فرادرسارتباط غیر کلامی چیست؟ + تعریف و ۱۰ روش برای تقویت آن
حالت چهره، ارتباط چشمی، حرکات دست و پا، نوع نشستن و لحن و تن صدای بیان کلمات ازجمله ابزار غیر کلامی بسیار قدرتمند برقراری ارتباط موثر، ایجاد کاریزمای بیشتر و در نهایت متقاعد کردن دیگران هستند. در این مطلب می‌آموزیم که ارتباط غیرکلامی چیست و چطور می‌توانیم از آن برای بهبود روابط خود در زندگی و محیط کار بهره ببریم.
ارتباط غیر کلامی چیست؟
مهارت‌های «ارتباط غیر کلامی» (Nonverbal Communication) نشانه‌هایی هستند که اطلاعات مختلفی را به مخاطب انتقال می‌دهند یا احساس و عقیده خاصی را بدون استفاده از کلمات بیان می‌کنند. اگر بدانید ارتباط غیر کلامی چیست می‌توانید از آن برای درک کردن اطلاعات اضافه مخاطب استفاده کنید. در ادامه به بهترین روش‌های تقویت مهارت غیر کلامی میپردازیم که با تمرین و تکرار در درونتان نهادینه می‌شوند و در موقعیت‌های مختلف بدون این‌که به نظر تقلبی برسند احساساتی مناسب را به دیگران انتقال می‌دهند.
۱۰ روش برای تقویت ارتباط غیر کلامی
ارتباطات غیرکلامی از همان بدو تولد در انسان‌ها وجود دارند. حال اگر بخواهید آن‌ها را در راستای رسیدن به هدف‌هایتان پرورش دهید باید ابتدا تمامی اجزای ارتباط کلامی را بشناسید و سپس به تقویت آن‌ها بپردازید.
در ادامه ۱۰ روش تقویت این مهارت را معرفی می‌کنیم تا دریابید که راه‌های تقویت ارتباط غیر کلامی چیست و با تمرین و تکرار آن را در خود نهادینه کنید.
۱. به رفتارهای خود توجه کنید
دقت کنید که چه رفتاری در مواقع شادی و ناراحتی دارید. به این بیندیشید که در موقعیت‌های مختلف چه تغییری در تن و لحن صدایتان ایجاد می‌کنید. توجه به نشانه‌های غیرکلامی خود، اولین گام برای پرورش این مهارت است. زیرا تا زمانی که به این شناخت نرسید متوجه ایرادهایتان نمی‌شوید. به طور مثال ممکن است دریابید که در حین عصبانیت ناخودآگاه با صدای بلند و لحنی خشن جواب دیگران را می‌دهید. این در حالی است که اگر درست تمرین کنید روی این نوع رفتارهایتان کنترل بهتری خواهید داشت. در بسیاری از جلسات مذاکره طرف مقابل از قصد صحبت‌هایی میکند که واکنش شما را برانگیزد و اگر به شناخت و تسلط کافی از ارتباط غیرکلامی خود نرسیده باشید او را به هدفش می‌رسانید.
۲. کارآموزی کنید
یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت مهارت ارتباط غیرکلامی این است که به نشانه‌های رفتاری دیگران دقت کنید و دریابید که آن‌ها از چه نوعی از ارتباط غیر کلامی استفاده می‌کنند. آشنایی شما با الگوهای رفتاری آن‌ها کمک میکند که درست‌تر و سریع‌تر احساسات آن‌ها رادرک کنید و خود را با شرایط تطبیق دهید. به این ترتیب اعتماد به نفس بیشتری نیز خواهید داشت.
۳. پیش از شروع به انجام کار بیندیشید
برخی افراد بدون توجه به موقعیتی که در آن حضور دارند رفتارهای اشتباهی از خود بروز می‌دهند. به طور مثال اگر بحث بین آن‌ها با دیگران به اوج برسد هر آنچه را دردسترسشان است به اطراف پرت می‌کنند که این رفتار بسیار زشت و خطرناک است. برای تمرین ارتباط غیرکلامی رفتارهای بدون کنترل خود را بررسی کنید و به صورت متمرکز روی آن‌ها کار کنید تا در موقعیت‌های بعدی پیش از نمایش این رفتارها ابتدا موقعیت را بسنجید و سپس اقدام متناسب با آن را از خود بروز دهید.
۴. استرس را در لحظه کنترل کنید
استرس توانایی شما در برقراری ارتباط را تضعیف میکند. وقتی استرس زیادی دارید توانایی خواندن و درک کردن نشانه‌ها را ندارید و در حقیقت نمی‌دانید که ارتباط غیر کلامی چیست. در این مواقع معمولا نشانه‌هایی گیج‌کننده و اشتباهی می‌فرستید و در دام الگوهای غلط رفتاری گرفتار می‌شوید. یادتان باشد که احساسات افراد به یکدیگر منتقل می‌شود. بنابراین اگر ناراحت باشید طرف مقابل را هم ناراحت می‌کنید و همین امر گاهی موقعیت «بد» را تبدیل به موقعیت «وحشتناک» میکند.
بنابراین اگر استرس به سراغتان آمد حتما کمی استراحت کنید، ثانیه‌هایی برای بازگشت آرامش در نظر بگیرید و سپس به ادامه مکالمه بازگردید. با این کار دوباره حس مثبتی خواهید داشت و همین حس را به دیگران هم انتقال می‌دهید. بهترین و سریع‌ترین راه برای کنترل استرس توجه به حواس پنج‌گانه است. در موقعیت‌های پرتنش تمرکز خود را به چیزهایی معطوف کنید که می‌بینید، می‌شنوید، می‌بویید، می‌چشید و لمس می‌کنید. این کار به ذهن شما آرامش می‌دهد و کمک میکند که سریع‌تر به حال عادی بازگردید.
روش دیگر برای کنترل استرس در حالتی که زمان کافی داشته باشید شنیدن موسیقی، نگاه کردن به عکس عزیزان، بوییدن عطر مورد علاقه، غذادادن به حیوانات و... است. در مجموع وجود استرس در ابعاد مختلف زندگی وجود دارد و چون نمی‌توانید آن را به طور کامل حذف کنید باید راهی مناسب برای کنترل آن بیابید در غیر این صورت در موقعیت‌های حساس ارتباط غیر کلامی بسیار بدی برقرار می‌کنید و فرصت‌های زندگی را به همین شیوه از دست می‌دهید. در بالا ما به چند شیوه مختلف برای کنترل اضطراب پرداختیم اما لازم است برای انتخاب بهترین راه آن‌ها را در موقعیت‌های مختلف امتحان کنید و ببینید که کدام‌یک تاثیر بیشتری در شما دارد.
۵. آگاهی عاطفی خود را افزایش دهید
برای این که مهارت ارتباط غیرکلامی خود را تقویت کنید باید ابتدا از عواطف خودتان آگاه شوید تا آن‌ها را در موقعیت‌های مختلف به خوبی به کار بگیرید تا تاثیر لازم را بر دیگران بگذارید. همچنین باید توانایی دسته‌بندی احساسات و عواطف دیگران را داشته باشید و حس واقعی افراد را از پشت کلامشان دریافت کنید.
بسیاری از ما ارتباطی با عواطف خود مخصوصا احساسات منفی نظیر خشم، ناراحتی، ترس و... نداریم. علت این است که همپواره در تلاش هستیم که آن‌ها را سرکوب کنیم. اما هرچقدر هم که سعی کنید آن‌ها را نادیده بگیرید قدرت حذفشان را ندارید. با برقراری ارتباط با این احساسات کنترل بهتری روی آن‌ها خواهید داشت و در موقعیت‌های مختلف از بروز بیش از حد آن‌ها جلوگیری می‌کنید.
۶. پیش از فرض کردن سوال کنید
نوع ارتباط غیرکلامی در فرهنگ‌های مختلف با هم متفاوت است و حتی می‌تواند براساس نوع شخصیت افراد تعریف شود. بنابراین قبل از آن‌که کسی را قضاوت کنید باید درباره تیپ شخصیتی، لحن و تن صدای او به شناخت کافی برسید.
با در نظر گرفتن این موضوع و برای درک بهتر این موضوع که ارتباط غیر کلامی چیست حتما در مواجهه با رفتارهای غیرمتعارف از طرف مقابل علت را جویا شوید. مثلا بپرسید: «چرا در حین صحبت به چشم‌های من نگاه نمی‌کنی؟ آیا از من دلخوری؟» با این پرسش به او این فرصت را می‌دهید که حس واقعی خود را برایتان شرح دهد و از بروز سوءتفاهم‌های احتمالی جلوگیری می‌کنید.
۷. تست زبان بدن بدهید
در حال حاضر تست‌های معتبری وجود دارند که می‌توانید با کمک آن‌ها میزان درک خود از زبان بدن را دریابید. همچنین در این تست متوجه می‌شوید که دیگران تا چه حد پیام‌های زبان بدن شما را درک می‌کنند. این تست به شما دیدگاهی مناسب برای ارزیابی ارتباط غیرکلامی می‌دهد و با شناخت نقطه‌ضعف‌ها و با کمک متدها و آموزش‌های موجود در این حوزه می‌توانید این مهارت را به مرور در خود تقویت کنید.
۸. احساسات فیزیکی مرتبط با عواطف را بشناسید
معمولا هرکدام از ما در مواجهه با موقعیت‌های مختلف عاطفی رفتارهای مشخصی نشان می‌دهیم که اگر آن‌ها را بشناسیم بهتر کنترلشان می‌کنیم. به طور مثال برخی از افراد در موقعیت‌های پراسترس شروع به جویدن ناخن‌هایشان می‌کنند. اگر این خصوصیت رفتاری را در خود شناسایی کنند در جلسات مهمی مثل مصاحبه یا مذاکره آن را کنترل می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که دیگران از این حجم اضطراب آن‌ها آگاه شوند.
۹. ارتباط غیر کلامی هدفمند ایجاد کنید
یکی از تکنیک های متقاعد سازی استفاده از ارتباط غیرکلامی مناسب است. برای این که این مهارت را تقویت کنید کاملا هدفمند از آن بهره ببرید. مثلا اگر می‌خواهید روحیه افراد حاضر در جمعی را بهبود ببخشید به عمد رفتارهای مثبتی نظیر لبخند ملایم، تن صدایی آرام و پراشتیاق از خود نشان دهید تا بقیه افراد هم ترغیب شوند و از حال بد بیرون بیایند. البته نباید اصل همدلی را فراموش کنید زیرا اگر دیگران احساس کنند که ناراحتی آن‌ها برایتان اهمیتی ندارد به طور حتم از شما فاصله می‌گیرند.
۱۰. رفتارهای اثربخش را تقلید کنید
افراد مورد علاقه خود را رصد کنید و از روی رفتارها مورد تایید خود یادداشت بردارید تا با تمرین و تکرار آن‌ها یاد بگیرید که ارتباط غیر کلامی چیست با مرور این یادداشت‌ها و اجرای آن‌ها در موقعیت‌های مختلف به‌مرور می‌بینید که این روابط را به درستی آموخته‌اید و اثربخشی آن‌ها را در ابعاد مختلف زندگی ملاحظه می‌کنید.
انواع ارتباط غیر کلامی
مطالعه برای یافتن این‌که ارتباط غیر کلامی چیست از سال ۱۸۷۲ توسط «چارلز داروین» (Charles Darwin) در کتاب «بیان عواطف در انسان و حیوانات» آغاز شد. از آن دوران تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه بیان احساسات و عواطف به صورت رفتاری و غیرکلامی انجام شد. به طوری که تاکنون محققان توانسته‌اند ۹ مدل از ارتباط غیرکلامی را شناسایی کنند. در ادامه به معرفی و توضیح این ۹ مورد میپردازیم.
۱. حالت های چهره
بیشتر نشانه‌های غیر کلامی با حالت چهره نمایش داده می‌شوند. اطلاعات زیادی را می‌توانید از لبخند یا اخم دیگران به دست آورید. اولین چیز که معمولا در ارتباط با دیگران می‌بینید چهره آن‌ها است. در واقع حتی قبل از این که مکالمه‌ای صورت بگیرید شما اطلاعات زیادی را از نگاه کردن به چهره طرف مقابل به دست می‌آورید.
با وجود این‌که بیشتر رفتارها تحت تاثیر فرهنگ منطقه‌ای است حالت‌های چهره نظیر خشم، ناراحتی، خوشحالی و ترس در میان مردم کل جهان مشابه است.
۲. حرکات دست و بدن
حرکات دست و بدن ازجمله رفتارهایی هستند که برای انتقال پیام و بدون استفاده از کلمات به کار می‌روند. حرکات متداول شامل تکان دادن، اشاره کردن و تایید کردن با استفاده از نمایش انگشت شست در بسیاری از مناطق دنیا مرسوم است و حرکات دیگر با توجه به فرهنگ هر منطقه متغیر است و هر کس با زندگی در محیط آن منطقه به مرور می‌آموزد که نشانه‌های ناشی از حرکات دست و بدن افراد را درک کند.
ارتباط غیرکلامی با کمک حرکات دست و بدن به قدری مهم است که در برخی مواقع محل نشستن افراد در جلسه دادگاه را متناسب با آن تعیین می‌کنند تا هیئت منصفه تحت تاثیر این حرکات قرار نگیرند و صرفا بر اساس شواهد و مدارک رای دهند.
۳. تن صدا
در این نوع از ارتباط غیرکلامی به صدا میپردازیم. فاکتورهای زیادی در این حالت تاثیرگذارند که ازجمله آن‌ها می‌توانیم به تن صدا، بلندی یا آرامی، زیری و بمی و... اشاره کنیم. لحن صدای شما تاثیر چشمگیری در کیفیت برقراری ارتباط با دیگران دارد. وقتی با صدایی محکم صحبت می‌کنید شنونده هیجان‌زده می‌شود و به شما اطمینان میکند. اگر همان عبارت را با صدای خالی از احساس و قدرت بیان کنید شنونده اشتیاقی به شنیدن آن نشان نمی‌دهد و اهمیتی نیز برایش قائل نخواهد شد.
۴. زبان بدن
حرکات بدن که به آن‌ها زبان بدن می‌گویند بخش بزرگی از ارتباط غیرکلامی را شامل می‌شوند و اطلاعات زیادی را به مخاطب منتقل می‌کنند. تحقیقات درباره زبان بدن از دهه ۱۹۷۰ پس از انتشار کتاب زبان بدن «جولیوس فست» (Julius Fast) آغاز شد. در این دوران رسانه‌های مردمی محبوب به شدت به موضوع زبان بدن و حالت‌های دفاعی دست و پا و دیگر حرکات انسان در موقعیت‌های مختلف می‌پرداختند. محققان باور دارند که زبان بدن بسیار ظریف‌تر و مفهومی‌تر از آن است که تاکنون شناخته‌ایم. اما تا همین حد از شناخت زبان بدن نیز توانسته است تحول عظیمی در موفقیت افراد در انواع مذاکرات را رقم بزند.
۵. رعایت فاصله شخصی در ارتباط غیر کلامی
مردم همواره به فاصله شخصی نیاز دارند و این نوع از ارتباط غیرکلامی به اهمیت تحلیل این فاصله‌ها می‌پردازد. مقدار فاصله فیزیکی که با دیگران در موقعیت‌های مختلف ایجاد می‌کنید به فاکتورهای زیادی مربوط است. علاوه بر آنچه به صورت معمول متداول است این فواصل در فرهنگ‌های مختلف با هم فرق دارند. به طور مثال کارمندان در برخورد با مدیر خود فاصله بیشتری ایجاد می‌کنند تا در برخورد با دیگر کارمندان. همچنین دوستان صمیمی ترجیح می‌دهند در کمترین فاصله از یکدیگر بنشینند. اگر کمی به فاصله میان افراد با یکدیگر دقت کنید به راحتی می‌توانید روابط بین آن‌ها را تا حدود زیادی حدس بزنید. در واقع فاصله‌ها بدون استفاده از واژه‌ها پیام‌های زیادی را منتقل می‌کنند.
۶. ارتباط چشمی
چشم انسان‌ها دریچه احساسات آن‌ها است. این چشم‌ها با نگاه کردن، خیره شدن، پلک زدن و... نقش مهمی را در ارتباط غیرکلامی ایفا می‌کنند. به طور مثال وقتی با فرد یا وسیله مورد علاقه خود برخورد می‌کنید تعداد پلک زدن‌هایتان افزایش می‌یابد و مردمک چشمتان کمی گشاد می‌شود. با نگاه کردن به چشم‌های دیگران درمی‌یابید که مخاطب راست می گوید یا دروغ. در حالت نگاه کردن به صورت عادی حرفهای او راست است. در مقابل اگر مدام چشم‌ها را به اطراف بگرداند و توانایی برقراری ارتباط چشمی با مخاطب را نداشته باشد باید به صداقت کلام او شک کنید. البته هرگز نمی‌شود بدون شناخت واقعی افراد درباره صداقت یا عدم صداقت آن‌ها قضاوت کرد. اما اگر طرف مقابل را تا حدودی می‌شناسید برای سنجش کلام او به چشم‌هایش دقت کنید.
۷. لمس
نوع دیگری از ارتباط غیرکلامی لمس کردن است. لمس کردن دیگران معمولا به نشانه صمیمیت، جلب توجه، همدردی و دیگر عواطف است. در برخی از کتاب‌ها به این موضوع اشاره می‌کنند که لمس نماد قدرت و موقعیت اجتماعی مناسب است. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد با موقعیت اجتماعی بالا بیشتر از افراد با موقعیت پایین‌تر تمایل به لمس دیگران و از بین بردن فاصله شخصی آن‌ها دارند. این موضوع در خانم‌ها و آقایان نیز متفاوت است. خانم‌ها اغلب برای همدردی، نمایش توجه و مراقبت از دیگران آن‌ها را لمس می‌کنند و آقایان برای کنترل و نمایش قدرت از این نوع ارتباط غیرکلامی بهره می‌گیرند.
۸. ظاهر
نوع لباس پوشیدن، مدل مو و دیگر مسائل ظاهری در دسته ارتباطات غیرکلامی قرار دارند. روان‌شناسی رنگ‌ها نشان می‌دهد که رنگ‌های مختلف حالت‌های روحی مختلفی ایجاد می‌کنند.
دیگران می‌توانند از روی ظاهر شما واکنش‌های روانی، قضاوت و تفاسیر متفاوتی داشته باشند. به این فکر کنید که چطور بعد از دیدن ظاهر افراد در کسری از ثانیه آن‌ها را در یکی از گروه‌بندی‌های ذهنی خود قرار می‌دهید. این اولین قضاوت‌ها اهمیت زیادی دارند. به همین علت است که یکی از اصول موفقیت در مصاحبه‌های شغلی انتخاب لباسی مناسب است. محققان دریافتند که ظاهر افراد حتی در میزان یادگیری آن‌ها تاثیر دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر قضاوت‌های ظاهری فرهنگ منطقه و باورهای مردم آن است.
به طور مثال وقتی پسری نوجوان را با موهای چتری، عینک، پیراهن و شلوار رسمی می‌بینیم ناخودآگاه به او برچسب «درس‌خوان» می‌زنیم. در حالی که هیچ اطلاعاتی از میزان تحصیلات، نمرات و سبک زندگی او نداریم. در واقع او صرفا با ظاهری نشان داد که ارتباط غیر کلامی چیست و پیامش حاکی از نظم زیاد در زندگی بود. گفتنی است که این برداشت اولیه ممکن است درست یا غلط باشد و به مرور و پس از آشنایی بیشتر با فرد می‌توانیم قضاوت خود را تغییر دهیم یا آن را درست بدانیم.
۹. تصاویر
تصاویر نیز ازجمله ابزاری هستند که توضیح می‌دهند ارتباط غیرکلامی چیست و به ما برای درک بهتر دیگران کمک می‌کنند. به طور مثال وقتی در یک شبکه اجتماعی عکسی آپلود می کنیم تلاشمان این است که این تصویر بخش‌های زیادی از روحیه و خصوصیات اخلاقی ما را نشان دهد تا دیگران با نگاهی بر آن به شناختی نسبی برسند.
لباس‌های فرم نیز پیام‌های مشخصی را در ذهن ما ایجاد می‌کنند. به طور مثال شما با دیدن لباس سفید پزشک درمی‌یابید که او به حفظ جان انسان‌ها مشغول است.
مثال های ارتباط غیر کلامی
با اندیشیدن به روابط خود درمی‌یابید که تاکنون بارها از ارتباط غیرکلامی برای انتقال پیام‌ها استفاده کرده‌اید. اما برای این‌که بهتر درک کنید که ارتباط غیر کلامی چیست در ادامه به برخی از مثال‌های آن در موقعیت‌های مختلف میپردازیم.
ارتباط غیر کلامی در جلسه مصاحبه
در جلسه مصاحبه اگر بدانید ارتباط غیر کلامی چیست نتیجه را به بهترین نحو به نفع خودتان تمام می‌کنید. در صورت امکان قبل از پاسخگویی به سوالات، نشانه‌های ارتباط کلامی هر مصاحبه‌گر را تشخیص دهید و سپس بر اساس این نشانه‌ها بهترین پاسخ را ارائه کنید. برخی دیگر از راه‌های برقراری ارتباط غیر کلامی موفق در روز مصاحبه عبارت‌اند از:
- وقتی مصاحبه‌کنندگان وارد اتاق می‌شوند از جا برخیزید و با اعتماد به نفس با آن‌ها رفتار کنید. همچنین می‌توانید مودبانه دستشان را بفشارید.
- صاف بنشینید و شانه‌هایتان را عقب بدهید تا اعتماد به نفس خود را در حالت نشسته به نمایش بگذارید.
- در حین مکالمه با مصاحبه‌گر لبخندی طبیعی روی لب داشته باشید.
- پاها را از قسمت قوزک روی هم قرار دهید یا بدون قفل کردنشان صاف روی زمین بگذارید. دستها را نیز روی میز و روی هم بگذارید تا نشان دهید که رفتاری دوستانه و مشتاق دارید.
- از تن صدای با سرعتی نرمال در حین صحبت بهره ببرید تا مطمئن شوید که مصاحبه‌گرها کلام شما را به صورت واضح می‌شنوند.
- لحن نرمالی در حین صحبت داشته باشید و به صورت ناگهانی صدایتان را کم و زیاد نکنید.
ارتباط غیر کلامی در خانه
اگر دقت کرده باشید تن صدای شما در حین صحبت با هرکدام از اعضای خانواده متفاوت است. به طور مثال وقتی از همسر خود حالش را می‌پرسید و او پاسخ می‌دهد که خوب است لحنش در حین بیان این جمله می‌تواند معنی کلام او را به طور کامل تغییر دهد. اگر صدایی شاد داشته باشد شما نیز مطمئن می‌شوید که خوب است و شرایط مساعدی دارد. اگر با لحنی سرد پاسخ بدهد یعنی خوب نیست اما ترجیح می‌دهد که درباره حال بد خود صحبتی نکند. همنین اگر با لحی به شدت ناراحت این جمله را بیان کند به طور واضح درمی‌یابید که اتفاقا اصلا خوب نیست و تمایل دارد که درباره علت ناراحتی خود با شما حرف بزند.
در زیر به برخی دیگر از مثال‌های ارتباط غیر کلامی داخل منزل اشاره کرده‌ایم:
- خوشامدگویی به فرزند همراه با لبخند برای این‌که متوجه خوشحالی شما از حضور او در خانه شود.
- وقتی به صحبت‌ها با اشتیاق گوش می‌دهید تا اعضای خانواده نیز با لذت برایتان مسائل را تعریف کنند.
- وقتی دو دست مشت شده خود را برای نشان دادن خوشحالی از بروز اتفاقی خوب برای اعضای خانواده به بالا می‌برید.
ارتباط غیر کلامی در محیط کار
می‌توانید مثال‌های زیادی از ارتباط غیرکلامی در محیط کار را به یاد بیاورید. در ادامه به برخی از این مثال‌ها اشاره می‌کنیم.
- وقتی در حین صحبت همکار خود به چشم‌هایش نگاه می‌کنید به او نشان می‌دهید که برایش اهمیت قائل هستید و می‌خواهید موضوع را بشنوید.
- دست‌هایتان را در مواجه با پروژه شکست‌خورده در هوا تکان می‌دهید.
- با سری برافراشته برای نمایش اعتماد به نفس به دیگران در واحدهای سازمان راه می‌روید.
ارتباط غیر کلامی در موقعیت های دیگر
علاوه‌بر مثال‌های بالا در ادامه به برخی از موارد ارتباط غیر کلامی در موقعیت‌های دیگر اشاره می‌کنیم تا در صورت وجود هرگونه ابهام به طور کامل دریابید که ارتباط غیر کلامی چیست.
- خوشامدگویی به دوستی قدیمی در رستوران و در آغوش گرفتن او.
- قرار دادن دستها روی دست‌های طرف مقابل به نشانه صمیمیت و ایجاد اطمینان خاطر.
- خیره نگاه کردن به متصدی فروش برای کنار گذاشتن گوشی و انجام وظایف خود.
- اخم کردن به راننده ماشینی که حق شما را در ترافیک زیر پا گذاشته است.
ارتباط غیر کلامی در فروش و مذاکره
بسیاری از افراد بر این عقیده‌اند که موفقیت در فروش و مذاکره به مهارت در ارتباط کلامی و متقاعد سازی وابسته است. در بسیاری از مواقع این عقیده درست است اما تحقیقات نشان می‌دهند که ۹۰ درصد روابط غیرکلامی هستند. به بیان دیگر، در کنار عوامل متعدد، این که شما چه زبان بدنی در طول یک جلسه داشته باشید موفقیت یا باخت شما را تعیین میکند.
داشتن زبان بدن تاثیرگذار یکی از انواع مهارت های ارتباطی است که باید تمامی افراد حرفهای در کسب و کار آن را مخصوصا برای موفقیت در مذاکره‌ها بیاموزند. بیشتر افراد موفق از انواع مختلف زبان بدن در طول جلسات مذاکره استفاده می‌کنند. به همین علت این افراد به سرعت می‌توانند راست یا دروغ کلام دیگران را بیابند. آن‌ها همچنین می‌توانند با اعتماد به نفس و ایجاد صمیمیت مناسب مورد اعتماد مشتریان واقع شوند و توانایی‌هایشان در حوزه فروش را افزایش بدهند.
در ادامه به ۱۰ روش استفاده از ارتباط غیر کلامی برای افزایش فروش اشاره می‌کنیم.
۱. توجه به فضای هر شخص
اگر در جلسه مذاکره یا فروش به فضای نشستن هر کس بنگرید پیام‌های زیادی را از آن دریافت می‌کنید. به طور مثال افرادی که بالاترین سمت شغلی را دارند قالبا در بخش ابتدایی میز می‌نشینند. توجه به این نکته اهمیت زیادی دارد زیرا معمولا این فضاها نشانه احترام و قدرت افراد هستند. البته اگر میز جلسه گرد باشد یا موقعیت طوری باشد که همه ایستاده باشید قدرتمندترین مذاکره‌کنندگان معمولا بیشترین فضا را اشغال می‌کنند. بنابراین وقتی وارد جلسه می‌شوید خیلی زود و بدون معرفی اطرافیان می‌توانید سلسله مراتب حاضرین را بیابید. همچنین در فروش با توجه به فضای ایستادن افراد در می‌یابید که تصمیم‌گیرنده نهایی برای خرید، کدام یک از افراد خواهد بود.
۲. برداشت اول
معمولا ما روی اولین برداشت‌های خود حساب می‌کنیم اما این برداشت‌های اولیه معمولا به پیش‌زمینه ذهنی بستگی دارند. به همین علت است که برای تقویت مهارت های ارتباطی در مذاکره همواره توصیه می‌کنند که با اعتماد به نفس و پرانرژی به این جلسات ورود کنید تا قضاوت اولیه افراد شکل بگیرد و برای شما احترام زیادی قائل شوند.
در مذاکره پس از اولین برداشت باید به دنبال نشانه‌های دیگر رفتاری بگردید. افراد ماهر در این زمینه معمولا نوسانات احساسی و رفتاری دیگران را پس از ورودشان به‌تدریج پیدا می‌کنند. به یاد داشته باشید که معمولا مذاکره‌کنندگان حرفهای تسلط خوبی بر زبان بدن خود دارند و شما نمی‌توانید اطلاعات زیادی را از آن‌ها به دست بیاورید. نکته مهم در این بخش این است که به خودتان توجه کنید و دریابید که متد شما برای کنترل ارتباط غیر کلامی چیست و بعد برای بهبود آن تلاش کنید.
معمولا مدیران فروش با ارزیابی واکنش مشتریان استراتژی‌های فروش را تنظیم می‌کنند. این کار فواید زیادی دارد. ازجمله این‌که روابط دوستانه‌ای با مشتری برقرار می‌کنند و به نتایج موفقیت‌آمیز بیشتری می‌رسند.
۳. آرام بخش‌ها
آرام‌بخش‌ها رفتارهایی هستند که بسیاری از مردم در دوره‌های پر استرس خود از آن‌ها استفاده می‌کنند. این آرام‌بخش‌ها تنوع زیادی دارند. به طور مثال جویدن آدامس، بازی با موها، مرتب کردن یقه لباس و... ازجمله رفتارهای ناشی از وجود استرس و تلاش برای از بین بردن آن است. هرچه میزان اضطراب بیشتر باشد تکرار این رفتارها افزایش می‌یابد.
مذاکره‌کنندگان ماهر معمولا این اقدامات را در دیگر افراد حاضر در جلسه به خوبی پیدا می‌کنند و با هوشمندی آن را به موضوعات مطرح شده ربط می‌دهند. در فروش نیز توجه به این نشانه‌ها سومند است. اگر این حرکات را در مشتری بالقوه خود مشاهده کردید این فرصت را دارید که شرایط استرس را از بین ببرید و به او کمک کنید که آرام شود و بعد محصولات خود را عرضه کنید.
۴. ارتباط چشمی
نمی‌توانیم این طور بگوییم که عدم برقراری ارتباط چشمی باعث شکست شما در مذاکره می‌شود اما تاثیر این رفتار در نتیجه نهایی زیاد است. به طور مثال وقتی کسی در حین سخنرانی ارتباط چشمی مناسبی با مخاطبان خودپ برقرار نمی‌کند آن‌ها او را فردی بی‌اعتماد به نفس تشخیص می‌دهند. همچنین ممکن است به او سوء ذهن پیدا کنند یا به این نتیجه برسند که علاقه زیادی به شکل‌گیری روابط بین خود با مخاطبان ندارد. یکی از مهم‌ترین نکات در جلسات و سخنرانی‌ها این است که از زدن عینک آفتابی اجتناب کنید زیرا با این کار اجازه نمی‌دهد که به دیگران نشان دهید ارتباط غیر کلامی چیست.
در طول مکالمه‌های رو در رو به حرکات چشم مخاطب توجه کنید. در بسیاری از مواقع می‌توانید تمایل یا عدم تمایل افراد از برقراری ارتباط و همچنین خرید را از نوع نگاه افراد درک کنید.
۵. رفتار آینه‌ای
تحقیقات نشان داده است که هرچه دو یا چند نفر در یک اتاق بیشتر حضور داشته باشند تمایلشان به تقلید از رفتار یکدیگر بیشتر می‌شود. این نوع تقلید که به آن رفتار آینه‌ای می‌گویند شامل حرکات ناخودآگاه، الگوهای گفتاری و حتی تقلید نگرش افراد می‌شود. رفتار آینه‌ای یکی از عوامل تاثیرگذار در تداوم روابط انسان‌ها است و آن‌ها را به سمت باورها و اهداف مشترک سوق می‌دهد. این مشاهدات نشانن می‌دهد که نقش ارتباط غیر کلامی چیست و تا چه حد وجود آن برای ارتباطات گسترده مفید است.
بسیاری از مدیران فروش از رفتاری آینه‌ای مشتریان رضایت ندارند اما برخی دیگر اتفاقا از این عادت انسان‌ها برای رسیدن به اهداف بلندمدت تجاری خود استفاده می‌کنند. چون افراد به راحتی از یکدیگر تاثیر می‌گیرند و برای تقلید از یکدیگر خریدهای مشابهی انجام می‌دهند که این موضوع به نفع کسب و کارها است.
۶. یادداشت‌برداری از حرکات بدن
بسیاری بر این عقیده هستند که نمی‌توانیم از یک حرکت مشخص برداشت خاصی داشته باشیم و این عقیده در برخی مواقع صحیح است. مثلا خاراندن سر همواره نشانه بی‌علاقگی به موضوع نیست و ممکن است مشکل پوستی داشته باشد. مثال دیگر درباره قرارگیری پاها بر روی یکدیگر است. در علم زبان بدن وقتی یک پا را روی پای دیگر می‌اندازید یعنی حالت تدافعی به خود گرفته‌اید. این در حالی است که بسیاری از افراد از سر عادت یا خستگی این کار را انجام می‌دهند.
با این حال در نظر گرفتن مجموعه‌ای حرکات می‌تواند شما را به جمع‌بندی درستی برساند. به طور مثال شخصی که سرش را می‌خاراند، روی صندلی مدام جابه‌جا می‌شود و انگشتانش را روی میز می‌زند به احتمال زیاد از شنیدن صحبت‌های شما خسته شده است.
۷. ارزیابی حال و هوای مخاطب
در جلسات فروش اغلب شخصی در حال ارائه و معرفی محصول است و مخاطبان او مشتریان بالقوه‌ای هستند که ممکن است با استفاد از اصول متقاعد سازی مشتری برای خرید آماده شوند. در این حالت شما در همان حین سخنرانی می‌توانید با ارزیابی حل و هوای مخاطبان به این نتیجه برسید که آیا خریدار خواهند بود یا خیر.
برای این‌که تایید آن‌ها را بگیرید باید به نشانه‌هایشان دقت کنید. مثلا اگر موقع گفتن ایده‌هایتان واکنشی از آن‌ها ندیدید این نشانه بسیار خوبی است. در این مواقع می‌توانید این جمله را به کار ببرید: «به نظر می‌رسد این ایده برایتان جذاب بوده است.» این جمله شما می‌تواند واکنش واقعی افراد را نمایان کند. اگر موافق باشند موافق‌تر می‌شوند (چون از تایید شدن لذت می‌برند) و اگر مخالف باشند آن را عیان می کنند و این به شما فرصتی برای تغییر متد متقاعد سازی خواهد داد.
۸. شناسایی و از بین بردن تنش
درجاتی از تنش در حین فروش و مذاکره تقریبا اجتناب‌ناپذیر هستند و این تنش در حرکات افراد کاملا قابل مشاهده است. به طور مثال بی‌قراری، عدم توانایی در برقراری ارتباط چشمی و ناآرامی در این دسته از نشانه‌ها قرار دارند.
برای کاهش این تنش‌ها از تکیه‌گاه استفاده کنید. منظور از تکیه‌گاه چیزی است که شخص بتواند تنش‌های درونی خود را تخلیه کند. وجود یک ورق کاغذ و خودکار یا ارائه بروشور گزینه‌های مناسبی هستند. البته توجه داشته باشید که چیز مناسبی ارائه دهید. تکان دادن سر نیز به کاهش تنش‌ها کمک میکند و مدیران فروش با این کار علاوه بر کاهش تنش‌ها اعتماد مشتریان را افزایش می‌دهند.
۹. سرو نوشیدنی
شاید به نظر بیاید که وجود نوشیدنی در جلسات امری عادی و متداول است. اما در بررسی رفتار مشتری مهم است که ببینید آن‌ها در مقابل تعارف نوشیدنی چه رفتاری نشان می‌دهند. کسی که فنجان خود را بین شما و خودش می‌گذارد با این حرکت نشان می‌دهد که تمایلی به پیشنهادهای شما ندارد. همچنین اگر فنجان را روبه‌روی خودش قرار دهد به احتمال زیاد از پیشنهادتان خوشش آمده است.
۱۰. توجه به ناراحتی‌ها
داخل جلسه مذاکره در حضور همه افراد صاحب نظر دقت کنید که کدام یک از آن‌ها در بحث شرکت نمی‌کند. ملاحظه این رفتار افراد اطلاعات زیادی را به شما انتقال می‌دهد. برخی از این اطلاعات حاکی از نارضایتی آن‌ها است.
برای مثال، ممکن است با توجه کردن به این شخص ساکت متوجه شوید که هر وقت راجع به موضوع خاصی بحث می‌شود او زبان بدن خاصی را از خود نشان می‌دهد. این یعنی که او در برابر آن موضوع خاص به شدت حالت تدافعی دارد و باید راهی برای جلب رضات او پیدا کنید.
با توجه به این ۱۰ روش درمی‌یابید که زبان بدن و ارتباط غیر کلامی در فروش و مذاکره نقش مهمی را ایفا می‌کنند و اگر از این اطلاعات استفاده کنید فروش بیشتر و مذاکرات بهتری را خواهید داشت.
ارتباط غیر کلامی در تدریس
در این بخش به این موضوع میپردازیم که در کلاس درس بهترین ارتباط غیر کلامی چیست و چطور می‌توانید از آن برای افزایش بهره‌وری دانش‌آموزان استفاده کنید.
۱. ثبات بدن
برای داشتن ارتباط غیرکلامی اثربخش مدرس باید برای شروع تدریس به شکل یخ‌زده روبه‌روی دانش‌آموزان بایستد. این رفتار پیام روشنی دارد و دانش‌آموزان درمی‌یابند که معلم قصد دارد درس را شروع کند. حال اگر معلم در حین شروع درس شروع به راه‌رفتن کند پیام ارتباط غیرکلامی او با کلامش در تناقض است. در واقع ارتباط غیرکلامی پیام «حرکت کردن» را می‌رساند و جملاتش «بی‌حرکت ماندن» و «گوش دادن» را انتقال می‌دهد. این تناقض در رفتار و گفتار تمرکز دانش‌آموزان را از بین می‌برد و بیشتر آن‌ها مشغول کارهای قبلی خود می‌شوند. در واقع حرکات زیاد از حد معلم حواس شاگردان را پرت میکند و یادگیری مختل می‌شود.
۲. زمزمه بلند و مکث
ابزار قدرتمند دیگری که به توجه و یادگیری دانش‌آموزان کمک میکند استفاده از مکث‌های به‌جا و تغییر در حجم صدا است. وقتی می‌خواهید توجه دانش‌آموزان را جلب کنید یا بخش بعدی درس را شروع کنید این گام‌ها می‌توانند به شما کمک کنند:
- در آغاز با صدای بلند اعلام کنید که مبحث بعدی شروع شد.
- برای یک لحظه مکث کنید.
- با حجم صدای کم و زمزمه‌وار مبحث جدید را آغاز کنید.
- تا وقتی تمام مطالب مهم را نگفته‌اید از جای خود تکان نخورید.
پس از آن‌که مباحث را آموزش دادید بخشی از کتاب را که به عهده دانش‌آموزان است به آن‌ها بسپارید تا با یادآوری مطالب شما سوالات موجود در آن قسمت را حل کنند و به این ترتیب بهتر مباحث را یاد بگیرند.
۳. استفاده از عکس و تصویر
وقتی مسیر خروجی را به شکل تصویری نشان می‌دهید آدرس آن به خوبی در ذهن افراد می‌ماند اما اگر آن‌ها را به زبان بیاورید احتمالا خیلی زود آن را از یاد ببرند. یکی از روش‌های بسیار اثربخش برای افزایش یادگیری دانش‌آموزان استفاده از تصاویر است. پیش از این گفتیم که تصویر نوعی ارتباط غیرکلامی است و استفاده از آن در آموزش کاربردهای فراوانی دارد.
چطور ارتباط غیر کلامی دیگران را درک کنیم؟
خواندن مهارت‌های غیرکلامی دیگران نیاز به زمان و تمرین زیاد دارد. اما به شما در موفقیت شغلی و عاطفی کمک شایانی میکند. هر کس معمولا راهی متفاوت برای برقراری ارتباط غیر کلامی خود دارد. اما بسیاری از رفتاررها در بین همه مرسوم است و اگر آن‌ها را به‌درستی بشناسید و بدانید که منظور هر کدام از آن‌ها در ارتباط غیر کلامی چیست از انگیزه، احساسات و هدف دیگران مطلع می‌شوید. به همین علت توانایی درک این نشانه‌ها اهمیت زیادی دارد. در ادامه به کلیدی‌ترین نشانه‌های ارتباط غیرکلامی دیگران اشاره می‌کنیم.
۱. حالت ایستادن یا نشستن شخص را بررسی کنید
اگر شخص به صورت کاملا صاف و با شانه‌های خمیده بنشیند به این نتیجه می‌رسیم که صحبت‌ها و ایده‌های شما برایش جذابیت دارد و می‌خواهد به طور کامل روی این صحبت‌ها تمرکز کند. البته اگر با وجود شانه‌های خمیده خود را کمی به سمت شما خم کرده باشد به احتمال زیاد عصبانی یا مضطرب است.
۲. حرکات دست او را دنبال کنید
اگر دستها پایین و در کنار بدن قرار داشته باشند یا بدون قفل شدن در هم روی میز قرار بگیرند به این نتیجه می‌رسیم که شخص از شنیدن صحبت‌های شما استقبال میکند. دست به سینه و در کل بستن دستها ممکن است نشان‌دهنده عدم رضایت شنونده از گفته‌های شما باشد.
۳. حرکت پای او را بررسی کنید
اگر افراد با اشتیاق مشغول شنیدن حرف‌هایتان باشند معمولا هر دو پای خود را به شکل صاف روی زمین می‌گذارند. قفل کردن پاها در همدیگر یا تکان دادن آن‌ها می‌تواند نشان از استرس و ناراحتی آن‌ها باشد.
۴. از حرکات چهره استفاده کنید
اگر کسی لب‌های به هم فشرده، ابروهای درهم و اخم در چهره داشته باشد احتمالا گیج یا عصبی شده است. از طرف دیگر اگر چهره‌ای آرام و لبخندی دلنشین داشته باشد آمادگی کامل را برای دریافت نظرات شما دارد و از صحبتهایتان حس خوبی می‌گیرد.
۵. به ارتباط چشمی شخص دقت کنید
شنونده ممکن است در مقابل صحبت‌های شما معذب باشد یا از موضوع بحث لذت نبرد. در این حالت معمولا از برقراری ارتباط چشمی اجتناب میکند و می‌توانید برای بهبود این رابطه لحن کلامتان را تغییر دهید تا احساس بهتری نسبت به صحبتهایتان داشته باشد.
۶. به تضادها دقت کنید
یکی از مهم‌ترین فواید درک ارتباط غیر کلامی این است که با توجه به تضادهای بین رفتار و گفتار، راست یا دروغ کلام دیگران را بیابید. به طور مثال ممکن است شخص در کلام به شما پاسخ مثبت بدهد اما نشانه‌های رفتاری حاکی از مخالفت او باشند. در این حالت می‌توانید علت را جویا شوید یا کمی نرمش نشان دهید و ایده دیگری را مطرح کنید.
۷. به گروهی از ارتباطات غیر کلامی توجه کنید
از روی یک نشانه کل حس و حال طرف مقابل را پیش‌بینی نکنید بلکه به گروهی از نشانه‌ها دقت کنید و از روی این مجموعه به نتیجه برسید. به طور مثال اخم کردن همیشه نشانه ناراحتی و عصبانیت نیست. برخی افراد همواره برای شنیدن دقیق کلام دیگران اخم می‌کنند.
۸. به غریزه خود اعتماد کنید
گاهی به صورت غریزی حس می‌کنید که طرف مقابل دروغ می‌گوید. در این مواقع به این احساس خود اهمیت دهید اما به طور کامل به آن اعتماد نکنید. در این مواقع کلمات شخص را در کنار نشانه‌های غیرکلامی او بگذارید و بعد نتیجه بگیرید که آیا این دو یکدیگر را تکمیل می‌کنند یا با هم در تضاد هستند. در صورت مشاهده چند نشانه متضاد مطمئن شوید که شخص کل مطلب یا بخشی از آن را دروغ گفته است.
ارتباط غیر کلامی تقلبی
کتاب‌ها و مقالات زیادی وجود دارند که درباره استفاده از زبان بدن برای رسیدن به منافع بیشتر توصیه‌های مختلفی ارائه داده‌اند. به طور مثال نوع خاصی از نشستن، خم کردن انگشتان و دست دادن را برای نمایش اعتماد به نفس یا ادعای داشتن تسلط بر موضوع پیشنهاد می‌دهند. اما واقعیت این است که این رفتارهای تقلبی معمولا جواب نمی‌دهند. علت این است که نمی‌توانید روی تک تک نشانه‌های غیرکلامی خود کنترل داشته باشید و هرچه بیشتر در این زمینه تلاش کنید نشانه‌های غیرطبیعی بیشتری ارسال می‌کنید که باعث می‌شود افراد کاملا به اصالت رفتار شما شک کنند و صداقتتان را زیر سوال ببرند.
اما معنایش این نیست که ارتباط غیر کلامی خارج از کنترل شما باشد. به طور مثال اگر از ایده‌های طرف مقابل خوشتان نیامد بدن شما تلاش میکند با قفل کردن دستها، قطع ارتباط چشمی و دیگر نشانه‌ها این نارضایتی را نشان دهد اما از طرفی دوست ندارید او را ناراحت کنید و ترجیح می‌دهید که صحبت‌هایش را بپذیرید. در این حالت با علم به نشانه‌های غیرکلامی متداول خود بر آن‌ها مسلط می‌شوید و با لبخندی ملایم او را تشویق به ادامه حرف‌هایش می‌کنید.
راه دیگر کنترل ارتباط غیر کلامی تمرین و تکرار رفتارهای مدنظر است. به طور مثال در جلسه مصاحبه مهم‌ترین اصل این است که زبان بدن خود را کنتر ل کنید. در چنین روزی بدون شک استرس زیادی دارید و خیلی از سوالات مصاحبه‌گرها برایتان گنگ و ناآشنا است بنابراین بدن شما نشانه‌های بسیار بدی را ارسال میکند که اگر آن را کنترل نکنید نتایج منفی زیادی را برایتان در پی دارد. برای این که گرفتار نشانه‌های بدنتان نشوید باید از پیش خود را برای حضور در آن موقعیت آماده کنید و به صورت مداوم و در موقعیت‌های مختلف این مهارت را در خود پرورش دهید.
مزایای ارتباط غیر کلامی
استفاده از ارتباط غیر کلامی ۵ مزیت اصلی دارد که در ادامه به آن‌ها میپردازیم:
- تکراری است: وقتی حرکات شما تکرار می‌شود دیگران به شناختی نسبی از شما می‌رسند و انجام این حرکات تکراری به کلام شما قدرت و اعتبار می‌بخشد.
- مخالفت میکند: گاهی زبان بدن مخالف کلام شما عمل میکند و به شنونده این پیام را می‌دهد که باید به گفته‌های شما شک کند. وقتی درمی‌یابید که ارتباط غیر کلامی چیست می‌توانید از این خاصیت به بهترین نحو استفاده کنید. مثلا در مواقعی که قدرت نه گفتن ندارید رفتارتان کمک میکند که پیام اصلی خود را انتقال دهید.
- جایگزین می‌شود: ارتباط غیرکلامی می‌تواند جایگزین ارتباط کلامی شود. برای مثال حالت‌های چهره شما به راحتی بسیاری از پیام‌ها را حتی بهتر از کلمات انتقال می‌دهند.
- تکمیل میکند: این مهارت می‌تواند پیام کلامی شما را تکمیل کند. به طور مثال رئیس شرکت برای تشویق کارمند خود به جای به کار بردن عبارت‌های کلیشه‌ای با لبخند به شانه‌هایش می‌زند.
- جلب توجه میکند: معمولا در طول مکالمه برخی نکات برای ما اهمیت بیشتری دارند و می‌خواهیم که آن‌ها را برای شنونده پررنگ‌تر کنیم که این کار را با کمک ارتباط غیر کلامی انجام می‌دهیم.
اهمیت ارتباط غیر کلامی
ارتباط غیرکلامی در تمام ابعاد زندگی و کاری اهمیت زیادی دارد زیرا به کمک آن روحیه افراد در موقعیت‌های مختلف را درک می‌کنید. در ادامه به برخی از مواقعی اشاره می‌کنیم که وجود مهارت ارتباط غیر کلامی بسیار مهم است:
- پشتیبانی از پیام: می‌توانید در حین صحبت برای تاکید بیشتر بر مطلب مورد نظرتان از ارتباط غیرکلامی استفاده کنید. به عنوان مثال با تکان دادن دستها به مخاطب می‌گویید که باید به این بخش کلیدی از صحبتهایتان بیشتر توجه کند.
- ارسال پیام: مهارت‌های ارتباط کلامی کمک می‌کنند که بدون نیاز به استفاده از واژه‌ها منظور خود را به دیگران انتقال دهید. برای مثال، بدون بیان عبارتی و فقط با تکان دادن سر به گوینده نشان می‌دهید که با صحبت‌های او موافق هستید یا حرف او را تایید می‌کنید.
- هدف از برقراری ارتباط: ارتباط غیر کلامی به دیگران اجازه می‌دهد که احساس واقعی شما را درباره تایید یا رد موضوعات دریابند. مثلا مخاطب حدس می‌زند که لبخند شما نشانه هیجان مثبت و رضایتمندی است. از طرفی وقتی نگاهی جدی به دیگران می‌اندازید احتمالا از شرایط راضی نیستید.
- پشتیبانی کردن: کارهای شما بیشتر از گفته‌هایتان حرف می‌زنند. بنابراین می‌توانید برای پشتیبانی از دیگران به جای کلام از حرکاتی حمایتگر استفاده کنید. مثلا وقتی به آرامی بر شانه کسی ضربه می‌زنید یا سرتان را تکان می‌دهید طرف مقابل متوجه می‌شود که با او موافق هستید و حمایتش می‌کنید.
- انتقال احساسات: می‌توانید انواع احساس ناامیدی، ناراحتی، خوشحالی، رضایتمندی، رهایی از رنج و احساسات بی‌شمار دیگری را از راه ارتباط غیرکلامی به دیگران انتقال دهید.
اشتباهات متداول در برقراری ارتباط غیر کلامی
در این بخش به این موضوع می‌پردازم که اشتباهات متداول در ارتباط غیر کلامی چیست. شما با رفتاهای خود به دیگران می‌گویید که باید چطور رفتار کنند و احترامتان را حفظ کنند. متاسفانه برخی افراد همواره بدون آن‌که بدانند برای دیگران پیام‌های گیج‌کننده و منفی می‌فرستند. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد ارتباط موثری بین شخص با دیگران شکل نمی‌گیرد و افراد نمی‌توانند به او اعتماد داشته باشند. به این ترتیب روابط از بین می‌روند. برای این‌که بدانید پیامدهای ضعف در ارتباط غیر کلامی چیست چند مثال ملموس را در ادامه عنوان می‌کنیم.
- مثال ۱: جک اعتقاد دارد که روابط بسیار خوبی با همکارانش شکل داده است اما اگر از آن‌ها بپرسید پاسخ می‌دهند که جک ترسناک است. او به شکل ترسناکی افراد را خیره نگاه میکند و هنگام دست دادن به قدری دست افراد را می‌فشارد که درد شدیدی احساس می‌کنند. جک می‌ترسد ک دایره دوستانش محدود شود و مدام با افراد مختلف برای ایجاد روابط موثر مکالمه میکند اما ارتباط غیر کلامی منفی او همه را می‌ترساند. به همین علت ترجیح می‌دهند که از او فاصله بگیرند.
- مثال ۲: دیوید متوجه شد که تفاهم زیادی با سارا دارد و به نوعی مطمئن است که نیمه گمشده خود را پیدا کرده است اما سارا این طور فکر نمی‌کند. دیوید خوش تیپ، سخت کوش و خوش صحبت است اما به تفکرات خودش بیشتر از سارا اهمیت می‌دهد. وقتی سارا شروع به صحبت می کند دیوید در قالب یک متخصص قبل از آن‌که حرف سارا تمام شود نظر خودش را می‌گوید. در واقع دیوید مهارت گوش دادن به صحبت‌های بقیه را ندارد و این امر در محیط کار نیز او را با مشکل روبه‌رو کرده است.
در مثال‌های بالا می‌بینیم که نقش مهارت ارتباط غیرکلامی در موفقیت افراد و شکل‌گیری روابط آن‌ها اهمیت زیادی دارد و وجود ضعف در هرکدام از پارامترهای زبان بدن ممکن است فرصت‌های رشد را از شما سلب کند.
تفاوت زبان بدن و ارتباط غیر کلامی چیست؟
ارتباط غیر کلامی اصطلاحی گسترده است که از انواع وسایل به جز کلام برای برقراری ارتباط استفاده میکند. در حالی که زبان بدن نوع خاصی از ارتباط غیرکلامی است که شامل حرکات و حالت‌های بدن می‌شود.
مواردی موجود در ارتباط غیرکلامی عبارت‌اند از حالت‌های چهره، ژست نشستن و ایستادن، ارتباط چشمی، تُن و لحن صدا. زبان بدن نیز شامل رفتارهای فیزیکی آگاهانه و ناآگاهانه، نوع نشستن و ایستادن، حرکات چشم و حالت‌های چهره می‌شود اما تن و لحن صدا در دسته‌بندی زبان بدن جای ندارند.
تفاوت ارتباط کلامی با غیر کلامی
با تجه به مطالبی که پیش از این گفتیم واضح است که تفاوت ارتباط کلامی با ارتباط غیر کلامی چیست. اما لازم است بدانید که تنها تفاوت آن‌ها استفاه و عدم استفاده از کلمات نیست. تفاوت دیگر این است که در ارتباط کلامی افراد می‌توانند در قالب پیام کوتاه، پشت تلفن و حضوری ارتباط برقرار کنند در حالی که برقراری ارتباط غیر کلامی فقط زمانی امکان‌پذیر است که گوینده و شنونده هر دو حضور داشته باشند. همچنین می‌توانیم به کلماتی که در ارتباط کلامی بیان می‌شود یا نوشته‌های روی کاغذ استناد کنیم اما پیام‌هایی که از ارتباط غیرکلامی دریافت می‌کنیم قابل اثبات نیستند.
مبحث ارتباط غیر کلامی در پایه دهم
هنرجویان فنی حرفهای و کار و دانش پایه دهم در مبحثی از کتاب به برخی از الزامات محیط کار می‌پردازند و توضیح می‌دهد که ارتباط کلامی و ارتباط غیر کلامی چیست و پرورش این مهارت‌ها برای حضور در محیط کار الزامی است. در این پایه تحصیلی گفته نمی‌شود که فرق بین زبان بدن و ارتباط کلامی چیست. در واقع هر دوی آن‌ها را مبحثی یکسان می‌داند و به برخی از جنبه‌های ارتباط غیرکلامی نپرداخته است تا بدون ایجاد سردرگمی، دانش‌آموزان را به درک درستی از نحوه برقراری ارتباط برساند.
سوالات متداول
در ادامه به برخی از سوالات متداول میپردازیم و به پرسش درباره این‌که جزئیات ارتباط غیر کلامی چیست پاسخ می‌دهیم.
مهم‌ترین نشانه در ارتباط غیر کلامی چیست؟
برای این‌که ارتباط غیرکلامی پیام درستی منتقل کند همه اجزای آن باید با هم همراه باشند اما آنچه از بقیه اجزا سریع‌تر این پیام را می‌رساند ارتباط چشمی است.
آیا بدون حرف زدن می‌توانیم ارتباط درستی ایجاد کنیم؟
در بسیاری از مواقع که مخاطبی آشنا در کنار ما حضور دارد این امکان را داریم که با نشانه‌هایی مشخص با او ارتباط برقرار کنیم. در صورتی که طرف مقابل بیگانه باشد این روش به سختی پیام مد نظر ما را انتقال می‌دهد و ممکن است سوءتفاهم ایجاد کند.
نشانه‌های فرد دروغگو چیست؟
برای تشخیص راست و دروغ حرفهای طرف مقابل باید مجموعه‌ای از حرکات او را در نظر بگیرید و با توجه به شناختی که از او دارید به این نتیجه برسید که صحبت‌هایش حقیقت ندارند. بنابراین قاعده محکم و همیشگی برای کشف آن وجود ندارد اما در کل افرادی که در حین صحبت دستها را روی دهان می‌گذارند یا برای گفتن بخشی از حرف‌ها از نگاه کردن به شما اجتناب می‌کنند احتمالا چیزی را پنهان کرده‌اند.
