ترسیم پلان فونداسیون | رسم نقشه فونداسیون ساختمان — تصویری و کامل
پلان فونداسیون یکی از نقشههای سازهای است که نوع، ابعاد، تعداد و موقعیتهای پیها را نسبت به شمال جغرافیایی منطقه و امتدادهای طولی/عرضی زمین مشخص میکند. پیهای منفرد، نواری و گسترده از متداولترین گزینههای اجرای فونداسیون سطحی هستند. به همین دلیل، در این مقاله، ضمن معرفی اجمالی مشخصات هر یک از این پیها، مراحل ترسیم پلان فونداسیون آنها را نیز آموزش میدهیم.
پلان فونداسیون چیست؟
پلان فونداسیون، یکی از نقشههای سازه است که به منظور تعیین نوع، تعداد، ابعاد و موقعیت پیها، پایهها، ستونها، دیوارهای فونداسیون و شناژها مورد استفاده قرار میگیرد.
این پلان، در فاز دو نقشه کشی ساختمان، پس از پلان آکس بندی و پلان ستون گذاری ترسیم میشود. مهندسان، اطلاعات موجود در نقشه فونداسیون ساختمان را به عنوان مبنای اجرای پیها، بتن مگر و دیگر المانهای مربوطه در نظر میگیرند.
پلان آکس بندی و ستون گذاری چیست؟
پلان آکسبندی و ستونگذاری، پلانهایی هستند که محل قرارگیری، امتداد و فاصله ستونها را در نقشههای معماری نمایش میدهند. این پلانها برای رسم نقشه فونداسیون ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به پلانهای آکسبندی و ستونگذاری، مطالعه مطلب «ستون گذاری پلان معماری — راهنمای کامل اصول ستون گذاری پلان | به زبان ساده» را به شما پیشنهاد میکنیم. توجه داشته باشید که مبنای شروع ترسیم پلان فونداسیون، پلان همکف یا کف زیرزمین ساختمان است.
پلان فونداسیون شامل چه اطلاعاتی است؟
المانهای موجو در پلان فونداسیونهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارند. در مجموع، اطلاعات حاصل از ترسیم پلان فونداسیون معمولا شامل موارد زیر میشوند:
- پیهای دیوارهای فونداسیون، پایهها و ستونها
- دیوارهای فونداسیون و شناژها (تیرهای رابط یا کلاف)
- پایهها و ستونها
- دیوارهای حائل گودبرداری
- پارتیشنها و درها
- بازکنندههای موجود در دیوارهای فونداسیون نظیر پنجره، درب، کانال یا فضای آسانسور
- جهتگیری، ابعاد و فاصلهداری تیرچه یا خرپاهای کف
- جویهای زهکشی و حوضچههای جمعآوری آب (در صورت نیاز)
- دیتیل اجرایی فونداسیون و پی
- تمامی ابعاد و نکات تکمیلی المانهای فونداسیون
رسم نقشه فونداسیون ساختمان با استفاده از پلان آکسبندی و نقشههای پلان کف، پلان موقعیت و پلان دید جانبی انجام میگیرد. پیش از شروع ترسیم پلان فونداسیون، پلان کف باید به خوبی بررسی شده و نوع دیوارهای خارجی ساختمان مشخص شوند. به عنوان مثال، در صورت اجرای خانه آجری، فونداسیون آن نیازمند یک پله با عرض 10 سانتیمتر است. این وضعیت باعث افزایش 20 ساتیمتری طول و عرض فونداسیون میشود. در نتیجه، نوع دیوارها، بر روی المانهای رسم نقشه فونداسیون ساختمان تاثیرگذار خواهد بود.
مراحل ترسیم پلان فونداسیون چه هستند؟
مراحل رسم نقشه فونداسیون ساختمان به نوع فونداسیون و شرایط سازه بستگی دارد. با این وجود، ترسیم پلان فونداسیون معمولا مطابق با تمام یا برخی از مراحل زیر انجام میشود:
- انتخاب مقیاس پلان مطابق با مقیاس پلان کف (معمولا مقیاس 1:100)
- مشخص کردن محدوده دیوارهای فونداسیون با استفاده پلان کف
- رسم دیواها، پایهها و ستونهای فونداسیون (رسم فونداسیون کانالها در صورت نیاز)
- مشخص کردن محل ناپیوستگیهای دیوارهای فونداسیون (محل قرارگیری بازکنندهها)
- طراحی و ترسیم پی دیوارهای فونداسیون
- رسم پی پایهها و ستونها
- رسم پی کانالها (در صورت نیاز)
- مشخص کردن محل اجرای شناژها (در صورت نیاز)
- نمایش ابعاد، فاصلهداری و جهتگیری خرپاها یا تیرچههای کف
- تعیین موقعیت قرارگیری مقطع عضوها و نمایش تمام اطلاعات اضافی دیگر مربوط به آنها
- رسم مقاطع ضروری و اصلی به همراه ابعاد
- تعیین محل نمایش ابعاد تمام المانهای فونداسیون
- نوشتن ابعاد
- نوشتن نکات ضروری
- سایه زدن محل خاکریزی
- بررسی مجدد پلان
انواع فونداسیون سطحی
به منظور ترسیم پلان فونداسیون بهتر است ابتدا با متداولترین انواع فونداسیون آشنا شوید. در این بخش، به معرفی اجمالی فونداسیون باسکولی (منفرد)، فونداسیون نواری و فونداسیون گسترده میپردازیم. آشنایی با کلیات این فونداسیونها، درک مناسبی را از المانهای اصلی در رسم نقشه فونداشیون ساختمان فراهم میکند. در صورت آشنایی با این مباحث، به بخش «ترسیم پلان فونداسیون ساختمان» مراجعه کنید.
فونداسیون باسکولی یا فونداسیون کلاف شده چیست؟
فونداسیون باسکولی، فونداسیون کلاف شده یا «فونداسیون منفرد» (Isolated Foundation)، یکی از پرکاربردترین انواع فونداسیونهای سطحی و از المانهای سازهای است که به منظور انتقال و توزیع بارهای اعمال شده از هر ستون به زمین مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع فونداسیون از چندین پی منفرد در زیر محل قرارگیری ستونها تشکیل میشود. جدا بودن پیها میتواند باعث حرکت نسبی آنها در شرایط بارگذاری دینامیک (باد و زلزله) یا هنگام اعمال بارهای شدید شود. اجرای کلافهای رابط یا اصطلاحا شناژ بین پیهای منفرد، این مشکل را برطرف میکند. در تصویر زیر میتوانید نمای سه بعدی از ترکیب پی منفرد و شناژ را مشاهده کنید.
در ترسیم پلان فونداسیون، جانمایی پیهای منفرد و شناژها، مخصوصا در گوشهها و کنارههای محیط سازه از اهمیت بالایی برخوردار هستند. مهندس محاسب با توجه به شرایط بارگذاری و مشخصات سازه، ابعاد المانهای فونداسیون باسکولی را تعیین میکند. سطح مقطع پیهای منفرد میتواند به صورت دایرهای، مربعی و مستطیلی شکل باشد. این پیها معمولا به صورت تخت، شیبدار و پلهای ساخته میشوند. تصویر زیر، نمای جانبی و پلان انواع پیهای منفرد را نمایش میدهد.
فونداسیون نواری چیست؟
«فونداسیون نواری» (Strip Foundation)، یکی دیگر از انواع فونداسیونهای سطحی پرکاربرد در پروژههای ساختمانسازی است. این فونداسیون از پی نواری بتن مسلح و دیوار بتنی قرار گرفته بر روی پی تشکیل میشود. پی نواری مستقیما بر روی زمین قرار میگیرد و بارهای منتقل شده از روسازه به دیوارهای فونداسیون را درون زمین توزیع میکند. تصویر زیر، نمایی از فونداسیون نواری را نمایش میدهد.
فونداسیون نواری از مجموعه پیهای نواری طولی و عرضی تشکیل میشود. به همین دلیل، رسم نقشه فونداسیون ساختمان در این مورد با توجه به عرض پیها و محور اتصال دهنده ستونهای مجاور انجام میگیرد.
فونداسیون گسترده چیست؟
«فونداسیون گسترده» (Raft Foundation یا Mat Foundation)، یک دال بتنی پیوسته و بزرگ است که با قرارگیری بر روی زمین و زیر المانهای باربر سازه، بارهای اعمال شده از روسازه را به طور یکنواخت درون زمین توزیع میکند. این فونداسیون به عنوان یکی از انواع پیهای سطحی در نظر گرفته میشود که به منظور کنترل نشست ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد. تصویر زیر، نمونهای از یک پی گسترده و پلانهای آن را نمایش میدهد. همان گونه که از این تصویر قابل تشخیص است، ترسیم پلان فونداسیون گسترده نسبت به دیگر فونداسیونها سادهتر خواهد بود.
ترسیم پلان فونداسیون نیازمند آشنایی کافی با انواع پیها است. هر چه آشنایی نقشه کش با مفاهیم مهندسی پی بیشتر باشد، فرآیند رسم المان و اظهار نظر راجع به نوع، ابعاد و موقعیت قرارگیری آنها ساهتر خواهد بود. به این منظور، فرادرس، در یک فیلم آموزشی جامع، به معرفی انواع پیهای سطحی و عمیق پرداخته است. برای مشاهده این فیلم بر روی عنوان آن کلیک کنید.
ترسیم پلان فونداسیون ساختمان چگونه انجام میگیرد؟
رسم نقشه فونداسیون ساختمان با توجه به نوع فونداسیون و بر اساس پلان آکسبندی و ستونگذاری انجام میگیرد. در این بخش، به معرفی کلیات ترسیم پلان فونداسیونهای منفرد، نواری و گسترده میپردازیم.
ترسیم پلان فونداسیون باسکولی یا فونداسیون کلاف شده
مراحل ترسیم پلان فونداسیون برای پیهای باسکولی یا منفرد، نسبتا بیشتر از پیهای سطحی دیگر است. در ادامه، روند کلی رسم نقشه فونداسیون ساختمان برای پیهای منفرد را توضیح میدهیم. پیش از شروع کار، اطلاعات مورد نیاز (ابعاد طراحیشده و نقشههای فاز 1) را از مهندس محاسب و معمار دریافت کنید.
مرحله اول: ترسیم پلان ستون گذاری
پلان آکسبندی و پلان ستون گذاری معماری، مبنای ترسیم پلان فونداسیون هستند. از اینرو، در قدم اول باید این پلانها را رسم کنید. توجه داشته باشید که این پلانها نیاز به اصلاح جزئی برای رسم نقشه فونداسیون ساختمان دارند. نامگذاری خطوط آکس و یادداشت فاصله بین خطوط در اطراف پلان ستونگذاری را با فاصله بیشتری از محیط فونداسیون انجام دهید. در این پلانها، نیازی به تیپبندی ستونها و خطوط آکس در داخل محدوده فونداسیون نیست. این کارها برای جلوگیری از شلوغ شدن نقشه فونداسیون انجام میشوند. در انتهای این مرحله، محدوده ساختمان را با یک خط پر ضخیم مشخص کنید. تصویر زیر، نمونهای از یک پلان ستون گذاری آماده برای ترسیم پلان فونداسیون را نمایش میدهد.
در صورت در اختیار داشتن پلان آکسبندی با فرمت نرم افزار اتوکد، میتوانید از دستور COPY (کلید ترکیبی Ctrl+C) برای کپی کردن، کلید ترکیبی Ctrl+V برای جانمایی پلان کپی شده در محل مورد نظر، دستور MOVE برای جابجایی علامت خطوط آکس در اطراف محدوده و دستور DELETE یا کلید Delete بر روی صفحه کلید برای حذف المانهای اضافی استفاده کنید.
مرحله دوم: محوربندی ستونها
در این مرحله، باید ستونهای مجاور را با استفاده خطوط محوری به یکدیگر متصل کنید. شاید بخواهید دلیل حذف کردن خطوط آکسبندی در مرحله قبلی را بدانید. در پلانهای بزرگ با تعداد ستونهای زیاد، تعداد خطوط آکسبندی نیز افزایش مییابد. به این ترتیب، معمولا علاوه بر خطوط محوری مورد نیاز برای اتصال ستونهای مجاور، چندین خط اضافی نیز باقی خواهد ماند. بنابراین، حذف خطوط آکسبندی در مرحله قبل، از شلوغ شدن و خطاهای احتمالی در رسم نقشه فونداسیون ساختمان جلوگیری میکند.
دستورات LINE و PLINE در اتوکد برای رسم خطوط مستقیم قابل استفاده هستند.
مرحله سوم: ترسیم پیهای منفرد
در این مرحله، باید برای هر ستون یگ وی منفرد رسم کنید. ابعاد این پیها توسط مهندس محاسب تعیین شده و در قالب جدول تیپبندی فونداسیون در اختیار نقشهکش قرار داده میشود. پیهای فونداسیون را میتوان به سه گروه زیر تقسیمبندی کرد:
- پیهای گوشه: پیهای چسبیده به محل اتصال اضلاع محدوده ساختمان (گوشههای ساختمان)
- پیهای کناری: پیهای چسبیده به یکی از اضلاع محدوده ساختمان
- پیهای میانی: پیهای موجود در داخل محدوده ساختمان
پیهای میانی را باید به گونهای رسم کرد که آکس آنها بر روی آکس ستون منطبق باشد. رسم پیهای گوشه و کناری با انطباق بعدهای آنها بر روی محیط سازه انجام میگیرد. نحوه قرارگیری و ابعاد این پیها به نظر مهندس محاسب (مطابق با پارامترهای رفتار سازهای) بستگی دارد. برای جانمایی دقیق محدوده پیها در اتوکد میتوانید از دستور OFFSET (نسبت به محور ستونها یا محیط ساختمان) استفاده کنید.
مرحله چهارم: ترسیم شناژ
پیهای منفرد توسط شناژهای طولی و عرضی به یکدیگر متصل میشوند. در ابتدا شناژهای کناری را با خط پر متوسط به گونهای رسم کنید که محدوده آنها از مرز پلان خارج نشود. سپس، شنارژهای میانی را به گونهای رسم کنید که عرض آنها از دو طرف نسبت به محوربندی ستونها یکسان باشد.
مرحله پنجم: تصحیح اتصال پی و شناژ
در این مرحله، باید با توجه به ارتفاع پی و شناژ، خطوط را اصلاح یا پاک کنید. به عنوان مثال، اگر بین پی و شناژ اختلاف ارتفاع وجود داشت، میتوانید ترسیم پلان فونداسیون را از مرحله قبل ادامه دهید. در غیر اینصورت، خطوط اضافی را پاک کنید تا همارتفاع بودن پی و شناژ مطابق با تصویر زیر قابل تشخیص باشد.
دستورات TRIM و JOIN، ابزار مناسب برای اصلاح خطوط پلان در اتوکد را در اختیار کاربر قرار میدهند.
مرحله ششم: ترسیم بتن مگر
این مرحله از ترسیم پلان فونداسیون ساختمان، به تعیین محدوده اجرای بتن مگر اختصاص دارد. به دلیل اجرای این بتن در لایههایی با ضخامت 10 تا 15 سانتیمتر (اختلاف ارتفاع با بخشهای دیگر) و با فاصله حدود 10 سانتیمتری از کنارههای پیهای منفرد و شناژ آنها (برای قالببندی راحتتر بتن فونداسیون)، محدوده بتن مگر توسط خطوط پر نازک و به صورت زیر رسم میشود.
دستور OFFSET در اتوکد برای اجرای دقیق این مرحله نیز کاربرد دارد.
مرحله هفتم: ترسیمات نهایی
آخرین مرحله در ترسیم پلان فونداسیون ساختمان، نامگذاری پیها و شناژها یا به اصطلاح، تیپبندی فونداسیون است. نامگذاری پیها با حرف انگلیسی F به همراه یک عدد معرف و نامگذاری شناژها با حرف انگلیسی T به همراه یک عدد معرف انجام میشود. به عنوان مثال، T1 یا T-1، به معنای شناژ تیپ شماره 1 است. تیپبندی در نقشه فونداسیون معمولا از گوشه بالا-چپ شروع میشود. پس از تیپبندی فونداسیون، محل خاکریزی را توسط خط پر نازک هاشور بزنید.
برای هاشور زدن در اتوکد میتوانید از دستور HATCH استفاده کنید.
مرحله هشتم: تهیه جدول تیپ فونداسیون
تهیه جدول تیپ فونداسیون از مراحل تکمیلی در رسم نقشه فونداسیون ساختمان است. این جدول، به عنوان اطلاعات اضافی در کنار پلان قرار داده میشود. جدول زیر، نمونهای از یک جدول تیپ فونداسیون است. برای تهیه این جدول میتوان از اطلاعات دریافتی از مهندس محاسب و پلان به دست آمده از مرحله قبل استفاده کرد.
- POS: ستون نوشتن تیپ فونداسیون
- N: ستون تعداد مشابه تیپ در پلان
- L: طول فونداسیون بر حسب متر
- W: عرض فونداسیون بر حسب متر
- H: ارتفاع فونداسیون بر حسب متر
خروجی نهایی پس از ترسیم پلان فونداسیون مشابه با تصویر زیر خواهد بود.
در صورت طراحی ساختمان در چندین سطح، رسم نقشه فونداسیون ساختمان باید برای تمام سطوح انجام گیرد. در انتها، به خاطر داشته باشید که گذاشتن علامت شمال در کنار پلان فونداسیون الزامی است.
همان طور که اشاره کردیم، ابعاد پی توسط مهندس محاسب تعیین میشود. یکی از ابزارهای پرکاربرد برای انجام محاسبات و طراحی پیها، نرم افزار تخصصی SAFE است.
این نرم افزار، با ارائه قابلیتهای متنوع، امکان مدلسازی، تحلیل، طراحی و تعیین ابعاد فونداسیون را فراهم میکند. به منظور آشنایی دانشجویان و فارغالتحصیلان مهندسی عمران با نحوه طراحی فونداسیون، فرادرس، یک فیلم آموزشی کاربردی را تهیه کرده است.
ترسیم پلان فونداسیون نواری
مراحل اول (ترسیم پلان ستون گذاری) و دوم (محوربندی ستونها) رسم نقشه فونداسیون باسکولی، برای پیهای نواری نیز تکرار میشوند. برای ترسیم پلان فونداسیون نواری، عنوان خطوط آکس و فاصله بین خطوط را در خارج از محدوده ساختمان یادداشت کرده و مرکز ستونهای مجاور را با خطچین به یکدیگر متصل کنید. پس از انجام این کارها، به سراغ مرحل سوم بروید.
مرحله سوم: ترسیم فونداسیون نواری
در این مرحله، با توجه به موقعیت ستونها و آکسها، پی نواری را مطابق ابعاد ارائه شده توسط مهندس محاسب رسم کنید. محور ستونهای مجاور باید در مرکز پی نواری قرار داشته باشد. به عبارت دیگر، باید پیهای میانی را به گونهای رسم کنید که عرض آنها از دو طرف نسبت به محوربندی ستونها یکسان باشد. همجواری با ساختمانهای مجاور، ابعاد پی در کنارهها را محدود میکند. به همین دلیل، امکان تفاوت بین عرض پیهای کناری با عرض پیهای میانی وجود خواهد داشت. ابعاد پیهای کناری نیز با محاسبه میزان بار وارده و مقاومت زمین تعیین میشود. این پیها را باید به گونهای رسم کنید که لبه آنها بر لبه محدوده ساختمان منطبق باشد و از آن خارج نشود.
مرحله چهارم: پخ زدن گوشهها
محل اتصال پیهای نواری در مرحله قبل به صورت تیز است. این مسئله میتواند تمرکز تنش برشی در نواحی مذکور را افزایش دهد. به همین دلیل، معمولا محل اتصال پیها در ترسیم پلان فونداسیون نواری پخ زده میشود (تصویر زیر). این کار، مقاومت برشی را در تقاطع پیها افزایش میدهد.
مرحله پنجم: ترسیم بتن مگر
بتن مگر، بتن پاکیزگی یا بتن رگلاژ، بتنی با عیارکم است که به منظور ایجاد سطح صاف و تراز مورد استفاده قرار میگیرد. به مانند ترسیم پلان فونداسیون منفرد، به اندازه 10 سانتیمتر از لبه پیها فاصله بگیرید و محدوده اجرای بتن مگر را رسم کنید. سپس، محل خاکریزی را هاشور بزنید. خطوط اضافی در محلهای تلاقی المانهای مختلف را با در نظر گرفتن همسطح بودن یا نبودن آنها پاک کنید.
مرحله ششم: تیپ بندی فونداسیون و تکمیل اطلاعات پلان
در مرحله آخر ترسیم پلان فونداسیون نواری، تیپبندی پیهای نواری و تکمیل اندازهگذاری نقشه انجام میشود. در این مرحله باید فاصله بین آکسها را اندازهگیری کرده و اندازه طولی و عرضی پلان را بر روی خط اندازه یادداشت کنید. علاوه بر این باید کدهای ارتفاعی سطوح غیر هم سطح را نیز در محلهای مناسب نمایش داد.
ترسیم پلان فونداسیون گسترده
مشابه دو بخش قبلی، برای ترسیم پلان فونداسیون گسترده نیز پلانهای آکسبندی و ستونگذاری، به عنوان مبنا در نظر گرفته میشوند. بتنریزی فونداسیون گسترده، به صورت صفحهای در زیر تمام ستونها انجام میگیرد. به همین دلیل، پلان فونداسیون ساختمان از سه طرف بر روی لبه محدوده ساختمان قرار دارد. مهندس محاسب، ابعاد پلان از طرف چهارم (حیاط) را مشخص میکند. در این پلان، نیازی به ترسیم بتن مگر نیست. به دلیل اجرای نسبتا یکنواخت و ساده فونداسیون گسترده، رسم پلان آن ساده است. تصویر زیر، یک نمونه پلان فونداسیون گسترده را نمایش میدهد.
معرفی فیلمهای آموزش ترسیم نقشههای سازههای فولادی و بتنی
از فعالیتهای مهم مهندسان معماری و عمران در پروژههای ساختمانی میتوان به ترسیم پلانهای آکسبندی، فونداسیون، ستونگذاری، تیرریزی و مهاربندی در فازهای 1 و 2 نقشهکشی ساختمان اشاره کرد. اغلب مهندسان از نرم افزارهای طراحی نظیر اتوکد جهت ترسیم پلانهای ساختمان استفاده میکنند. از اینرو، آشنایی با کاربردهای اتوکد در نقشهکشی سازه، به عنوان یک مهارت مهم و ضروری برای مهندسان نقشهکشی در نظر گرفته میشود. به همین دلیل، فرادرس، دو فیلم آموزشی جامع و کاربردی را در زمینه مباحث تئوری و عملی نقشه کشی سازههای فولادی و بتنی با استفاده از نرم افزار اتوکد تهیه کرده است. برای مشاهده این فیلمها بر روی عنوان آنها کلیک کنید:
- فیلم آموزش نقشهکشی سازههای بتنی با نرم افزار اتوکد: درس دوم این فیلم به ترسیم پلان فونداسیون و جزئیات فونداسیونها اختصاص دارد.
- فیلم آموزش ترسیم نقشههای سازه فلزی با نرم افزار اتوکد: درس دوم این آموزش به ترسیم پلان فونداسیون اجرایی سازه فلزی و جزئیات آنها میپردازد.
روش های ترسیم پلان فونداسیون کدام هستند؟
رسم نقشه فونداسیون ساختمان با استفاده از روشهای دستی و کامپیوتری قابل انجام است. ترسیم دستی پلان فونداسیون به دقت و مهارت بالایی نیاز دارد. در این روش، مهندس نقشه کشی، المانهای مورد نیاز برای شروع رسم نقشه فونداسیون ساختمان را از روی پلانهای آکسبندی و ستونگذاری کپی میکند. مراحل و نحوه رسم این المانها تفاوتی با روند معرفی شده در این مقاله ندارد. با این وجود، احتمال خطا در روش دستی بالا بوده و سرعت ترسیم نسبتا پایین است. به همین دلیل، ترسیم پلان فونداسیون در اغلب موارد با استفاده از نرم افزاهای طراحی نظیر اتوکد یا رویت ارکیتکچر انجام میشود.
ترسیم پلان فونداسیون در اتوکد
اتوکد و نسخه تخصصی آن برای نقشهکشی یعنی اتوکد ارکیتکچر، از نرم افزارهای محبوب برای رسم نقشههای ساختمان به حساب میآیند. ابزارها و قابلیتهای متعدد این نرم افزارها، سرعت و دقت نقشه کشی را به میزان قابل توجهی افزایش میهند. در طی این آموزش، اشارههای جزئی به دستورات اتوکد برای انجام هر مرحله از رسم نقشه فونداسیون ساختمان داشتیم. به منظور ترسیم پلان فونداسیون در اتوکد کافی است با ابزارهای این نرم افزار آشنا باشید.
باسلام ضمن تشکر آیا نقشه رایگان هم داریم.