فرادرسرشته ماشین های کشاورزی | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار
در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به بررسی رشته ماشین‌های کشاورزی پرداخته‌ایم. در طول این مطلب سعی می‌کنیم سوالات متنوع در خصوص رشته ماشین های کشاورزی را بررسی و پاسخ مناسبی برای آن‌ها ارائه کنیم. همچنین، بازار کار رشته ماشین های کشاورزی و انواع گرایش‌های این رشته را مرور خواهیم کرد.
رشته ماشین های کشاورزی مناسب چه کسانی است؟
رشته ماشین های کشاورزی از رشته‌ای با همین نام (و البته با دروس متفاوت) از کشورهایی مثل آمریکا و استرالیا گرفته شده بود که در ابتدا صرفاً به دروس کشاورزی و ماشین آلات در زمینه‌ی کشاورزی می‌پرداخت. اکنون با اصلاحاتی که در این زمینه صورت گرفته است، طیف مناسب‌تری از دروس برای دانشجویان ارائه می‌شود. بنابراین دانشجویان می‌توانند دروس متنوعی را انتخاب و مطالعه کنند.
این رشته برای تمام کسانی که به نوعی با مزرعه و کشت و کار در ارتباط هستند، میتواند مفید باشد، زیرا با اطلاعات پایه‌ای که در مقطع (کاردانی و) کارشناسی در اختیار دانشجو قرار می‌گیرد، جست‌وجو و پیدا کردن موارد مورد نیاز را برای کلیه امور مرتبط با مزرعه، آموزش خواهد دید. این گروه شامل کشاورزان، مدیران کشت و صنعت، راننده‌های تراکتور و کمباین، صاحبان هر گونه کشت و کار (برای کنترل و تسلط بیشتر در امور محوله و مدیریت بهتر مجموعه خودشان)، کارگران فنی مزرعه و از این قبیل می‌شود.
از طرفی، امروزه بحث فرآیند فروش به صورت یک علم و تخصص درآمده است و افراد هر قدر اطلاعات بیشتری داشته باشند، موفق‌تر هستند. بنابراین، یکی دیگر از موارد دیگری که آموزش این موضوع میتواند مفید باشد، برای فروشنده‌ها، بازاریاب‌ها، مشاوران، واردکنندگان، صادرکنندگان، مروجان جهاد کشاورزی و امثال این‌ها خواهد بود.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته ماشین های کشاورزی بیشتر کاربرد دارند؟
برای این رشته دانستن ریاضیات پایه و انجام محاسبات ریاضی معمولی لازم است و تبحر اندکی در شیمی و زمین‌شناسی میتواند به دانشجو در درک بهتر دروس دانشگاهی این رشته کمک کند. گذراندن ریاضیات در مقطع کارشناسی و مباحث انتگرال و آمار یکی از مشکلاتی است که معمولاً دانشجویان با آن درگیر هستند. در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا، مباحث ریاضی و آمار بسیار گستره‌تر و فنی‌تر ارائه خواهند شد.
مباحث فیزیک از جمله نیروها، مقاومت مصالح، فشار، الکتریسیته، حرکت، سیالات و غیره در مباحث دروس فیزیکی این رشته قرار دارند.
دروس عمومی مانند تمام رشته‌های دانشگاهی (مثل ادبیات، معارف و...) نیز باید گذرانده شوند که البته ساختاری متفاوت اما محتوایی مشابه با موارد گذارنده شده در دبیرستان دارند.
لازم به ذکر است که این رشته با همین نام، در هنرستان‌های کشاورزی نیز تدریس می‌شود که در آنجا، دروس تخصصی ماشین‌ها (و نیز کشاورزی عمومی) علاوه بر دروس عمومی و پایه مشابه با دبیرستان (مثلاً ریاضی، ادبیات و مانند این‌ها)، به دانش آموزان تدریس خواهد شد و دانشجویانی که از هنرستان‌های کشاورزی وارد این رشته (و سایر رشته‌های کشاورزی) می‌شوند، معمولاً در دروس تخصصی بسیار قوی هستند.
گرایش‌های رشته ماشین های کشاورزی برای ادامه تحصیل چه هستند؟
گرایش‌های رشته ماشین های کشاورزی در مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی، در ادامه آورده شده‌اند:
- رشته «مکانیک بیوسیستم» در مقطع کارشناسی: در این رشته پس از آشنایی با ماشین‌های کشاورزی، بیشتر مبحث طراحی قطعات و ادوات و رابطه ادوات و ماشین‌ها با خاک یا سایر محیط کشت، آموخته می‌شود.
- رشته «مکانیزاسیون کشاورزی» در مقطع کارشناسی: پس از آشنایی با ماشین‌های کشاورزی، در این رشته بیشتر مباحث مدیریتی، نحوه بکارگیری ادوات و کاربرد ماشین‌ها در کشاورزی تدریس می‌شود.
- رشته «ماشین‌های صنایع غذایی» در مقطع کارشناسی: پس از آشنایی با ماشین‌های کشاورزی، به آشنایی با ماشین‌های خاص در صنعت غذا پرداخته و کاربرد آن‌ها بیشتر و بهتر آموزش داده خواهد شد.
مقطع ارشد به دو شاخه اصلی تقسیم می‌شود: مکانیک (طراحی) و مکانیزاسیون (انرژی، پس از برداشت، ضایعات و بازیافت)
- رشته «مکانیک بیوسیستم – طراحی ماشین‌ها» در مقطع ارشد: تنها به طراحی ماشین‌ها (و نه فقط قطعات) و سیستم‌ها می‌پردازد. مشابه با مهندس مکانیک است که در زمینه‌ی کشاورزی طراحی میکند.
- رشته «مکانیزاسیون کشاورزی – انرژی» در مقطع ارشد: در این گرایش انرژی صرف شده برای تولید محصول، بهره‌وری انرژی، انرژی‌های تجدیدپذیر، بهینه‌سازی مصرف انرژی و مشابه آن مد نظر است.
- رشته «مکانیزاسیون کشاورزی – مدیریت پس از برداشت» در مقطع ارشد: در این گرایش مباحث انبارداری و جابجایی، حمل و نقل، روش‌های طول عمر محصول و... مورد بررسی قرار می‌گیرند. (گرایش رشته باغبانی در مقطع ارشد و دکترا نیز بسیار مشابه این گرایش است.)
- رشته «مکانیزاسیون کشاورزی – مدیریت ضایعات و بازیافت» در مقطع ارشد: در این گرایش بحث استفاده از ضایعات و تبدیل آن‌ها به مواد قابل استفاده، مدیریت ضایعات و به حداقل رساندن آن‌ها و موارد مشابه آن مطرح و تدریس می‌شود.
لازم به ذکر است که مقطع دکترا نیز مانند ارشد طبقه‌بندی شده است اما موارد مطرح‌شده را به شکلی تخصصی‌تر مورد بررسی قرار می‌دهد و ویژگی‌های آن‌ها را شرح می‌دهد.
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته ماشین های کشاورزی چه هستند؟
به غیر از دروس عمومی و پایه که معمولاً دانشجویان رشته‌های مختلف باید آن‌ها را بگذرانند، تمامی دروس اصلی و تخصصی این رشته مهم هستند زیرا به هم وابسته و در واقع پیوسته هستند. به عنوان مثال در تعیین عمق شخم، باید تراکتور، نوع خاک، نوع محصول، کشت قبلی، نوع ادوات، شرایط بارندگی، میزان آب در دسترس و... لحاظ شوند که موارد ذکرشده شامل طیف گسترده‌ای از دروس اصلی و تخصصی را تشکیل می‌دهند. در واقع چون کشاورزی علمِ مبتنی بر تجربه است و با موجود زنده (و نه فقط با عدد و رقم) سر و کار دارد، باید طیف وسیعی از داده‌ها را هنگام تصمیم‌گیری در نظر داشت.
فارغ التحصیل رشته ماشین های کشاورزی در چه کارها و صنایعی میتواند شاغل شود؟
در ادامه، محل اشتغال فارغ التحصیل رشته ماشین های کشاورزی را مورد بررسی قرار داده‌ایم. این محل‌ها شامل موارد زیر هستند:
- کارهای دولتی که به هر نوع به کشاورزی ربط داشته باشد، مثلاً وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات کشاورزی، بانک کشاورزی، سازمان میادین تره بار و میوه و غیره
- کارگاه‌ها و کارخانه‌های سازنده ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی
- کشت و صنعت‌ها
- شرکت‌های خصوصی (بازرگانی، مشاوره‌ای، تحقیقاتی، اجرایی و ...)
- مزارع شخصی و تولیدی کشاورزی
- سایر موارد
بازار کار رشته ماشین های کشاورزی به چه صورت است؟
با وجود این‌که این رشته یکی از پایه‌های مهم در صنعت تولید محصولات کشاورزی به شمار می‌آید اما به آن توجه کمتری شده و وجود کارگر ارزان و روش‌های سنتی در بسیاری از روستاها باعث شده است که ادوات و ماشین‌های به روز، نتوانند فرصت حضور داشته باشند، هر چند که قیمت بالای ادوات نیز در این زمینه بسیار تأثیر دارد. البته در صورت تصویب قوانین مناسب و بررسی سیاست‌های مختلف در این زمینه، می‌توان شاهد بهبود بازار کار این رشته بود. به طور کلی، بیشتر افراد فارغ التحصیل رشته ماشین های کشاورزی اگر از خودشان زمین کشاورزی یا تجهیزات کشاورزی داشته باشند، شانس بیشتری برای موفقیت در این رشته خواهند داشت.
برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.
- برای مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.
امکان ادامه تحصیل در رشته ماشین های کشاورزی در داخل ایران چگونه است؟
خوشبختانه در ایران، امکان ادامه تحصیل در تمامی گرایش‌های ذکر شده در رشته ماشین های کشاورزی تا مقطع دکتری وجود دارد و در ادامه، فهرستی از دانشگاه‌های ارائه‌دهنده رشته ماشین های کشاورزی آورده شده است.
دانشگاه تهران (پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، پردیس ابوریحان)، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشگاه کردستان، دانشگاه شیراز، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشگاه ارومیه، دانشگاه تبریز، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه ایلام، دانشگاه شهرکرد، دانشگاه رازی کرمانشاه، دانشگاه بوعلی‌سینا همدان، دانشگاه جیرفت، دانشگاه اراک، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشگاه لرستان، دانشگاه آزاد (واحد علوم و تحقیقات، واحد شوشتر، سنندج) و ...
البته لازم به ذکر است که دانشگاه‌های دانشگاه تهران، فردوسی مشهد، علوم تحقیقات (آزاد)، جندی شاپور اهواز، تبریز، رازی کرمانشگاه و شهید باهنر کرمان از جمله دانشگاه‌های مطرح و پیشرو در رشته ماشین های کشاورزی به شمار می‌آیند.
امکان ادامه تحصیل در رشته ماشین های کشاورزی در خارج از کشور به چه صورت است؟
به طور کلی، از آنجا که کشاورزی از صنایع اصلی و پایه‌ای هر کشور است، کشورهای پیشرو به تحقیقات در این زمینه اهمیت خاصی می‌دهند و هر ساله با اختصاص بودجه، در این زمینه به پیشرفت‌های جدیدی دست می‌یابند. مباحث انرژی، بازیافت و تبدیل مواد، کنترل خودکار، پایش لحظه‌ای و بهینه‌سازی تصمیم، کنترل و کاهش ضایعات و... مواردی هستند که در زمینه مهندسی مکانیک بیوسیستم و مکانیزاسیون کشاورزی مطرح می‌شوند و در اولویت هستند.
در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا، کانادا، استرالیا و .. بر روی هوش مصنوعی و یادگیری عمیق در زمینه کشاورزی کارهای بسیار زیادی شده و راه برای ادامه تحصیل، هموار و باز است.
در کشور هند، آلمان، چین، آمریکا و... بر روی ضایعات و بازیافت، تحقیقات فراوانی شده است. به ویژه کشورهای هند و چین در زمینه‌ی بیومس و تولید بیوگاز (که هم بحث ضایعات و هم بحث انرژی را شامل می‌شود) تحقیقات و پژوهش‌های زیادی را انجام داده‌اند.
کشورهای آلمان، آمریکا، بلژیک، انگلیس، چین و ... پیشرو در ساخت ماشین‌ها و تجهیزات صنایع کشاورزی هستند. در انرژی‌های تجدیدپذیر، کشورهای آمریکا، چین، آلمان، انگلیس، ایسلند و... صاحب‌نظر هستند.
به طور کلی از آنجایی که این رشته، یک رشته میان‌رشته‌ای است و دانشجویان مطالبی از رشته‌های مختلف می‌آموزند، با اندکی تلاش روی یک زمینه‌ی خاص، می‌توانند به راحتی موقعیت‌های خوبی برای ادامه تحصیل در خارج از کشور بیابند.
توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلمهای آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.
- برای مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.
دروس دانشگاهی رشته ماشین های کشاورزی تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟
به روز بودن در صنعت کشاورزی بسیار اهمیت دارد زیرا با آمدن تکنولوژی و ادوات جدید، شرایط کار متفاوت خواهد شد و افراد باید خودشان را وفق دهند.
به طور مثال در گذشته، میزان ضایعات ریزش یک کمباین برداشت گندم باید به صورت مزرعه‌ای و با صرف زمان زیاد و سختی زیادی انجام می‌شد و پس از آن می‌بایست زمان و انرژی زیادی برای تنظیم کمباین صورت می‌گرفت و این پروسه ادامه داشت تا ضایعات به حد قابل قبول برسند. امروزه تمام این تنظیمات به صورت اتوماتیک و حین کار صورت می‌پذیرد و تا حدی این تنظیمات دقیق هستند که میزان ضایعات ریزش در حدود صفر رسیده است. اما متأسفانه هنوز در اکثر نقاط کشور، از همان دستگاه‌های قدیمی با همان تکنولوژی قدیمی استفاده می‌شود.
برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.
در واقع اگر دروس دانشگاهی همراه با تکنولوژی روز، همگام شوند، به جرأت می‌توان گفت دانش آموخته رشته ماشین های کشاورزی در این زمینه بسیار توانا و ماهر است و دلیل آن را باید در وجود واحدهای عملی، بازدیدها، کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌هایی جستجو کرد که در کنار دروس نظری گذرانده می‌شود.
در زمینه کاربرد، تعمیر و نگهداری ادوات و ماشین‌آلات، دروس ارائه شده بسیار مناسب و کاربردی هستند و حتی دانشجویان مقطع کاردانی (رشته‌ی مکانیسین که منسوخ شده است) از پس بسیاری از کارهای مورد نیاز در این زمینه به‌راحتی برمی‌آیند. البته نقش تجربه و کارورزی را در این میان نباید نادیده گرفت و بدون شک در این خصوص اهمیت بسزایی دارد.
این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «دکتر سید حنیف رضا معتمدالشریعتی» نوشته شده است. معتمدالشریعتی، فارغ التحصیل مقطع دکترا مکانیزاسیون کشاورزی از دانشگاه تهران است. او ۸ سال سابقه حضور به عنوان مدرس در مرکز آموزش دانشگاه علمی کاربردی جهاد کشاورزی را دارا است و به تدریس در زمینه‌های گوناگون مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، چیدمان سامانه‌ها و مدیریت منابع در کشاورزی می‌پردازد. برنامه‌ریزی و مشاوره برای دانش‌آموزان سال‌های آخر دبیرستان نیز از جمله دیگر فعالیت‌‌های وی هستند.
سلام
بنده دانشجوی کارشناسی ارشد این رشته هستم، گرایش ها در واقع سه گرایش هستند، طراحی و ساخت، انرژی های تجدید پذیر و گرایش سوم فناوری های پس از برداشت.
درس هایی هم که ما در گرایش فناوری های پس از برداشت، پاس کرده ایم با چیزهایی که در اینجا گفته شده فرق میکند.
بسته به دانشگاهی که در ان تحصیل میکنید ممکن است که دروس تخصصی اختیاری فرق کند ولی در هر صورت دروس مکانیک سیالات کاربردی در صنایع غذایی و روش های ارزیابی کیفی موارد غذایی اجباری هستند که با مباحثی که مربوط به این گرایش در اینجا ذکر شده اند، فرق میکند لطفا اصلاح کنید.
این نکته هم بگم که دانشجویان عزیزی که میخواهند در این رشته تحصیل کنند بستگی به خودشان دارد ولی درکل گرایش فناوری های پس از برداشت و انرژی های تجدید پذیر میتواند خروجی بهتری داشته باشد و باتوجه به دروسی هم که پاس میکنید اگر ان ها را یاد بگیرید قطعا هم در رشته خود و هم مباحثی مثل پردازش تصویر و هوش مصنوعی بسیار توانایی کار بالایی خواهید داشت.
موفق باشید.
سلام
آیا تحصیل در این رشته خصوصا بیوسیستم و طراحی ماشین آلات برای کسی که میخواد و قصد راه اندازی کارگاه تولید ادوات کشاورزی رو داره ایا واقعا میتونه مفید باشه؟
خیلی ممنون میشم راهنمایی کنید. خیلی برام مهمه.
میخوام ببینم به صورت جدی به تحصیل تو این رشته فکر کنم یا نه برم دنیال یادگیری عملی…
البته من دنبال ساخت ادوات مرسوم و ساده نیستم تو افکارم دنبال ساخت ادوات سنگین و پیچیده و بروز هست…ممنونم.