دورکاری چیست؟ — راهنمای کامل دورکاری

دورکاری مبحثی است که از گذشته بسیار دور و از دورانی که مردمان در محل سکونت خود به پیشه و حرفه خانوادگی و فروش کالا و خدمات خود مشغول بودند، مطرح بوده است. در گذر زمان و با ظهور اینترنت و پیشرفت فناوری، دورکاری شکل جدیدی به خود گرفت. رشد سریع و گسترده فناوری اطلاعات نقش قابل توجهی در رشد و توسعه دورکاری و تسهیل این مدل کاری داشته است. در این مطلب، ضمن بررسی مفهوم دورکاری، تاریخچه آن به طور جامع مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس، به نقش فناوری در تحول مدل کاری، مزایای دورکاری، معایب دورکاری، چالش‌های دورکاری، نکاتی جهت افزایش بهره‌وری ضمن دورکاری برای کارکنان و مدیران، راهکارهایی برای پیدا کردن یک شغل دورکاری و دورکاری در ایران پرداخته می‌شود.

در نهایت، یک جمع‌بندی کلی از مبحث دورکاری ارائه خواهد شد و البته، نتیجه‌گیری نهایی پیرامون آنکه دورکار کردن نوع خاصی از فعالیت‌ها در یک سازمان خاص، برای کارفرما و کارکنان آن یک موقعیت برد-برد را ایجاد می‌کند یا خیر، به مخاطبان گرامی واگذار می‌شود. شما نیز می‌توانید نظرات و تجربیات خود را در رابطه با مبحث دورکاری و به طور خاص، مزایا، معایب و چالش‌های آن، در انتهای این مطلب درج کنید.

مقدمه‌ای بر دورکاری

در ادامه، مقدمه‌ای پیرامون دورکاری، شامل تاریخچه چگونگی شکل‌گیری و توسعه آن، میزان فراگیری، آینده دورکاری و نقش فناوری در رشد و توسعه دورکاری ارائه شده است. اما پیش از ورود به این مباحث، نیاز است تا تعریف دقیقی از عبارت دورکاری ارائه شود. دورکاری یا همان Remote Working در فرهنگ واژگان کمبریج، چنین تعریف شده است:

موقعیتی که در آن، کارکنان عمدتا از خانه کار می‌کنند و تعاملات آن‌ها با سازمان، با استفاده از ایمیل و تلفن است.

وزارت کار ایالات متحده آمریکا، دورکاری را این چنین تعریف می کند:

دورکاری (Telecommuting | Remote Work | Teleworking | Work From Home)، سازمان‌دهی شغلی به صورتی است که کارکنان، سفر پیمایی به محل کار و یا مسافرت کردن (با دوچرخه، موتور، اتوبوس، ماشین و دیگر موارد) را برای حضور در محل کار متمرکز مانند ساختمان دفتر کار، انبار یا فروشگاه نداشته باشند.

دورکاری انواع گوناگونی دارد و الزاما همه مشاغل دورکاری به صورت صد در صد دورکار نیستند. برای مثال، برخی از سازمان‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنند که بخشی از زمان کاری نیروهای آن‌ها به صورت دورکاری و بخش دیگر به صورت حضوری باشد. همچنین، شرایط و ضوابط مشاغل دورکاری مختلف با یکدیگر متفاوت است. از جمله این ضوابط می‌توان به ساعات کار انعطاف‌پذیر اشاره کرد.

تاریخچه دورکاری

«دورکاری» (Remote Work) چیز جدیدی نیست و ریشه‌های آن به دورانی بسیار پیش از آنچه که اغلب افراد تصور می‌کنند باز می‌گردد. در عین حال، دورکاری صرفا به مشاغل مبتنی بر فناوری اطلاعات محدود نمی‌شود و چه بسا اولین مشاغل دورکاری، چیزی به جز فناوری اطلاعات بوده‌اند. این در حالی است که رشد و توسعه قابل توجه دورکاری و مشاغل مرتبط با آن، به دلیل توسعه فناوری اطلاعات و به ویژه اینترنت است.

نیروهای دورکار، در یک شب و با ظهور اینترنت در سال ۱۹۸۰، متولد نشدند. کار کردن به صورت دورکاری به مدت‌های مدیدی پیش از آنکه حتی دفاتر کاری و شرکت‌ها به شکل کنونی خود شکل بگیرند، به وجود آمده بود. پیش از انقلاب صنعتی، بسیاری از افراد در خانه‌های خود به کار و فعالیت مشغول بودند. آهنگرهای ماهر، نجارها، کارگران دباغی، و سفالگرها در محل‌های اقامت خود کار می‌کردند و حتی در همان محل اجناس خود را چه به صورت عمده به بازرگانان و چه به صورت جزئی به مشتریان، به فروش می‌رساندند.

با انقلاب صنعتی، نیاز به خودکارسازی و ساخت کارخانجات به میان آمد. ماشین‌های بزرگ و تولیدی‌های بزرگ مقیاس نیاز به کارکنانی داشتند که در محل کار (کارگاه، کارخانه، شرکت، فرودگاه و دیگر موارد) حاضر شوند و کار خود را در آنجا انجام دهند. این همان وهله‌ای از تاریخ است که افراد در محل‌هایی که به عنوان «دفتر کار» تعیین شده بود با یکدیگر تعامل می‌کردند. اما این روال دیری نپایید و دنیای کسب و کار بار دیگر دورکاری را تجربه کرد.

کارخانجات، فضاهای کار اشتراکی و دورکاری

پس از جنگ جهانی دوم، داستان به سرعت تغییر کرد. با رشد اقتصاد ایالات متحده آمریکا، دفاتر مرکزی شرکت‌های گوناگون، فضاهای کاری بزرگ و فضاهای کاری اشتراکی متعدد شکل گرفتند. کار کردن به صورت هشت ساعت در روز نیز در این زمان شکل گرفت. با این توسعه اقتصادی، پیشرفت‌هایی در دنیای کامپیوتر و فناوری به وقوع پیوست که راه را برای دورکاری به شکلی که امروزه شاهد آن هستیم، هموار کرد.

همه روزه افراد بیشتری مالک «کامپیوترهای شخصی» (Personal Computers) می‌شدند و حتی جمعیت بیشتری از افراد خانه‌های خود را به وب جهان گستر متصل می‌کردند. در ادامه، این دو رویداد راه را برای انجام دورکاری، بیش از پیش هموار کردند. بنابراین، داشتن اینترنت و وای‌فای، دفاتر کاری را بار دیگر با تغییراتی مواجه کرد.

افراد چه از دفاتر خانگی و یا در یک کافی‌شاپ، با کامپیوتر شخصی، لپ‌تاپ و یا حتی تلفن هوشمند خود کار می‌کردند، اینترنت این قابلیت را به آن‌ها می‌داد که به نرم‌افزارهای کاربردی مبتنی بر «رایانش ابری» (Cloud Computing) دسترسی داشته باشند و هر کاری را در دفتری کاری شخصی خود، بیرون از دفتر کاری متمرکزی که کارفرما برای او تعیین می‌کند، انجام دهند.

بدین شکل، دنیای جدیدی شکل گرفت که در آن کارکنان مجازی می‌توانستند به لطف اینترنت در هر ساعتی از شبانه روز کار کنند و با همکاران خود در نقاط مختلف جهان ارتباط داشته باشند. همین دلیل موجب شد تا دورکاری روز به روز رشد و البته محبوبیت بیشتری پیدا کند.

رشد و توسعه دورکاری

پیش از ورود به بحث میزان فراگیری دورکاری و با توجه به آنکه در ادامه مزایای قابل توجهی برای دورکاری بیان می‌شود، لازم به ذکر است که مزایای بیان شده الزاما همیشه به شکل و میزان بیان شده نیستند و دلیل این امر، معایب و چالش‌هایی است که دورکاری به همراه دارد.

این موارد در بخش‌های بعدی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. اما به طور کلی باید گفت، اینکه دورکاری برای کارفرما و کارکنان آن به یک شرایط کاری بُرد-بُرد مبدل شود، نیازمند ایجاد توازن بین مزایا، معایب و چالش‌های آن و از همه مهم‌تر، فراهم کردن یک بستر دقیق، جامع و فراگیری برای دورکاری و نیروهای دورکار است. اما در ادامه، روند رشد و توسعه دورکاری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

بر اساس پژوهشی که در سال ۲۰۱۷ انجام شده بود، بیش از چهل درصد از آمریکایی‌ها اذعان کرده بودند که حداقل بخشی از کار خود را به صورت دورکاری انجام می‌دهند. این آمار از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ رشد قابل توجهی داشته است و جمعیت بیشتری از افراد، بخشی یا کل فعالیت کاری خود را به صورت دورکار انجام می‌دهدند.

با توجه به آنکه کارکنان دورکار مسئولیت دارند تا کار خود را بیرون از دفتر کار و معمولا بر اساس زمان‌بندی مد نظر خودشان انجام دهند، متعاقبا نرخ مشارکت و سطح بهره‌وری آن‌ها نیز معمولا افزایش پیدا می‌کند. چنین کارکنانی به گزینه‌های جذاب‌تری برای کارفرمایان، برای استخدام شدن، مبدل می‌شوند. بر اساس پژوهشی که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، افرادی که بین ۶۰-۸۰ درصد از ساعت کار خود را به صورت دورکاری و در منزل انجام می‌دادند، در مقایسه با افرادی که هیچ کاری را به صورت دورکاری انجام نمی‌دادند، نرخ‌های مشارکت کاری بالاتری داشتند.

همچنین، بر اساس پژوهشی که در سال ۲۰۱۴ انجام شده بود، افرادی که از خانه (در واقع محل اقامت خود و نه محل کاری که کارفرما تعیین می‌کند) کار می‌کردند، به میزان ۱۳/۵ درصد بیش از کارکنانی که در محل دفتر حضور داشتند، پاسخگوی فراخوانی‌های انجام شده از طرف محل کار بودند. البته، بر اساس پژوهش دیگری که در همین راستا انجام شده بود، داشتن چنین نرخ مشارکت بیشتری خود به معنای داشتن روزهای کاری ارزشمند و کامل بیشتر است.

یافته‌های یک پژوهش حاکی از آن است که معمولا، کارکنانی که به صورت دورکاری کار می‌کنند، تمایل کمتری برای ترک سازمان دارند و این یعنی سازمان‌ها نیروهای دورکار خود را بیشتر حفظ و هزینه‌های کمتری را برای جذب و آموزش نیروهای جدید صرف می‌کنند.

بر اساس گزارشی که از وضعیت دورکاری در سال ۲۰۱۸ منتشر شده بود، هنگامی که کارکنان از حالت کار کردن حضوری و به صورت مستقر در محل کار به حالت دورکار تغییر شرایط کاری می‌دهند، در اغلب موارد ۹۰ درصد از آن‌ها تمایلی به بازگشت به فضای کاری دفتری ندارند و ترجیح می‌دهند کار خود را به صورت دورکار انجام بدهند. این در حالی است که این نیروها سایر افراد را نیز به کار کردن به صورت دورکاری تشویق می‌کنند. اما آیا اینکه جمعیت زیادی از افراد تمایل دارند کار خود را به صورت دورکاری انجام دهند، بدین معنا است که میزان فرصت‌های شغلی که دارای انعطاف‌پذیری در محل کار نیروی خود هستند، با کمبود مواجه است؟

دورکاری از گذشته تا آینده

چنانکه پیش از این نیز بیان شد، اغلب کارکنانی که فعالیت خود را به صورت دورکاری و بیرون از محل کار و بر اساس زمان‌بندی کاری مد نظر خود انجام می‌دهند، دارای نرخ مشارکت و البته سطح بهره‌وری بالاتری هستند. البته، باری دیگر نیاز به اشاره به این موضوع است که الزاما دورکاری برای همه افراد و سازمان‌ها، نتایج مثبتی را به همراه ندارد و بهره‌مندی از مزایای دورکاری برای کارفرما و کارکنان و ایجاد یک فضای برد-برد، مستلزم ایجاد یک توازن بین مزایا و معایب دورکاری و البته، ایجاد بستر مناسب برای آن است.

بر اساس گزارشی که درباره وضعیت دورکاری در سال ۲۰۱۸ منتشر شده بود، ۴۸ درصد از شرکت‌ها از نیروهای دورکار استفاده می‌کردند که این آمار نسبت به سال ۲۰۱۷، دارای پنج درصد رشد (۴۳ درصد در سال ۲۰۱۷) بود. بسیاری از سازمان‌ها اذعان می‌کنند که با گسترش فضای کاری خود به صورتی که نیروهای دورکار نیز می‌پذیرند، نتایج مثبتی به دست آورده‌اند. نتایج زیر از پژوهشی حاصل شده که پس از دورکار شدن برخی از نیروهای شرکت Coso Cloud انجام شده است.

• بهره‌وری ۷۷ درصد از افراد دورکار شده، نسبت به زمانی که به صورت مستقر در محل کار می‌کردند، افزایش یافته است.
• ۳۰ درصد از نیروهای دورکار، فعالیت خود را در مدت زمان کمتری نسبت به وقتی که در محل کار حضور داشتند انجام می‌دادند.
• ۲۳ درصد از افراد تمایل داشتند که مدت زمان بیشتری را کار کنند، اما به صورت دورکار و نه به صورت مستقر در محل.
• ۵۲ درصد از افرادی که به صورت دورکاری کار می‌کردند، دریافتی کمتری به ازای روزهای تعطیلات خود داشتند که این مورد، ویژگی مثبتی برای سازمان و فاکتوری منفی برای کارکنان محسوب می‌شود.

فراهم کردن امکان دورکاری در سازمان‌ها، مزایای رقابتی را برای آن‌ها به همراه دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است.

• سلامت جسم و روان بیشتر برای کارکنان: یکی از دلایل این امر، کاهش رفت و آمدهای استرس‌زا در ابتدای صبح و داشتن زمان بیشتر برای تمرکز روی سلامت بدن محسوب می‌شود که به نوبه خود منجر به افزایش بهره‌وری و احساس شادی در کارکنان نیز می‌شود.
• بهبود توازن کار و زندگی: با توجه به آنکه کارکنان دورکار معمولا انعطاف‌پذیری بیشتری در زمان‌بندی خود برای انجام کارها دارند، زمان بیشتری را برای تخصیص دادن به خانواده، علاقه‌مندی‌های فردی و دیگر تعهدات شخصی دارند. همچنین، برای آنکه زمان بیشتری را برای فعالیت‌های شخصی خود اختصاص دهند، کار خود را در زمان کمتری انجام می‌دهند و در واقع، بهره‌وری بالاتر و زمان هدر رفته کمتری دارند.
• سربار مالی کمتر برای سازمان‌ها: داشتن نیروهای کاری دورکار، به معنای حذف هزینه محل استقرار، خطوط تلفن، وعده‌های غذایی و تجهیزات مورد استفاده در سازمان است.

چنین ویژگی‌های مثبتی، به خوبی نتایج حاصل از پژوهشی پیرامون آینده فضای کسب و کار که در سال ۲۰۱۸ انجام شده است را توجیه می‌کنند. در این پژوهش آمده است که مدیران سازمان‌ها، چهار برابر بیشتر از قبل، تمایل به استخدام نیروهای دورکار دارند. به لطف رشد ابزارهایی که امکان کارکردن به صورت دورکار را بیش از پیش تسهیل می‌کنند و بهبود می‌بخشند، در دنیای امروز کار کردن به صورت دورکاری بسیار آسان شده است.

نقش فناوری در تحول مدل کاری

در ادامه، نگاهی به نقش فناوری در چگونگی تغییر مدل کاری از حالت کار کردن به صورت حضوری به دورکاری و شکل‌گیری فضاهای کار مجازی به صورت امروزی، انداخته می‌شود.

سال ۱۹۷۵: اولین کامپیوتر شخصی معرفی شد. بدین شکل، روز به روز جمعیت افرادی که کامپیوترهای شخصی خودشان را داشتند افزایش پیدا می‌کرد و کارکنان می‌توانستند بیرون از محل کار با استفاده از سیستم شخصی خود که یک لپ‌تاپ، PC و یا حتی تبلت بود، کار کنند.

سال ۱۹۹۰: تولد اینترنت در این سال به وقوع پیوست. تولد اینترنت و همچنین ایجاد و توسعه وب جهان گستر (World Wide Web) کمک کردند تا کارکنان بتوانند با ایمیل و ابزارهای دفتر کار مجازی با یکدیگر در تماس باشند.

سال ۱۹۹۰: پژوهش دولت آمریکا پیرامون بیش از دو هزار نیروی کار دولتی انجام شد. این پژوهش حاکی از آن بود که نیروهای دورکار، بهره‌وری بالاتر و کیفیت زندگی بهتری دارند و همچنبن، هزینه و زمان رفت و آمد آن‌ها به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده بود. این مزایا، از جمله مزایای مهم دورکاری محسوب می‌شوند که نیروهای دورکار در سراسر دنیا و در زمینه‌های کاری گوناگون نیز امروزه به خوبی شاهد آن‌ها هستند.

۱۹۹۴ تا ۱۹۹۵: شرکت‌هایی مانند «مریکن اکسپرس» (American Express)، «آی‌بی‌ام» (IBM) و «شرکت مخابرات آمریکا» (ای‌تی اند تی | AT&T) که از جمله شرکت‌های بزرگ و مهم دنیا هستند، به کارکنان خود امکان دورکاری کردن را دادند. با موفقیت‌های پی در پی حاصل از اعمال این طرح، ایده فراهم کردن قابلیت دورکاری برای نیروها روز به روز توسعه و گسترش بیشتری پیدا کرد.

۱۹۹۷: گوگل موتور جستجوی قدرتمند خود را رونمایی کرد. موتور جستجوی گوگل حقیقتا توانست که موانع را از میان بر دارد و دنیایی بسازد که کارکنان و کارفرمایان بتوانند یکدیگر را صرف‌نظر از محل سکونت خود، در سراسر دنیا پیدا کنند. هنوز هم می‌توان کارکنان یا فر صت‌های شغلی گوناگون را که به صورت دورکاری هم قابل انجام هستند، تنها با یک جستجوی ساده در وب‌سایت گوگل پیدا کرد.

۱۹۹۹: ابزارهای مدیریت پروژه متمرکز مانند «بیس‌کمپ» (Basecamp) (نام اصلی آن 37signals بود) هم به مدیران و هم به کارکنان سازمان‌ها یک محل متمرکز برای مدیریت جریان‌های کاری به صورت دورکاری ارائه کردند. این امر موجب شد تا کارکنان سازمان‌ها فارغ از محل سکونت آن‌ها بتوانند در یک صفحه گرد هم بیایند و از وظایف و زمان‌بندی‌های پروژه آگاه شوند. بیش از ۱۰۰,۰۰۰ شرکت هنوز هم از این ابزار مدیریت پروژه استفاده می‌کنند. این در حالی است که امروزه نرم‌افزارهای مدیریت پروژه گوناگونی بر بستر وب و مبتنی بر رایانش ابری شکل گرفته‌اند و سازمان‌ها و افراد می‌توانند از آن‌ها برای برنامه‌ریزی و مدیریت فعالیت‌های کاری و حرفه‌ای و یا حتی شخصی خود، بهره‌مند شوند.

۲۰۰۰: اینترنت وایرلس و پهن‌باند، چشم‌انداز جدیدی را به سوی افراد گشودند. کارکنان دورکار در نهایت توانستند بدون آنکه موقعیت فیزیکی کار کردن آن‌ها وابسته به اتصالات اینترنت باشد، به کار و فعالیت بپردازند. همچنین، اینترنت پهن‌باند موجب شد تا سرعت پایین اینترنت دایال آپ به خاطره‌ای تلخ برای بسیاری از افراد مبدل شود که البته امروزه جای خود را به اینترنت پر سرعت داده است.

۲۰۰۲: «لینکدین» (LinkedIn) راه‌اندازی شد و توانست میلیون‌ها نفر از افراد در سراسر جهان را به یکدیگر متصل کند. با استفاده از لینکدین افراد می‌توانند با همکاران یا دوستان قدیمی خود شبکه ارتباطی داشته باشند و شرکت‌ها و سازمان‌های مورد علاقه خود را دنبال کنند تا از جزئیات چگونگی فعالیت در این سازمت‌ها بیش‌تر آگاه باشند. لینکدین در حال حاضر بیش از ۶۶۰ میلیون نفر کاربر از بیش از ۲۰۰ کشور جهان دارد.

۲۰۰۳: ابزار اسکایپ معرفی شد و توانست فضا را برای نیروهای دورکار بیش از پیش بهبود ببخشد و امکان تعاملات از راه دور را برای آن‌ها بیش از پیش فراهم و تسهیل کرد. این نرم‌افزار ویدئو کنفرانس به سازمان‌ها کمک کرد تا ارتباط چهره به چهره خود را ولو در بستر اینترنت حفظ کنند. همچنین، از این نرم‌افزار در مصاحبه‌های استخدامی بسیاری استفاده می‌شود.

۲۰۰۴: نرم‌افزار ملاقات مجازی «گو تو میتینگ» (GoToMeeting | GTM) به کارکنان سازمان‌ها کمک کرد تا با یکدیگر در یک اتاق ویدئو کنفرانس ملاقات داشته باشند و ارائه‌ها و فایل‌های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و در کنار یکدیگر به صورت مجازی، طوفان فکری داشته باشند. GTM در حال حاضر ۲ میلیون کاربر فعال از سراسر جهان دارد.

۲۰۰۶: «نرم‌افزار ردگیری زمانی توگِل» (Time tracking software Toggl) امکان تکمیل کاربرگ‌های زمانی را برای کارکنان، به صورت آسان و بدون تلاش زیاد، فراهم ساخت. این امر کمک کرد تا کارکنان دورکار بتوانند ساعات کاری خود را به طور دقیق و منظم ثبت کنند و مطابق با آن، حقوق و مزایا دریافت کنند.

۲۰۰۹: «اسلک» (Slack) که یکی از برنامه‌های کاربردی کسب و کار با رشد و توسعه بسیار بالا بود، راهکاری برای تعامل اعضای یک تیم و مدیران آن با یکدیگر از هر نقطه جهان، فراهم کرد. اسلک به عاملی برای کنار هم نگه داشتن کل تیم دورکار با یکدیگر مبدل شد. اسلک در حال حاضر بیش از هشت میلیون کاربر فعال روزانه و بیش از ۷۰,۰۰۰ کاربر پرداخت کننده (مشتری) دارد.

۲۰۱۲: گوگل مجموعه نرم‌افزارهای اداری و ذخیره‌سازی فایل به صورت دیجیتال خود را معرفی کرد که «گوگل درایو» (Google Drive) نام دارد. این مجموعه به یک فضای کاری مدرن تبدیل شد که کارکنان با استفاده از آن به راحتی به صورت از راه دور به اسناد و فایل‌های خود دسترسی داشتند و می‌توانستند در انجام کارها به طور هم‌زمان همکاری داشته باشند و بازخوردهای آنی به یکدیگر بدهند.

۲۰۱۶: شرکت «دِل» (Dell) اعلام کرد که از هنگام توسعه برنامه‌های دورکاری خود توانسته است سالانه ۱۲ میلیون دلار در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کند. چنین گزارش‌هایی اثبات می‌کنند که دورکاری برای کارفرمایان نیز به اندازه کارکنان، مفید است.

۲۰۱۷: شهرهای مهم در حوزه فناوری مانند آستین و سان‌فرانسیسکو اعلام کردند که به ترتیب ۶۰ و ۳۰ درصد از فرصت‌های شغلی آن‌ها به صورت دورکاری است. بدین شکل، کارفرمایان می‌توانستند به کارکنان ماهر و با استعداد از هر نقطه دنیا، حتی بیرون از محدوده کاری سازمان‌ها، دسترسی داشته باشند.

۲۰۱۸ و پس از آن: ۴/۳ میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا دستکم نیمی از زمان کاری خود را به صورت دورکاری مشغول به کار بودند و این حاکی از یک رشد ۱۵۰ درصدی نسبت به ۱۳ سال قبل از آن است. کار کردن به صورت دورکاری روز به روز در حال گسترش است و فناوری از نیازهایی که در پی دورکاری کردن به وجود می‌آیند، به خوبی پشتیبانی می‌کند.

از آنچه بیان شد به وضوح مشخص است که مصاحبه شغلی بعدی بسیاری از افراد ممکن است از طریق یک ابزار ارتباطی مانند اسکایپ یا دیگر موارد و به طور کلی در بستر اینترنت و بدون حضور در یک محل متمرکز باشد و متقاضیان کار تنها با استفاده از لپ‌تاپ، تبلت یا گوشی هوشمند خود در جلسه مصاحبه استخدامی شرکت کنند. می‌توان گفت که امروزه افراد دورکار، سریع‌تر و آسان‌تر از نیروهای مستقر در محل می‌توانند کار پیدا کنند.

دورکاری آمده است که بماند

نظر به این که کارکنان دورکار در دوران پیش از انقلاب صنعتی هیچ اشتراکی با نیروهای دورکار کنونی ندارند، می‌توان به خوبی شاهد بود که پیشرفت‌های قابل توجهی در حوزه دورکاری در طی این سال‌ها رخ داده و مدل کاری دورکاری، همواره در حال رشد و تکامل بوده است.

زمان‌بندی کاری انعطاف‌پذیر و فرصت کار کردن از خانه (یا هر محلی که فرد در آن مستقر است، بدون حضور در محل کار متمرکز تعیین شده توسط کارفرما) نقش اساسی در تصمیم کارکنان برای ماندن در یک شغل و یا ترک آن ایفا می‌کند. به لطف پیشرفت‌های صورت گرفته در حوزه فناوری، که همواره نیز بهبود و سرعت پیدا می‌کند، کار کردن به صورت دورکار و همکاری مجازی آسان‌تر شده و سازمان‌ها نسبت به قبل تمایل بیشتری برای استخدام نیروهای دورکار دارند.

این به معنای آن است که هم کارکنان و هم کارفرمایان، باید خود را با تغییراتی که در طول زمان به وقوع می‌پیوندد تطبیق دهند. کارکنان نیاز به آن دارند که به کار با ابزارهای مربوط به دورکاری تسلط داشته باشند و انضباط کاری مانند آنچه در دفتر کار وجود دارد را برای حفظ بهره‌وری، داشته باشند. بدون تسلط بر این مهارت‌های حیاتی، دورکاری به کاری لذت بخش یا مفید مبدل نخواهند شد. همچنین، کارفرمایانی که سیاست‌های مربوط به دورکاری را تدوین و تصویب می‌کنند نیز باید محیطی را پرورش دهند که اطمینان دارند نیروهای کاری در آن شکوفا می‌شوند. انجام چنین کاری موجب می‌شود تا سازمان‌ها بتوانند استعدادها را از نقاط مختلف جهان جذب کنند.

فناوری، راهکاری برای اتصال کارکنان و کارفرما

ابزارهای همکاری تیمی مانند «اِسلَک» (Slack)، کار کردن در دفاتر کار مجازی را بیش از پیش تسهیل کرده‌اند. با استفاده از چنین ابزارهایی، نیروهای یک سازمان می‌توانند به راحتی با دیگر کارکنان سازمان در سراسر جهان تعامل داشته باشند و در واقع، این کار را به سادگی ارسال یک پیام کوتاه انجام دهند.

ابزارهای مدیریت پروژه مانند «ترلو» (Trello) نیز که «برنامه کاری» یا «لیست فعالیت‌هایی که باید انجام شوند» (To-do-Liste) را می‌سازند، همه اعضای تیم را صرف نظر از محل فیزیکی کار آن‌ها، گرد هم می‌آورند. با توجه به ابزارهای ارتباطی بسیاری زیادی که امروزه به ویژه در بستر اینترنت موجود است، افراد می‌توانند جوری با یکدیگر همکاری و تعامل کنند که گویی زیر یک سقف مشغول به کار هستند.

مزایای دورکاری

برخی از مزایای دورکاری در بخش‌های پیشین بیان شد. در این بخش، مزایای دورکاری به طور کلی مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای کارفرمایان، استخدام نیروهای دورکار دارای مزایای گوناگونی است که در ادامه بیان شده‌اند.

• کاهش هزینه‌های سازمان برای تأمین مکان، زیرا سازمان محل استقرار متمرکزی برای نیروهای خود ندارد.
• کارفرمایان می‌توانند از میان گستره وسیع‌تری ازمتقاضیان (از نقاط مختلف دنیا) به استخدام نیرو و جذب استعدادها بپردازند؛ زیرا فاصله دیگر یک معضل نیست.
• کارکنان دورکار اگر از نقاط مختلف جهان باشند، از مناطق مختلف زمانی هستند و بنابراین می‌توانند در بازه‌های زمانی گوناگونی کار کنند و این در بسیاری از موارد یعنی سازمان می‌تواند در ساعات مختلف به مشتریان خود پاسخگو باشد.
• هزینه‌هایی که سازمان برای ارائه خدماتی مانند صبحانه، ناهار، میان‌عده‌ها و دیگر موارد انجام می‌دهد حذف می‌شوند.
• با توجه به آنکه امروزه افراد بیشتری تمایل به انجام دورکاری دارند، سازمان‌ها امکان انتخاب از میان طیف وسیع‌تری از نیروها را به خود می‌دهند.

دورکاری کردن، برای کارکنان سازمان‌ها نیز همچون کارفرماها دارای مزایایی است. از جمله مزایای دورکاری برای کارکنان سازمان‌ها در ادامه بیان شده است.

• بنا بر اذعان کارکنانی که در سازمان‌ها به صورت دورکاری مشغول به فعالیت هستند، بهره‌وری آن‌ها ضمن دورکاری افزایش پیدا می‌کند.
• نیروهای دورکار معمولا دارای برنامه زمانی انعطاف‌پذیرتری برای انجام کارهای خود هستن و همین امر به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند برنامه‌های زندگی شخصی خود را نیر به راحتی دنبال کنند.
• پژوهشی که در سال ۲۰۱۶ توسط «دانشگاه مینه‌سوتا» (University of Minnesota) انجام شد، حاکی از آن بود که افرادی که به صورت دورکاری به فعالیت مشغول هستند و در واقع کار آن‌ها از لحاظ مکانی و در اغلب موارد زمانی دارای انعطاف‌پذیری است، دارای سلامت روانی بیشتر هستند. برای مثال، حضور در منزل به معنای ابتلای کمتر به بیماری‌هایی مانند آنفولانزا و دیگر بیماری‌های واگیردار است.
• حضور در محل کار معمولا موجب می‌شود تا افراد، کمتر در فعالیت‌هایی مانند تمرینات ورزشی مشارکت داشته باشند و در نتیجه، سلامت خود را دستخوش چالش‌هایی کنند. همچنین، حضور در محل کار فرصت آشپزی کردن و استفاده از سبزیجات و میوه‌جات متنوع در زمان مناسب را از فرد می‌رباید. در حالیکه نیروهای دورکار می‌توانند از انعطاف‌پذیری موجود در کار خود، برای حفظ سلامت تغذیه استفاده کنند.
• دورکاری می‌تواند علاوه بر حذف مرزهای جغرافیایی در بحث اشتغال، به حذف شکاف‌های جنسیتی، سنی و حتی شکاف بین سطوح مختلف نیروها در سازمان کمک کند.
• دورکاری، هزینه‌هایی که فرد برای حمل و نقل دارد را از میان بر می‌دارد. از دیگر هزینه‌هایی که ضمن حضور در محل کار انجام می‌شود و شاید کمتر به آن توجه شود، خرید لباس برای محل کار است. دورکار بودن این هزینه و دیگر هزینه‌های این چنینی را نیز برای کارکنان دورکار از میان بر می‌دارد.

معایب دورکاری

دورکاری، گل بی‌خار نیست و معایب خودش را نیز دارد. از طرفی هم نباید فراموش کرد که دورکاری الزاما برای همه جایگاه‌ها و شرایط شغلی مناسب نیست. در ادامه، برخی از معایب دورکاری بیان شده است.

• از جمله مشکلات دورکاری، حذف تعاملات حضوری نیروها است. هر چند ابزارهای نرم‌افزاری گوناگونی در بستر وب برای ایجاد تعاملات چهره به چهره ارائه شده‌اند، اما نباید از این واقعیت چشم‌پوشی کرد که دورکاری تعامل از نزدیک را به طور کامل حذف می‌کند. همین امر ممکن است موجب شود تا فرد احساس منزوی شدن داشته باشد.
• ایجاد هماهنگی و تعاون در میان نیروهای کاری یک تیم که از مناطق زمانی گوناگون هستند (و به طبع احتمالا در بازه‌های زمانی متفاوتی کار می‌کنند) کاری دشوار است.
• با توجه به آنکه تعامل مداوم و کارا کلید موفقیت تیم‌های کاری محسوب می‌شود، مدیریت کردن نیروهای دورکار، نیازمند مهارت‌های مدیریتی خاصی است.
• معمولا در دورکاری، کسی نیست که زمان حضور و غیاب نیروی دورکار را چک کند و این امر در اختیار خود فرد است. بنابراین گاهی مرز بین ساعت کاری و زندگی شخصی فرد از بین رفته، زمان خواب و بیداری او در هم آمیخته و نظم لازم برای انجام کارها از میان می‌رود.
• دورکاری در برخی موارد، به ویژه هنگامی که نیروها از مناطق جغرافیایی مختلف هستند یا اختیار تایم کاری افراد در دست خود آن‌ها است، موجب می‌شود تا دسترسی به سایر همکاران و هم‌تیمی‌ها ضمن کار، با چالش‌هایی مواجه شود.
• دورکاری در بسیاری از موارد موجب می‌شود تا مرز بین زندگی شخصی و حرفه‌ای فرد از میان برداشته شود و برای مثال، فرد تمام طول روز را به کار اختصاص دهد و با وجود آنکه در میان کار به فعالیت‌های شخصی خود نیز می‌پردازد، اما دغدغه کار همواره همراه او باشد و وظایف کاری به صورت یک فعالیت پایان باز در طول روز برای او جاری باشند.

چالش‌های دورکاری

دورکاری چالش‌های گوناگونی دارد که در بخش‌های گوناگون به آن‌ها اشاره شد. به عنوان یک جمع‌بندی کلی، می‌توان به موارد زیر به عنوان چالش‌های دورکاری برای نیروهای دورکار اشاره کرد. شایان توجه است که در بخش‌های بعدی، راهکارهایی برای فائق آمدن بر این چالش‌ها، بیان شده است.

• مشکل در مدیریت زمان
• مشکل در اولویت‌بندی کارها
• از بین رفتن مرز میان کار و زندگی برای نیروهای دورکار
• کش دادن کارها به اندازه کل روز
• مشکل در تعاملات با گروه‌های کاری
• عدم حضور در جمع
• عدم درک دیگران از شرایط کاری فرد و اینکه نیروی دورکار در خانه مشغول به کار است؛ نه تفریح، استراحت و گذران وقت در منزل.
• عادت‌های سلامتی نامناسب
• عدم بهره‌وری به دلیل تنبلی
• مخاطرات امنیتی به دلیل وصل شدن به محل کار از لپ‌تاپ در هر زمان و هر کجا
• مشکلات اتصال به اینترنت

نکاتی جهت افزایش بهره‌وری ضمن دورکاری برای کارکنان

روی صحبت نکاتی که در ادامه آمده، با کارکنانی است که به صورت دورکاری مشغول به کار و فعالیت هستند. آنچه در زیر بیان شده، می‌تواند به نیروهای دورکار کمک کند تا با بهره‌وری و کارایی بیشتری کار کنند. شاید این پرسش برای بسیاری از افراد مطرح شود که چرا نکاتی که در ادامه بیان شده‌اند برای افراد دورکار مختلف در حوزه‌های گوناگون مفید هستند. در پاسخ به این پرسش باید گفت که دلیل این امر مشابه بودن چالش‌هایی است که نیروهای دورکار در مشاغل گوناگون با آن مواجه هستند.

راهکار اول: داشتن برنامه و زمان‌بندی

در ادامه، به راهکار برنامه داشتن و زمان‌بندی برای افزایش بهره‌وری ضمن دورکاری پرداخته می‌شود.

تعیین یک برنامه کاری منظم

معمولا، داشتن یک روال کاری ثابت، محدودیتی است که قاتل خلاقیت نیز محسوب می‌شود. هرچند برای نیروهای دورکار، داشتن یک روال کاری ثابت معمولا یک نقطه قوت بسیار مهم به شمار می‌آید. برای نیروهای دورکار، فقدان روال کاری ثابت، حفظ کارایی و انگیزه کاری امری دشوار است. داشتن این ذهنیت که «من چون دورکار هستم می‌توانم همه روز را پیژامه پوش در خانه بگذرانم و کسی نمی‌تواند مانع من شود»، بیشتر به زمان استراحت فرد اشاره دارد، نه زمان کار و فعالیت او. البته مشکل در پوشیدن پیژامه نیست، شما می‌توانید با خیال راحت لباس مور علاقه‌تان را بپوشید و دورکاری کنید، ولی باید یک برنامه منظم کاری داشته باشید و زمان استراحت و کار خود را از یکدیگر تفکیک کنید. نباید فراموش کرد که دورکاری به معنای بی‌نظم کار کردن نیست، بلکه به معنای انعطاف‌پذیری در محل کار و برخی از دیگر موارد است.

آنچه بیان شد ممکن است کمی سنتی و قدیمی به نظر برسد، اما ایجاد یک روال منظم کار کردن، به فرد کمک می‌کند تا یک روز مفید داشته باشد که در آن، زندگی کاری و شخصی خود را از هم تفکیک کرده است. توصیه می‌شود که حتی اگر فاصله میز کار تا تخت خوابتان چند قدم است، باز هم پیش از شروع کار، دوش بگیرید، لباس روزانه (و نه لباس خواب) بپوشید، و حتی ادکلن مورد علاقه خود را بزنید و مشغول به کار شوید. این کارهای به نظر ساده و دنیوی به فرد کمک می‌کنند تا برای ساختن یک روز کاری آماده شود و البته سطح هوشیاری او نیز افزایش پیدا کند و از حالت خواب‌آلودگی خارج شود.

داشتن زمان‌بندی برای انجام کارها

زمان‌بندی کاری به صورت دورکاری و خارج از ساختار سنتی محل کار، مانند مواجهه با یک شمشیر دو لبه است. نیروی کاری دورکار دارای آزادی عمل بیشتر و در عین حال، مسئولیت بیشتری نیز هست. پژوهش‌های متعدد انجام شده در زمینه کار، حاکی از آن است که ساعات کاری کوتاه‌تر و کار با شدت بالاتر، منجر به افزایش بهره‌وری می‌شود. بنابراین، نیروهای دورکار نیازی به آنکه کار خود را طی ۵ روز هفته و هر روز ۸ یا ۹ ساعت انجام بدهند ندارند. آن‌ها می‌توانند کار خود را در مدت زمانی کمتر و چه بسا با کیفیت بالاتر انجام دهند. این یعنی نیروی دورکار خودش می‌تواند تصمیم بگیرد که برای یک کار خاص چقدر زمان تخصیص دهد و به جای انجام کار در یک بازه زمانی ثابت روزانه، ممکن است در بازه کوتاه‌تری وظایف خود را به پایان برساند و البته این امر می‌تواند به او در حفظ کارایی، موثر بودن و البته خلاقیت کمک کند. بنابراین، زمان‌بندی اجرای کارها برای نیروی دورکار انعطاف‌پذیرتر است. اما پیروی از یک برنامه مشخص و پیگیری آن در دورکاری نیز الزامی است و یک نقطه قوت مهم برای دورکاری محسوب می‌شود.

تعیین اولویت‌ها

در ادامه، به نقش اصول فردی در افزایش بهره‌وری ضمن دورکاری، پرداخته شده است.

تعیین اصول فردی

بدون داشتن یک چارچوب سلسله‌مراتبی از فعالیت‌ها، اولیت‌بندی وظایف و سازمان‌دهی جریانات کاری به امری دشوار مبدل خواهد شد.  هنگامی که بحث از مهارت‌های سامان‌دهی می‌شود، ترفندهای یک نفر ممکن است برای سایر افراد کارایی نداشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود که هر فردی اصول فردی خودش را برای کار کردن تدوین کند. یکی از نکات کاربردی در این راستا، ساخت یک لیست از وظایف قابل انجام است. توصیه می‌شود که فرد ضمن حفظ تعامل با ذینفعان و به طور خاص کارفرما و مدیران خود، ساختار کاری خود را برای رسیدن به اهداف کاری ایجاد کند. «جعبه آیزنهاور» (Eisenhower Box) در این راستا می‌تواند به افراد کمک کند و برای آن‌ها مفید واقع شود.

باید توجه داشت که همانقدر که اهمیت دارد چه زمان یک کار آغاز و چگونه انجام شود، حائز اهمیت است که افراد بدانند چه زمان باید یک کار را متوقف کنند. کار کردن از خانه معمولا با این مفهوم همراه می‌شود که هیچ گاه کاری که افراد انجام می‌دهند پایان نمی‌پذیرد و کار همواره ادامه پیدا خواهد کرد. بنابراین توصیه می‌شود که فرد پس از پایان ساعت کاری خود، دست از کار کردن بکشد. پر واضح است که معمولا برای به پایان رساندن یک وظیفه، گاهی نیاز به تخصیص زمان اضافه‌تری است. اما نیروی دورکار باید به این موضوع توجه داشته باشد که حضور در خانه و امکان کار کردن تمام وقت به این معنا نیست که باید تمام شبانه‌روز خود را به کار اختصاص دهد؛ این کار نه فقط در زندگی فردی شخص اثرات منفی دارد، بلکه موجب می‌شود سوخت فرد به سرعت تمام شود و برای کارهای بعدی، خلاقیت، انرژی، توان و انگیزه پیشین خود را نداشته باشد.

اجتناب از حواس‌پرتی

نیروی دورکار باید تلاش کند تا در حین کار کردن، حداکثر بهره‌وری را داشته باشد. قطعا در غیاب جلسات مکرر کاری، زمان‌های استراحت برای صرف قهوه، مکالمات بین کاری همکاران و دیگر رفت و آمدهایی که در محیط کار اتفاق می‌افتد، فرد کم‌تر دچار حواس‌پرتی می‌شود.

اما اینکه فرد تمام وقت در تنهایی در مقابل کامپیوتر خود نشسته و مشغول به کار باشد هم به معنای آن نیست که دچار حواس‌پرتی نشود. گاهی پیش می‌آید که ذهن فرد به طور کامل درگیر موضوعات دیگری می‌شود که حواس او را از کار در حال انجام به طور کامل پرت می‌کند. بنابراین توصیه می‌شود که برای مثال اگر ذهن نیروی کار درگیر مواردی است که برای زندگی روزمره باید تهیه کند، لیست خود را فورا روی کاغذ نوشته و اجازه دهد که ذهن آزادانه به وظیفه اصلی خود بپردازد.

تجهیزات و ابزارهای مناسب

داشتن تجهیزات و ابزارهای مناسب، نقش مهمی در افزایش بهره‌وری در ضمن دورکاری دارند. در ادامه، به این موارد پرداخته شده است.

استفاده از تجهیزات مناسب

کار کردن در خانه به آن معنا نیست که نیرو خیلی راحت یک فنجان قهوه را کنار لپ‌تاپ خود قرار داده و مشغول به کار می‌شود. بلکه، فرد نیاز به آن دارد که با استفاده از ابزارها و تجهیزات مناسب، بهره‌وری خود را به بیشینه میزان ممکن برساند. با توجه به اینکه محل کار فرد جایی است که نیاز دارد مدت زمان زیادی را در آن به کار و فعالیت مشغول باشد، بنابراین سرمایه‌گذاری روی تجهیزات مناسب، مسئله مهم و قابل توجهی است. یک میز و صندلی ارگونومیک مناسب به فرد کمک می‌کند تا به جای متمرکز شدن روی درد کمر، پاها و گردن، روی کار خودش متمرکز شود.

همچنین، سایز صفحه نمایش باید در سطح چشم، کمر به صورت صاف و دارای تکیه‌گاه مناسب و کف پاها روی زمین باشد. برای افرادی که علاقه‌ای به کار کردن در حالت نشسته و برای مدت طولانی ندارند، داشتن یک میز ایستاده گزینه خوبی خواهد بود. جا به جا شدن بین میز نشسته و ایستاده، برای کمر خوب است و از طرفی، موجب افزایش هوشیاری فرد نیز می‌شود. محیط کار خانگی نیروی دورکار باید راحت، ساده و موثر باشد و نیازی به انباشت حجم زیادی از تجهیزات در آن نیست. این موارد ضمن آنکه موجب رسمیت بخشیدن به محل کار فرد و در نتیجه کاهش سر و صدا و تردد احتمالی دیگر افراد خانواده می‌شود، به او کمک می‌کند تا مدتی را بیرون از این فضای کار به استراحت بپردازد.

استفاده از نرم‌افزارهای مناسب

کامپیوتر شخصی یا لپ‌تاپ یک فرد، ابزار اصلی او در بحث دورکاری محسوب می‌شود. اما وجود این سیستم به تنهایی، به فرد کمک نمی‌کند تا کارها و فعالیت‌های خود را در نهایت بهره‌وری انجام دهد. بلکه، فرد نیاز به استفاده از ابزارهای نرم‌افزاری مناسب برای آگاهی از وظایف خود و مدیریت آن‌ها، در تعامل بودن با سایر همکاران و البته در صورت نیاز، تعامل با مشتریان، دارد. داشتن نرم‌افزارهای مناسب که جریان اطلاعاتی را تسهیل کرده و سرعت می‌بخشد، در این راستا از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. بنابراین، نیروهای دورکار باید خود را با استفاده از ابزارهای نرم‌افزاری مناسب برای فضای دورکاری، تجهیز و آماده کنند.

لازم است یادآور شویم ما پیش از این دو ابزار بسیار موثر برای دورکاری را در مجله فرادرس بررسی کرده و آموزش داده‌ایم، اگر تمایل دارید در مورد این ابزارها بیشتر بدانید، می‌توانید مقالات زیر را مطالعه کنید:

• اسکایپ چیست ؟ | راهنمای تصویری استفاده از اسکایپ
• اسکای روم چیست ؟ — راهنمای کامل برگزاری و شرکت در وبینار

تعیین حد و مرزها

همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، دورکاری در بسیاری از مواقع موجب می‌شود که فرد در کار خود غرق شود و مرز بین زندگی شخصی و کار را فراموش کند. به همین منظور، افراد باید مرز بین زندگی شخصی و حرفه‌ای خود را ضمن دورکاری کردن، به نوعی مشخص کنند.

تعیین حدود مکانی

افرادی که در تخت‌خواب یا مبل جلوی تلویزیون به دورکاری مشغول می‌شوند، معمولا به اندازه کافی در حال و هوای کار قرار نمی‌گیرند؛ زیرا این‌ها مناطقی محسوب می‌شوند که فرد در آن‌ها به استراحت می‌پردازد. از سوی دیگر، نیروهای دورکاری نیز هستند که از داشتن یک دفتر کار خانگی لذت نمی‌برند، اما در نهایت نیروهای دورکار ناگزیر هستند که جایی را در خانه به عنوان محل کار برای خود در نظر بگیرند. داشتن امکان جا به جایی بین محل کار خانگی و مناطق دیگر برای استراحت، به فرد کمک می‌کند تا مرز زندگی شخصی و حرفه‌ای خود را از یکدیگر جدا کرده، با شروع کار در فضای کاری قرار بگیرند و مهم‌تر از همه، پس از پایان زمان کار‌، به لحاظ فکری کار را به طور کامل پشت سر بگذارند و ذهن خود را تا پایان روز بعدی کاری، از آن رها کند.

تعیین حدود زمانی

همانطور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، با وجود آنکه دورکار بودن معمولا به معنای داشتن انعطاف‌پذیری در زمان کاری است، اما فرد باید یک برنامه مشخص برای زمان‌بندی کار خود داشته باشد و البته، بقیه را نیز در این رابطه توجیه کند. داشتن یک برچسب «لطفا در ساعات کاری مزاحم نشوید» در بالای میز کار می‌تواند به اطرافیان فرد که با او در یک مکان ساکن هستند کمک کند تا بهتر مفهوم یک دفتر خانگی و مشغول به کار بودن فرد را درک کنند و البته، فرد نیز بهتر است خود را متعهد و ملزم بداند که در زمان کار در نهایت بهره‌وری کار و فعالیت داشته باشد و برای مثال، از پاسخ‌گویی به تماس‌های غیر ضروری اجتناب کند؛ درست مثل حضور در یک دفتر کار که معمولا انجام مکالمات تلفنی زیاد و شخصی در آن‌ها، ممنوع است. از طرف دیگر، داشتن حدود زمانی به فرد کمک می‌کند تا کل شبانه روز را درگیر کار نباشد و در واقع، کار را در یک زمان مشخص شروع کرده و در زمان مشخص دیگری پایان دهد و ذهن خود را از آن رها کند و به زندگی شخصی بپردازد.

تمرین خود مراقبتی

از جمله دیگر مواردی که ضمن کار در منزل و در واقع، دورکاری، باید به آن توجه داشت، اهمیت دادن به سلامتی خود و حفظ سطح مناسب انرژی ضمن کار کردن است. مطابق با پژوهشی که توسط «سافت‌چویس» (Softchoice) انجام شده است، نیروهای دورکار معمولا گرایش کمتری به آن دارند که در روزهای بیماری و ناخوش احوالی کار را ترک کنند و به استراحت بپردازند.

این در حالی است که نیروهای دورکار نیز درست مثل نیروهایی که با مدل کاری حضور در محل مشغول به کار هستند، گاهی نیاز به مرخصی گرفتن دارند. به طور کلی، یک توصیه مهم به نیروهای دورکار آن است که به سلامت خود توجه کافی را داشته باشند.

انجام تمرینات ورزشی

داشتن برنامه تمرینات ورزشی منظم، برای همه افراد مفید است. اما نیروهای دورکار به مراتب راحت‌تر از کارکنان حضوری می‌توانند این کار را انجام دهند. زیرا به دلیل عدم حضور در دفتر کار رسمی، می‌توانند زمانی را در بین کار به انجام انواع نرمش‌های کششی و حتی یوگا کردن تخصیص دهند و یا بین کار، برای مدت زمان مشخصی، مثلا ۵۰ دقیقه، به دوچرخه‌سواری بپردازند. انجام چنین کارهایی هنگام کار به صورت متمرکز در دفتر سازمان، معمولا امکان‌پذیر نیست.

دراز بکشید

دراز کشیدن در اواسط یک روز کاری و اصطلاحا، داشتن یک چرت کوتاه، می‌تواند به فرد در حفظ سطح انرژی او و البته کارایی، کمک قابل توجهی کند. البته، این به معنای داشتن یک برنامه خواب و بیداری نامنظم در ضن دورکاری نیست، بلکه با توجه به شخصی‌تر بودن فضای کار، پیشنهاد می‌شود که افراد در اواسط روز کاری برای مدت زمان کوتاه و مشخصی دراز کشیده و آرامش بگیرند و بدین شکل با افزایش سطح انرژی و البته تمرکز خود، مجدا مشغول به کار شوند. البته، این در نهایت خود افراد هستند که تصمیم می‌گیرند داشتن یک چرت کوتاه به آن‌ها کمکی می‌کند یا خیر.

بیرون رفتن

در اغلب مواقع پیش می‌آید که افرادی که در خانه کار می‌کنند و در واقع دورکار هستند، خانه را ترک نمی‌کنند. این مورد می‌تواند پیامدهای بدی برای روحیه فرد داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود که نیروهای دورکار حتما زمانی را برای انجام فعالیت‌های خارج از منزل و اجتماعی تخصیص دهند. بودن زیر نور خورشید و تنفس هوای تازه، به فرد برای فعالیت کردن پر انرژی و با روحیه بهتر، انگیزه می‌دهد. در صورتی که نیروی دورکار به هر دلیلی از جمله شرایط جسمانی قادر به خروج از منزل نیست، می‌تواند با انجام فعالیت‌هایی مانند نگهداری گل و گیاه در منزل، یک فضای سرسبز خانگی داشته باشد و مدتی از زمان حضور در منزل خود را در آنجا سپری کند.

راهنمایی‌های برای افزایش بهره‌وری از زبان دیگر دورکارها

در ادامه یک لیست کامل از پیشنهادهایی که دیگر نیروهای دورکار پیرامون چگونگی افزایش بهره‌وری ضمن انجام دورکاری ارائه کرده‌اند نیز آورده شده است.

• کار خود را صبح زود شروع کنید. دورکاری به معنای داشتن برنامه خواب و بیداری نامنظم و دیر بیدار شدن از خواب و اصطلاحا لنگ ظهر از خواب بیدار شدن نیست. بنابراین، توصیه می‌شود که کار خود را زودتر آغاز کنید تا بتوانید آن را زودتر نیز به پایان برسانید. زودتر شروع کردن کار مزایای مستقیم و غیر مستقیم بی‌شماری دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به تفکیک مرزهای زندگی شخصی و حرفه‌ای افراد و کش نیامدن مدت زمان کاری فرد از زمان بیدار شدن تا خوابیدن مجدد او اشاره کرد. زیرا وظایف کاری را فرد در یک زمان مشخص شروع کرده و به پایان می‌برد. نکته مهم دیگر در بحث زود آغاز کردن کار، صرف‌نظر از آغاز کار در صبح زود، آن است که برخی افراد ضمن دورکاری دچار تنبلی می‌شوند و چون انعطاف‌پذیری در زمان کاریشان وجود دارد آنقدر کار را در طول روز عقب می‌اندازند که ناگزیر در ساعات پایانی روز و با عجله و بدون کیفیت لازم، به فعالیت می‌پردازند. بنابراین، به دورکارها توصیه می‌شود که کار این ساعت را به ساعت دیگر نیندازند و کار را زود آغاز کنند و همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، ترجیحا زمان کاری مشخصی برای خود تعیین کنند.
• ناهار خود را از شب قبل آماده کنید؛ درست مانند زمانی که به صورت حضوری شاغل هستید. البته این کار ممکن است یکی از مزیت‌های مهم دورکاری یعنی داشتن غذای تازه طبخ شده را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. بنابراین اگر اصرار به آن دارید که غذای خود را در همان روز تهیه کنید، پیشنهاد می‌شود کارهای مقدماتی آن را در شب قبل انجام دهید. برای مثال، برای طبخ خورشت بادمجان، پیشنهاد می‌شود دستکم بادمجان را از قبل سرخ کرده و گوشت را نیز بپزید. مواد اولیه را آماده کرده و در دسترس قرار دهید و در روز کاری خود، صرفا غذا را طبخ نهایی کنید و بدین شکل از تخصیص وقت زیاد به فعالیت‌های مربوط به غذا پختن، اجتناب کنید.
• وانمود کنید که به محل کار می‌روید: به این مورد نیز پیش‌تر با جزئیات بیشتر اشاره شد. از جمله راهکارهای این مورد داشتن یه دفتر کار خانگی، تغییر پوشش برای آغاز کار و دیگر موارد است.
• در ضمن کار، در شبکه‌های اجتماعی نچرخید. گاهی افراد برای یک لحظه چک کردن شبکه‌های اجتماعی، تلگرام، توییتر، واتساپ یا اینستاگرام خود را باز می‌کنند، اما این کار در حقیقت بیش از آنچه تصویر می‌کنند به طول می‌انجامد و اینجا است که فرد چشم باز کرده و متوجه می‌شود مدت زیادی از روز گذشته و هنوز در ابتدای انجام وظایف کاری خود است.
• تماس‌های شخصی خود را به وقتی خارج از زمان کار موکول کنید.
• زمان‌های استراحت مشخص و حساب شده داشته باشید و بی‌دلیل و مکرر از پای کار بلند نشوید.
• از روشن گذاشتن تلویزیون، رادیو و چنین مواردی در هنگام کار کردن، خودداری کنید.

نکاتی جهت افزایش بهره‌وری ضمن دورکاری برای مدیران

یکی از مهم‌ترین موارد برای افزایش بهره‌وری کارکنان ضمن دورکاری که از طرف کارفرما و در واقع مدیران باید انجام شود، تهیه ضوابط کاری شفاف و جامع است. منظور از این ضوابط کاری، چیزی شبیه یک آئین‌نامه است که در آن، جزئیات مختلف کاری در نظر گرفته شده باشد. از جمله جزئیات، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• دورکاری معمولا نه فقط به معنای انعطاف‌پذیری در محل کار، بلکه به معنای انعطاف در ساعات کار نیز هست. اما تعیین یک ساعات کاری خاص (برای کارکنان در هر منطقه زمانی، در صورت داشتن نیروهایی از مناطق جغرافیایی مختلف جهان) می‌تواند در نظم‌دهی به کارها تاثیر به سزایی داشته باشد. این به معنای آن نیست که الزاما یک ساعت شروع و پایان کار ثابت تعیین شود، ولی می‌توان برای هر روز، یک ساعت مشخص برای ارائه خروجی نهایی در نظر گرفت. هرچند برخی از مشاغل دورکاری مانند پشتیبانی مشتریان، ساعات کاری مشخصی دارند و نیروی دورکار باید در ساعت خاصی کار خود را شروع کرده و در ساعت خاصی پایان دهد.
• وجود یک برنامه گزارش‌گیری روزانه می‌تواند نقش مهمی در نظم‌دهی به امور داشته باشد. در این راستا، می‌توان قالب های گزارش‌گیری خاصی را با توجه به نوع کار نیروها در اختیار آن‌ها قرار داد. هرچند بعضی از مشاغل متناسب با نوع کارشان، ممکن است ساعات شروع و پایان مشخصی را تعیین کرده و علاوه بر گزارش کار نهایی، یک گزارش کار مرحله به مرحله و در واقع تدریجی نیز داشته باشند.
• تعیین مسائل مربوط به زیرساخت نیز نقش مهمی در افزایش بهره‌وری ضمن دورکاری دارد. برخی از سازمان‌ها ممکن است تمایل داشته باشند که خود تجهیزات خاصی مانند رایانه شخصی یا لپ‌تاپ، هدفون و مودم را در اختیار نیروی دورکار قرار دهند و پیگیری‌های خاصی بابت خط اینترنت آن‌ها داشته باشند. مثلا برای تامین اینترنت نیروی دورکار شخصا اقدام کنند و یا هزینه خاصی را در این رابطه به نیرو پرداخت کنند.
• تعیین مسائل مربوط به ابزارهای نرم‌افزاری نیز مسئله مهم دیگری است که کارفرما و مدیران سازمان باید در نظر داشته باشند. مشخص کردن ابزارهای مدیریت پروژه، ارتباطات، سیستم حضور و غیاب و دیگر موارد و البته، ضوابط استفاده از آن‌ها، به افزایش نظم و در نتیجه بهره‌وری ضمن دورکاری، کمک شایان توجهی می‌کند.

از جمله موارد دیگری که به منظور افزایش بهره‌وری در ضمن دورکاری باید از طرف کارفرما رعایت شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• مسئله‌ای که نیاز به حل آن است را باید به طور دقیق و شفاف شرح داد و سپس درخواست راهکار کرد. نبود ارتباطات حضوری ممکن است موجب شود که کوتاهی توسط کارفرما در بیان خواسته‌ها و نیازها و توضیح شفاف مسئله‌ای که نیاز به حل آن است، ایجاد شود. بنابراین اکیدا توصیه می‌شود که کارفرما و مدیران مرتبط، مسئله‌ای که انتظار دارند نیروی دورکار به بررسی و حل آن بپردازد را به همراه زمان‌بندی‌های دقیق کاری، در اختیار فرد قرار دهند. جنس زمان‌بندی‌ها متناسب با پروژه‌ای یا روتین بودن پروژه، معمولا متفاوت خواهد بود.
• برای کارهای روتین، معمولا باید جنس خاصی از وظایف برای انجام به صورت روزانه و یا یک شاخص کاری خاص برای یک برهه زمانی مثلا ماهانه در نظر گرفته شود. برای کارهای پروژه‌ای نیز معمولا باید یک ددلاین نهایی در نظر گرفته شود. هر چند بهتر است که بازه‌های مشخص گزارش‌گیری و دریافت خروجی تدریجی نیز برای نظارت بهتر بر روند اجرای پروژه و البته اطمینان از به درستی پیش‌رفتن کار نیرو وجود داشته باشد. اما نکته مهمی که در هر صورت باید به آن توجه داشت این است که یک مسئله بزرگ را باید به خوبی به مسائل کوچک‌تری شکست و زمان‌بندی کارهای را بر این اساس انجام داد. این امر هم حل مسئله توسط نیرو را تسهیل و تسریع می‌کند، هم در افزایش شفافیت در پروژه نقش به سزایی دارد و هم کمک می‌کند نظارت بر پروژه از جنبه‌های گوناگون،‌ بهتر و دقیق‌تر انجام شود.
• همانطور که پیش‌تر نیز بیان شد، تعیین ابزارهای نرم‌افزاری مورد استفاده توسط سازمان نقش مهمی در افزایش بهره‌وری دارد. از جمله ابزارهای نرم‌افزاری می‌توان به نرم‌افزارهای ارتباطات از راه دور اشاره کرد. به طور کلی، تدوین یک پروتکل ارتباطی دقیق برای تعاملات برون و درون سازمانی برای نیروی دورکار، شامل تعیین ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، حساب‌های کاربری مورد استفاده، زمان و چگونگی پاسخ‌گویی و دیگر موارد، در افزایش بهره‌وری نیروهای دورکار و افزایش رضایت کاری طرفین همکاری، تاثیر به سزایی دارد.
• تعیین راهکارهای مشخص برای بیان مشکلات و چالش‌ها برای اعضای تیم نیز یکی از مسائل مهمی است که باید ضمن دورکاری به آن توجه شود. یکی از موضوعات مهمی که نیروهای دورکار معمولا از آن گله دارند، رابطه بسیار کوتاه و فرمایشی با کارفرما است. حال آنکه نیروهای دورکار نیز مثل نیروهای حاضر در محل، نیاز به آن دارند که تعاملات دو طرفه با کارفرما داشته باشند و بتونند از مشکلات، چالش‌ها و نیازهای خود ضمن کار، با کارفرما صحبت کنند. داشتن یک رابطه نزدیک و دوسویه، به بهبود روابط کاری و افزایش بهره‌وری کمک خواهند کرد.
• کارفرمایان باید توجه داشته باشند که دورکاری به معنای استخدام نیروی ارزان قیمت کاری نیست. در دورکاری صرفا انعطاف‌پذیری‌هایی در جنبه‌هایی مثل محل و شاید ساعات کار اتفاق می‌افتد. بنابراین، برای گرفتن یک خروجی با کیفیت در زمان مناسب، باید نیروهای توانمندی استخدام شوند که معمولا نیز همکاری با چنین نیروهایی ارزان نخواهد بود. دورکاری به نوبه خود موجب حذف هزینه‌های خاصی از سازمان می‌شود و این امر نیز دست سازمان را در ارائه پیشنهادهای حقوقی بهتر به نیروهای ماهر و توانمند باز می‌گذارد. استخدام نیروهای ارزان و جدی نگرفتن دورکاری، در نهایت موجب نارضایتی کارفرما خواهد شد. نباید فراموش کرد که الزاما وظایف ساده نیستند که به نیروهای دورکار سپرده می‌شوند. امروزه، نیروهای دورکار یکی از مهم‌ترین نقش‌آفرینان پروژه‌های شرکت‌ها هستند و حذف یک نیروی دورکار توانمند از پروژه و یا وجود یک نیروی دورکار ناتوان در یک پروژه، ممکن است به قیمت شکست خوردن کل پروژه بیانجامد.

راهکارهایی برای پیدا کردن یک شغل دورکاری

پیش از پرداختن به موضوع اصلی بحث این بخش، باید به این نکته توجه داشت که دورکاری الزاما مدل کاری مناسبی برای همه افراد با شرایط مختلف نیست. بنابراین توصیه می‌شود که افراد پیش از آنکه به دنبال مشاغل دورکاری بگردند، این پرسش را از خود مطرح کنند که «آیا دورکاری برای من مناسب است؟».

پاسخ دادن به این پرسش بر اساس آنچه از مفهوم دورکاری، مزایا، معایب، چالش‌ها و راهکارهای افزایش بهره‌وری ضمن دورکاری در این مطلب بیان شد، و همچنین روحیات، محل و شرایط زندگی و دیگر موارد شخصی فرد، امکان‌پذیر است.

همانطور که در ابتدای این مطلب نیز بیان شد، ریشه‌های دورکاری به مدت‌ها پیش از ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات باز می‌گردد و هرچند که فناوری اطلاعات موجب رشد دورکاری شده، اما این بدان معنا نیست که الزاما هر شغل دورکاری یک شغل در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. مشاغلی مانند بسته‌بندی محصولات در منزل، ساخت صنایع دستی، نویسندگی و طبخ غذاها و دسرهای خانگی، از جمله مشاغل غیر فناوری‌اطلاعات هستند که امروزه به صورت دورکاری نیز انجام می‌شوند. اما با این وجود باید گفت که بخش عمده آگهی‌های شغلی مربوط به دورکاری، مربوط به مشاغل فناوری اطلاعات است. در ادامه، برخی از مشاغلی که افراد می‌توانند در آن‌ها به عنوان نیروی دورکار مشغول به کار شوند بیان شده است.

• توسعه وب (Web Development)
• طراحی وب (Web Design)
• طراحی تجربه کاربری (User Experience Design)
• بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing)

افراد برای پیدا کردن مشاغل دورکاری می‌توانند به وب‌سایت‌هایی که ویژه فریلنسرها است مراجعه کنند و یا در وب‌سایت‌های کاریابی، به دنبال مشاغلی باشند که جزو شرایط کاری آن‌ها دورکار بودن و یا انعطاف‌پذیری در ساعات و محل کار وجود دارد. یکی از نکات مهمی که افراد باید به آن توجه داشته باشند آن است که برای کسب مشاغل دورکاری نیز باید یک رزومه خوب و قدرتمند داشته باشند. در همین راستا، مطالعه «آموزش رزومه‌نویسی» توصیه می‌شود.

همچنین، افراد باید توجه داشته باشند که دورکاری کردن به معنای حذف مصاحبه‌های استخدامی نیست. برخی از سازمان‌ها برای جذب نیروهای دورکار خود مصاحبه‌های آنلاین با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند اسکایپ را ترتیب می‌دهند و برخی دیگر ممکن است مصاحبه حضوری داشته باشند و یا حتی جزو شرایط خود این مورد را داشته باشند که دوره آموزشی نیروی دورکار به صورت حضوری در دفتر کار سازمان صورت می‌گیرد (که البته این مورد برخی از مزایای دورکاری مانند امکان استخدام از مناطق جغرافیایی مختلف در سراسر جهان را از بین می‌برد). همچنین، به افراد دورکار توصیه می‌شود تا دوستان دورکار دیگری را پیدا کنند و بدین شکل‌، ضمن داشتن تعاملات اجتماعی، با بازار کار موجود برای دورکارها و دیگر موارد مربوط به آن‌ها بیشتر آشنا شوند.

جمع‌بندی

دورکاری یک مدل کاری است که ریشه‌های اولیه آن به دوران پیش از انقلاب صنعتی و شاید حتی شکل‌گیری اولین تمدن‌های انسانی باز می‌گردد. رشد و توسعه فن‌آوری و شکل‌گیری اینترنت، تولید کامپیوترهای شخصی و تسهیل دسترسی افراد به ابزارها و تجهیزات کامپیوتری و ساخت و توسعه نرم‌افزارهای گوناگون ارتباطی و مدیریت پروژه، منجر به گسترش مشاغل دورکاری و رقابت افراد بیشتر برای این جایگاه‌های شغلی شد. دورکاری نیز مانند مدل کاری حضور در محل کار، دارای مزایا، معایب و چالش‌های خاص خود است. در این مطلب، راهکارهایی برای فائق آمدن بر این چالش‌ها و استفاده حداکثری از مزایای دورکاری بیان شده است. در نهایت، باید گفت که دورکاری طی سال‌های آتی احتمالا آینده شغلی در جهان را بیش از پیش تحت تاثیر خود قرار خواهد داد و بنابراین بهتر است که هم سازمان‌ها و هم نیروهای کاری، از هم‌اکنون هر چه بیشتر خود را برای آن آماده کنند.

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

• مجموعه آموزش‌های مهارتی برای بازار کار
• مجموعه آموزش‌های عمومی
• مجموعه آموزش‌های کسب و کار و استارت‌آپ
• مجموعه ویدیوهای آموزش رزومه نویسی فرادرس
• مدرک بی مهارت یا مهارت بی مدرک؛ دانشگاه یا آموزش آنلاین

^^