سیاره مریخ و ترافیک در مریخ | هر آنچه باید بدانید

«مریخ» (Mars) یکی از سیارات منظومه شمسی است که از نظر محققین شباهت‌های زیادی با کره زمین دارد و مطالعات و امکان سنجی‌های فراوانی از لحاظ زیست کردن انسان در آینده بر روی آن انجام می‌شود. در این مطلب در مورد مریخ، ویژگی‌های آن و کاوش‌های تازه بر روی مریخ صحبت خواهیم کرد.

ویژگی‌های اصلی سیاره مریخ چیست؟

مریخ یک جهان بیابانی سرد است که اندازه آن نصف زمین است. مریخ را گاهی سیاره سرخ می‌نامند. رنگ این سیاره به دلیل زنگ زدگی آهن در آن قرمز است. مانند زمین مریخ نیز دارای فصول، یخ‌های قطبی، آتشفشان‌ها، دره‌ها و جو است. این سیاره جو بسیار نازکی از دی اکسید کربن، نیتروژن و آرگون دارد.

در این سیاره نشانه‌هایی از سیل‌های قدیمی وجود دارد اما اکنون آب به صورت مایع بیشتر در زیر سطح یخی و ابرهای نازک وجود دارد. همچنین در برخی از تپه‌های مریخ، نشانه‌هایی از وجود آب نمک مایع نیز موجود است.

اندازه و فاصله مریخ تا زمین چه قدر است؟

مریخ با شعاع 3,390 کیلومتر (2,106 مایل) تقریباً نیمی از اندازه زمین است. اگر زمین را به اندازه یک گردو تصور کنیم مریخ تقریباً به اندازه یک تمشک خواهد بود.

از فاصله متوسط 228 میلیون کیلومتر (​​142 میلیون مایل) مریخ 1/5 واحد نجومی با خورشید فاصله دارد. یک واحد نجومی که با AU نمایش داده می‌شود فاصله خورشید تا زمین است. از این فاصله 13 دقیقه طول می کشد تا نور خورشید از خورشید به مریخ برسد.

مدار و چرخش مریخ چگونه است؟

مریخ نیز به دور خورشید می‌چرخد ​​و هر 24/6 ساعت یک چرخش را انجام می‌دهد که بسیار شبیه به یک روز روی زمین است (یک روز روی زمین 23/9 ساعت است). روزهای مریخ را «سُلز» (Sols) می‌نامند که کوتاه شده روز شمسی یا solar day است. یک سال در مریخ 669/6 روز مریخی یا سلز طول می‌کشد که برابر با 687 روز روی زمین است.

محور چرخش مریخ با توجه به صفحه مدار خود به دور خورشید 25 درجه کج می‌شود. این شباهت دیگر مریخ با زمین است که دارای شیب محوری 23/4 درجه است. مانند زمین مریخ نیز دارای فصول متمایز است اما مدت زمان این فصول طولانی‌تر از فصول در زمین است و برای مریخ مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا به دور خورشید بچرخد زیرا نسبت به زمین از خورشید دورتر است و این در حالی که در اینجا روی زمین فصول به طور مساوی در طول سال پخش می‌شوند و هر فصل 3 ماه یا یک ربع سال به طول می‌انجامد اما در مریخ به دلیل مدار بیضوی و تخم‌مرغ شکل مریخ به دور خورشید طول فصول متفاوت است.

بهار در نیمکره شمالی (پاییز در جنوب) با 194 سلز طولانی‌ترین فصل است و پاییز در نیمکره شمالی (بهار در جنوب) با 142 روز کوتاهترین فصل است. زمستان شمالی (تابستان جنوبی) 154 سلز و تابستان شمالی (زمستان جنوبی) 178 سلز است.

شرایط در مریخ چگونه است؟

مریخ بسیار سرد است. میانگین دما در مریخ منفی 62 درجه سلسیوس است یعنی بسیار پایین از دمای انجماد آب.

مریخ پوشیده از سنگ و دره‌، آتشفشان و حفره است. گرد و غبار قرمز تقریباً تمام مریخ را پوشانده است. این سیاره مانند زمین دارای ابر و باد است. گاهی اوقات باد گرد و غبار قرمز را به طوفان گرد و غبار تبدیل می‌کند. طوفان‌های ریز گرد و غبار می‌توانند مانند گردباد به نظر برسند و طوفان‌های بزرگ می‌توانند کل کره زمین را پوشش دهند.

مریخ تقریباً یک سوم گرانش زمین را دارد. سنگی که در سطح مریخ رها می‌شود کندتر از سنگی است که روی زمین سقوط آزاد انجام می‌دهد. همچنین وزن اجسام در مریخ کمتر از وزن آن‌ها در زمین است. وزن شخصی که در کره زمین 45 کیلوگرم است در مریخ به دلیل گرانش کمتر فقط حدود 17 کیلوگرم است.

هوای اطراف مریخ اکسیژن زیادی ندارد و این در حالی است که مردم برای تنفس به اکسیژن نیاز دارند. هوا مریخ بیشتر متشکل از گازی به نام دی اکسید کربن است.

مناطق قطبی در مریخ چگونه است؟

انبوه لایه‌های یخ و گرد و غبار از قطب‌ها به عرض‌های جغرافیایی حدود 80 درجه در هر دو نیمکره مریخ گسترش یافته است. این لایه‌ها احتمالاً توسط جو در بازه‌های زمانی طولانی به وجود آمده‌اند. در بالای بسیاری از این رسوبات لایه‌ای در هر دو نیمکره کلاهک‌هایی از یخ و آب وجود دارد که در طول سال به صورت یخ زده باقی می‌مانند.

در فصل زمستان یخبندان‌های فصلی دیگری نیز ظاهر می‌شوند که از دی اکسید کربن جامد ساخته شده‌اند و به آن یخ خشک نیز گفته می‌شود و از گاز دی اکسید کربن موجود در جو متراکم شده است. در سردترین روزهای زمستان در مریخ این یخبندان می‌تواند از قطب‌ها به عرض‌های جغرافیایی تا 45 درجه یا نیمه راه استوا گسترش یابد.

ساختار مریخ چگونه است؟

یک هسته متراکم در مرکز مریخ است که بین 1500 تا 2100 کیلومتر (930 تا 1300 مایل) شعاع دارد. این هسته از آهن، نیکل و گوگرد ساخته شده است. در اطراف هسته گوشته‌ای سنگی با ضخامتی بین 1240 تا 1880 کیلومتر (770 تا 1170 مایل) وجود دارد و بالاتر از آن پوسته‌ای ساخته شده از آهن، منیزیم، آلومینیوم، کلسیم و پتاسیم است. عمق این پوسته بین 10 تا 50 کیلومتر (6 تا 30 مایل) است.

ترکیبات جو مریخ چیست؟

طبق گفته ناسا جو مریخ از 95/32 درصد دی اکسید کربن، 2/7 درصد نیتروژن، 1/6 درصد آرگون، 0/13 درصد اکسیژن، 0/08 درصد مونوکسید کربن، با مقادیر جزئی آب، اکسید نیتروژن، نئون، هیدروژن-دوتریوم-اکسیژن، کریپتون و زنون تشکیل شده است.

میدان مغناطیسی در مریخ چگونه است؟

در مریخ در حال حاضر هیچ میدان مغناطیسی جهانی مشاهده نشده است اما مناطقی از پوسته آن وجود دارد که می‌تواند حداقل 10 برابر بیشتر از هر چیز اندازه‌گیری شده روی زمین خاصیت مغناطیسی پیدا کند. این موضوع نشان می‌دهد که این مناطق بقایای یک میدان مغناطیسی قدیمی و کلی هستند.

ترکیبات شیمیایی در مریخ چگونه است؟

به احتمال زیاد مریخ دارای هسته‌ای جامد است که از آهن، نیکل و گوگرد تشکیل شده است. گوشته مریخ از آنجا که بیشتر از پریدوتیت تشکیل شده در درجه اول دارای سیلیکون، اکسیژن، آهن و منیزیم بوده و احتمالاً شبیه به کره است. پوسته مریخ احتمالاً تا حد زیادی از سنگ بازالت آتشفشانی ساخته شده که در پوسته زمین و ماه نیز رایج است. با این حال برخی از سنگ‌های پوسته‌ای مریخ به ویژه در نیمکره شمالی نوعی آندزیت هستند، آندزیت یک سنگ آتشفشانی است که حاوی مقدار بیشتری سیلیس نسبت به بازالت است.

ساختار داخلی مریخ چگونه است؟

دانشمندان تصور می‌کنند که به طور متوسط ​​قطر هسته مریخ بین 3000 تا 4000 کیلومتر (1800 تا 2400 مایل)، عرض گوشته آن حدود 5400 تا 7200 کیلومتر (900 تا 1200 مایل) و پوسته آن حدود 50 کیلومتر (30 مایل) ضخامت دارد.

تشکیل مریخ چگونه بوده است؟

هنگامی که منظومه شمسی در حدود 4/5 میلیارد سال پیش به شکل فعلی خود رسید، مریخ زمانی که گرانش گاز چرخان و گرد و غبار را به درون منظومه شمسی هدایت می‌کرد شکل گرفت تا به چهارمین سیاره منظومه شمسی تبدیل شود. اندازه مریخ تقریباً نیمی از زمین است و مانند سیارات زمینی خود دارای هسته مرکزی، گوشته سنگی و پوسته‌ای جامد است.

سطح مریخ چگونه است؟

سیاره سرخ یا مریخ در واقع رنگ‌های زیادی دارد. در سطح این سیاره رنگ‌هایی مانند قهوه‌ای، طلایی و برنزه قابل مشاهده است. قرمز دیده شدن مریخ به دلیل اکسیداسیون یا زنگ‌زدگی آهن موجود در سنگ‌ها، سنگ رگولیت (خاک مریخ) و گرد و غبار موجود در این سیاره است. این گرد و غبار به جو منتقل می‌شود و از فاصله دور باعث می‌شود که این سیاره بیشتر قرمز به نظر برسد.

جالب توجه این است که در حالی که قطر مریخ تقریباً نیمی از قطر زمین است سطح آن تقریباً هم اندازه زمین خشکی دارد. آتشفشان‌ها، گودال‌ها، حرکت پوسته‌ها و شرایط جوی مانند طوفان‌های گرد و غبار در طی سالیان طولانی چشم انداز مریخ را تغییر داده و برخی از جالب‌ترین ویژگی‌های توپوگرافی منظومه شمسی را ایجاد کرده است.

یک حفره به نام Valles Marineris در مریخ به قدری بزرگ و عظیم است که می‌تواند از کالیفرنیا تا نیویورک کشیده شود یعنی مسافتی بیش از 4800 کیلومتر (3000 مایل). این دره مریخی در عظیم‌ترین حالت 320 کیلومتر (200 مایل) عرض و 7 کیلومتر (4.3 مایل) عمق دارد و این اندازه تقریباً 10 برابر Grand Canyon در زمین است. Grand Canyon که به معنای حفره بزرگ است دره‌ای شیب دار بوده که رودخانه کلرادو در آریزونا، ایالات متحده از آن عبور می‌کند. این دره 446 کیلومتر (277 مایل) طول و 29 کیلومتر (18 مایل) عرض دارد و عمق آن بیش از یک مایل (6093 فوت یا 1857 متر) است.

مریخ دارای بزرگترین آتشفشان منظومه شمسی یعنی «المپوس مونس» (Olympus Mons) است. این آتشفشان سه برابر بلندتر از کوه‌های موجود در زمین است. برای مقایسه این آتشفشان می‌توان اورست را با دامنه‌ای به اندازه ایالت نیومکزیکو در نظر گرفت.

همچنین به نظر می‌رسد که مریخ گذشته‌ای پرآب با شعبه‌هایی از رودخانه‌ها در مسیر دره‌های موجود در مریخ، دلتاها و بستر دریاچه‌ها داشته است. به علاوه در این سیاره سنگ‌ها و مواد معدنی روی سطح وجود دارند که فقط در آب به صورت مایع تولید می‌شوند. برخی از ویژگی‌ها حاکی از آن است که مریخ حدود 3/5 میلیارد سال پیش سیل عظیمی را تجربه کرده است.

امروزه نیز در مریخ آب وجود دارد اما جو مریخ بسیار نازک است و آب به صورت مایع نمی‌تواند برای مدت طولانی در سطح بماند. امروزه آب در مریخ به صورت یخ آب درست در زیر سطح در مناطق قطبی و همچنین در آب شور وجود دارد که به صورت فصلی در برخی از دامنه‌های تپه‌ها و دیواره‌های دهانه جریان پیدا می‌کند.

اتمسفر مریخ چگونه است؟

مریخ دارای جو نازکی است که بیشتر از گازهای دی اکسید کربن، نیتروژن و آرگون تشکیل شده است. از دید ما آسمان مریخ به دلیل غبار معلق باید مه آلود و قرمز باشد و با آسمان آبی که ما در سطح زمین می‌بینیم متفاوت است. جو نازک و پراکنده مریخ محافظت چندانی در برابر برخورد اجرامی مانند شهاب سنگ‌ها، سیارک‌ها و ستاره‌های دنباله دار ندارد.

دمای مریخ می‌تواند در گرمترین حالت تا 20 درجه سانتیگراد (70 درجه فارنهایت) و در سردترین حالت تا حدود منفی 153 درجه سانتیگراد (منفی 225 درجه فارنهایت) باشد و از آنجا که جو آن بسیار نازک است گرمای خورشید به راحتی از این سیاره فرار می‌کند. اگر ظهر روی سطح مریخ در خط استوا بایستید احساس می‌کنید که در پایین‌تنه شما بهار (75 درجه فارنهایت یا 24 درجه سانتیگراد) و در سر شما (32 درجه فارنهایت یا 0 درجه سانتیگراد) زمستان وجود دارد.

گاهی اوقات بادهای موجود در مریخ به حدی شدید هستند که می‌توانند طوفان‌های گرد و غباری ایجاد کنند که بیشتر کره زمین را در بر می‌گیرد. پس از چنین طوفانی ماه‌ها طول می‌کشد تا همه گرد و غبار نشست کند.

مگنتوسفر مریخ چگونه است؟

مریخ امروز هیچ میدان مغناطیسی جهانی ندارد اما مناطقی از پوسته مریخ در نیمکره جنوبی بسیار مغناطیسی شده است که نشان‌دهنده آثار یک میدان مغناطیسی از 4 میلیارد سال پیش است.

حلقه‌های مریخ چگونه هستند؟

مریخ هیچ حلقه‌ای ندارد. با این حال در 50 میلیون سال آینده که «فوبوس» (Phobos) با مریخ برخورد می‌کند یا از هم می‌پاشد می‌تواند یک حلقه گرد و غبار در اطراف سیاره سرخ ایجاد کند.

قمرهای سیاره مریخ چگونه هستند؟

مریخ دارای دو قمر کوچک به نام‌های فوبوس و «دیموس» (Deimos) است که ممکن است به عنوان سیارک در نظر گرفته شوند. این قمرها سیب زمینی شکل هستند زیرا جرم کمی برای جاذبه دارند تا به شکل کروی درآیند.

این قمرها نام خود را از اسبی گرفته‌اند که ارابه خدای جنگ یونانی یعنی آرس را می‌کشید. فوبوس، ماه نزدیکتر به مریخ و بزرگتر است و شیارهای عمیقی در سطح آن وجود دارد. این قمر به آرامی به سمت مریخ در حال حرکت است و در حدود 50 میلیون سال آینده با این سیاره برخورد می‌کند یا از هم می‌پاشد.

دیموس تقریباً اندازه‌ای نصف فوبوس دارد و دو و نیم برابر دورتر از مریخ می‌چرخد. دیموس به شکل عجیب و غریب پوشیده از خاک سست است که غالباً دهانه‌های سطح آن را پر می‌کند و باعث می‌شود نرم‌تر از فوبوس پر حفره به نظر برسد.

پتانسیل زندگی در مریخ چگونه است؟

دانشمندان انتظار ندارند موجودات زنده‌ای را که بحث در مورد آن‌ها اخیراً بسیار رایج است را در مریخ پیدا کنند. در عوض آن‌ها به دنبال نشانه‌هایی از زندگی در مریخ هستند که مدت‌ها پیش وجود داشته زمانی که مریخ گرم‌تر و پوشیده از آب بوده است.

آیا زندگی در مریخ بی خطر است؟

زندگی در مریخ را نمی‌توان کاملاً بدون خطر در نظر گرفت به ویژه در چند سال اول زندگی در مریخ احتمالاً خطرات و موضوعات ناشناخته زیادی وجود خواهد داشت. در ادامه مواردی که ممکن است برای زندگی در مریخ مشکل ایجاد کند را بررسی می‌کنیم:

• یک مولفه اساسی ساخت زیستگاه در مریخ است.
• این احتمال وجود دارد که اگر لباس فضانوردی در هنگام مأموریت خارج از زیستگاه آسیب ببیند، فضانورد زنده نماند.
• برخی از شرایط پزشکی در مریخ قابل درمان نیستند.

بدیهی است که پروژه Mars One که ماموریت ساخت یک زیستگاه دائمی برای انسان در مریخ را برعهده دارد برای جلوگیری از هرگونه اتفاق ناگوار به ویژه در قسمت‌های مربوط به ساخت زیستگاه در مریخ، تمام احتمالات را به طور دقیق مورد بررسی و آزمایش قرار می‌دهد.

به طور واضح می‌توان گفت که زندگی در مریخ با زندگی کردن در قطب جنوب قابل مقایسه است و چالش‌های مشابهی را برای فرد فراهم می‌کند. با این حال قطب جنوب اکنون دارای تعداد زیادی ایستگاه تحقیقاتی بسیار پیشرفته و بزرگ است که دارای امکانات مدرن زیادی هستند و کیفیت زندگی خوبی را ارائه می‌دهند اما در مریخ این ایستگاه‌های پیشرفته هنوز وجود ندارند و باید ایجاد شوند.

البته در سال 2019 شرکت هلندی Mars One ورشکستگی خود را اعلام کرد اما بیان کرد که این ورشکستگی تنها بخش تجاری این شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بر پروژه ارسال انسان به مریخ تاثیری ندارد. هدف این شرکت این است که از سال 2024 هر دو سال یک بار 24 نفر را در گروه‌های چهارتایی به این سیاره اعزام کند.

ویژگی‌های سیاره مریخ در یک نگاه

تحقیق و اکتشاف بشر در مریخ

اولین شخصی که به سیاره مریخ با تلسکوپ نگاه کرد گالیله بود. در قرن بعد از گالیله ستاره شناسان قطب‌های یخی این سیاره را کشف کردند. در قرن 19 و 20 محققان معتقد بودند که شبکه‌ای از کانال‌های مستقیم و طولانی را در مریخ مشاهده می‌کنند که ممکن است نشانه‌ای از تمدن و حیات در مریخ باشد اگرچه بعداً ثابت شد که این‌ها برداشت‌های غلطی از مناطق تاریکی است که منجمین آن‌ها را می‌دیدند.

تعدادی از سنگ‌های مریخی در طول سال‌های متمادی به سطح زمین سقوط کرده‌اند و فرصتی نادر را برای دانشمندان فراهم کرده‌اند تا سنگ‌های مریخی را بدون نیاز به ترک سیاره زمین بررسی کنند. یکی از بحث برانگیزترین یافته‌ها سنگ «آلان هیلز 84001» (ALH 84001) بود که در سال 1996 گفته شد که یک شهاب سنگ مریخی است و حاوی اشکالی است که یادآور فسیل‌های کوچک است. این یافته در آن زمان توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد اما مطالعات بعدی این ایده را رد کرد. در سال 2016 و بیستمین سالگرد پیدا شدن این سنگ اعلام شد بحث در مورد این شهاب سنگ مریخی همچنان ادامه دارد. در سال 2018 یک مطالعه جداگانه از شهاب سنگ نشان داد که مولکول‌های آلی عناصر سازنده حیات اگر چه لزوماً خود نشانه حیات نیستند اما می‌توانند از طریق واکنش‌های شیمیایی باتری مانند در مریخ تشکیل شوند.

فضاپیمای رباتیک رصد مریخ را در دهه 1960 آغاز کرد، ایالات متحده دو فضاپیمای Mariner 4 را در 1964 و Mariners 6 و 7 را در 1969 به فضا پرتاب کرد. این مأموریت‌ها نشان داد که مریخ یک جهان بدون سرنشین است و هیچ نشانه‌ای از زندگی یا تمدن بشری که تصور می‌شد در آن وجود ندارد. در سال 1971 Mariners 6 به دور مریخ چرخید و حدود 80 درصد این سیاره را نقشه‌برداری کرد و آتشفشان‌ها و دره‌های آن را کشف کرد.

اتحاد جماهیر شوروی در دهه 1960 و اوایل دهه 1970 نیز تعداد زیادی فضاپیما را به فضا پرتاب کرد اما بیشتر این مأموریت‌ها با شکست روبرو شد. Mars 2 و Mars 3 در سال 1971 با موفقیت پرتاب شدند و در مدار مریخ قرار گرفتند اما به دلیل طوفان‌های گرد و غبار نتوانستند نقشه سطح مریخ را تصویربرداری کنند.

فرودگر وایکینگ 1 ناسا در سال 1976 سطح مریخ را لمس کرد و اولین فرود موفقیت آمیز در سیاره سرخ به وقوع پیوست. این فرودگر توانست اولین عکس‌های نزدیک از سطح مریخ را بگیرد اما هیچ مدرک محکمی برای زندگی در مریخ را ثبت نکرد.

دو پروژه بعدی که با موفقیت به مریخ رسیدند یکی فرودگر Mars Pathfinder و دیگری مدارگرد Mars Global Surveyor بودند که هر دو در سال 1996 انجام شدند. یک ربات کوچک بر روی Pathfinder به نام Sojourner (اولین ربات فضانورد چرخدار برای کشف سطح یک سیاره دیگر) وجود داشت که بیش از سطح سیاره مریخ به بررسی سنگ‌های این سیاره پرداخت.

در سال 2001 ناسا کاوشگر ادیسه مریخ را به فضا پرتاب کرد که مقدار زیادی یخ آب را در زیر سطح مریخ و عمدتا در یک متر بالایی کشف کرد. با این حال هنوز مشخص نیست که آیا آب بیشتری در زیر سطح قرار دارد یا خیر زیرا کاوشگر قادر به مشاهده اعماق بیشتر نبود.

در سال 2003 مریخ بیش از هر زمان دیگری در 60,000 سال گذشته به زمین نزدیک شد. در همان سال ناسا دو مریخ نورد با نام مستعار Spirit و Opportunity را به فضا پرتاب کرد که مناطق مختلف سطح مریخ را کاوش کردند. هر دو مریخ نورد علائمی یافتند که نشان می‌داد آب یکبار روی سطح این کره جریان داشته است. در سال 2008 نیز ناسا ماموریت دیگری به نام ققنوس را برای فرود در دشت‌های شمالی مریخ و جستجوی آب انجام داد که موفقیت آمیز انجام شد.

در سال 2011 محققین آزمایشگاه علوم مریخ ناسا مریخ نورد فرودگر Curiosity را به مریخ  فرستادند تا سنگ‌های مریخ را بررسی کند و فرآیندهای زمین شناسی ایجاد شده را در مریخ بررسی کند. از جمله یافته‌های این مأموریت اولین شهاب سنگ در سطح سیاره سرخ بود. مریخ نورد مولکول‌های آلی پیچیده‌ای را در سطح سیاره مریخ پیدا کرد و همچنین شواهدی مبنی بر تغییرات غلظت متان در جو را مشاهده کرد که نشان‌دهنده نوسانات فصلی بود.

ناسا دو مدارگرد دیگر نیز دارد که در مدار این سیاره فعال هستند، این دو مدارگرد به نام‌های Mars Reconnaissance Orbiter و MAVEN (Mars Atmosphere and  Volatile Evolution) شناخته می‌شوند. آژانس فضایی اروپا (ESA) همچنین دارای دو فضاپیما است که به دور مدار این سیاره می‌چرخند و عبارتند از: Mars Express و Trace Gas Orbiter.

در سپتامبر 2014 پروژه مدارگرد مریخ هند نیز با موفقیت انجام شد و این کشور را به چهارمین کشوری تبدیل کرد که با موفقیت وارد مدار مریخ می‌شود.

در نوامبر 2018 ناسا یک فرودگر ثابت به نام Mars InSight به سطح این سیاره فرستاد. InSight فعالیت‌های زمین شناسی این سیاره را با ایجاد حفره در زیر زمین این سیاره بررسی می‌کند.

ناسا قصد دارد یک جانشین برای فرودگر Curiosity موسوم به Mars 2020 را با هدف مطالعه شناسایی زمین مریخ به این سیاره ارسال کند. این مأموریت نشانه‌های قدیمی و باستانی زندگی در مریخ را جستجو می‌کند و اگر نتایج به دست آمده از این فرودگر امیدوار کننده باشد ممکن است نتایج را در نقاط امن سیاره سرخ ذخیره کند تا فرودگر بعدی از این اطلاعات استفاده کند.

همچنین ESA نیز در حال کار بر روی فرودگر ExoMars خود است که باید در سال 2020 پرتاب شود و شامل یک هدف برای رفتن به عمق سیاره سرخ و جمع‌آوری نمونه‌های خاک از عمق حدود 2 متری (6.5 فوت) آن است.

ماموریت‌های غیرموفق مریخ

دسترسی به مریخ و رسیدن به آن از یک ماموریت ساده فرسنگ‌ها فاصله دارد. ناسا، روسیه، آژانس فضایی اروپا، چین، ژاپن و اتحاد جماهیر شوروی در تلاش خود برای کشف سیاره سرخ تعداد زیادی فضاپیما را از دست داده‌اند. نمونه‌های قابل توجه این ماموریت‌ها به شرح زیر هستند:

• 1992 - ناسا (Mars Observer)
• 1996 - روسیه (Mars 96)
• 1998 - ناسا (Mars Climate Orbiter) و ژاپن (Nozomi)
• 1999 - ناسا (Mars Polar Lander)
• 2003 - آژانس فضایی اروپا (Beagle 2 lander)
• 2011 - مأموریت Fobus-Grunt روسیه به فوبوس (یکی از قمرهای مریخ) با مدارگرد چینی Yinghuo-1
• 2016 - آژانس فضایی اروپا (Schiaparelli test lander)

چرا این روزها در مریخ ترافیک است؟

در حالی که سال‌های بسیاری سفر به سیاره مریخ تقریباً غیرقابل دستیابی به نظر می‌رسید تنها در ماه فوریه سال 2021 سه ماموریت به سیاره مریخ آغاز شده است و این سه فضاپیما بعد از طی مسافت 300 میلیون کیلومتر از زمین به مدار مریخ می‌رسند.

ولی سوال این است که چرا این سه عملیات به صورت همزمان صورت می‌گیرد. در جواب باید گفت که بهترین زمان پرتاب فضاپیما به مریخ بسیار محدود است (منظور از بهترین زمان، بازه زمانی است که در آن فاصله زمین با مدار آن سیاره در کمترین مقدار باشد). به این ترتیب وقتی تابستان سال 2020 یکی از این زمان‌ها و شرایط مطلوب اعلام شد سه کشور از این فرصت استفاده کردند تا فضاپیمای خود را پرتاب کنند این سه کشور شامل امارات متحده عربی، چین و ایالات متحده بودند و به این ترتیب در این روزها مدار مریخ ترافیک سنگینی را تجربه می‌کند. در ادامه توضیحاتی در مورد این سه ماموریت بیان خواهیم کرد.

کاوشگر اماراتی La sonde Al-Amal

کاوشگر «Al-Amal» (امید) توسط امارات متحده عربی در 20 ژانویه 2021 ارسال شد و اولین کاوشگر بین سه کاوشگر است که در مدار مریخ قرار می‌گیرد. این کاوشگر در 9 فوریه 2021 به مریخ رسید و اولین تصاویر خود از این سیاره را منتشر کرد.

هدف این کاوشگر تهیه تصاویر (از ماه سپتامبر) از مدار خود برای یک سال مریخی یا 687 روز زمینی است. این تصاویر به محققان اجازه می‌دهد تا آب و هوا و پویایی جو سیاره سرخ را بهتر درک کنند.

بنابراین امارات متحده عربی در کنار ایالات متحده آمریکا، اروپا، روسیه و هندوستان به لیست کشورهایی که موفق به رسیدن به مریخ شده‌اند پیوسته است.

کاوشگر چینی Tianwen-1

تقریباً بلافاصله بعد از کشورهایی که به مریخ رسیده‌اند باید از چین نام برد که انتظار می‌رود فضاپیمای Tianwen-1 آن‌ها روز چهارشنبه 10 فوریه 2021 وارد مدار مریخ شود.

ماموریت Tianwen-1 به این صورت است که پس از چند ماه مشاهده مریخ رباتی به وزن 250 کیلوگرم و به اندازه یک گاری گلف را به سطح سیاره سرخ ارسال می‌کند. هدف این ربات شناسایی هر گونه اثر آب و حیات خواهد بود.

در صورت اتصال موفقیت آمیز و فرود این ربات به مریخ، چین دومین کشور برای دستیابی به این موفقیت است که بر مریخ قدم گذاشته است.

کاوشگر آمریکایی Perseverance

اغلب اوقات ناسا هدف‌های بزرگتری از سایر آژانس‌های فضایی دارد. مریخ نورد آمریکایی Perseverance قرار است جانشین Curiosity شود. این فرودگر وزنی برابر با یک تن و اندازه‌ای برابر با یک ماشین بزرگ دارد. انتظار می‌رود این کاوشگر پنجشنبه 18 فوریه بر سطح مریخ فرود آید.

از آنجا که جو مریخ به اندازه کافی متراکم نیست تا سرعت سقوط چنین جسمی را از طریق چتر نجات دهد کاهش دهد، ناسا از یک جرثقیل آسمانی استفاده خواهد کرد. این وسیله ماژولی مجهز به موشک است که سرعت را کاهش می‌دهد. وظیفه اصلی Perseverance این است که ردی از حیات میکروبی فرازمینی به ویژه با گرفتن و ذخیره نمونه‌های سنگ پیدا کند.

علاوه بر این ماموریت که موسوم به مریخ 2020 است، ناسا امیدوار است که بتواند ظرف سال‌های آینده وسیله نقلیه‌ای بسازد که قادر به بازیابی نمونه‌های جمع آوری شده توسط فرودگر باشد و آنها را به زمین برگرداند. با این حال هنوز هیچ تاریخی برای این هدف مشخص نشده است.

بلیط سفر به مریخ چه قدر است؟

بلیط سفر به مریخ در نهایت کمتر از 500,000 دلار خواهد شد. ایلان ماسک رییس شرکت SpaceX که قرار است کشتی فضایی برای سفر به مریخ را بسازد بیان کرده است که در نهایت سفر به مریخ تنها برای افراد بسیار ثروتمند نخواهد بود.

او همچنین گفته است که این قیمت برای بلیط یک طرفه به مریخ است و برای بازگشت (اگر بازگشتی در کار باشد) هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. او گفته است حتی ممکن است قیمت این بلیط تا 100,000 دلار نیز پایین بیاید. در حقیقت آنقدر پایین که مردم با فروش خانه و ماشین‌هایشان بتوانند یک صندلی در این کشتی فضایی خریداری کنند. این سفر قرار است از سال 2024 آغاز شود.

نام دیگر مریخ چیست؟

نام دیگر سیاره مریخ بهرام است و در بین عموم جامعه به این نام نیز شناخته می‌شود.

حقایقی درباره سیاره مریخ یا بهرام

• میزان خشکی در سیاره مریخ و زمین تقریباً یکسان است. حتی اگر مریخ فقط $$15\%$$ از حجم و کمی بیش از $$10\%$$ از جرم زمین را داشته باشد حدود دو سوم سطح زمین را آب پوشانده است. گرانش سطح مریخ تنها $$37\%$$ از گرانش زمین است (به این معنی که می‌توانید تقریبا سه برابر بیشتر در سطح مریخ به بالا بپرید).
• مریخ بلندترین کوه منظومه شمسی است. آتشفشان المپوس مونس 21 کیلومتر ارتفاع و 600 کیلومتر قطر دارد. با این حال علیرغم اینکه این آتشفشان طی میلیاردها سال تشکیل شده است اما شواهد حاصل از جریان گدازه‌های آتشفشانی بسیار تازه است و بسیاری از دانشمندان بر این باورند که این آتشفشان هنوز هم می‌تواند فعال باشد.
• فقط 18 مأموریت به مریخ موفق بوده‌اند. از سپتامبر 2014 حدود 40 مأموریت به مریخ انجام شده است از جمله مدارگردها، فرودگرها و مریخ نوردان. اما ما در اینجا تعداد پروازها را حساب نمی‌کنیم. آخرین ورودها به مریخ شامل مأموریت Mars Curiosity در سال 2012، مأموریت MAVEN در 22 سپتامبر 2014 و پس از آن مدارگرد MOM Mangalyaan سازمان تحقیقات فضایی هند که در 24 سپتامبر 2014 در مدار مریخ قرار گرفت، بوده‌اند. مأموریت‌های بعدی شامل مأموریت آژانس فضایی اروپا ExoMars که متشکل از یک مدارگرد، فرودگر و مریخ نورد بوده است و به دنبال آن مأموریت فرودگر رباتیک InSight ناسا که به ترتیب در مارس و سپتامبر 2016 و 2018 بوده‌اند.
• مریخ بیشترین طوفان‌های گرد و غبار در منظومه شمسی را دارد. این طوفان‌ها می‌توانند ماه‌ها دوام داشته و کل کره زمین را پوشش دهند. فصول در این سیاره بسیار شدید هستند زیرا مسیر مدار بیضوی آن در اطراف خورشید طولانی‌تر از بیشتر سیارات منظومه شمسی است.
• خورشید در مریخ تقریباً نیمی از اندازه آن در زمین ظاهر می‌شود. در نزدیکترین نقطه به خورشید نیمکره جنوبی مریخ به سمت خورشید متمایل می‌شود و باعث ایجاد تابستانی کوتاه و شدیداً گرم می‌شود در حالی که نیمکره شمالی یک زمستان کوتاه و سرد را تحمل می‌کند. در دورترین نقطه از خورشید نیمکره شمالی مریخ به سمت خورشید باعث تابستانی طولانی و معتدل می‌شود در حالی که نیمکره جنوبی زمستانی سرد و طولانی را تجربه می‌کند.
• تکه‌هایی از مریخ روی زمین افتاده‌اند. دانشمندان آثار بسیار ناچیزی از جو مریخ را در شهاب سنگ‌هایی که با قدرت زیاد از مریخ خارج شده یافته‌اند. این سنگ‌ها بعد از خروج از جو مریخ میلیون‌ها سال قبل از سقوط روی زمین در میان بقایای کهکشانی به دور منظومه شمسی می‌چرخند. این شهاب‌سنگ‌ها این امکان را به دانشمندان می‌داد تا قبل از آغاز مأموریت‌های فضایی مطالعه بر روی مریخ را آغاز کنند.
• مریخ نام خود را از خدای جنگ رومی گرفته است. یونانیان باستان سیاره Ares را به نام خدای جنگ خود می‌نامیدند. رومیان نیز به همین ترتیب رنگ قرمز این سیاره را نشانه قرار داده و آن را خدای جنگ خود می‌دانستند. نکته جالب توجه این است که فرهنگ‌های باستانی دیگر نیز بر رنگ تمرکز داشتند و از نظر منجمان چینی مریخ ستاره آتش بود، در حالی که کشیشان مصر آن را Her Desher یا قرمز صدا می‌زدند. همان طور که گفتیم دلیل رنگ قرمز مریخ سنگ و غبار پوشاننده سطح است که غنی از آهن است.
• نشانه‌هایی از آب مایع در مریخ وجود دارد. سال‌ها است که مریخ دارای آب به شکل یخ است. اولین نشانه‌های وجود آب مایع در مریخ راه راه یا لکه‌های تیره روی دیواره دهانه و صخره‌های دیده شده در تصاویر ماهواره‌ای است. به دلیل جو مریخ برای جلوگیری از یخ زدگی یا بخار شدن آب مایع، این آب باید شور باشد.
• روزی مریخ حلقه خواهد داشت. در 20 تا 40 میلیون سال آینده بزرگترین قمر مریخ فوبوس توسط نیروهای گرانشی از بین می‌رود و منجر به ایجاد حلقه‌ای می‌شود که می‌تواند تا 100 میلیون سال دوام داشته باشد.
• غروب خورشید در مریخ آبی است. در روز مریخی، آسمان قرمز مایل به صورتی است این نقطه مقابل آسمان زمین است.

جمع بندی

در این مطلب در مورد سیاره سرخ یا مریخ که شبیه‌ترین سیاره به زمین است صحبت کردیم. در ابتدا ویژگی‌های مریخ را بررسی کردیم و سپس در مورد پروژه‌های کشف و بررسی که از طرف محققین و ستاره‌شناسان بر روی این سیاره انجام می‌شود صحبت کردیم. همچنین به بیان حقایق جالبی از مریخ نیز پرداختیم.