زبان بدن چیست؟ — هر آنچه باید بدانید
گاهی مجبوریم در جمعی از افراد بیگانه ادب را حفظ کنیم و لبخندی مصنوعی روی لب بیاوریم. در این حالت اگر ناگهان یکی از دوستانمان را ملاقات کنیم نوع لبخندمان تغییر میکند و عمق میگیرد. بین این دو لبخند تفاوت زیادی وجود دارد و نشان میدهد که زبان بدن چیست. در حقیقت لبخندها، حرکات دست، ارتباطات چشمی، طرز نشستن و... همگی دارای پیامهای مشخصی هستند و مجموعه پیامهایی که به صورت غیرکلامی برای دیگران ارسال میکنیم همان زبان بدن ما را تشکیل میدهند. یادگیری تکنیکهای زبان بدن و تسلط بر آن تأثیر چشمگیری بر افزایش کاریزما و برقراری ارتباط موثر در ابعاد مختلف زندگی ما دارد.
زبان بدن چیست ؟
«زبان بدن» (Body Language) علم پیامهای غیرکلامی از قبیل حرکات بدن، چهره و چشم است که احساسات و خواستههای فردی را در ارتباط با فردی دیگر نشان میدهد. زبان بدن تنوع زیادی دارد و ما از انواع آنها در روابطمان استفاده میکنیم. واقعیت این است که ما برخلاف کلماتی که به زبان میآوریم معمولا کنترلی روی زبان بدن نداریم و آنچه بروز میدهیم حقیقتی است که در وجودمان نهفته است.
تعریف زبان بدن
همانطور که پیش از این گفتیم زبان بدن نوعی از ارتباط غیر کلامی است که برای برقراری ارتباط با دیگر انسانها به جای استفاده از کلمات از رفتارهای روانشناسانه کمک میگیرد. هرکسی میتواند مهارت های ارتباطی را در خود پرورش دهد. متدهایی که ما برای زبان بدن خود به کار میگیریم عموما عبارتاند از: ارتباط چشمی، حالت نشستن، راه رفتن، ایستادن، حالتهای چهره و... .
گفتنی است که اولین زبانی که موجودات مختلف روی کره زمین برای برقراری ارتباط به کار بردند همین زبان بدن بود. از همان ابتدا حیوانات برای اینکه منظورشان را به یکدیگر تفهمیم کنند از این زبان بهره میبردند. ما شیرهای آفریقایی یا فیلهای هندوستان نیستیم اما زبان بدنمان در مواقعی مانند ناراحتی، خشم، غم، شادی و ترس خیلی با آنها متفاوت نیست.
یادگیری زبان بدن چه فوایدی دارد؟
ارتباط غیرکلامی به شدت روی موفقیت در کسب و کار، همکاری با دیگران، مدیریت امور و زندگی شخصی تاثیرگذار است. در ادامه به برخی از فواید استفاده از زبان بدن اشاره میکنیم:
- درک بهتر کلام: دیگران مفهوم کلامتان را عمیقتر درک میکنند و این درک بهتر باعث میشود روابط اثربخشتری تشکیل دهید.
- جلوگیری از مشکلات سازمانی: به مدیران کمک میکند که مشکلات کارمندان را متوجه شوند. بسیاری از افراد حاضر در یک سازمان برای حفظ موقعیت خود هرگز آنچه را واقعا در ذهن دارند به زبان نمیآورند و همین تفکرات پنهان بهمرور مشکلات عمدهای را برای آن شرکت به وجود میآورد. در حالی که اگر مدیر سازمان به زبان بدن مسلط باشد خیلی زودتر از بحرانی شدن شرایط متوجه مسئله میشود و برای رفع آن تلاش میکند.
- موفقیت در کار گروهی: اگر اعضای یک گروه، زبان بدن یکدیگر را بخوانند متوجه میشوند که چه کسی در طول انجام پروژه تحت فشار است یا نیاز به حمایت دارد. درک شرایط هریک از افراد گروه کمک میکند که تمامی افراد با انگیزه بیشتری برای پیشبرد پروژه تلاش کنند.
- حل مشکلات در مذاکره: در مذاکرهها اگر زبان بدن طرف مقابل را درک کنید میتوانید موضع واقعی او را بیابید و فارغ از آنچه میگوید حدس بزنید درخواست واقعیاش چیست.
- پیشگیری از خرید غیرضروری: باعث میشود در برابر رفتارهای اغواکننده فروشنده مقاومت کنید و مجبور نشوید محصولی غیرضروری را بخرید.
- متقاعد سازی دیگران: با استفاده از زبان بدن بهراحتی دیگران را متقاعد میکنید که کار مد نظرتان را انجام دهند. کافیست با استفاده از اصل کمیابی در متقاعد سازی به افراد توجه کنید که از چه موضوعاتی استقبال میکنند و بدنشان به کدام بخش از ماجرا حسی منفی دارد. سپس بخش مورد علاقه آنها را در خلال صحبتها برجسته کنید و از کنار قسمتهای غیردلخواهشان به سرعت بگذرید.
- بهبود مهارت سخنرانی: استفاده از زبان بدن در مهارت سخنرانی و ارائه شما را نیز بهبود میدهد. زیرا با علم به زبان بدن اعتمادبهنفس کافی دارید و میدانید که چطور با استفاده از این تکنیکها حضار را متقاعد و سرگرم کنید.
- کنترل حرکات بدن: وقتی به حرکات بدن خود آگاهی پیدا کنید تواناییتان در کنترل آنها افزایش مییابد و در موقعیتهای مختلف آنها را بهدلخواه تغییر میدهید. این مهارت در مذاکرهها کمک میکند که احساسات واقعی خود را پنهان کنید و برای رسیدن به هدفتان ظاهرسازی کنید. همچنین میتوانید از این مهارت برای ساخت روابط موثر بهره بگیرید. به طور مثال وقتی وارد کشور دیگری میشوید ممکن است از برخی رفتارهای مردم آن منطقه شوکه شوید اما اگر روی زبان بدنتان کنترل داشته باشید از نمایش این شوک خودداری میکنید و نشان میدهید که فرهنگ آنها برای شما عجیب نیست. به این ترتیب خیلی زودتر با افراد آن جامعه ارتباطی موثر برقرار میکنید.
- شناخت افراد فریبکار: اگر زبان بدن افراد فریبکار را بشناسید در هیچ زمینهای فریب نمیخورید. این روزها بسیاری از افراد قصد فریبکاری دارند و شناخت آنها به ما کمک میکند که خود را از ضررهای احتمالی محفوظ نگه داریم. البته نشانههای حقهبازی افراد در فرهنگهای مختلف متفاوت است.
- افزایش هوش هیجانی: به مرور هوش هیجانی و خودآگاهی شما افزایش مییابد.
- احساس همدلی بیشتر: کمک میکند احساس همدلی شما نسبت به دیگران افزایش یابد و بهتر درک کنید که آنها در چه حالی هستند. داشتن احساس همدلی باعث شکلگیری محکمترین و موثرترین روابط میشود. مردم معمولا روابطشان را با کسی که خودخواه و غیرهمدل است ادامه نمیدهند.
نشانه های زبان بدن
زبان بدن معمولا به صورت ناخودآگاه توسط افراد فرستاده میشود و چند رکن اصلی دارد که این ارکان در زیر آمده است.
- حالت بدن: ساختار کلی بدن که نمای مشخصی دارد.
- جهت بدن: زاویهای که بدن قرار گرفته است.
- جنب و جوش بدن: تمام حرکاتی که بدن از خود بروز میدهد.
- ایستاندن: حالتی که یک انسان میایستد.
- حرکات اعضای بدن: حرکاتی که بازوها، دستها و پاها انجام میدهند.
- حالت چهره: تغییراتی که در اعضای صوت رخ میدهد.
- چشمها: حرکات چشم و تعداد دفعاتی که پلک میزند.
- لمس: لمس کردن و فضایی که هرشخص در فاصله با بقیه برای خود مشخص میکند.
- صدا: لحن و تن صدا و همچنین سرعتی که شخص در گفتن عبارتها به کار میگیرد.
پیامی که هرکدام از موارد بالا میفرستند نباید به صورت مستقل قضاوت شود. اگر میخواهید زبان بدن دیگران را بخوانید باید پس از دیدن اولین نشانه به دنبال نشانههای دیگر باشید و درباره مجموعه این نشانهها تصمیم گیری کنید. بررسی این مجموعه به شما کمک میکند که به قضاوت شخص بپردازید و به این نتیجه برسید که طرف مقابل در چه شرایطی است. فریبکار است یا بییا، راست میگوید یا دروغ، خوشحال است یا تظاهر به خوشحالی میکند و... .
آموزش زبان بدن با تصویر
تحقیقات نشان میدهند که ۵۵ درصد ارتباطات به زبان بدن، ۳۸ درصد به لحن صدا و ۷ درصد به گفتار بستگی دارد. بنابراین نتیجه میگیریم که بیشتر مردم به کلماتی که ادا میشوند اهمیت زیادی نمیدهند. در مقابل استفاده درست از زبان بدن احتمال موفقیت ما در کار و زندگی را به میزان چشمگیری افزایش میدهد. دانستن این موضوع که زبان بدن چیست باعث پیشرفت روابط کاری میشود و به تاثیرگذاری ما در محیط کار و همچنین مهارت حل مسئله در موقعیتهای مختلف میافزاید. از اینرو ایدهها و نظراتمان اعتبار بیشتری پیدا میکنند.
در این بخش به آموزش زبان بدن با تصویر میپردازیم و 9 حرکت را معرفی میکنیم که استفاده از آنها اعتمادبهنفس و اعتبارتان را در پروژههای کاری و ساخت برند شخصی افزایش میدهد.
۱. صاف بایستید
افرادی که صاف میایستند، شانههایشان را عقب میدهند و سرشان را بالا میگیرند معمولا اعتمادبهنفس خوبی دارند و مورد تایید بقیه هستند. سعی کنید مخصوصا در محیطهای کاری از این شیوه ایستاندن استفاده کنید. همچنین اگر ریزجثه هستید حتما ورزش کنید تا عضلاتتان به چشم بیاید. افراد ضعیفی که همواره قوز میکنند نمیتوانند از خودشان قدرتی به نمایش بگذارند و این مسئله مخصوصا در بازاریابی اهمیت ویژهای دارد. زیرا فروشندگان باید با استفاده از اطمینانی که از محصول یا خدماتشان دارند مشتری را از خریدش مطمئن کنند.
وقتی روبروی شخصی مینشینید برای اینکه احساس اعتمادبهنفس در بدنتان جاری شود پاهایتان را صاف روی زمین بگذارید، دستها را به بدن نچسبانید و کمی فاصله بدهید یا اگر شرایط مناسب بود یک دست را پشت صندلی کناری قرار دهید. همچنین سعی کنید وسایلتان را روی میز با فاصله از هم بگذارید تا فضای بیشتری را در اختیار داشته باشید. داشتن محیط بیشتر میتواند قدرت بیشتری از شما به نمایش بگذارد.
۲. صدای خود را کنترل کنید
افرادی که در حین صحبت صدای بسیار بلندی دارند معمولا از نظر دیگران افرادی خودخواه و ضعیف و بدون احساس همدلی ارزیابی میشوند. اگر فکر میکنید که صدای شما در مقایسه با بقیه کمی بلندتر است قبل از سخن گفتن اول کمی لبهایتان را روی هم فشار دهید و بدون باز کردن دهان برای چند لحظه عبارتهایی مانند «ام، اهم و اوهوم» را برای خود تکرار کنید. این تمرین برای قبل از سخنرانیها و حضور در جلسههای مهم بسیار کاربردی است و کمک میکند صدایی دلنشین و کنترل شده داشته باشید.
داشتن تن صدایی استاندارد در تماسهای تلفنی در مقایسه با دیگر انواع ارتباط اهمیت بیشتری دارد زیرا در این حالت مخاطب حالت چهره یا دیگر نشانههای موجود در زبان بدن را نمیبیند. چه بسا صدای بلند شما این پیام را به او برساند که عصبانی و خشمگین هستید و او نیز در مقابل، حالتی تهاجمی به خود بگیرد.
3. کارهای ارزشمندتان را به یاد بیاورید
قبل از اینکه در جمعهای مهم حاضر شوید نیاز دارید که از درون احساس پیروزی و قدرت کنید. این احساسات خودبهخود به وجود نمیآیند و باید در شما ایجاد شوند. هورمونی که حس قدرت ایجاد میکند هورمون تستوسترون است. برای اینکه بدنتان شروع به تولید این هورمون کند بیندیشید که تا به حال چه موفقیتهایی به دست آوردهاید. به طور مثال ممکن است سال گذشته با کمک رژیم غذایی ۱۰ کیلوگرم وزن کم کرده باشید یا در یک امتحان بالاترین نمره متعلق به شما باشد. یادآوری همین خاطرات به بدن شما کمک میکند که در موضع قدرت قرار بگیرد.
۴. ارتباط چشمی را حفظ کنید
شما ممکن است درونگرا یا خجالتی باشید یا در فرهنگتان نگاه کردن به چشم دیگران کار درستی نباشد. درست یا غلط بودن این مدلهای رفتاری در حال حاضر اهمیتی ندارد. آنچه مهم است تحقیقاتی است که نشان میدهد دیگران از شما توقع دارند طی مکالمه با آنها بین ۵۰ الی ۶۰ درصد مدت زمان ارتباطتان به چشمهایشان بنگرید. در این بخش میخواهیم به تکنیکی ساده اشاره کنیم که با بهکار گیری آن به راحتی ارتباط چشمی خود را حفظ کنید. راهکار این است که هنگام سلام کردن به افراد به رنگ چشمهایشان دقت کنید.
البته باید در نظر گرفت که برخی افراد دچار مشکلاتی از طیف اوتیسم هستند و نگاه کردن در چشم دیگران برای آنها دردناک است. بنابراین نباید توقع داشت که مدام در حین مکالمه در چشم طرف مقابل بنگرند.
۵. در حین صحبت از دستهایتان استفاده کنید
روی عدهای از افراد تحقیقاتی صورت گرفت که نشان میداد برخی از مردم هنگام سخنرانی از زبان بدن دستها استفاده میکردند و دستهایشان را تکان میدادند اما برخی این کار را نمیکردند. افرادی که همراه با حرکات دست حرف میزدند در طول سخنرانی کمتر مردد بودند و همچنین خیلی کمتر از گروه دوم از عبارتهای اضافه برای پرکردن فضای بین کلامیشان استفاده میکردند. سعی کنید در حین صحبت از دستها استفاده کنید زیرا این رفتارهای فیزیکی کمک میکند که راحتتر منظورتان را شرح بدهید و مفهوم جملههای سخت را با کمک حرکات دست قابل درکتر کنید.
6. از دست به سینه ایستادن خودداری کنید
وقتی در حین صحبت با طرف مقابل دستهایتان را باز میکنید به او نشان میدهید که چیزی برای پنهان کردن وجود ندارد و به کلامتان اعتبار میبخشید. در مقابل مدام دستها را به پشت خود نبرید یا روی بدن قفل نکنید چون این رفتارها نشان میدهد که ترجیح میدهید از محل بگریزید و نمیخواهید مکالمه را ادامه دهید.
۷. حرکات ناشی از استرس را از بین ببرید
وقتی دچار استرس میشویم معمولا یک سری حرکات ناخودآگاه بروز میدهیم. به طور مثال دستهایمان را به هم میمالیم، با انگشتها روی میز میزنیم، با زیورآلاتمان بازی میکنیم، موهایمان را دست میکشیم، بیقراری میکنیم و... . هرکدام از این کارها که از ما سر میزند از اعتبارمان میکاهد.
اگر خودتان را مشغول یکی از این حرکات ناشی از اضطراب دیدید سعی کنید نفسی عمیق بکشید و دست از ادامه آن رفتار بردارید. به این ترتیب این پیام را به طرف مقابل برسانید که آرام هستید و حرفهای معتبری میزنید.
۸. لبخند بزنید
مغز انسان چهره خندان را ترجیح میدهد. ما میتوانیم لبخند انسانها را از فاصله ۱۰۰متری تشخیص دهیم (به اندازه یک زمین فوتبال). بنابراین لبخند بزنید زیرا این کار علاوه بر اینکه حس خوبی به خودتان میدهد باعث میشود طرف مقابل به شما اعتماد کند و ارتباط موثری بین شما برقرار شود.
لبخند نشان میدهد که شما برای دیگران احترام قائل هستید. از اینرو همواره دیگران هم پاسخ شما را با لبخند میدهند. همچنین اگر این افراد از نظر احساسی در شرایط غمگینی باشند با دیدن لبخند شما تغییر حالت خواهند داد.
به خاطر داشته باشید که لبخند روی لب کافی نیست و چشمهایتان هم باید بخندد. این کار علاوه بر اینکه به برقراری روابطتان کمک میکند برای ماهیچههای دور چشم نیز مفید است.
۹. درست دست بدهید
یکی از قدرتمندترین روشهای برقراری ارتباط غیرکلامی دست دادن است. اگر درست دست بدهید این کار به شما اعتبار میبخشد و نشان میدهد که میدانید زبان بدن چیست. اما اگر اشتباه انجامش دهید برایتان هزینه خواهد داشت. پس مانند یک ماهی مرده یا یک استخوانشکن رفتار نکنید. نوع اول شما را بیحال و دومی قلدر نشان میدهد.
گفتنی است که در فرهنگهای مختلف نوع دست دادن ممکن است متفاوت باشد پس اگر برای انجام برخی امور به شهر یا کشور دیگری سفر میکنید حتما پیش از آن درباره نحوه دست دادن قابل قبول در آن منطقه تحقیق کنید.
معیارهای سنجش دست دادن درست
برای اینکه دست دیگران را به روش درستی بفشارید لازم است ۷ اصل را رعایت کنید:
- داشتن تماس چشمی مناسب
- داشتن لبخندی گرم و دوستانه
- بازویی کشیده و خم شدن جزئی آرنج
- رو به پایین بودن انگشتان دست در حین فشردن دستهای طرف مقابل
- وارد کردن فشاری برابر با فشار دست طرف مقابل (این نکته از همه موارد مهمتر است)
- مقداری خم شدن به سمت طرف مقابل
- جدا کردن آرام دست پس از یکی دو ثانیه
این دست دادن درست مانند نفس کشیدن هوای تازه است و به هر دو طرف حسی حاکی از احترام منتقل میکند.
در این بخش به ۹ روش کارآمد برای بهبود زبان بدن و نمایش قدرت در مراودات کاری پرداختیم. برخی از این روشها ساده هستند و برخی دیگر را میتوانید با کمی تمرین یاد بگیرید. به کار گیری این روشها به شما کمک میکند که اعتبار بیشتری نزد بقیه داشته باشید و صحبتها و ایدههایتان بیش از پیش شنیده شوند.
چند نمونه از زبان بدن با تصویر
زبان بدن را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
- زبان بدن مثبت یا باز
- زبان بدن منفی یا بسته
بالا بردن ابرو
بعضی افراد گاهی در حین مکالمه با شما ابروهایشان را بالا میاندازند. این کار خیلی سریع انجام میشود و میتوان ۳ نتیجه از آن گرفت:
- حالت اول: در حالت اول بالا رفتن ابرو یعنی شخص از آنچه شنیده یا دیده خوشش آمده و با آن موافق است. همچنین معمولا این حالت برای تشکر از دیگران یا برای گرفتن تایید از آنها بروز میکند. اگر کسی در حین گوش دادن به شما لحظهای ابروهایش را بالا ببرد این به معنای عبارت «بله» است و نشان میدهد که او علاقه دارد باقی صحبتهای شما را بشنود.
- حالت دوم: حالت دوم وقتی است که شخص احساساتی میشود و رمانتیک شدن فضا را با بالا بردن ابروهایش نشان میدهد.
- حالت سوم: وقتی یک نفر با شخص مورد علاقهاش ملاقات میکند ابروهایش را بالا میبرد و این پیام را به طرف مقابل میرساند که از دیدن او خوشحال شده است.
معمولا گویندگان یا معلمان نیز برای اینکه توجه بقیه را به خود جلب کنند ابروهایشان را بالا میدهند که در این حرکت عبارت: «به من نگاه کنید» و «به این موضوع گوش کنید» نهفته است. تحقیقات نشان میدهد که رفتار ابروهای انسانها در تمام دنیا پیام یکسانی را مخابره میکند و در بیشتر مواقع به معنای رضایت فرد از موضوعی است. جالب است بدانید که میمونها هم چنین حرکتی را در میان خود دارند.
زبان بدن نگاه به سمت چپ
وقتی کسی به سمت چپ نگاه میند یعنی دارد به حافظه خود رجوع میکند تا مطلبی را به یاد بیاورد. البته برخی از محققان بر این عقیدهاند که افراد به سمت چپ نگاه میکنند تا بخش خلاق ذهنشان فعال شود و به آنها کمک کند که دروغی بسازند.
رفتار آینهای (انجام رفتار مشابه طرف مقابل)
انجام رفتار آینهای فقط در حالتی رخ میدهد که یک نفر از شخص دیگر خوشش میآید و علاقهمند است که رفتارهای او را همچون آینه تکرار کند. تحقیقات نشان میدهد که استفاده از رفتارهای مشابه طرف مقابل فواید زیادی داشته دارد. به طور مثال در بازاریابی میتوان از این مسئله برای افزایش فروش استفاده کرد. وقتی یک نفر که دیگران به او علاقه دارند (سلبریتیها، اینفلوئنسرها و... ) چیزی را میخرد میزان فروش آن محصول بالا میرود چون دیگران نیز کار او را تکرار میکنند. همچنین شما میتوانید از رفتارهای آیندهای برای موفقیت در کارهایتان بهره بگیرید. مثلا کافی است مطابق رفتار مدیرتان عمل کنید و به بینشی شبیه او برسید تا در زمینه شغلی به موفقیتهای بیشتری برسید.
اگر میخواهید برای ایجاد ارتباط موثر مانند آینه رفتار کنید بهتر است این کار را خیلی نامحسوس انجام دهید چون نتیجه منفی خواهد داشت. مثلا اگر یک نفر در حین صحبت سرش را تکان میدهد لازم نیست شما هم در همان لحظه این کار را تکرار کنید چون ممکن است اشتباه برداشت کند و به این نتیجه برسد که در حال تمسخر او هستید.
ما انسانها در حین مکالمه با یکدیگر ناخودآگاه درصدی از رفتارهای آینهای را خواهیم داشت و در صورتی که از کسی خوشمان نمیآید یا میخواهیم بین خودمان با او فاصله ایجاد کنیم ناخودآگاه جلوی رفتارهای آینهای خود را میگیریم. این کار ما دقیقا پیغام روشنی به طرف مقابل میرساند و متوجه میشود که رقبتی به ادامه مکالمه یا ارتباط نداریم.
زبان بدن دست به کمر
وقتی کسی دستها را به کمر بزند باید احساس خطر کرد و شرایط را تغییر داد زیرا احتمالا بسیار ناراحت است و ناراحتی او به شما مربوط میشود. اگر حرفی زدهاید که بازخورد آن این حرکت بوده برای تغییر این حالت او بهتر است صحبتهایتان را تغییر دهید.
ارتباط چشمی
ارتباط چشمی زیاد، کم و عدم ارتباط چشمی همگی ابزاری قدرتمند برای بیان مفاهیم مختلف در زبان بدن به شمار میآیند. اگر کسی که مقام اجتماعی بالایی دارد و برای شما مهم است ارتباط چشمی خوبی با شما برقرار کند این حس را به میگیرید که به شما و صحبتهایتان علاقهمند است.
ارتباط چشمی همچنین نشانه کنجکاوی انسانها است. وقتی افراد به مکان جدیدی وارد میشوند چون نسبت به محیط اطرافشان کنجکاون هستند ارتباط چشمی زیادی با شما و آن مکان برقرار میکنند و میزان پلک زدنشان کاهش مییابد. در مقابل، پلک زدن مداوم به معنای اضطراب ناراحتی زیادی است که بر آن شخص تحمیل شده است.
تحقیقات نشان میدهد که در ۳۰ درصد مواقع، ارتباط چشمی دیگران نشان میدهد که این افراد صحبتهای شما را به خاطر سپردهاند. برای اینکه به آنها حس خوبی بدهید و تاییدشان کنید یا برای اینکه آنها را متقاعد کنید که مطابق میل شما عمل کنند بهتر است به طور پیوسته با آنها ارتباط چشمی برقرار کنید. البته در نظر داشته باشید که این نوع رفتار شما آنها را معذب نکند.
لبخند واقعی
لبخند واقعی وقتی شکل میگیرد که گوشهی چشمها و لبها چروک برمیدارند. وقتی چنین نشانههایی را در لبخند کسی ببینید مطمئن میشوید که طرف مقابل لبخندی از سر شادی زده است. کار مشکلی است که کسی بخواهد لبخند واقعی را ظاهرسازی کند. در بیشتر مواقع ما در طول یک مکالمه بارها لبخند میزنیم اما بیشتر این لبخندها از سر ادب است. تحقیقات نشان میدهد که نوزادانِ چند هفتهای فقط برای مادرانشان از لبخندهای واقعی استفاده میکنند و به بقیه لبخندهایی از سر ادب میزنند.
لبخندهای غیرواقعی مانند چراغ چشمکزن مدام خاموش و روشن میشوند و وقتی دو طرف از یکدیگر فاصله میگیرند این لبخندها از روی صورت آنها محو میشوند. در حین برقراری ارتباط موثر تلاش کنید که حتی در صورت بروز یک برخورد همچنان لبخندتان را حفظ کنید.
خم شدن سر به یک سمت
وقتی سر خود را خم میکنید این کار شما یکی از نشانههای زبان بدن مثبت و باز است و با علم به اینکه زبان بدن چیست نشان میدهید که از حضور طرف مقابل احساس راحتی میکنید. کج شدن سر در خانمها بیشتر اتفاق میافتد (تقریبا ۳ برابر آقایان) و نشان میدهد که به موضوع یا شخصی علاقه پیدا کردهاند. این حرکت همچنین اگر همراه با تکان دادن سر باشد حاوی این پیام است که شخص نسبت به صحبتهای شما کنجکاو شده است. کج کردن سر رفتار بسیار نرمی است و نشان از منعطف بودن شما دارد اما باید دقت کنید که در انواع روابط مخصوصا اگر فروشنده محصول یا خدماتی هستید زیادی از این حرکت استفاده نکنید.
خندیدن
وقتی کسی به صحبتهای شما میخندد یعنی پتانسیل ادامه رابطه را دارد زیرا اصولا انسانها فقط به افرادی میخندند که میخواهند در آینده با آنها ارتباط داشته باشند یا ارتباط موجود را حفظ کنند. به طور مثال وقتی یک کارمند به جوکهای بیمزه مدیرش میخندد قصدش این است که در ادامه روابط صمیمانهتری با او برقرار کند.
زبان بدن دست ها
اگر در حین ارتباط با دیگران از دستهایتان استفاده میکنید بهتر است آنها را در راستای ارسال پیامی مثبت بهکار بگیرید. دستهای باز نماد بیریایی، صداقت و علاقهمندی به ادامه صحبت است. در مقابل اگر انگشتان دست را مشت کنید یا دستها را داخل جیبتان قرار دهید پیامی منفی به ذهن مخاطب مخابره میکنید. مغز انسان در مواجهه با دستهایی که پشت سر رفته یا داخل جیب قرار دارد احساس خطر میکند. حتی گاهی افراد تصور میکنند که طرف مقابل از داخل جیب یا پشت سر وسیلههای خطرناک بیرون خواهد آورد و سلامت آنها را تهدید میکند. همین تفکر کوتاه و حتی بیاساس باعث میشود که در ادامه رابطه افراد آنچنان که باید با شما احساس راحتی نکنند و ترجیح دهند کمی فاصله بگیرند.
پاهای ضربدری
وقتی کسی در حین نشستن یا ایستادن مچ پاها را به حالت ضربدری روی هم میگذارد مضطرب بودنش را نشان میدهد. هرچه قفل پاها بیشتر باشد استرس فرد بیشتر است. البته مثل هر زبان بدن دیگری در این حالت نیز استثنا وجود دارد. به طور مثال خانمها وقتی دامن میپوشند برای راحتی بیشتر پاها را قفل میکنند و این حالت نشستن را در درازمدت حفظ میکنند. اما اگر چنین حالت را در یک مرد دیدید احتمال بدهید که استرس و فشار روانی زیادی را تحمل میکند. مثال واضح این مسئله این است که در دندانپزشکی زمانی که دکتر قصد تزریق آمپول را دارد 98 درصد بیماران پاهایشان را قفل میکنند.
گفتنی است که اگر مچ پاها روی هم قفل باشند اما کف پا روی زمین کشیده شود این حالت به هیچ عنوان نماد استرس نیست بلکه آرامشی را نشان میدهد که فرد در آن لحظه دارد.
زبان بدن دست به چانه
هنگامی که دست زیر چانه قرار میگیرد یعنی که شخص از موضوعی خسته یا کسل شده است. دیدن این نشانه به گوینده کمک میکند که سرعت کلامش را افزایش دهد یا به طور کلی موضوع را عوض کند.
همچنین اگر شخص با انگشتهایش چانه را لمس کند یعنی به موضوع مورد بحث علاقهمند است. برخی افراد هنگامی که بسیار خسته هستند دست را زیر چانه قرار میدهند تا وزن سر را تحمل کند.
زبان بدن اعتماد به نفس
وقتی کسی هنگام راه رفتن، نشستن و ایستادن به حرکات خود دقت میکند و از خمودگی میپرهیزد زبان بدن اعتماد به نفس را به تصویر میکشد. همچنین رفتارهای خالی از اضطراب نیز مهر تاییدی بر این مسئله میزنند.
زبان بدن در موقعیت های مختلف
برای اینکه در موقعیتهای مختلف عملکرد موفقی داشته باشید باید بدانید که در لحظات حساس زندگی مناسبترین زبان بدن چیست. در ادامه به مهمترین شرایطی اشاره میکنیم که باید از انواع مهارت های ارتباطی بهره ببرید.
زبان بدن در مصاحبه شغلی
ما در موقعیتهای مختلف همواره از زبان بدن استفاده میکنیم تا منظورمان را شفافتر کنیم و کمک کنیم که طرف مقابل کلام ما را بهتر درک کند. زبان بدن همواره آنچه را فکر میکنیم به دیگران بروز میدهد. یکی از مهمترین موقعیتها در زندگی بسیاری از مردم حضور در جلسه مصاحبه شغلی است و زبان بدن در چنین جلسهای نقش بسیار پررنگی دارد.
اهمیت زبان بدن در مصاحبه شغلی
در طول مصاحبه بدن شما پیامهای متعددی را فارغ از آنچه بیان میکنید برای مصاحبهکننده ارسال میکند و از همان لحظه اول نشان میدهد که خود شما درباره خودتان چطور فکر میکنید یا تا چه حد خودتان را معتبر میدانید. اگر زبان بدنتان شما را فردی مطمئن، مثبت و مسئولیتپذیر نشان دهد افراد حاضر در جلسه نیز این ویژگیها را باور خواهد کرد.
جلسه مصاحبه معمولا پرتنش است و چون به آینده شما بستگی دارد طبیعی است که حجم زیادی از استرس را تحمل کنید. از این رو ممکن است نتوانید روی زبان بدنتان کنترل کافی داشته باشید. در ادامه چند تکنیک کاربردی ارائه میدهیم که استفاده از آنها و تمرین مداومشان به شما در موفقیتتان کمک شایانی خواهد کرد.
لباس مناسب روز مصاحبه
اولین مرحله برای اینکه بتوانید در جلسه مصاحبه روی زبان بدنتان کنترل داشته باشید انتخاب لباسی مناسب است. به یاد داشته باشید که این لباس باید راحت باشد و نباید مانع از آزادی عملتان بشود. به طور مثال ممکن است شلواری انتخاب کنید که در حالت ایستاده بسیار زیباست. اما آیا این شلوار برای نشستن هم مناسب است؟ اگر میخواهید کت بپوشید آیا میتوانید در حین صحبت به راحتی دستهایتان را تکان دهید؟ برای اینکه مطمئن شوید لباس مناسبی انتخاب کردهاید تمام احتمالات را در نظر بگیرید. تصور کنید در جلسه مصاحبه شغلی نشستهاید و کارهایی متداول انجام دهید. اگر لباسهایتان مشکلی نداشتند همانها را برای روز مصاحبه کنار بگذارید. انجام این کار باعث میشود که برای چنین روزی آمادهتر باشید و بخشی از استرستان را از بین ببرید.
به نحوه ورودتان دقت کنید
ممکن است حتی قبل از آنکه شخص مصاحبهکننده را ببینید در حال ارزشیابی باشید. بنابراین از همان ابتدا به نوع برخوردتان با منشی و نحوه نشستنتان در لابی دقت کنید. ممکن است از طریق دوربینهای سازمان تحت نظر باشید. سعی کنید صاف بنشینید و برای آرامش بیشتر چند نفس عمیق بکشید.
همچنین ممکن است مصاحبه شغلی شما آنلاین باشد. در این حالت نیز با توجه به اینکه میدانید زبان بدن چیست و رفتارهای مناسب کدام هستند در تمام طول مصاحبه صاف بنشینید و به دوربین نگاه کنید. از نگاه کردن به نقاط دیگر و همچنین استفاده از گوشی همراه نیز بپرهیزید چون این رفتارها پیامدهای خوبی ندارند.
صاف بایستید
مدیران معمولا به نحوه راه رفتن شما اهمیت میدهند بنابراین در روز مصاحبه مقتدر و هدفمند راه بروید تا اعتمادبهنفستان در تمام رفتارهایتان به چشم بیاید. دستها را به شکلی راحت در کنار بدنتان قرار دهید و در طول صحبت با ارزیابان ارتباط چشمی مناسبی برقرار کنید. با توجه به اینکه در روز مصاحبه رزومه، نمونه کار و مدارک مختلفی را با خود به همراه دارید بهتر است همه آنها را داخل کیف یا پوشهای بگذارید تا ظاهری شلخته نداشته باشید.
به نحوه نشستن خود دقت کنید
در هنگام نشستن نیز مانند راه رفتن صاف و مقتدرانه بنشینید. اگر به جلو خم شوید یعنی زیادی ترسیدهاید و اگر زیادی به عقب تکیه دهید یعنی پذیرش این شغل برایتان اهمیت زیادی ندارد. پاها را بدون قفل کردن در یکدیگر، صاف روی زمین بگذارید و در تمام مدت جلسه این وضع را حفظ کنید. حتی اگر عادت دارید به هیچ وجه در حین مصاحبه زانوها را روی هم نیندازید چون به نظر میرسد اضطراب زیادی دارید و برای فعالیت در آن سمت به اندازه کافی مطمئن نیستید.
دستهایتان را کنترل کنید
ممکن است عادت به شکستن انگشتها داشته باشید یا با زیورآلات خود بازی کنید. این عادتها ایرادی ندارند اما در جلسه مصاحبه بهتر است آنها را کنترل کنید. میتوانید یک دست را روی پا قرار دهید و از دیگری برای نوتبرداری استفاده کنید. یادتان باشد که زیادی از دستها در حین صحبت استفاده نکنید چون این کار به معنای عصبی یا پریشان بودن شما خواهد بود.
ارتباط چشمی داشته باشید
تا به اینجا دریافتید که داشتن ارتباط چشمی در تمامی موقعیتهای مهم زندگی نقش زیادی دارد. در جلسه مصاحبه نیز نباید از از ارتباط چشمی غافل شوید چون نگاه کردن به چشم ارزیابان باعث میشود که آنها از اعتمادبهنفس و صداقت شما مطمئن شوند و همچنین نشان میدهد که شما شنونده خوبی هستید و بهخوبی موضوعات مختلف را درک میکنید. در صورتی که چند نفر در حال ارزیابی شما هستند در حین پاسخ به سوالات، علاوه بر نگاه به فرد پرسشگر در چشمان بقیه افراد نیز بنگرید. این حرکت شما نشان میدهد که توانایی انجام کارهای تیمی را نیز دارید و یادگرفتهاید که چطور با چند نفر صحبت کنید.
روی تنفستان متمرکز شوید
وقتی نگران هستید نفسهایتان بریده بریده میشوند و قلبتان تند میزند. یکی از راههای کنترل ضربان قلب این است که روی تنفستان متمرکز شوید. برای بهبود حالتان میتوانید از تکنیک ۴-۷-۸ استفاده کنید. در این روش باید ۴ ثانیه نفس را به درون ریهها بکشید، ۷ ثانیه آن را نگه دارید و به مدت ۸ ثانیه رهایش کنید. این کار موثرترین روش برای تسلط بر خود و کاهش ضربان قلب است.
لبخند بزنید اما زیادی نخندید
واضح است که افراد بشاش از افراد اخمو جذابیت بیشتری دارند. چه در مصاحبه شغلی و چه در دیگر ابعاد زندگی چهرههای خندان افراد بیشتری را به خود جذب میکنند و باعث میشوند دیگران از آنها حسی مثبت و پرآرامش بگیرند. قبل از آنکه در جلسه مصاحبه شغلی حاضر شوید داشتن لبخند ملیح را تمرین کنید اما به یاد بسپارید که در روز مصاحبه زیادی نخندید. این کار شما برخلاف لبخند زدند پیغامهای منفی مختلفی را برای ازیابان ارسال خواهد کرد.
با زبان بدنتان پاسخ بدهید
وقتی شخص مصاحبهکننده در حال صحبت با شماست میتوانید از زبان بدنتان استفاده کنید و بدون بیان کلمهای او را تایید و همراهی کنید. استفاده از نشانههای تاییدی کمک میکند که در میان صحبتهای طرف مقابل نپرید و در عین حال او را تشویق کنید که صحبتهایش را ادامه دهد. این نوع پاسخگویی باعث میشود که روابطی موثر با مدیر استخدامتان برقرار کنید و در مصاحبه پذیرفته شوید.
زبان بدن در مذاکره
پیش از این گفتیم که ارتباط غیرکلامی و زبان بدن از بیان کلمات تاثیر بیشتری دارند و این مسئله در مذاکرات مهمتر از هر جای دیگری است. چون دو طرف مذاکره علاوه بر کلام به حرکات یکدیگر به شدت دقت میکنند و ممکن است یک حرکت اشتباه کل روند مذاکره را تغییر بدهد. یکی از مهمترین پارامترهای یک مذاکره کننده موفق این است که اعتمادبهنفس داشته باشد و این توانایی را به نحوی درست و به دور از غلو کردن به دیگران نشان دهد. این رفتار میتواند اعتبار او را در حین مذاکره بالا ببرد و دیگران حرفهای او را با اعتماد بیشتری بپذیرند.
واقعیت این است که دیگران شما را حتی قبل از اینکه یک کلمه به زبان بیاورید قضاوت میکنند. مغز تنبلتر از آن است که هرکس را منحصرا قضاوت کند به همین علت در ذهن انسان هرکسی در یک دسته قرار میگیرد. اگر شما خود را از همان ابتدای ورود به اتاق مذاکره پرقدرت نشان دهید مغز افراد حاضر در آن محیط به شما لقب انسان قوی را میدهد و حرفهایی که در ادامه میزنید و همچنین زبان بدن شما این قضاوت را تایید را رد میکند. بنابراین خیلی مهم است که از همان ابتدا چطور ظاهر میشوید. با توجه به اهمیت این موضوع برای اینکه در مذاکرات خود امتیازهای بیشتری بگیرید و موفقتر عمل کنید بهتر است روی زبان بدن خودتان آگاهی داشته باشید و با انجام کارهایی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم توجه طرف مقابل را بیشتر به خود جلب کنید.
سر وقت حاضر شوید
اگر میخواهید در مذاکره خوش بدرخشید اولین گام این است که به موقع به جلسه بروید و تاخیر نداشته باشید. معمولا دیر کردن افراد در جلسه مذاکره به دو صورت تعبیر میشود که هرکدام پیامدهای خود را دارند. تعبیر اول این است که ادب کافی ندارید و بیادبی شما از همین تاخیر اولیه مشخص است. در این حالت دیگران تمایلی به حضور در جلسه ندارند و روند جلسه تا انتها بد خواهد بود. پیامد دوم این است که خود شما به عنوان مذاکره کننده دچار اضطراب میشوید و آن آرامش و اعتمادبهنفسی را که برای موفقیت در این مذاکره نیاز داشتید از دست میدهید. بنابراین در اولین گام به خاطر داشته باشید که حتما سر وقت حاضر شوید.
به شکلی درست با دیگران دست بدهید
پیشتر گفتیم که دست دادن یکی از اصول معاشرت است و در فرهنگهای مختلف کمی متفاوت است. بنابراین با علم به اینکه نحوه دست دادن درست در آن جلسه چگونه است سروقت حاضر شوید و سپس دست افراد مذاکره کننده حاضر در اتاق را با رعایت اصول درست بفشارید. این کار باعث میشود که بقیه افراد احساس راحتی داشته باشند و جو پرتنشی ایجاد نشود. همچنین این حرکت به نوعی افراد را مقید میکند که صادق باشند و رفتارهای همدلانه بیشتری از خود نشان دهند.
با نفر اصلی مذاکره کنید
بخش مهمی از موفقیت در مذاکره این است که در حین صحبت، نفر اصلی را مخاطب قرار دهید و به زبان بدن او در طول مکالمه دقت کنید. اگر تمام انرژی خود را صرف افراد اشتباه کنید هرگز این مهارتها برای شما موفقیتی نخواهند داشت. رفتار درست و اصولی زمانی جواب میدهد که با شخص درست وارد مذاکره شده باشید و او را برای دریافت امتیاز بیشتر متقاعد کنید.
ارتباط چشمی دوستانه را حفظ کنید
حتما شنیدهاید که میگویند چشمها پنجره روح انسان هستند. در واقع قدرتمندترین ابزار در زبان بدن و برقراری ارتباط موثر همین چشمها هستند. از این موهبت غافل نشوید و برای موفقیت در مذاکرههای مهم آن را بهکار بگیرید.
اگر در طول مذاکره از تماس چشمی دوری کنید رابطه درستی ایجاد نمیشود و نتایج دلخواهتان را نمیگیرید. پیام شما در این حالت این است که با نگاه نکردن افراد در حال طفره رفتن از آنها هستید و به اندازه کافی صداقت ندارید. چنین پیامهایی ادامه مذاکره و رسیدن آن به نتایج درست را دشوار میکند. همچنین اگر زیادی در چشم دیگران خیره شوید باعث ترس و وحشت آنها خواهید شد و ممکن است تصور کنند که شما عصبی و خشمگین هستید.
با توجه به هر دو حالت بهترین کار این است که در نگاه کردن به دیگران اعتدال به خرج دهید و هنگامی که موضوعی ذهنتان را درگیر کرد به جایی در فضا نگاه کنید. این رفتار کاملا طبیعی است و از جانب همه قابل درک است.
به تغییرات حالت چهره خودتان آگاه باشید
در حین مذاکره انتظار هر رخدادی را داشته باشید و بدانید که ممکن است نتیجه آنطور که میخواهید پیش نرود. فرقی نمیکند که مذاکره شما درباره مسائل سازمان است یا درباره ادامه زندگی با همسر خود در حال مذاکره هستید. در هر حالت اگر هدف خاصی را دنبال میکنید نباید اجازه دهید حالتهای چهره تفکراتتان را لو بدهند. اگر موضوع به نظرتان ناامیدکننده میآید هرگز نباید چهرهای ناامید داشته باشید. واقعیت این است که در طول مذاکره تمام حرکات شما زیر میکروسکوپ است و باید تلاش کنید که همواره و تا پایان جلسه زبان بدن مثبتی از خود به نمایش بگذارید. دیگران به این موضوع توجه میکنند که کلام شما با زبان بدنتان یکی باشد. بنابراین به یاد داشته باشید که همواره چه در ارتباط کلامی و چه در ارتباط غیرکلامی مثبت باشید و با روی باز آنچه را میشنوید بپذیرید.
فضای شخصی داشته باشید
در طول مذاکره باید همه افراد حاضر در جلسه فضای مخصوص خود را داشته باشند. به طور مثال نباید در طول صحبت پاهایتان با پای نفر کناری برخورد کند. وجود چنین فاصلهای باعث میشود آرامش بیشتری داشته باشید و متمرکزتر مذاکره کنید.
به بدنتان توجه کنید
همانطور که به گفتههایتان توجه میکنید و در تلاش هستید که جملات را آرام و شمرده و به دور از استرس بیان کنید، بهتر است در حین مذاکره بدنتان را نیز آرام و پرقدرت نشان دهید و اعتمادبهنفس خود را در آن جاری کنید. پیش از این نشانههای اندام پرتنش را گفتیم. بهتر است این حرکات را در طول مذاکره از خود نشان ندهید. مذاکره کنندگانی که با انگشتانشان روی میز میزنند یا پاهایشان را تکان میدهند هرگز نمیتوانند اعتبار کافی را به دست آورند و سایر افراد حاضر در مذاکره در مییابند که نتایج مذاکره به نفع خودشان تمام خواهد شد. برای اینکه نشان دهید ذهن بازی دارید و برای مذاکره آماده هستید همواه دستها را از یکدیگر فاصله دهید و نشان دهید که آماه شنیدن نقطه نظرات طرف مقابل هستید.
دستها را با فاصله از صورت نگه دارید
در هنگام مذاکره دستتان را روی بخشی از صورت قرار ندهید. این نوع رفتار نماد ناراحتی و عصبانیت است و بدترین چیز در یک مذاکره این است که طرف مقابل احساس کند شما عصبانی هستید. همچنین اگر دستها را روی لبها یا چشمها بگذارید دیگران فکر میکنند که دروغ میگویید. بهترین کار این است که در طول جلسه دستها را از صورت فاصله بدهید.
سکوت را دریابید
همه فارغ از جایگاهشان نیاز دارند که شنیده شوند و آنچه میگویند مورد احترام واقع شود. ممکن است هیجان ناشی از مذاکره کمی شما را به عجله وادارد و مشتاق باشید که مدام نقطه نظراتتان را عنوان کنید. اما اگر میخواهید مذاکره موفقی داشته باشید باید از ابزار سکوت به درستی بهره بگیرید و حتی پس از اتمام صحبتهای طرف مقابل تا چند ثانیه چیزی نگویید تا نشان دهید که در حال فکر کردن به حرفهای او هستید. این کار نه تنها برای طرف مقابل ارزشمند است بلکه به خود شما نیز کمک میکند که در انتخاب جملههای بعدی و تمرکز روی زبان بدنتان بهتر کار کنید.
سکوت شما باعث ناامنی در دیگران نمیشود و نتیجه آن واقعا اثربخش است. بنابراین هرگز قدرت سکوت را دست کم نگیرید.
زبان بدن در سخنرانی
بسیاری از افراد حتی نمیتوانند یک سخنرانی پر از اعتماد به نفس را تصور کنند و عقیده دارند که سخنرانان حرفهای استعدادی خدادادی دارند. اما واقعیت این است که پشت این سخنرانیهای بیعیب و نقص مدتها تمرین و تکرار نهفته است. استفاده از دانش زبان بدن یکی از راههای تقویت مهارت سخنرانی است. برای اینکه سخنرانی اثربخشی داشته باشید لازم است زبان بدن خودتان را کنترل کنید و حرکاتی حساب شده در برابر حضار از خود نشان دهید. ارتباط موثر زمانی شکل میگیرد که روی هدف مخاطبان متمرکز شوید. درصورتی که انتظار این افراد را برآورده کنید اعتبارتان افزایش خواهد یافت. آنها همچنین به حرکات سخنران دقت میکنند و به او اعتبار میدهند. با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه چند نمونه از روشهای تقویت این مهارت آمده است.
- مانند رهبران نگاه کنید: وقتی برای گروهی از افراد صحبت میکنید روی یک نفر متمرکز شوید و تا پایان جمله به او نگاه کنید. سپس روی شخص دیگر متمرکز شوید تا این مکثها از نظر دیگران معنادار باشند. نباید در طول سخنرانی کل اتاق را زیر نظر بگیرد و چشمهایتان مدام در طول اتاق بچرخند. پیام این طرز نگاه این است که شما از گفتههایتان اطمینان ندارید. وقتی حرف میزنید و لبهایتان تکان میخورند دیگر لازم نیز چشمهایتان را زیادی تکان دهید.
- موضعی مصمم داشته باشید: وقتی در حال سخنرانی هستید پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز کنید و از اینور و آنور رفتن بپرهیزید. همچنین بهتر است از قدم زدن و همزمان صحبت کردن اجتناب کنید. وقتی در حین سخنرانی راه میروید پیام شما این است که بیقرار هستید و از گفتههایتان اطمینان خاطر ندارید. اگر در موقعیتی قرار گرفتید که لازم بود طی سخنرانی کمی راه بروید هرگز تا زمانی که مستقر نشدهاید صحبتهایتان را ادامه ندهید. وقتی به مکان جدید منتقل شدید ابتدا با حضار ارتباط چشمی برقرار کنید و سپس صحبتهایتان را ادامه دهید.
- حرکات تاکیدی از خودتان نشان دهید: از حرکات دست برای تاکید بر کلامتان استفاده کنید. هر دو دست را بهطوری که کف دستها رو به هم باشند بالا بگیرید و تصور کنید توپی را جلوی صورت نگه داشتهاید. مخصوصا در لحظاتی که عبارتهای مهمی را بیان میکنید از این حرکت دست استفاده کنید. از بستن دستها، بردن آنها به داخل جیب و همچنین دست به سینه ایستادن اجتناب کنید.
- از قدرت صدایتان بهره بگیرید: بهاندازهای بلند صحبت کنید که افراد حاضر در ردیفهای آخر صدایتان را بشنوند. شاید تصور کنید که چنین صدایی زیادی بلند است اما باید بدانید که در فضاهای بزرگ مخصوصا اگر با فرش پوشانده شده باشند حجم زیادی از صدا گرفته میشود و آنچه به نظر شما صدای خیلی بلندی است در گوش بقیه عادی خواهد بود. برای اینکه صدایتان به گوش بقیه برسد لازم است تنفس شکمی را تمرین کنید و از دیافراگمتان برای صحبت کردن کمک بگیرید. دست را روی شکم بگذارید و یک نفس عمیق بکشید. به این ترتیب دیافراگمتان کمک میکند که در طول صحبت نفس کم نیاورید.
- روی بازخورد حضار تمرکز کنید: بازخورد افرادی که در سخنرانی شما حضور دارند اهمیت زیادی دارد. بیشتر سخنرانان حرفهای برای اینکه واکنش حضار را درک کنند فیلم ضبط شده سخنرانیهای قبلی خود و دیگر افراد حرفهای را با دقت نگاه میکنند. دیدن زبان بدن مردم حاضر در سالن همان بازخوردی است که سخنرانان به آن برای تقویت عملکرد آتی خود نیاز دارند.
زبان بدن در فروش
با ظهور اینترنت فروش اینترنتی نیز به فروش سنتی اضافه شد و حالا میتوان به روشهای مختلفی محصول یا خدمات را به مشتریان ارائه کرد. در این بین برای اینکه در فروش به درآمد بیشتری برسید میتوانید از زبان بدن کمک بگیرید و به کمک آن مشتری را متقاعد کنید که خرید بیشتری انجام دهد.
مثال: علی فروشنده گوشیهای هوشمند است و محمد یکی از این گوشیها را انتخاب کرده است. در این زمان، علی به حُسن انتخاب او تبریک میگوید و اطمینان میدهد که این گوشی تمامی انتظارات محمد را برطرف خواهد کرد. محمد اما نمیتواند از صحبتهای فروشنده مطمئن باشد زیرا علی در حین ادای این کلمات در چشمهای محمد نگاه نکرد و لحن صدایش عاری از هرگونه هیجان یا اطمینان بود.
در این مثال میبینیم که چطور فروشنده با بیتوجهی به زبان بدن خود مشتری را از دست میدهد. اگر شما نیز با مشتریان به طور مستقیم یا از طریق تماسهای ویدیویی ارتباط دارید به پارامترهایی که در بالا به آنها اشاره کردیم توجه کنید زیرا بهکارگیری آنها به شما در افزایش فروش و درآمد کمک خواهند کرد. هرچقدر هم که محصول خاصی داشته باشید و مزیت رقابتی خود را نسبت به دیگران افزایش دهید، اگر از ارتباط چشمی، لحن صدای مناسب، استفاده از دستها و... بهره نبرید نمیتوانید در هنگام فروش حضوری، مشتری بالقوه را به خریدار واقعی تبدیل کنید.
زبان بدن در روانشناسی
در بسیاری از مواقع ما نیاز داریم که مطمئن شویم افراد نسبت به ما یا گفتههایمان چه احساسی دارند. پیش از این گفتیم که زبان بدن آنچه را در ذهن انسان وجود دارد نشان میدهد و مجموعهای از رفتارهای مرتبط با روانشناسی است. بنابراین اگر در موقعیتی قرار گرفتیم که نیاز بود احساسات واقعی افراد را درک کنیم بهترین کار این است که به زبان بدن آنها دقت کنیم. این دقیقا همان کاری است که روانشناسان برای تشخیص مشکل اصلی مراجعهکنندگان به کار میگیرند. زیرا بیشتر این افراد دقیقا نمیدانند که از چه چیزی پریشان شدهاند اما وقتی گام به گام در موضوعات مختلف پیش میروند نحوه رفتار بدنشان نشان میدهد که دقیقا چه چیزی آنها را آزار میدهد و مشکل اصلی کجاست.
زبان بدن در دیپلماسی
زبان بدن برای دیپلماتها و افراد سیاسی بیشتر از دیگر اقشار جامعه اهمیت دارد زیرا مردم معمولا انگیزه واقعی این افراد را از زبان بدنشان میخوانند. از این رو دیپلماتها لازم است روی تمامی حرکاتشان آگاهی داشته باشند و مطابق با آنچه میگویند رفتاری متناسبی بروز دهند. به طور مثال چنین افرادی نباید در هنگام سخنرانیهایشان اضطراب داشته باشند و حتی اگر دارند باید آن را کنترل کنند تا نمای بیرونی نداشته باشد.
اگر فردی سیاسی، در حین صحبتهایش مدام این پا و آن پا کند، دستهایش را زیادی تکان دهد یا حتی زیادی پلک بزند نگرانیهایش را به بینندگان منتقل میکند و آنها درمییابند که این سخنگو از آنچه میگوید مطمئن نیست و اعتمادبهنفس کافی برای گفتن حرفهایش ندارد.
زبان بدن در سیاست
افراد اهل سیاست اگر بخواهند مجموعهای از افراد را رهبری کنند باید زبان بدن بسیار درستی داشته باشند زیرا مردم با توجه به زبان بدن آنها تصمیم میگیرند که چنین رهبری را بپذیرند یا خیر. اگر سیاستمدار هستید یا گروهی از مردم را رهبری میکنید برای بهبود زبان بدنتان بهتر است که به نکات زیر توجه کنید:
- وقتی با مردم صحبت میکنید به چشمهایشان بنگرید زیرا اگر از نگاه کردن به آنها اجتناب کنید مردم تصور میکنند که در حال فرار یا پنهان کردن موضوعی هستید.
- از حرکات دستتان آگاهی داشته باشید و مراقب باشید که این حرکات مردم را ناراحت یا مضطرب نکند.
- اگر روی لبها لبخند داشته باشید حس انساندوستانهای را به مردم انتقال میدهید.
- وقتی صاف میایستید یعنی به خودتان اعتماد دارید. در نتیجه دیگران نیز به شما اعتماد خواهند کرد.
- اگر میخواهید نظر برخی افراد را به خود جلب کنید با انگشتتان آنها را نشانه نگیرید بلکه دستهایتان را در حین صحبت کمی به سمتشان تکان دهید.
- هیچ گاه در مقابل مردم دست به سینه نباشید چون این حرکت به آنها القا میکند که هیچ قدرتی ندارند و نمیتوانند نظراتشان را ابراز کنند.
زبان بدن دروغگوها
یکی از کاربردهای بسیار مهم علم زبان بدن این است که کمک میکند راست یا دروغ بودن صحبت دیگران را بیابیم. از این علم در بسیاری از بازجوییها نیز استفاده میشود. در این بخش ما به چند تکنیک اشاره میکنیم که یادگیری آنها میتواند مهارت تشخیص راستی از ناراستی را به شما بیاموزد.
گام اول: رفتار همیشگی افراد را بشناسید
برای اینکه دروغ بودن کلام کسی را تشخیص دهید باید شناختی اولیه از او داشته باشید. در واقع باید بدانید که این شخص در حالت عادی و وقتی راست میگوید چه زبان بدنی دارد. برای اینکه به این شناخت برسید با این فرد که میتوانند فرزند، همسر، همکار، رئیس و... باشند بنشینید و مکالمهای عادی داشته باشید. سؤالهایی بپرسید که پاسخشان را میدانید و دلیلی ندارد که بخواهند در آن باره به شما دروغ بگویند. مثلا سؤالهایتان میتواند حول موضوعات آب و هوا، تورم جامعه و... باشد. در این مدت رفتارهای شخص را زیر نظر بگیرید و به خاطر بسپارید که در حین راستگویی زبان بدن او چیست. سپس درباره موضوع مد نظرتان سؤال کنید. اگر شخص در حین پاسخ رفتارهایی ناگهانی و متفاوت داشته باشد یعنی دروغ میگوید. در غیر این صورت هرآنچه میگوید راست است.
گام دوم: به دنبال نشانههای واضح باشید
هیچ حرکت اثبات شدهای وجود ندارد که تضمین کند افراد دروغگو آن حرکت را انجام میدهند. در کل هرگاه شخصی که میشناسید هنگام بیان مطلبی رفتار غیرمنتظره نشان داد احتمال این را بدهید که راست نمیگوید. در کنار این موضوع، برخی حرکتها نیز وجود دارند که معمولا در بین افراد روغگو متداول است و دانستن آنها به شما در تشخیص میزان صداقت دیگران کمک خواهد کرد. در ادامه به این حرکات اشاره میکنیم.
- فشار لبها روی هم: وقتی کسی میخواهد از گفتن مطلبی امتناع کند لبهایش را روی هم فشار میدهد. اگر با این حرکت مواجه شدید از او بپرسید که آیا چیزی هست که باید دربارهاش بدانید یا خیر.
- لحن پرسشی کلام: وقتی کسی مطلبی را عنوان میکند لحن کللامش خبری است اما افرادی که دروغ میگویند لحنی پرسشی دارند. این نشان میدهد که آنها از آنچه میگویند اطمینان ندارند و میخواهند با این روش از شما مطمئن شوند که آیا آنها را باور دارید یا خیر.
- پاسخهای کوتاه در برابر اتهامات: افرادی که مطلبی را به دروغ عنوان میکنند در صورتی که متهم شوند برای رد دروغهایشان از جملات کوتاه استفاده میکنند. مثلا میگویند: «نه دروغ نگفتم» یا «من چیزی نمیدانم».
- ایجاد فاصله ناگهانی: وقتی کسی به صورت ناگهانی از شما فاصله میگیرد احتمال دارد در حال دروغگویی باشد و با این حرکت عدم راحتی خود را در آن موقعیت نشان دهد.
- نشانههای ریز چهره: دروغگوها از اینکه دستشان رو شود همواره واهمه دارند و در طول صحبتهای خود گاهی این ترس را در چهره نشان میدهند. مثلا ممکن است ناگهان ابروهایشان بالا برود و پیشانی آنها چروک بردارد.
به خاطر داشته باشید که این نشانهها وقتی اعتبار دارند که در شخص به صورت ناگهانی بروز دهد و با توجه به رفتارهای همیشگیاش این حرکات عجیب باشند. اگر این حالتها از جمله رفتارهای متداول یک فرد است نباید به او اتهام دروغگویی بزنید.
گام سوم: ۳ نشانه را کنار هم بگذارید
هیچ وقت بر اساس یک نشانه نتیجه نگیرید که طرف مقابل دروغ میگوید. بیشتر افراد دروغگو در کمتر از یک دقیقه و طی چند ثانیه حداقل سه نشانه از دروغگویی را بروز میدهند. اگر میخواهید از دروغ این افراد مطمئن شوید با دیدن اولین نشانه به دنبال دو نشانه دیگر در همان ثانیهها بگردید تا این موضوع برایتان روشن شود.
به طور مثال مدیری از کارمندش درباره روند پیشرفت سازمان طی ماه گذشته سوال میکند و کارمند در حالی که لبهایش را روی هم فشار میدهد یک قدم به عقب میرود و میگوید: «خوب بود. روند سازمان خوب بود.».
زبان بدن در کشورهای مختلف
بسیاری از نمادهای موجود در زبان بدن وابسته به فرهنگ و مکانی است که افراد در آن محیط رشد کردهاند. ما این موضوع را وقتی بیشتر درک میکنیم که به کشورهای دیگر سفر کنیم. برخی از آداب و رفتارها و همچنین تغییرات چهره بینالمللی است اما برخی دیگر با هم تفاوتهایی دارند. به طور مثال در کشور برزیل کمی محکمتر از دیگر مناطق دست میدهند. یا مثلا در کشور استرالیا خانمها ترجیح میدهند با یکدیگر دست ندهند. همچنین پیش از این گفتیم که در محیط کار بهتر است صاف بایستید و با مدیران خود ارتباط چشمی برقرار کنید. این در حالی است که اگر در کشور ژاپن شخصی در چشمان مدیر ردهبالاتر از خود نگاه کند رفتار زشتی از او سر زده است.
زبان بدن در ایران
زبان بدن در کشور ما نیز اهمیت زیادی دارد اما برخی از رفتارها برای ما با دیگر فرهنگهای دنیا متفاوت است. به طور مثال ارتباط چشمی برای ما نیز مهم است و تلاش میکنیم آن را حفظ کنیم اما مرز باریکی میان ارتباط چشمی مناسب و نگاه کردن بیش از حد وجود دارد که رعایت کردن آن اعتبار افراد را بالا میبرد. نکته دیگری که میتوان درباره تفاوت زبان بدن مردم ایران گفت این است که از همان کودکی به ما میآموزند که دست به سینه نشستن نماد ادب است و ما یاد گرفتهایم که در بسیاری از مواقع با وجود آنکه زبان بدن مثبتی داریم دست به سینه بنشینیم تا احترام طرف مقابل را حفظ کنیم. همچنین بسیاری از نمادها در کشور ما متناسب با مذهبمان تعریف شدهاند که رعایت آنها اهمیت زیادی دارد.
به غیر از رفتارهای بینالمللی که در زبان بدن وجود دارد و ما در بالا به آنها اشاره کردیم مابقی نمادها را هر کس در محیط زندگی خود به مرور یاد میگیرد و ناخودآگاه در موقعیتهای مختلف مطابق آن عمل میکند. گاهی حتی یک برنامه تلویزیونی محبوب حرکتی جدید با دست یا پا ابداع میکند یا حرکتی قدیمی را که از خاطرهها پاک شده دوباره باب میکند و به مرور همین حرکت تبدیل به یک عادت رفتاری جدید در میان مردم جامعه میشود. به این ترتیب اگر آن رفتار گذرا نباشد و ماندگار شود در فهرست زبان بدن آن جامعه جای میگیرد.
اهمیت زبان بدن
کسانی که زبان بدن دیگران را میخوانند معمولا در محیط کار و روابط شخصی بهشدت موفق هستند. اگر علارغم تلاش بسیار زبان بدن دیگران را درک نمیکنید نگران نباشید. خبر خوب این است که همه میتوانند این زبان را بیاموزند. در ادامه به ۵ علت اصلی اهمیت یادگیری این زبان میپردازیم.
- مهارت ویژهای است: مهم نیست از نظر دیگران چه شخصیتی دارید. چه انسانی خجالتی باشد و چه اجتماعی، میتوانید این مهارت ویژه را بیاموزید.
- مهارتهای غیرکلامی اهمیت بیشتری از کلمات دارند: در بسیاری از فیلمها مانند «چارلی چاپلین» حتی یک کلمه به کار نرفته است و هرآنچه میبینیم ارتباطات غیرکلامی است. اما جالب است که این آثار حتی از فیلمهای دارای دیالوگ نیز بیشتر احساسات انسان را درگیر میکنند. بنابراین این طور نتیجه میگیریم که رفتارهای غیرکلامی داستانهای تاثیرگذارتری برای ما تعریف میکنند. مردم به راحتی میتوانند کلماتشان را انتخاب کنند اما بدون تمرکز نمیتوانند زبان بدنشان را تغییر دهند.
- حس ششم را در تعاملات انسانی به کار میگیرد: گاهی ما از کسی میپرسیم که روزش چطور بوده و او در پاسخ میگوید: «عالی بود». اما اگر به چشمهایش نگاه کنیم خستگی شدیدش را میبینیم. همچنین متوجه میشویم که پاهایش را روی زمین میکشد و راه میرود. حس ششم ما میگوید که این فرد اگرچه روز بدی نداشته اما بسیار خسته شده و در طول این مدت فشار زیادی را به بدن خودش تحمیل کرده است. بسیاری از حرکات بدن در میان انسانهای تمام دنیا مشترک است و اگر بتوانید از خلال صحبتهای کسی رازهای پنهانش را بیابید این علم در هر موقعیتی به کارتان میآید.
- کمک میکند روابط و مذاکرات خود را بر عهده بگیرید: اگر روی زبان بدنتان آگاهی و تسلط داشته باشید در روابط دوستانه یا خانوادگی با اعتمادبهنفس بیشتری رفتار میکنید. همچنین در محیطهای کاری و مذاکرات خود بهتری عملکرد بهتری خواهید داشت و موفقیتهای زیادی کسب میکنید.
- قدرتمندترین شخص داخل اتاق خواهید شد: شاید به نظرتان غیرممکن بیاید اما واقعیت این است که اگر به زبان بدن مسلط شوید این شما هستید که تمامی افکار پنهان بقیه را میخوانید و میتوانید از این قدرت برای رسیدن به بیشترین موفقیت استفاده کنید.
در گذشته قبل از اینکه کسی بداند زبان بدن چیست، یکی از جذابترین آرزوهای انسان این بود که بتواند فکر بقیه را بخواند. حال میدانیم که اگر به دانش خواندن زبان بدن دیگران مسلط شویم تا حد زیادی فکرشان را خواهیم خواند. به طور مثال اگر موضوع پرتنشی را برای کسی تعریف کنیم اضطراب او نشان میدهد که این موضوع حتی اگر انکار کند برایش مهم است.
کتاب زبان بدن به انگلیسی
برای اینکه مهارت کنترل زبان بدن و آگاهی از آن را در خود افزایش دهید و همچنین زبان بدن دیگران را بخوانید میتوانید علاوه بر آموزشهایی که در بالا به آنها اشاره کردیم به مطالعه کتابهای معتبر بپردازید. در ادامه به چند کتاب بسیار کاربردی برای درک عمیق این علم و یادگیری متدهای آن اشاره میکنیم.
کتاب Body Language
لحن این کتاب بسیار راحت و خودمانی است و به همین علت یادگیری متدهای آن ساده است. نکته جالب در این کتاب این است که علاوه بر اصول عمومی زبان بدن به تفاوت این علم در فرهنگها و مناطق مختلف دنیا میپردازد. نویسنده کتاب، آلن پیز، برای این که آموزشهایش را غنیتر کند از تصاویر متعددی استفاده کرده است و شما با دیدن این نشانههای تصویری بهتر میتوانید علم زبان بدن را به خاطر بسپارید و برای تمرین آنها را در محیط کار و خانواده بررسی کنید.
همچنین در این کتاب نویسنده نشانههای بیشماری از دروغگویی و نحوه حضور در مصاحبههای شغلی را عنوان کرده است.
کتاب The Secret Language of Your Body
در این کتاب تمرکز اصلی روی آگاهی از زبان بدن خواننده است و کمتر به خواندن زبان بدن دیگران اهمیت میدهد. در واقع این اثر کتابی راهنما برای سلامتی و حس خوبی است که انسانها برای برقراری ارتباطات اثربخش به آن نیاز دارند. واقعیت این است که زندگی شبیه فیلمی است که روی دور تند قرار گرفته و همین مسئله باعث میشود که شما نتوانید روی پیامهایی که از بدنتان میگیرید متمرکز شوید. در حالی که اهمیت این پیامها بسیار زیاد است و توجه به آنها میتواند سلامت جسمی و روحی شما را تامین کند.
این کتاب برای اینکه از روی زبان بدن دیگران نیتهای آنها را درک کنید مناسب نیست اما خواندن آن برای همه مفید خواهد بود.
کتاب You Say More Than You Think
در این کتاب زبان بدن به تفصیل آموزش داده میشود و یاد میدهد که چطور طی ۷ روز با استفاده از زبان بدن جدیدی که یاد میگیرید به اهدافتان برسید. در واقع شما با مطالعه این کتاب میآموزید که چطور افکار بقیه را از روی رفتارشان بخوانید و همچنین پیام خود را به شیوهای مطمئن و درست به گوش بقیه برسانید.
در بسیاری از مواقع انسانها میگویند که کارهایی را انجام دادهاند. اما حقیقت این است که آرزو میکردند آنها را انجام دهند و این صحبتها حقیقت ندارد. برای اینکه خیلی زود حقیقی یا افسانهای بودن حرفهای این افراد را درک کنید بهترین کار این است که از متدهای موجود در این کتاب بهره بگیرید.
کتاب What Every BODY is Saying
این کتاب منبع بسیار مناسبی برای یادگیری زبان بدن است و به شما میآموزد که چطور ارتباط غیرکلامی مثبت را از منفی تشخیص دهید. در این اثر کاربردیترین روابط غیرکلامی در تمام ابعاد زندگی آموزش داده میشود و یاد میدهد که چطور خودتان را به دیگران نشان دهید و در برابر دروغهای آنها آگاهانه رفتار کنید. پس از مطالعه این کتاب نگاهی متفاوت به اطرافیانتان خواهید داشت و افراد فریبکار را به راحتی پیدا میکنید.
کتاب The Silent Language of Leaders
این کتاب درباره فواید و معایب زبان بدن توضیح میدهد و آموزش میدهد که چطور با کمک این مهارت دیگران را رهبری کنید. حتی اگر مجموعهای را رهبری نمیکنید متدهای موجود در این کتاب به شما در مدیریت بهتر ابعاد مختلف زندگی کمک خواهد کرد.
در واقع با مطالعه این اثر درمییابید که روزانه چه پیامهایی را به دیگران میدهید، از حضور در کنار دیگران خوشحال هستید یا خیر، فضای اصلی موردنیازتان چقدر است و اینکه آیا رفتارهای شما اعتمادبهنفستان را نشان میدهد یا نمادی از ضعفهای درون شماست.
کتاب زبان بدن به فارسی
در ادامه به معرفی برخی از کتابهای پرفروش زبان بدن که به فارسی نوشته یا ترجمه شدهاند میپردازیم.
کتاب قوانین زبان بدن جودی جیمز
در این کتاب نویسنده که روانشناسی تواناست به این موضوع میپردازد که زبان بدن در عین حال که بسیار هیجانانگیز است علم دقیقی نیست و هر حرکتی که از یک شخص بروز میکند معانی گستردهای دارد. جودی جیمز با توجه به این موضوع برای هر حرکت طیفی از معنا را ارائه میکند و شما میتوانید با مطالعه آنها به درک عمیقتر و دید جامعتری از زبان بدن دست پیدا کنید.
کتاب زبان بدن در بازاریابی و فروش
این کتاب به شما میآموزد که چطور با مشتری برخورد کنید و از زبان بدن برای ترغیب او به خرید ایده، کالا یا خدمتتان بهره ببرید. واقعیت این است که همه ما از زمانی که از خواب بیدار میشویم به اجتماع خانواده و کار و... ورود میکنیم و حتی در معمولیترین مکالمههایمان در حال فروش ایدههای ذهنی خود هستیم. این کتاب میآموزد که چطور با استفاده از مهارتهای زبان بدن فروشنده بهتری باشیم.
سوالات متداول
آیا زبان بدن همه دروغگوها شبیه هم است؟
خیر. هیچگاه نمیتوان رفتار دروغگوها را یکسان دانست. ابتدا لازم است طرف مقابل را بشناسید سپس با توجه به نشانههایی که در بالا اشاره کردیم درباره صحت کلام او قضاوت کنید.
آیا میتوانیم زبان بدن خود را کنترل کنیم؟
رفتارهای بدن معمولا از درون ما نشئت میگیرند اما اگر به این حالتها دقت کنیم بهمرور از آنها آگاهی مییابیم و در موقعیتهای مختلف زبان بدن دلخواهمان را بروز میدهیم.
زبان بدن مثبت چیست؟
هر حرکتی که نشانه علاقه به ایجاد ارتباط باشد زبان بدن مثبت تلقی میشود. به طور مثال دستهای باز، لبخند زدن و برقراری ارتباط چشمی متعادل نشان میدهد که شخص تمایل دارد ارتباط را ادامه دهد.
زبان بدن منفی چیست؟
وقتی کسی لبخند نمیزند، دستها را به پشت سر یا در جیبها قرار میدهد و در چشمهای شما نگاه نمیکند در حال ارسال پیامهای منفی است. به این دست از رفتارها زبان بدن منفی میگویند.
خواندن زبان بدن دیگران چه فایدهای دارد؟
اگر بیاموزید که چطور زبان بدن دیگران را بخوانید روابط موثرتری را شکل میدهید، روابط فعلی خود را حفظ میکنید و با افراد حقهباز هوشیارانه برخورد میکنید.