ترکیب اضافی در عربی چیست؟ – به زبان ساده + مثال و تمرین

منظور از ترکیب اضافی در عربی همان مضاف و مضاف‌الیه عربی است که در برابر ترکیب وصفی قرار می‌گیرد. روش تشخیص میان این دو ترکیب در زبان عربی متفاوت از زبان فارسی است. همچنین ایجاد چنین ترکیبی در متن‌های عربی قواعد و قوانین خاص خودش را دارد که در این نوشته قصد داریم تمامی آنها را با مثال بررسی کنیم. پس از مطالعه متن، می‌توانیم به وسیله تمرین‌های پایانی دانسته‌هایمان را در این زمینه محک بزنیم.

ترکیب وصفی و اضافی چیست ؟

به این نوشته توجه کنید.

در این نوشته دو نوع ترکیب داریم. اولین ترکیب ما از همراهی دو کلمه «باران» و «زیبا» ساخته شده‌است که با هم یک «ترکیب وصفی» ساخته‌اند. دومین ترکیب ما از همراهی «گل‌های» و «لاله» به وجود آمده‌است. همراهی این دو با هم یک «ترکیب اضافی» ساخته است.

فیلم مجموعه آموزش عربی دوره متوسطه – درس، تمرین، حل مثال و تست در فرادرس

کلیک کنید

از کجا می‌توانیم چنین ترکیب‌هایی را از هم تشخیص دهیم؟ راه حل آن در زبان فارسی بسیار ساده است. کافی در یک ترکیب اسمی، بعد از کلمه دوم از پسوند «تر» یا فعل لازم «است» استفاده کنیم. هرگاه با حضور این دو کلمه ترکیب معنادار شد باید بدانیم که با یک ترکیب وصفی طرف هستیم و هرگاه معنای آن بهم ریخت، باید آن را به عنوان یک ترکیب اضافی بشناسیم. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

تمامی آنچه که توضیح دادیم مربوط به ترکیب‌های اسمی در زبان فارسی بود. اما برای تشخیص و تمایز میان این دو ترکیب در زبان عربی از چه روشی باید استفاده کنیم.

تشخیص ترکیب اضافی در عربی

به این نوشته توجه کنید.

فیلم مجموعه آموزش عربی دوره متوسطه – درس، تمرین، حل مثال و تست در فرادرس

کلیک کنید

اگر معنا و مفهوم جملات بالا را فهمیده باشید مشخص می‌شود که شما مفهوم ترکیب اضافی در عربی را درک کرده‌اید. چرا که «رجل إطفاء» ، «حياة طفل» و «صورتُه » همگی مضاف و مضاف الیه هستند.

در همین جمله ترکیبی «شجاعةٍ عجیبةٍ» نیز حضور دارد. بر اساس شواهد می‌توانیم حدس بزنیم که این ترکیب، یک ترکیب وصفی است. ترکیب وصفی، از همراهی اسم با یک صفت عربی ساخته می‌شود. در مثال بالا، هر دوی کلمات از نظر اعراب (نکره) و جنسیت (مونث) با هم هماهنگ هستند. پس می‌توانیم نتیجه بگیریم که شجاعة، موصوف و عجیبة، صفت است.

در نتیجه علاوه بر ترجمه می‌توانیم از طریق توجه به این نشانه‌ها درباره نوع ترکیب‌ها راحت‌تر تصمیم بگیریم. اما سوال اینجاست که مضاف و مضاف الیه در عربی چه ویژگی‌هایی در ظاهرشان دارند که تشخیص آنها را از ترکیب‌های وصفی ممکن می‌کند.

برای پاسخ به چنین سوالی باید به تعریف ترکیب اضافی بازگردیم. ترکیب اضافی در عربی از همراهی دو اسم ساخته می‌شود. نکته‌ای که باید مدنظر قرار دهیم این است که می‌توان از همراه «اسم و ضمیر» نیز ترکیب اضافی ساخت.

اگر یک بار دیگر به داستان آتش‌نشان شجاع نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که در ترکیب‌های اضافی «رجلُ أطفاءٍ» و «اسمه علی»، مضاف‌الیه هم به شکل نکره و هم به شکل معرفه ظاهر شده‌است.

اما چه تفاوتی میان ترکیب اضافه نکره یا ترکیب اضافی معرفه وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوال باید به سراغ «أغراض الأضافه» برویم که تعریف آن را در ادامه می‌خوانید.

هدف استفاده از ترکیب اضافی عربی

هرگاه در زبان عربی به سراغ ترکیب اضافی می‌رویم هدف‌مان این است که از قاعده «تعریف» و «تخصیص» استفاده کنیم. اما این دو قاعده چه نقشی در ترکیب اضافی عربی دارند؟

تعریف

در مبحث معرفه و نکره یاد گرفتیم که ترکیب اضافی یکی از مواردی است که باعث می‌شود کلمات از حالت نکره به معرفه تغییر شکل بدهند. معرفه شدن ترکیب اضافی در عربی از آن جهت است که در توضیح کلمه قبل از خودش می‌آید و در مورد آن به ما اطلاعات بیشتری می‌دهد. برای درک بهتر این مبحث بهتر است به مثال بالا رجوع کنیم.

دو ترکیب اضافی «رجل أطفاءٍ» و «اسم علی» را در نظر بگیرید. در ترکیب اول رجل از حالت نکره در آمده، چون با اضافه شدن به «إطفاء» به ما نشان داد که منظور کدام رجل است. همچنین در اسمه، فهمیدیم که منظور اسم آتش‌نشان است و نه کودکی که نجات یافته. با توجه به این تفاسیر می‌توانیم بگوییم از آنجایی که مضاف‌الیه، مضاف را تعریف و آن را برای ما آشنا می‌کند، از حالت نکره به معرفه تغییر شکل می‌دهد.

تخصیص

در این مورد نیز به ترکیب اضافی «رجل أطفاءٍ» بر می‌گردیم. در این ترکیب ما نمی‌دانیم منظورم کدام مرد است اما این را می‌دانیم که از میان مردانی که در جهان وجود دارد، منظور همان کسی است که آتش‌نشان است.

در ترکیب «حیاة طفلٍ» هم فهمیدیم که آتش‌نشان نجات دهنده یک زندگی بوده، اما آن زندگی مشخصا به یک بچه تعلق داشته که به وسیله کار آتش‌نشان نجات پیدا کرده‌است.

گاهی‌اوقات در زبان عربی برای توضیح تخصیص از نحوه شکل‌گیری «مالکیت در ترکیب اضافی» نیز صحبت می‌شود. برای فهم بهتر این مورد مثال زیر را در نظر بگیرید.

همان‌طور که می‌دانید احمد اسم علم است. اسم علم عربی نیز جزو اسامی معرفه به حساب می‌آید. در نتیجه کلمه سیارة به کلمه مضاف معرفه تبدیل می‌شود. اما علاوه بر چنین موضوعی می‌توانیم بفهمیم که از میان ماشین‌های متعدد، ماشین احمد مورد نظر ما است. در نتیجه در این ترکیب اضافی به مالکیت ماشین نیز پی می‌بریم. حالا به مثال دیگری توجه کنید.

در این ترکیب با اضافه شدن ضمیر متصل «ي» به قلم می‌فهمیم که منظور هر قلمی نیست. بلکه منظور ما همان آن قلمی است که به من تعلق دارد و در مالکیت من ست.

با در نظر گرفتن هر دوی این مثال‌ها می‌توانیم نتیجه بگیریم که حضور اسم علم و ضمیر، علاوه بر تعریف، مالکیت را نیز نشان می‌دهد. برای فهم بهتر به باکس‌های رنگی زیر توجه کنید.