محتمل‌تر است. اما بر اساس پژوهش‌های کالج آمریکایی روماتولوژی، ژن‌ها مسئول بروز این بیماری نیستند.

درمان فیبرومیالژیا چیست؟

متخصصان بسیاری، بیماری فیبرومیالژیا را درمان می‌کنند. برخی از پزشکان عمومی یا متخصصان بیماری‌های داخلی می‌توانند این بیماری را تشخیص دهند و برای درمان آن اقدام کنند. سایر تخصص‌های پزشکی که به طور معمول قادر به درمان این بیماری هستند شامل پزشکان روماتولوژیست، نورولوژیست (که به درمان مغز و سیستم عصبی کمک می‌کنند) و متخصصان درد (که انواع درد مرتبط با بیماری‌ها خصوصا فیبرومیالژیا را درمان می‌کنند) هستند.

قبل از تعیین وقت با هر یک از این متخصصان، از آن‌ها بپرسید که آیا آن‌ها فیبرومیالژیا را درمان می‌کنند؟ همه روماتولوژیست‌ها، متخصصان مغز و اعصاب یا متخصصان کنترل درد در مورد فیبرومیالژیا آگاهی ندارند. فیبرومیالژیا اغلب با ترکیبی از رویکردها به بهترین وجه ممکن درمان می‌شود. برای بسیاری از افراد، انواع خاصی از داروهای تجویزی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. برای برخی دیگر، داروها تأثیر کمی دارند. عوارض جانبی داروها در مورد همه افراد می‌تواند وجود داشته باشد.

در مورد درمان دارویی فیبرومیالژیا می‌توان گفت که هیچ داروی خاصی برای درمان همه علائم بیماری موثر نیست. با این حال برخی از داروهای تجویز شده می‌توانند به کاهش درد بیماری و بهبود خواب کمک کنند که این به نوبه خود به رفع خستگی در بیماران مبتلا کمک می‌کند. تاکنون سه داروی تأیید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به طور خاص برای درمان فیبرومیالژیا تجویز شده است که شامل:

• «دولوکستین» ( Duloxetine): این دارو که برای بسیاری از بیماری‌های مزمن ماهیچه‌ها و مفاصل، استئوآرتریت، درد عصبی و همچنین فیبرومیالژیا تجویز می‌شود با افزایش مقادیر سروتونین و نوراپی نفرین که از مواد طبیعی مغز هستند، موجب بهبود بیماری می‌شوند.
• « پره‌گابالین» ( Pregabalin): پرگابالین یک داروی ضد صرع است که به آن داروی ضد انعقاد نیز گفته می‌شود. این دارو با کاهش سرعت تکانه‌های مغز که باعث تشنج می‌شوند، عمل می‌کند. از این دارو برای درمان درد ایجاد شده توسط فیبرومیالژیا استفاده می‌شود.
• «میلناسیپارین» (‌‌Milnacipran): از این دارو برای درمان دردهای مزمن در فیبرومیالژیا استفاده می‌شود.

هر‌یک از این داروها عملکرد متفاوتی دارند، بنابراین با پزشک خود صحبت کنید و درباره شرایط و علائم بیماری صحبت کنید. همچنین قبل از شروع مصرف داروی تجویز شده مربوط به بیماری، پزشک ممکن است داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن را تجویز کند. اگرچه این داروها ممکن است منجر به کاهش درد به صورت موقت شوند اما ممکن است به علت احتمال وابستگی به مسکن خاص به مرور درد بیمار بدتر شود. همچنین ممکن است پزشک داروهای شل‌کننده عضلات را برای تسکین درد پیشنهاد کند.

درمان‌های جایگزین و مکمل‌های فیبرومیالژیا می‌توانند شامل ورزش کردن، کاهش استرس، ذهن‌آگاهی، رژیم غذایی سالم، مکمل‌ها، طب سوزنی، کپسایسین موضعی، ماساژ، بازخورد زیستی، کایروپراکتیک (جابه‌جا کردن ستون فقرات) که در ادامه درباره تاثیرات هرکدام بر بیماری فیبرومیالژیا صحبت کرده‌ایم.

ورزش‌ کردن

طبق تحقیقات کالج روماتولوژی آمریکا، ورزش بدنی موثرترین درمان فیبرومیالژیا است. حرکات کششی ملایم و ورزش‌های هوازی می‌توانند درد را تسکین دهند و از ضعف در اثر کمبود ورزش جلوگیری کنند که خود می‌تواند باعث بهبود خواب شود. بهترین روش برای تحرک بدنی در مبتلایان به فیبرومیالژیا این است که به آرامی و آهسته پیش بروند. به طور کلی، کار با یک فیزیوتراپ یا کاردرمان می‌تواند در شروع یک رژیم ورزشی مفید باشد.

کاهش استرس

برخی دیگر از روش‌هایی که ممکن است علائم فیبرومیالژیا را بهبود بخشند، شامل کاهش استرس است که یکی از راه‌های ممکن برای آن انجام مشاوره است. گفتگو با یک درمان‌گر می‌تواند به تقویت خودباوری نسبت به توانایی‌های شما کمک کند و راهکارهایی برای مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا به شما یاد دهد.

ذهن‌آگاهی

نشان داده شده است که مراقبه ذهن‌آگاهی باعث کاهش استرس، افسردگی، اضطراب و تأثیر بر بهبود علائم فیبرومیالژیا مانند بهبود خستگی و خواب می‌شود. ذهن‌آگاهی عملی تامل برانگیز است که بر آگاهی لحظه به لحظه به عنوان وسیله‌ای برای عمل‌ کردن در حوادث استرس‌زا تأکید دارد.

رژیم غذایی سالم

مانند سایر افراد جامعه مبتلایان به فیبرومیالژیا باید غذاهایی مصرف کنند که به سلامتی بدن آن‌ها منجر شود از جمله میوه‌ها، سبزیجات، غلات کم روغن، روغن‌های سالم، حبوبات و پروتئین‌های با چربی کم (مرغ و ماهی). به علاوه تحقیقات نشان داده‌اند که اکسی‌ توسین‌ها در رژیم غذایی باعث تحریک اعصاب مغز می‌شوند. پرهیز از مصرف غذاهای حاوی این مواد باعث بهبود علائم در فرد مبتلا می‌شود. مونوسدیم گلوتامات یکی از انواع اکسی‌ توسین‌ها است که در غذاهای آماده جهت شیرین ‌کردن آن‌ها استفاده ‌می‌شوند.

مکمل‌ها

برخی مکمل‌های ویتامینی و گیاهی نیز ممکن است به علائم فیبرومیالژیا کمک کنند، به عنوان مثال، مشخص شده است که سطح ویتامین D و منیزیم در افراد مبتلا به این بیماری پایین است. به نظر می‌رسد که ویتامین D بر عملکرد عصب و عضله تاثیر دارد، و برخی مطالعات نشان داده‌اند که سطح پایین ویتامین D ممکن است با درد مزمن فیبرومیالژیا مرتبط باشد. طبق مقاله منتشر شده در آگوست 2020 در مجله علمی Nutrients، مصرف مکمل ویتامین D یک روش نسبتاً بی‌خطر است و می‌تواند پس از گفتگو با پزشک و احتمالاً اندازه‌گیری سطح ویتامین D در بیمار آغاز شود.

طب سوزنی

طب سوزنی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمان درد مزمن و مبتنی بر اقدامات پزشکی باستان در چین است. چندین مطالعه در مورد تاثیر مثبت طب سوزنی به عنوان یک داروی طبیعی برای علائم فیبرومیالژیا انجام شده است.

کپسایسین موضعی

کپسایسین از گیاهان فلفل تهیه می‌شود و می‌تواند یک درمان طبیعی برای تسکین درد فیبرومیالژیا باشد. وقتی کپسایسین در ناحیه‌ای دردناک از بدن قرار می‌گیرد، ترشح ماده‌ای شیمیایی در بدن به نام ماده P را تحریک می‌کند. با کم شدن ماده P، احساس درد کاهش می‌یابد.

ماساژ

یکی دیگر از انواع رویکردهای جایگزین و تکمیل ‌کننده درمان که می‌تواند در فیبرومیالژیا مورد استفاده قرار گیرد ماساژ درمانی است. به طور کلی، به نظر می‌رسد ماساژ درمانی به انواع درد عضلانی از جمله فیبرومیالژیا کمک می‌کند و بی‌خطر است.

بازخورد زیستی یا بیوفیدبک

یک روش درمانی جایگزین است که با استفاده از برقراری ارتباط بین ذهن و بدن به بیمار کمک می‌کند تا درد مزمن خود را با قدرت ذهن کنترل کند. وقتی بیوفیدبک همراه با سایر روش‌های درمانی استفاده شود برای بسیاری از شرایط دردناک مفید خواهد بود.

کایروپراکتیک یا جابه‌جا کردن ستون فقرات

طب کایروپراکتیک نوعی روش درمانی است که با استفاده از دست‌کاری ستون فقرات و تنظیم مجدد آن، درد فیبرومیالژیا را بهبود می‌بخشد و باعث بهبود عملکرد می‌شود و بهبود طبیعی را در بدن ایجاد می‌کند. بیشتر تحقیقات نشان می‌دهند که ممکن است برای تسکین کمردرد، درد گردن یا سردرد موثر باشد.

آرتریت عفونی چیست؟

«آرتریت عفونی» (Infectious Arthritis) یک نوع روماتیسم یا آرتریت ناگهانی است که به علت عفونت توسط عامل ویروسی یا باکتریایی یا قارچی می‌تواند سریع و به طور دائم به مفاصل صدمه بزند. آرتریت عفونی درد مفاصل، سفتی و تورم مفصل را شامل می‌شود.
این عفونت‌ها ممکن است از طرق مختلفی که در زیر بیان شده‌اند منتقل شوند:

• پخش شدن از طریق جریان خون ناشی از عفونت در قسمت دیگری از بدن مانند ریه‌ها در هنگام ذات الریه
• از طریق زخم مجاور
• بعد از جراحی، تزریق یا ضربه

هنگامی که عفونت به مفصل رسید، می‌تواند علائم التهاب مفصلی را ایجاد کند که اغلب با تب و لرز همراه است. بسته به نوع عفونت، یک یا چند مفصل ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. شایع‌ترین مفصلی که تحت تأثیر عفونت باکتریایی قرار دارد، مفصل زانو است. مفاصل کوچک، مانند مفصل انگشتان دست و پا، به احتمال زیاد پس از عفونت ویروسی یا پس از آسیب مستقیم، مانند گزش حشرات، آلوده می‌شوند.

در افرادی که از داروهای وریدی استفاده می‌کنند، ممکن است مفاصل ستون فقرات یا استخوان جناغ (استخوان پهن وسط دنده‌ها) درگیر شوند. افرادی که قبلاً به آرتریت روماتوئید یا بیماری مفصلی دیگری مبتلا شده‌اند، بیشتر در معرض آرتروز عفونی قرار دارند. باکتری‌های خاصی می‌توانند نوعی آرتریت عفونی به نام آرتریت انفعالی (آرتریت واکنشی) ایجاد کنند که به نظر می‌رسد ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به باکتری‌ها باشد، نه خود عفونت. در آرتریت انفعالی، التهاب مفصل هفته‌ها یا ماه‌ها بعد از عفونت در بدن ایجاد می‌شود.

آرتریت واکنشی معمولاً پس از عفونت دستگاه تناسلی و دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد. افرادی که مفاصل مصنوعی دارند باید توجه ویژه‌ای به جلوگیری از ابتلا به آرتروز عفونی داشته باشند. این افراد می‌توانند با مطلع کردن پزشک و دندان پزشک خود احتمال ابتلا به این نوع روماتیسم را کاهش دهند. ممکن است به افرادی که مفصل مصنوعی در بدن خود دارند گفته شود که قبل از انجام خدمات دندان پزشکی از آنتی‌بیوتیک برای پیش‌گیری از عفونت استفاده کنند.

به علاوه این افراد باید علائم آرتروز عفونی مانند احساس درد، تورم یا گرما در مفصل را بشناسند تا به محض مشاهده به پزشک خود اطلاع دهند. همچنین افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند مانند مبتلایان به ایدز، دیابت یا بیماران خاص که از داروهای استروئیدی استفاده می‌کنند ممکن است خطر ابتلا به بیماری در آن‌ها بالا باشد بنابراین بهتر است با پزشک خود مشورت کنند تا در صورت نیاز برای آن‌ها آنتی‌بیوتیک تجویز شود.

این افراد بهتر است به طور منظم مفاصل و پوست خود را برای بررسی علائم عفونت چک کنند. به علاوه افراد مبتلا به دیابت بهتر است توجه ویژه‌ای به پاهای خود داشته باشند تا در صورت ایجاد زخم که می‌تواند منجر به بروز عفونت شود بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهند.

علائم آرتریت عفونی چه هستند؟

علائم این بیماری بسته به نوع علت می‌توانند متفاوت باشند. اگر پزشک مشکوک باشد که علائم مفصل بیمار مربوط به عفونت باکتریایی است، احتمالاً مایعات را با استفاده از یک سوزن از مفصل آسیب دیده خارج کرده و در آزمایشگاه بررسی می‌کند. علائم اصلی در این نوع روماتیسم عفونی شامل موارد زیر هستند:

• درد و سفتی مفصل، به طور معمول در زانو، شانه، مچ پا، انگشت، مچ دست یا مفصل ران
• گرما و قرمزی در اطراف مفصل
• تب و لرز
• بثورات پوستی

سایر علائم این بیماری بسته به علت آرتریت عفونی می‌توانند متفاوت باشند مثلا در بیماری لایم در صورتی که به بثورات پوستی بی‌توجهی شود و التهاب و عفونت ناشی از گزش کَنه درمان نشود ممکن است منجر به عفونت و التهاب مفاصل شده و آرتریت عفونی را به دنبال داشته باشد یا در بیماری سوزاک که نوعی عفونت باکتریایی مقاربتی است، می‌تواند موجب بثورات پوستی و تب شود که حدودا یک سوم افراد مبتلا به این بیماری درد مفصلی را گزارش کرده‌اند.

همچنین در عفونت‌های استافیلوکوکی (که از طریق بریدگی، شکستگی یا غذای آلوده منتقل می‌شوند) باکتری می‌تواند در جریان خون پخش شده و منجر به عفونت مفاصل و التهاب و درد در مفاصل شود. این بیماری جدی است زیرا در صورت عدم یافتن سریع عفونت و درمان آن، آسیب به مفصل ممکن است طی چند روز ایجاد شود.

همچنین در بیماری سِل که عفونت ناشی از نوعی باکتری است معمولاً ریه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند، اما می‌تواند قسمت‌های دیگر بدن از جمله دستگاه گوارش، اعصاب، سیستم لنفاوی و پوست و همچنین استخوان‌ها و مفاصل را تحت تأثیر قرار دهد. آرتروز ناشی از سل معمولاً ستون فقرات یا مفاصل بزرگ مانند لگن یا زانو را دچار مشکل می‌کند. این نوع روماتیسم عفونی می‌تواند عامل ویروسی داشته باشد که انواع ویروس‌ها را شامل می‌شوند.

از جمله ویروس‌هایی که ممکن است باعث آرتریت عفونی شوند شامل سرماخوردگی، عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، هپاتیت، پارو ویروس، سرخچه و اوریون هستند. در این صورت بسیاری از مفاصل می‌توانند به طور همزمان تحت تأثیر قرار گیرند. علائم آرتریت عفونی ویروسی می‌تواند شبیه علائم آرتریت روماتوئید باشد. با این حال، در صورت برطرف شدن بیماری ایجاد کننده مشکل، علائم آرتروز ویروسی معمولاً طی چند روز یا چند هفته از بین می‌روند.

درمان آرتریت عفونی چیست؟

از آنجا که بسیاری از عفونت‌های باکتریایی ممکن است غضروف اطراف مفاصل را به طور دائمی از بین ببرند، مفصل آلوده به باکتری باید سریعاً با آنتی‌بیوتیک درمان شود. عفونت‌های ویروسی به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهند و بیشتر آن‌ها به خودی‌خود از بین می‌روند. با این حال، درمان‌ ضد ویروسی برای برخی از عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت C و HIV در دسترس است. از آسپرین یا ایبوپروفن می‌توان برای تسکین درد و تورم در طول مدت زمان از بین رفتن عفونت استفاده کرد. عفونت‌های ویروسی معمولاً آسیب مفصلی ایجاد نمی‌کنند.

اگر عفونت باکتریایی وجود داشته باشد، بیمار احتمالاً در بیمارستان بستری خواهد شد تا مفصل آلوده تخلیه شود، ممکن است آنتی‌بیوتیک به صورت وریدی (داخل ورید) تزریق شود یا بیمار می‌تواند به مفصل استراحت دهد. در برخی موارد ممکن است برای برداشتن بافت آسیب‌دیده از مفصل، جراحی لازم باشد و یا اگر مفصل از قبل آسیب جدی دیده باشد، ممکن است برای بازسازی نیاز به جراحی باشد.

آرتریت واکنشی ممکن است با داروهای دیگر درمان شود، اما تنها پس از بهبود عفونت این امر ممکن است. داروهایی که برای آرتریت واکنشی تجویز می‌شوند شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)، کورتیکواستروئیدها، متوترکسات و سولفاسالازین هستند. در حالی که مفصل در حال بهبودی از عفونت است، ممکن است لازم باشد برای مدت کوتاهی با مهاربند یا آتل بی‌حرکت شود. هر چند در اسرع وقت، ورزش و فیزیوتراپی برای بازگرداندن قدرت و تحرک توصیه می‌شود.

آرتریت پسوریازیس چیست؟

«آرتریت پسوریازیس» (Psoriatic arthritis) نوعی آرتریت (آرتروز) التهابی است که برخی از افراد مبتلا به پسوریازیس (یک نوع التهاب پوستی که با زخم و لکه‌های پوستی همراه است) را مبتلا می‌کند، یکی از انواع روماتیسم که باعث تجمع سریع سلول‌های پوستی می‌شود. افراد مبتلا به آرتریت پسوریازیس هم مشکلات پوستی و هم مفصلی را تجربه می‌کنند. علائم بسته به مورد مبتلا ممکن است متفاوت باشد.

معمولا مشکلات پوستی در ابتدای بیماری ایجاد می‌شوند و علائم آرتریتی سپس در بدن فرد بیمار رخ می‌دهند. اما مشکلات مفصلی می‌توانند گاهاً بدون علائم پسوریازیس از بین بروند. هیچ درمانی برای آرتروز پسوریازیس وجود ندارد، اما روش‌های درمانی زیادی برای کاهش ناراحتی و آسیب مفصل در دسترس هستند. انواع مختلفی از آرتریت پسوریازیس وجود دارند که در ادامه به توضیح آن‌ها پرداخته‌ایم.

• «آرتریت پسوریازیس متقارن» (SymmetricPsoriatic Arthritis): همان‌طور که از نام بیماری پیداست، این نوع روماتیسم به طور همزمان بر مفاصل دو طرف بدن بیمار تأثیر می‌گذارد. حدود نیمی از افراد مبتلا به آرتریت پسوریازیس مبتلا به نوع متقارن هستند.
• «آرتریت پسوریازیس نامتقارن» (Asymmetric Psoriatic Arthritis): در نوع نامتقارن، مشکلات در دو طرف بدن در مفاصل یکسان  ایجاد نمی‌شوند.
• «اسپوندیلیت» (Spondylitis): این حالت از آرتریت پسوریازیس با درد و سفتی در گردن و ستون فقرات مشخص می‌شود.
• «آرتریت موتیلان»(Arthritis Mutilans): در افراد مبتلا به آرتریت موتیلان در مفاصل کوچک انتهای انگشتان دست و پا تغییر شکل دیده می‌شود. این نوع روماتیسم شدیدترین نوع آرتریت پسوریازیس محسوب می‌شود، اما فقط بر روی حدود 5 درصد از افراد مبتلا به این بیماری تاثیر می‌گذارد.
• «آرتروز پسوریازیس دیستال» (Distal Psoriatic Arthritis): این بیماری باعث التهاب و سفتی در نزدیکی انتهای انگشتان و انگشتان پا می‌شود، در عین حال ناخن‌ها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم آرتریت پسوریازیس چه هستند؟

آرتریت پسوریازیس ممکن است طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند. همه افراد مبتلا به این بیماری مشکلات یکسانی را تجربه نمی‌کنند و برخی از بیماران دارای علائم و نشانه‌های متفاوت و شدیدتری هستند. بیشتر افراد در ابتدا با مشکلاتی در پوست خود روبرو می‌شوند و سپس، سال‌ها بعد، متوجه مشکلات مفاصل می‌شوند. شدت علائم در این بیماری بسیار متفاوت است. بعضی از افراد علائم خفیف دارند‌، در حالی که دیگران درد ناتوان کننده‌ای را تجربه می‌کنند که زندگی روزمره آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم ممکن است همیشگی و یا گاهی متناوب باشند (در زمان‌هایی ظاهر شوند و سپس از بین بروند). شناخت علائم آرتریت پسوریازیس مهم است، زیرا شروع زودتر درمان ممکن است خطر آسیب به مفاصل را کاهش دهد. برخی از علائم رایج آرتروز پسوریازیس عبارتند از:

• مفاصل دردناک و متورم: بیمار ممکن است درد یا تورم مفصلی را در یک یا دو طرف بدن خود تجربه کند. هر مفصلی می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد، اما آرتروز پسوریازیس معمولاً روی مفاصل بزرگ اندام‌های تحتانی، مانند زانو یا مچ پا تأثیر می‌گذارد. درد ممکن است صبح یا بعد از استراحت شدیدتر باشد.
• سفتی: سفتی مفاصل ممکن است حرکت یا خم شدن را دشوار کند. این سفتی ممکن است صبح یا بعد از مدتی بدتر شود.
• تورم در انگشتان دست و پاها: بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت پسوریازیس علامتی را تجربه می‌کنند که به عنوان داکتیلیت شناخته می‌شود که در آن انگشتان دست و پاها متورم می‌شوند.
• بثورات پوستی: بثورات پوستی معمولاً به صورت لکه‌های قرمز با پوسته‌های نقره‌ای ظاهر می‌شوند که پلاک نامیده می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در هر نقطه از بدن نمایان شوند اما در پوست سر، آرنج، زانو و یا اطراف گوش شایع هستند. بثورات ممکن است خارش و سوزش به همراه داشته باشد.
• مشکلات ناخن: بیماران مبتلا به این نوع از روماتیسم ممکن است، ناخن‌های دست و پا در آن‌ها حفره‌دار، پوسته پوسته شده یا به نظر آلوده برسند. بعضی اوقات حتی ممکن است بستر ناخن کنده شود.
• درد در پاشنه پا و یا آرنج: ورم مفاصل که با درد در محل اتصال تاندون‌ها یا رباط‌ها به استخوان مشخص می‌شود، در افراد مبتلا به آرتروز پسوریازیس شایع است. این ناراحتی معمولاً در پاشنه‌ پا، قسمت‌های پایین پا و یا آرنج ایجاد می‌شود.
• مشکلات چشم: گاهی اوقات، آرتریت پسوریازیس می‌تواند باعث التهاب چشم شود که منجر به تحریک، قرمزی و مشکلات بینایی می‌شود.
• کاهش محدوده حرکتی: درد و سفتی مرتبط با آرتریت پسوریازیس ممکن است دامنه حرکتی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است بیمار نتواند به راحتی مفاصل و اندام‌های خود را حرکت دهد.
• درد پایین کمر: برخی از افراد مبتلا به آرتریت پسوریازیس به اسپوندیلیت مبتلا می‌شوند، وضعیتی که باعث التهاب در ستون فقرات یا لگن بیمار می‌شود. که این خود می‌تواند به کمر درد و سفتی منجر شود.
• بدشکلی: اگر آرتروز پسوریازیس مفاصل را از بین ببرد، می‌تواند تغییر شکل دائمی ایجاد کند. انجام معالجه به موقع می‌تواند از بروز این نوع آسیب جلوگیری کند.

دلایل آرتریت پسوریازیس چه هستند؟

پزشکان دقیقاً مطمئن نیستند که چه چیزی باعث ایجاد این نوع روماتیسم می‌شود، اما همچنین می‌دانند که زمانی که سیستم ایمنی بدن فرد شروع به حمله به بافت سالم می‌کند، این اتفاق می‌افتد. این فرآیند معیوب باعث تولید بیش از حد سلول‌های پوستی و التهاب در مفاصل بیمار شود. محققان معتقدند که هر دو تأثیر ژنتیکی و محیطی ممکن است در نقص سیستم ایمنی بدن مقصر باشند.

آرتروز پسوریازیس یک بیماری مزمن محسوب می‌شود. علائم این نوع روماتیسم به طور معمول با گذشت زمان بدتر می‌شوند، اما بیماران ممکن است دوره‌های بهبود را نیز تجربه کنند. علائم شدید در این بیماری می‌توانند به صورت متناوب حضور داشته باشند و در برخی از بیماران بسیار شدید باشند، این در حالی است که برخی دیگر این علائم را تجربه نمی‌کنند. شناسایی آنچه باعث تشدید بیماری در فرد می‌شود می‌تواند در جلوگیری از مواجه با عوامل محرک کمک کننده باشد.

از مهم‌ترین محرک‌های معمول در این نوع روماتیسم استرس است. استفاده از داروهای مختلف و غذاهای خاص، بیماری یا آسیب و کمبود خواب جزو سایر محرک‌های ایجاد این بیماری هستند. عوامل خاصی که ممکن است خطر ابتلا به آرتریت پسوریازیس را افزایش دهند شامل موارد زیر هستند:

• ابتلا به پسوریازیس: افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند بیشترین احتمال را در ابتلا به آرتریت پسوریازیس دارند.
• سابقه خانوادگی: حدود 40 درصد افراد مبتلا به آرتریت پسوریازیس یکی از اعضای خانواده آن‌ها مبتلا به پسوریازیس یا انواع روماتیسم است.
• عفونت: داشتن یک عفونت ویروسی یا باکتریایی ممکن است سیستم ایمنی بدن را فعال کرده و باعث التهاب مفاصل پسوریازیس در برخی از افراد شود.
• سن: هرکسی ممکن است به آرتروز پسوریازیس مبتلا شود، اما این بیماری در سنین 30 تا 50 سال بیشتر دیده می‌شود.
• چاقی: اضافه وزن باعث فرسایش بیشتر تاندون‌ها می‌شود که خود ممکن است باعث ایجاد التهاب شود و ابتلا به آرتروز پسوریازیس شود.

درمان آرتریت پسوریازیس چیست؟

تعیین یک برنامه درمانی برای بیمار توسط متخصص کاملا به شرایط بیمار و وضعیت کلی سلامتی او وابسته است. هیچ درمانی برای آرتریت پسوریازیس وجود ندارد، اما روش‌های درمانی وجود دارد که به بیمار کمک می‌کند درد را کنترل کرده و آسیب مفصلی را به حداقل برساند. برخی از روش‌های درمانی هم علائم پوستی و هم مفصلی را هدف قرار می‌دهند، در حالی که برخی دیگر از انواع درمان هر مشکل را جداگانه برطرف می‌کنند.

انوع روش‌های درمانی برای این نوع روماتیسم شامل درمان دارویی، نور درمانی، جراحی و تغییر سبک زندگی هستند. داروهای مختلف بدون نسخه و با نسخه خاصی برای درمان آرتریت پسوریازیس وجود دارند. این داروها را می‌توان به صورت قرص مصرف کرد، به صورت موضعی استفاده یا تزریق کرد. انواع داروهای قابل تجویز برای آرتریت پسوریازیس شامل موارد زیر هستند:

• «داروهای ضد انعقادی غیراستروئیدی» (NSAIDs): این داروها که شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و اتودولاک هستند باعث کاهش درد و التهاب در بیمار می‌شوند هر دو نوع با نسخته و بدون نسخه این داروها وجود دارند. (این داروها خطر حملات قلبی، سکته، درد معده و خونریزی معده را افزایش می‌دهند).
• «داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری» (DMARDs): DMARDها با سرکوب مواد شیمیایی ایجادکننده التهاب در بدن کار می‌کنند. آن‌ها می توانند پیشرفت آرتریت پسوریازیس را کاهش دهند و از آسیب دائمی مفصل جلوگیری کنند. انواع آن شامل متوتروکسات، سولفاسالازین، «لِفلونومید» (Leflunomide)، «آپرِمیلاست» (Apremilast) هستند.
• بازدارنده های TNF - Alpha: مهار کننده‌های TNF - Alpha داروهای بیولوژیکی هستند که ماده‌ای را در بدن بیمار تحت عنوان فاکتور نکروز تومور (TNF) مسدود می‌کنند که می‌توانند به کاهش درد و تورم مفاصل کمک کنند. عوارض جانبی احتمالی شامل اسهال، حالت تهوع، ریزش مو و خطر عفونت هستند.
• سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی: سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی با تأثیر بر سیستم ایمنی بدن کار می‌کنند. این داروها به صورت خوراکی مصرف می‌شوند و ممکن است خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهند. از انواع این داروها می‌توان «سیکلوسپورین» (Cyclosporine) و «آزاتیوپورین» (Azathioprine) را نام برد.
• استروئیدها: استروئیدها مانند کورتیزول (هورمون ضد التهابی در بدن) عمل می‌کنند. برای تسکین موقتی می‌توان آن‌ها را به صورت خوراکی مصرف یا مستقیماً به مفاصل آسیب دیده تزریق کرد.

سایر درمان‌های غیر دارویی برای بهبود بیماری آرتریت پسوریازیس شامل موارد زیر هستند:

درمان های موضعی پوست

مستقیماً روی پوست برای درمان بثورات خارش‌دار و ناراحت کننده ناشی از پسوریازیس انجام می‌گیرند. آن‌ها به صورت پماد، لوسیون، ژل، شامپو و اسپری وجود دارند. برخی از آن‌ها به صورت بدون نسخه در دسترس هستند، در حالی که برخی دیگر به نسخه نیاز دارند.

جراحی مفصل

گاهی اوقات جراحی برای تعویض یا ترمیم مفاصل آسیب‌دیده ضروری است. آرتریت پسوریازیس شدید ممکن است باعث آسیب دائمی مفصل شود. کمتر از 10 درصد افراد مبتلا به آرتریت پسوریازیس برای درمان آسیب مفصلی نیاز به جراحی دارند. محققان دریافته‌اند که جراحی دست متداول‌ترین نوع درمان آرتروز پسوریازیس است. سایر روش‌ها شامل تعویض مفصل لگن، تعویض مفصل زانو، جراحی‌های مچ پا و پا هستند.

نور درمانی (فوتو تراپی)

شامل قرار گرفتن پوست در معرض نور ماورا بنفش است. این نوع درمان می‌تواند علائم پسوریازیس را کاهش دهد. درمان ممکن است در مطب پزشک یا در منزل با دستگاه فتوتراپی انجام شود.

برخی از روش‌های درمانی جایگزین در مورد این نوع روماتیسم شامل طب سوزنی، ماساژ، پرهیز از رژیم غذایی حاوی گلوتن و مواد نگه دارنده، استفاده از مکمل‌ها (مانند روغن ماهی و گلوکوزامین)، ورزش کردن، یوگا و مدیتیشن و همچنین سرد و گرم کردن موضعی می‌توانند در بهبود بیماری و کاهش التهابات موثر باشند.

نقرس چیست؟

«نقرس» (Gout) نوعی آرتروز متبلور یا التهابی است که در آن مقادیر بالای اورات موجود در سرم باعث دردناک شدن، تورم و سفت شدن مفاصل می‌شود. به نظر می‌رسد نقرس در بعضی از افراد تورم ناگهانی در قاعده انگشت شست پا را ایجاد می‌کند. اگرچه شست پا شایع‌ترین مکان برای بروز نقرس است، این نوع روماتیسم همچنین می‌تواند بر مفاصل اطراف پا، مچ پا و زانو تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به نقرس معمولاً دچار تشدید علائم می‌شوند و به دنبال آن دوره‌هایی بدون علامت مشاهده می‌شوند.

حملات به طور معمول 3 تا 10 روز طول می‌کشند.در برخی از افراد بعد از بروز حمله نقرس ممکن است سال‌ها و حتی ماه‌ها دوباره حمله رخ ندهد. تشخیص نقرس دشوار است اما پس از تشخیص، می‌توان آن را با دارو و تغییر سبک زندگی درمان کرد.

علائم نقرس چه هستند؟

درد شایع‌ترین و قابل توجه‌ترین علامت نقرس است. برای بسیاری از افراد، اولین حمله نقرس (یا شعله‌ور شدن بیماری) در انگشت شست پا اتفاق می‌افتد. نقرس حاد و همچنین نقرس مزمن هرکدام دارای علائم خاصی هستند که به ترتیب درباره هر کدام صحبت کرده‌ایم.

علائم نقرس حاد یا حمله نقرس شامل موارد زیر هستند:

• خرد شدن ناگهانی یا درد ضربان‌دار در یک یا چند مفصل (اغلب در انگشت شست پا، زانو یا مچ پا) که ممکن است چند روز طول بکشد.
• گاهی اوقات یک حمله حاد آرتریت نقرس در شب شروع می‌شود. درد مفصل انگشت شست ممکن است آنقدر شدید باشد که حتی وزن ملحفه‌ها نیز باعث ناراحتی بیمار شود.
• مفاصلی که متورم و ملتهب به نظر می‌رسند، دارای پوستی به رنگ بنفش مایل به قرمز هستند که ممکن است حس گرما ایجاد کنند.

همچنین علائم نقرس مزمن شامل موارد زیر هستند:

• در مقایسه با ماهیت چشمگیر درد حاد نقرس، درد مزمن آن مانند تیر کشیدن مداوم است.
• درد آرام و ملایمی که به صورت مداوم در مفاصل وجود دارد.
• رسوبات سخت یا توده‌های زیر پوست، «توفی» (Tophi) نامیده می‌شوند که در آرنج، گوش یا انگشتان دست قابل مشاهده هستند.

دلایل نقرس چه هستند؟

نقرس زمانی اتفاق می‌افتد که اسید‌اوریک بیش از حد در بدن جمع شود. اسید اوریک یک ماده زائد طبیعی در خون است که در نتیجه تجزیه برخی مواد غذایی وجود دارد. اسید اوریک معمولاً از کلیه‌ها عبور می‌کند و از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود. اما می‌تواند در خون جمع شده و در مفاصل فرد کریستال‌های دردناک و خوشه‌ای ایجاد کند. اگر بدن بیش از حد اسید اوریک تولید کند یا کلیه‌ها به سختی آن را دفع کنند این نوع روماتیسم خطرناک ایجاد می‌شود.

وجود بیش از حد اسید‌اوریک در خون شرایطی به نام هایپر اوریسمی را ایجاد می‌کند. برخی از غذاها، داروها و عوامل مربوط به سبک زندگی می‌توانند باعث بالا رفتن سطح اسید‌اوریک در خون شوند و حمله نقرس را ایجاد کنند. خطر نقرس هنگامی افزایش می‌یابد که رژیم غذایی بیمار دارای ترکیبات طبیعی به نام پورین باشد. پورین‌ها گروهی از اسیدهای آمینه هستند که در برخی از غذاهای سرشار از پروتئین و برخی نوشیدنی‌ها یافت می‌شود. وقتی پورین‌ها در بدن تجزیه شوند، باعث تشکیل اسید اوریک خواهند شد.

در گذشته تصور بر این بود که نقرس فقط به دلیل سبک زندگی و رژیم غذایی نامناسب ایجاد می‌شود، اما تحقیقات جدید نشان داده‌اند که این باور درست نیست. در مقابل، به نظر می‌رسد که نقرس دارای عامل ژنتیکی است. اما رژیم غذایی در این بیماری نقش مهمی دارد. عوامل خطر دیگر برای بروز بیماری نقرس عبارتند از موارد زیر:

• جنسیت، این بیماری در مردان شیوع بالاتری دارد.
• داشتن اضافه وزن
• مصرف زیاد و مداوم الکل
• دارا بودن سابقه خانوادگی نقرس
• فشارخون بالا
• کم کاری تیروئید
• بیماری مزمن کلیوی
• آپنه انسدادی خواب (نوعی اختلال تنفسی خواب)
• دیابت نوع دو
• شرایطی در بدن که باعث گردش سریع سلول‌ها می‌شوند (از جمله برخی از سرطان‌ها، پسوریازیس و کم‌خونی همولیتیک)
• سندرم «کیلی - سیگمیلر» (Kelley – Seegmiller) یا سندرم «لِش - نیهان»  (Lesch - Nyhan) (اختلالات نادری که بر نحوه مقابله بدن با اسید اوریک تأثیر می‌گذارند).

درمان نقرس چیست؟

• داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDS): این داروها پروستاگلاندین‌ها را که باعث ایجاد درد و التهاب می‌شوند را مسدود می‌کنند. داروهای رایج بدون نسخه شامل ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن و داروهای با نسخه رایج شامل  «سلکوکسیب» (Celecoxib)، «کتوپروفن» (Ketoprofen) و ناپروکسن سدیم هستند.
• «کُلشی ‌سین» (Colchicine): اگر بیمار قادر به تحمل NSAIDS نباشد، ممکن است پزشک کلشی‌سین تجویز کند، اما این دارو باید به صورت روزانه مصرف شود. این دارو ممکن است عوارض جانبی مانند اسهال، حالت تهوع، استفراغ و گرفتگی شکم را به دنبال داشته باشد.
• «کورتیکواستروئیدها» (Corticosteroids): به صورت خوراکی و یا تزریقی برای بیمار تجویز می‌شوند که انواع آن‌ها شامل «پرِدنیزون» (Prednisone)، «پرِدنیزولون» (Prednisolone) و «متیل پردنیزولون» (Methylprednisolone) هستند.
• «داروی کاهش دهنده اسید اوریک» (Uric-Acid-Lowering Medicine): شامل «لوزارتان» (Losartan) یا «آلوپورینول» (Allopurinol) هستند که باید به صورت روزانه مصرف و به مدت طولانی استفاده شوند.

بسیاری از روش‌های جایگزین و مکمل برای مدیریت نقرس وجود دارد که بر رژیم غذایی، کاهش وزن و ورزش تمرکز دارند. خطر ابتلا به نقرس هنگامی افزایش می‌یابد که رژیم غذایی فرد دارای ترکیبات طبیعی به نام پورین باشد. همان‌طور که گفته شد، پورین‌ها در بدن تجزیه و باعث تشکیل اسید‌اوریک می‌شوند. در بسیاری از موارد، افرادی که مبتلا به نقرس هستند، حتی در صورت رعایت رژیم غذایی برای نقرس، هنوز به دارو نیاز دارند.

اصلاح رژیم غذایی می‌تواند یک روش مهم برای کمک به مدیریت علائم نقرس باشد و به تنهایی سطح آن را در بدن تا ۱۵ درصد کاهش دهد. اصول اصلی رژیم نقرس اصولاً همان اصول رژیم‌های غذایی سالم است: در صورتی که فرد اضافه وزن داشته باشد باید کالری مصرفی خود را کاهش دهد. مصرف کربوهیدرات‌های فرآوری نشده مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، همچنین کم کردن مصرف قند، گوشت اندام (مانند قلوه، جگر یا نان‌های شیرین) و چربی‌های اشباع شده در بهبود این بیماری موثر هستند.

اسپوندیلیت آنکلیوزان چیست؟

«اسپوندیلیت آنکیلوزان» (Ankylosing Spondylitis) نوعی آرتروز التهابی مزمن است که در درجه اول مفاصل، رباط‌ها و تاندون‌های ستون فقرات را درگیر می‌کند. مشخصه اصلی این نوع روماتیسم، التهاب مفصل ساکروایلیاک، مفصل بین استخوان خاجی (ساختار استخوانی در پایه ستون فقرات و استخوان‌های لگن) است. در موارد پیشرفته، اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌تواند باعث رشد استخوان جدید در نواحی ملتهب و پیوند مهره‌های ستون فقرات و همچنین منجر به کیفوز (نوعی انحنای ستون فقرات، منجر به ایجاد حالت قوز به جلو) شود.

افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان ممکن است در سایر قسمت‌های بدن خود از جمله چشم نیز التهاب داشته باشند که منجر به بیماری به نام «یووئیت» (Uveitis) می‌شود. التهاب علاوه بر این می‌تواند در ناحیه پاشنه پا و همچنین زانوها‌، آرنج‌ها، شانه‌ها و دنده‌ها نیز ایجاد شود. اسپوندیلیت آنکیلوزان یکی از انواع روماتیسم التهابی است که به نام‌های اسپوندیلیت، اسپوندیلوآرتروپاتی یا اسپوندیلوآرتریت شناخته می‌شود و یکی از رایج‌ترین بیماری‌های روماتیسمی است.

علائم اسپوندیلیت آنکلیوزان چه هستند؟

شایع‌ترین علامت اسپوندیلیت آنکیلوزان کمردرد است که به تدریج ایجاد می‌شود و ممکن است در مراحل اولیه مورد توجه قرار نگیرد. اسپوندیلیت آنکیلوزان همچنین می‌تواند باعث التهاب در سایر قسمت‌های بدن از جمله چشم‌ها به نام یووئیت، دریچه آئورت و خود آئورت شود که آئورتیت نامیده می‌شود. به طور معمول، علائم با گذشت زمان تشدید می‌شوند که ممکن است برای برخی به کندی و برای برخی دیگر از افراد با سرعت اتفاق بیفتد. علائم و نشانه‌های دیگر اسپوندیلیت آنکیلوزان شامل موراد زیر هستند:

• خستگی
• سفتی مفصل که به طور معمول در صبح بیشتر است.
• درد در بخش سرینی (باسن)
• بهبود درد و سفتی همراه با فعالیت بدنی
• حالت قوز کرده
• مشکل در تنفس عمیق

افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان اغلب درد مزمن، عمدتاً در ستون فقرات دارند اما گاهی اوقات ممکن است این درد در مفاصل دیگر از جمله در پاشنه، لگن، دنده‌ها، مفصل شانه‌ها و مفاصل کوچک دست، احساس شود. درد مزمن معمولاً نتیجه التهاب ناشی از این نوع روماتیسم است و احتمال دارد از خفیف تا شدید متفاوت باشد. برخی از مبتلایان به اسپوندیلیت آنکلیوزان به طور کلی احساس ناراحتی و سفتی دارند.

این بیماری باعث کمر درد پیش‌رونده در هنگام شب می‌شود. برخی از افراد به ویژه در نیمه دوم شب بدتر شدن کمردرد و بیدار شدن را تجربه می‌کنند. با ورزش معمولاً درد و سفتی بهبود می‌یابد، اما با استراحت بهبودی حاصل نمی‌شود. گردن درد یکی دیگر از علائم احتمالی این بیماری است. زنان مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان ممکن است درد گردن و مفصل محیطی (درد در زانو، آرنج و مچ پا) بیشتری داشته باشند و همچنین درگیری ستون فقرات در زنان کمتر از مردان است.

دلایل اسپوندیلیت آنکلیوزان چه هستند؟

علت اصلی اصلی اسپوندیلیت آنکیلوزان ناشناخته است، اما اعتقاد بر این است که یک عامل ژنتیکی قوی و احتمالاً یک عامل محیطی در ایجاد آن دخیل هستند. اکثر افرادی که به این نوع روماتیسم مبتلا هستند، دارای یک حالت ژنی به نام HLA - B27 هستند. به عنوان مثال، بیش از 95 درصد مردم قفقاز مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان دارای حالت ژنی HLA - B27 هستند، در حالی که حدود 50 درصد از آمریکایی‌های آفریقایی تبار مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان این حالت ژنی را دارند.

اما بیشتر افراد دارای HLA - B27 به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا نمی‌شوند و مشخص نیست که چگونه HLA - B27 خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. درباره عوامل محیطی تحریک‌کننده اسپوندیلیت آنکیلوزان اطلاعات کمی در دسترس است. برخی از محققان معتقدند که عفونت‌های باکتریایی ممکن است یکی از عوامل ابتلا به این نوع روماتیسم باشند.

درمان اسپوندیلیت آنکلیوزان چیست؟

این نوع روماتیسم با ترکیبی از دارو و فیزیوتراپی درمان می‌شود. اولین دارویی که پزشک تجویز می‌کند احتمالاً یک داروی ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ناپروکسن خواهد بود. مسدود کننده‌های آلفا نکروز کننده تومور، سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهند و برای درمان آرتریت روماتوئید و برخی از اشکال دیگر آرتریت التهابی استفاده می‌شوند.

این مسدود کننده‌ها سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهند و برای درمان آرتریت روماتوئید و برخی از اشکال دیگر آرتریت التهابی استفاده می‌شوند. داروی جدید دیگری برای درمان این نوع روماتیسم، «بازدارنده اینترلوکین 17» (IL - 17) است. داروهای IL - 17 نیز سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهند اما به روشی متفاوت از مسدود کننده‌های آلفا این کار را انجام می‌دهند.

فعال بودن از نظر جسمی یک عامل کلیدی برای ادامه زندگی با اسپوندیلیت آنکیلوزان است. یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات تخصصی را برای تشویق انعطاف‌پذیری و تقویت ستون فقرات را به فرد بیاموزد تا بیمار بتواند هنگام نشستن و ایستادن به راحتی حالت بدنی خود را حفظ کند. فیزیوتراپیست همچنین ممکن است در مورد موقعیت‌های خواب راحت به بیمار مشاوره دهد.