ایمونولوژی یا ایمنی شناسی پزشکی چیست؟ – به زبان ساده

ایمونولوژی پزشکی (Medical Immunology) شاخه‌ای از علوم زیست پزشکی است که مطالعه ساختار و عملکرد سیستم ایمنی بدن در تمام ارگانیسم‌ها را در بر می‌گیرد. سیستم ایمنی مهم‌ترین نقش را در شناخت بیماری‌ها ایفا می‌کند و همچنین با انواع مختلفی از مکانیسم‌های دفاعی از بدن انسان در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند. ایمونولوژی شامل کلیه واکنش‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی ارگانیسم در برابر مواد و ارگانیسم‌های خارجی است. سیستم ایمنی به دو نوع تقسیم می‌شود: ایمنی ذاتی و ایمنی تطبیقی. ایمنی تطبیقی نیز خود به دو نوع تقسیم می‌شود که ایمنی هومورال و سلولی نام دارند.

ایمونولوژی پزشکی یا ایمن شناسی پزشکی چیست؟

ایمونولوژی پزشکی حوزه گسترد‌ه‌ای از زیست شناسی است که شامل مطالعه سیستم ایمنی بدن است. سیستم ایمنی همچنین به عنوان سیستم دفاعی بدن نیز شناخته می‌شود. ایمونولوژی با عملکرد طبیعی و غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن سروکار دارد.

ایمونولوژی مطالعه سیستم ایمنی بدن و شاخه بسیار مهمی از علوم پزشکی و بیولوژیکی به شمار می‌آید. سیستم ایمنی بدن از طریق خطوط مختلف دفاعی، ما را از انواع عفونت‌ها محافظت می‌کند. اگر سیستم ایمنی بدن آن طور که باید عمل نکند، می‌تواند منجر به بیماری‌هایی از جمله خود ایمنی، حساسیت و سرطان شود. هم اکنون مشخص شده است که پاسخ‌های ایمنی در روند بسیاری از اختلالات شایع که به طور معمول به عنوان بیماری ایمنولوژیک شناخته نمی‌شوند، نقش دارد. از جمله این اختلالات می‌توان به بیماری‌های متابولیکی، قلبی و عروقی و اختلالات عصبی مانند آلزایمر اشاره کرد.

«ایمونولوژیست» (Immunologist) شخصی است که سیستم ایمنی بدن را، چه در انسان و چه در حیوانات، مورد مطالعه قرار می‌دهد. سیستم ایمنی بدن دفاع بدن در برابر بیماری‌ها را بر عهده دارد. به عنوان مثال، سیستم ایمنی بدن شما چیزی است که با سرماخوردگی یا آنفولانزا مبارزه می‌کند. ایمونولوژیست‌‌ها به بررسی نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن، چگونگی تأثیر عوامل محیطی بر عملکرد آن، چگونگی و چرایی اختلالات سیستم ایمنی بدن و چگونگی درمان این اختلالات می‌پردازند.

چرا ایمونولوژی مهم است؟

از کار‌های پیشگام «ادوارد جنر» (Edward Jenner) در قرن 18 که در نهایت منجر به ایجاد واکسیناسیون به شکل مدرن امروزی شد (واکسیناسیون نوآوری بود که احتمالا از هر پیشرفت پزشکی دیگری جان افراد بیشتری را نجات داده است)، تا پیشرفت ‌های علمی ‌بسیاری در قرن 19 و 20 که به نوآوری‌های دیگری از جمله  پیوند اعضا ایمن، شناسایی گروه‌‌های خونی و استفاده گسترده از آنتی بادی‌های مونوکلونال در زمینه‌های مختلف پزشکی و مراقبت‌‌های بهداشتی ختم شد، ایمونولوژی چهره طب مدرن را تغییر داده است.

ادوارد جنر در قرن ۱۸ میلادی در ساخت واکسن آبله مرغان پیشقدم شد و به همین دلیل به او لقب پدر «علم ایمونولوژی» داده شد.

تحقیقات ایمونولوژیکی با تلاش‌های مداوم تحقیقاتی در زمینه ایمونوتراپی یا درمان‌های ایمنی شناسی بیماری‌های خود ایمنی و واکسن‌های عوامل بیماری‌زای در حال ظهور، مانند ابولا، افق‌های درک ما در مورد چگونگی درمان بیماری‌ها و حل مسائل مهم بهداشتی را گسترش می‌دهد. پیشرفت و درک انسان در مورد ایمونولوژی پایه برای كاربرد‌های بالینی و تجاری ضروری است و كشف راه‌های نوین تشخیصی و درمان‌‌های جدید را برای مدیریت طیف وسیعی از بیماری‌‌ها تسهیل كرده است. علاوه بر موارد فوق، همراه با پیشرفت فن‌آوری، تحقیقات ایمونولوژیکی نیز روش‌ها و ابزار‌های مهم تحقیقاتی مانند فلوسایتومتری و فن‌آوری آنتی بادی را ارائه داده است.

سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی بدن، سیستم پیچیده‌ای از ساختار‌ها و فرآیند‌هایی است که برای محافظت از بدن در برابر بیماری تکامل یافته است. اجزای مولکولی و سلولی، سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. عملکرد این عوامل به دو گروه تقسیم می‌شوند:

• مکانیسم‌‌های ایمنی ذاتی (Innate Immunity): مکانیسم‌هایی غیراختصاصی که به صورت ذاتی در یک ارگانیسم انجام می‌شوند، ایمنی ذاتی می‌گویند.
• مکانیسم ایمنی اکتسابی (Adaptive Immunity): پاسخ‌هایی که در برابر انواع عوامل بیماری‌زا و سازگار با آن‌ها توسط سیستم ایمنی بدن، ایجاد می‌شود مکانیسم‌های ایمنی اکتسابی می‌گویند. در واقع این نوع ایمنی برای هر پاتوژن به صورت اختصاصی پاسخ ایجاد می‌کند.

ایمونولوژی بنیادی یا کلاسیک شامل مطالعه مؤلفه‌‌هایی است که سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی را تشکیل می‌دهند.

مصونیت یا ایمنی ذاتی

اولین خط دفاعی بدن ایمنی ذاتی است که به صورت غیراختصاصی عمل می‌کنند. یعنی پاسخ‌های مکانیسم ایمنی ذاتی هر چقدر هم که نوع عوامل عفونی متفاوت باشد، برای همه عوامل بیماری‌زای احتمالی یکسان است.

ایمنی ذاتی شامل موانع فیزیکی (به عنوان مثال پوست، بزاق و غیره) و سلول‌‌های سیستم ایمنی (به عنوان مثال ماکروفاژ‌ها، نوتروفیل‌‌ها، بازوفیل‌‌ها، ماست سل‌ها و غیره) می‌شود. این عوامل همیشه برای دفاع و محافظت از بدن آماده هستند و از ارگانیسم برای چند روز اول عفونت محافظت می‌کنند. در بعضی موارد، مکانیسم ایمنی ذاتی برای حذف کردن پاتوژن کافی است، اما در موارد دیگر خط دفاعی اول دچار مشکل می‌شود و نیاز است که بدن از مکانیسم دفاعی دوم خود استفاده کند.

ایمنی تطبیقی یا ایمنی اکتسابی

​​این مکانیسم دومین خط دفاعی بدن به شمار می‌آید که شامل ایجاد حافظه (در قالب سلول‌های لنفوسیت B خاطره) از عوامل عفونی است که بدن با آن‌ها روبرو می‌شود، بنابراین می‌تواند یک پاسخ تقویت شده خاص برای عامل بیماری‌زا یا ماده خارجی را ایجاد کند. ایمنی تطبیقی ​​شامل آنتی بادی‌‌هایی است که به طور کلی پاتوژن‌‌های خارجی که به طور آزاد در جریان خون گردش می‌کنند را به صورت اختصاصی هدف قرار می‌دهند. سلول‌‌های T یا لنفوسیت‌های تی نیز در این عمل درگیر هستند، این سلول‌ها می‌توانند به طور مستقیم به سمت پاتوژن‌ها رفته و سلول‌های آلوده شده با پاتوژن‌ها را از بین ببرند یا به کنترل پاسخ آنتی بادی کمک کنند.

نقص ایمنی و ایمنی شناسی بالینی

سیستم ایمنی بدن یک سیستم بسیار تنظیم شده و متعادل است و وقتی تعادل آن دچار اختلال می‌شود، انواع بیماری‌ها می‌توانند بروز پیدا کنند. تحقیقات در این زمینه شامل مطالعه بیماری‌ها است که در اثر اختلال در سیستم ایمنی ایجاد می‌شود. بخش اعظم تحقیقات ایمنی شناسی بالینی بر ایجاد روش‌های درمانی جدید و درمانی که می‌توانند با تغییر در روش کار سیستم ایمنی بدن، بیماری را کنترل یا درمان کند یا در مورد واکسن‌‌ها (عملکرد سیستم ایمنی بدن و تقویت واکنش ایمنی بدن در برابر عوامل بیماری‌زا خاص) تمرکز دارد.

فیلم آموزش ایمونولوژی Immunology – جامع و با مفاهیم کلیدی در فرادرس

کلیک کنید

اختلالات نقص سیستم ایمنی (Immunodeficiency Disorders)

این اختلالات شامل مشکلات سیستم ایمنی بدن است که توانایی آن در ایجاد راه دفاعی مناسب را مختل می‌کند. در نتیجه، افراد دارای نقض سیستم ایمنی، تقریباً همیشه با عفونت‌‌های شدید دست و پنجه نرم می‌کنند که اغلب این عفونت‌ها پایدار و عود کننده هستند و یا منجر به عوارض شدیدی در بدن می‌شوند، در بسیاری از موارد نیز این اختلالات به شدت ناتوان کننده و حتی کشنده می‌شوند.

دو نوع اختلال نقص ایمنی وجود دارد: نقص ایمنی اولیه معمولاً از بدو تولد وجود دارد، به طور کلی یک اختلال ارثی به شمار می‌آید و نسبتاً نادر است. به عنوان نمونه‌ای از این نوع ایمنی می‌توان به «نقص متغیر ایمنی» (Common Variable Immunodeficiency) یا (CVID) اشاره کرد. نقص ایمنی ثانویه عموماً در طول زندگی ایجاد می‌شود و ممکن است در نتیجه یک عفونت به وجود آید، مانند ابتلا به بیماری ایدز که در نتیجه عفونت با ویروسHIV بروز می‌یابد.

بیماری‌‌های خود ایمنی (Autoimmune Diseases)

این نوع از بیمار‌ی‌ها هنگام حمله سیستم ایمنی بدن به سلول‌‌های خودی بدن اتفاق می‌افتد. افرادی که از بیماری‌های خود ایمنی رنج می‌برند، دارای نقصی هستند که باعث می‌شود آن‌ها نتوانند سلول‌های خودی را از مولکول‌های غیرخودی یا «خارجی» متمایز کنند.

اصول ایمونولوژی طیف گسترده‌ای از تست‌های آزمایشگاهی را برای تشخیص بیماری‌های خود ایمنی فراهم کرده است. بیماری‌های خود ایمنی ممکن است به عنوان بیماری‌های اولیه خود ایمنی نیز شناخته شوند، از جمله این بیماری‌ها می‌توان از بیماری دیابت نوع 1 نام برد که ممکن است از بدو تولد یا در اوایل زندگی بروز پیدا کند. برخی دیگر از بیماری‌های خود ایمنی شامل بیماری‌های خود ایمنی ثانویه هستند که در طول زندگی به دلیل عوامل مختلف بروز می‌یابند.

تصور می‌شود که «آرتریت روماتوئید» (Rheumatoid Arthritis) و «مولتیپل اسکلروزیس» (Multiple Sclerosis) متعلق به این گروه از بیماری‌های خود ایمنی باشند. همچنین، بیماری‌های خود ایمنی می‌توانند در مکان‌های خاصی از بدن ایجاد ‌شوند، مانند بیماری کرون که بر دستگاه گوارش یا مانند بیماری «لوپوس اریتماتوز سیستمیک» (Systemic Lupus Erythematosus) یا (SLE) که بر دستگاه پوششی اثر می‌گذارد.

آلرژی

آلرژی (Allergies) نوعی اختلال و حساسیت است و هنگامی ‌رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن پاسخی در برابر مواد بی ضرر خارجی ایجاد می‌کند و در نتیجه باعث آسیب به بافت‌‌های بدن می‌شود. تقریباً هر ماده‌ای می‌تواند باعث حساسیت (آلرژن) شود، اما معمولاً آلرژی بعد از خوردن انواع خاصی از مواد غذایی مانند بادام زمینی یا از استنشاق ذرات موجود در هوا مانند گرده یا گرد و غبار در بدن به وجود می‌آید.

در واکنش‌های آلرژیک، بدن آلرژن‌‌ها را به عنوان مواد خطرناک تشخیص می‌دهد و بلافاصله موادی را برای حمله به آن‌ها تولید می‌کند. این باعث می‌شود سلول‌‌های سیستم ایمنی بدن مواد شیمیایی قدرتمندی مانند هیستامین را آزاد کنند که موجب ایجاد التهاب و بسیاری از علائم مرتبط با آلرژی در بدن می‌شود. ایمونولوژی در تلاش است تا آنچه را که در طی یک واکنش آلرژیک در بدن اتفاق می‌افتد و عواملی که باعث ایجاد آن‌ها می‌شود را شناسایی کند. این امر باید به روش‌های بهتری برای تشخیص، پیشگیری و کنترل بیماری‌های آلرژیک منجر شود.

آسم

آسم (Asthma) یک بیماری ناتوان کننده و گاه کشنده است که در آن راه‌های تنفسی بدن درگیر هستند. به طور کلی وقتی سیستم ایمنی بدن به ذرات استنشاق شده از هوا پاسخ می‌دهد، می‌تواند به مرور زمان منجر به ضخیم شدن مجاری هوایی در بیماران شود. این پاسخ ایمنی یکی از عوامل اصلی بیماری آسم است و به ویژه در کودکان شیوع دارد. در بعضی موارد دلیل ابتلا به آسم یک عامل آلرژیک است، اما در بعضی موارد منشا پیچیده‌تر است که هنوز شناخت کافی در مورد آن‌ها وجود ندارد.

سرطان

سرطان بیماری است که با رشد و تکثیر غیرطبیعی و کنترل نشده سلول‌ها همراه است و توسط مجموعه‌ای از مشخصه‌‌ها تعریف شده است که یکی از آن‌ها ظرفیت سلول‌‌های سرطانی برای جلوگیری از تخریب ایمنی است. با آگاهی از این که فرار از سیستم ایمنی بدن می‌تواند به سرطان کمک کند، محققان برای دست یابی به هدف سیستم ایمنی بدن برای شکست دادن سرطان (سیستم ایمنی درمانی) به سمت دستکاری سیستم ایمنی روی آورده‌اند.

سیستم ایمنی درمانی سرطان به دنبال تحریک قدرت ذاتی سیستم ایمنی بدن در مبارزه با بافت سرطانی عمل می‌کند و به عنوان سلاح جدید ما در برابر انواع سرطان امید بخش است.

کاربرد‌های دیگر دانش ایمنی در برابر سرطان شامل استفاده از آنتی بادی‌‌های مونوکلونال است (پروتئین‌‌هایی که ساختار ویژه‌ای دارند و مستقیماً به یک پروتئین هدف خاص موسوم به آنتی ژن متصل می‌شوند. نمونه‌ای از این ماده «هرسپتین» (Herceptin) است که یک آنتی بادی مونوکلونال است که برای معالجه سرطان پستان و معده استفاده می‌شود). علاوه بر این، تعدادی از واکسن‌های موفق سرطان ایجاد شده است که مهم‌ترین آن‌ها واکسن HPV است.

پیوند (Transplants)

پیوند‌ها شامل انتقال سلول‌‌ها، بافت‌‌ها یا اندام‌‌ها از اهداكننده به گیرنده است. بارزترین مانع برای پیوند این است که سیستم ایمنی بدن اعضای پیوند شده را به عنوان عامل مهاجم شناسایی کند. شناخت مکانیسم‌‌ها و خصوصیات بالینی رد پیوند در تعیین نوع توصیه به درمان مهم است و برای تدوین استراتژی‌‌ها و دارو‌های جدید برای مدیریت پیوند و محدود کردن خطر رد آن بسیار اهمیت دارد.

واکسن‌‌ها (Vaccines)

واکسن‌ها عواملی هستند که به بدن می‌آموزند تا از خود در برابر عفونت‌‌های ایجاد شده با عوامل بیماری‌زا و خطرناک مانند باکتری‌‌ها، ویروس‌‌ها و انگل‌‌ها محافظت کند. واکسن‌‌ها یک پیش نمایش خاص از یک عامل بیماری‌زا خاص هستند که سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند تا در صورت بروز عفونت، خود را آماده کند. به عبارت دیگر، واکسن‌‌ها حاوی یک عنصر بی‌ضرر از ماده عفونی هستند که سیستم ایمنی بدن را برای ایجاد پاسخ، تحریک می‌کنند و این امر با تولید آنتی بادی آغاز می‌شود.

فیلم آموزش واکسیناسیون و مراحل طراحی واکسن پروتئینی در محیط Insilico + گواهینامه در فرادرس

کلیک کنید

سلول‌هایی که به واکسن پاسخ می‌دهند، به منظور تولید آنتی بادی‌های اختصاصی وارد عمل شده و همچنین سلول‌ها یا لنفوسیت‌های خاطره را تکثیر می‌کنند. این سلول‌های خاطره به محض مواجهه دوباره با عامل عفونی، به سرعت با تولید مقادیر کافی آنتی بادی قادر به مقابله با این تهدید هستند. پاتوژن‌‌های داخل بدن سرانجام از بین می‌روند و از این طریق عفونت با سرعت بیشتری خنثی می‌شود. چندین بیماری عفونی از جمله آبله، سرخک، اوریون، سرخچه، دیفتری، کزاز، سرفه سرفه، سل و فلج اطفال به دلیل کاربرد موفق واکسن‌‌ها، دیگر به عنوان تهدیدی در دنیا محسوب نمی‌شوند.

ایمونولوژی دامپزشکی

ایمونولوژی دامپزشکی شاخه‌ای از ایمونولوژی است که به بهبود سلامت حیوانات اختصاص دارد. حیوانات نیز مانند انسان‌ها، دچار بیماری‌‌‌هایی می‌شوند که شامل انواع بیماری‌هایی است که به وسیله عوامل مهاجم در بدن آن‌ها ایجاد می‌شود یا بیماری‌هایی که از عدم کارکرد صحیح  سیستم ایمنی بدن به وجود می‌آید. حیوانات وحشی، خانگی و انواع دام‌ها معمولاً در معرض طیف گسترده‌ای از باکتری‌‌های خطرناک، ویروس‌‌ها و انگل‌‌ها قرار دارند که زندگی آن‌ها را به خطر می‌اندازد. عفونت‌‌های حیوانات می‌توانند اثرات گسترده‌ای بر روی بخش‌‌های مختلف فعالیت و زندگی انسان، مانند تولید غذا و کشاورزی داشته باشند.

فیلم مجموعه آموزش دامپزشکی – درس، تمرین، حل مثال و تست در فرادرس

کلیک کنید

علاوه بر این، بسیاری از عفونت‌‌های حیوانات می‌توانند به طور طبیعی از طریق سد بین گونه‌‌ها موجب انتقال عفونت به انسان و برعکس شوند، فرایندی که به آن بیماری زُئونوز (Zoonosis) گفته می‌شود. به عنوان مثال، عفونت‌‌های مورد مطالعه از جمله آنفلوانزای خوکی و مرغی و همچنین بیماری مالاریا و لایم ناشی از انتقال عفونت از حیوانات و حشرات به انسان هستند. بنابراین بسیار مهم است که این نوع بیماری‌‌ها به طور مؤثر کنترل شوند. این اقدامات نه تنها از انتقال بیشتر عفونت بین حیوانات و انسان‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه پیامد‌‌‌های اجتماعی و اقتصادی بالقوه ویرانگر را نیز کاهش می‌دهد.

ایمونولوژیست کیست؟

«ایمونولوژیست» (Immunologist) محقق و یا پزشک متخصص در زمینه ایمونولوژی است. بسیاری از ایمونولوژیست‌‌‌ها در آزمایشگاه با تمرکز بر تحقیقات، در دانشگاه یا صنعت پزشکی و درمانی (به عنوان مثال در صنعت داروسازی) فعالیت می‌کنند. سایر ایمونولوژیست‌‌‌ها که به آن‌‌‌ها «ایمونولوژیست‌‌های بالینی» (Clinical Immunologists) گفته می‌شود، پزشکانی هستند که بر روی تشخیص و مدیریت بیماری‌‌‌های سیستم ایمنی مانند بیماری‌‌‌های خود ایمنی و آلرژی تمرکز می‌کنند.

فیلم مجموعه آموزش علوم پزشکی – از دروس دانشگاهی تا کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

ایمونولوژیست یک پزشک متخصص است که در مدیریت مشکلات مربوط به سیستم ایمنی بدن مانند آلرژی و بیماری های خود ایمنی آموزش دیده است. پزشکان سایر زمینه‌های پزشکی، در صورتی که گمان کنند وضعیت پزشکی بیمار در ارتباط با سیستم ایمنی بدن است، بیماران خود را به متخصصان ایمنی شناسی ارجاع می دهند.

تعداد کمی از متخصصان ایمونولوژیست، محققانی هستند که مدرک پیشرفته (یا کارشناسی ارشد یا دکترا) در زمینه ایمونولوژی دارند.در واقع با تحقیقاتی که متخصصان ایمنی شناسی انجام می‌دهند، دنیای پزشکی به درک بهتری از عملکرد سیستم ایمنی بدن رسیده است، آن‌ها همچنین تحقیقاتی را انجام می‌دهند تا دریابند که اگر سیستم ایمنی بدن به درستی کار نکند، چه اتفاقی می‌افتد و همچنین می‌توانند روش‌های بهتری برای تشخیص و ارائه درمان در بسیاری از شرایط ایمنی ایجاد کنند.

ایمونولوژیست‌‌ها در بسیاری از زمینه‌‌های مختلف تحقیقات زیست پزشکی و همچنین در مراقبت‌‌های بهداشتی، کشاورزی و نظارت بر محیط زیست فعالیت می‌کنند.

ایمونولوژیست‌‌های کشور‌‌‌های توسعه یافته برای کمک به پیشگیری و حل معضلات عمده مرتبط با بهداشت و بیماری‌‌های جهانی، در حال همکاری با کشور‌‌‌هایی در حال توسعه جهان هستند. این‌‌‌ مشکلات شامل بیماری‌‌‌های قابل پیشگیری با واکسن، بیماری‌‌‌های عفونی نوظهور، بیماری ایدز، مالاریا، بیماری‌‌‌های مقاربتی، سل، سرطان و سایر بیماری‌‌‌های عفونی کمتر شناخته شده است.

ایمونولوژیست چه کاری انجام می‌دهد؟

متخصصان ایمونولوژیست برای جلوگیری از اختلالات سیستم ایمنی مانند آلرژی شدید، آسم، لوپوس و آرتریت روماتوئید، در زمینه مطالعه، تشخیص و درمان آن‌ها کار می‌کنند. برخی از محققان ایمنی شناسی پزشکی تنها در آزمایشگاه فعالیت می‌کنند و به بررسی و شناخت سیستم ایمنی، اجزای تشکیل دهنده آن و همچنین چگونگی عملکرد آن می‌پردازند.

ایمونولوژیست‌‌های بالینی به طور مستقیم با بیماران کار می‌کنند، افراد مبتلا به اختلالات سیستم ایمنی را تشخیص داده و معالجه می‌کنند و روش‌‌‌های جدید تشخیصی و درمانی را ابداع می‌کنند. برخی از آن‌‌‌ها در جلوگیری از رد پیوند عضو متخصص هستند. برخی دیگر در ساخت و تولید واکسن تخصص دارند.

ایمونولوژیست‌‌های محیط زیست بررسی می‌کنند که چگونه مواد طبیعی و شیمیایی موجود در محیط می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن اثر بگذارد یا عوارض جانبی که این عوامل بر سلامت بدن دارند در اختلالاتی مانند بیماری‌‌های قلبی عروقی، سرطان، آلرژی و آسم و اختلالات خود ایمنی را مورد مطالعه قرار می‌دهند.

آن‌‌‌ها ممکن است روی آلاینده‌‌های داخلی و خارجی تمرکز کنند. آن‌‌‌ها آزمایشاتی را انجام می‌دهند تا بررسی کنند که چگونه واکنش‌‌های ایمنی از آلاینده‌‌های محیط زیست و عوامل سبک زندگی و مکانیسم‌‌های مولکولی موجود در این اثرات تأثیر می‌پذیرند. برخی از ایمونولوژیست‌‌های محیطی روی سیستم ایمنی بدن حیوانات وحشی تمرکز می‌کنند. تحقیقات آن‌‌‌ها می‌تواند به ایجاد روش‌های درمانی در تهدید‌‌‌هایی مانند سندرم بینی سفید در خفاش‌‌ها یا بیماری قارچ دیگچه‌ای دوزیستان کمک کنند.

ایمونولوژیست در کجا کار می‌کند؟

بسیاری از ایمونولوژیست‌‌ها در دانشگاه‌‌ها تدریس و تحقیق می‌کنند. برخی دیگر در مراکز تحقیقات پزشکی کار می‌کنند، جایی که معمولاً در تحقیقات آزمایشگاهی شرکت می‌کنند. برخی در شرکت‌‌های داروسازی و بیوتکنولوژی مشغول به کار هستند و در آنجا به پیشرفت محصولات و دارو‌‌های جدید پزشکی کمک می‌کنند.

بسیاری از دکترهای ایمنی شناسی پزشکی هستند که در مطب پزشکی کار می‌کنند و بیماران مبتلا به بیماری‌‌های خود ایمنی را معالجه می‌کنند.

ایمونولوژیست‌‌های دامپزشکی عفونت‌‌ها، بیماری‌‌ها و شرایط ایمنی در حیوانات را درمان و از آن جلوگیری می‌کنند. ایمونولوژیست‌‌ها به طور معمول مانند پزشکان در طول تحقیق و درمان اختلالات ایمنی به صورت تمام وقت کار می‌کنند.

شغل ایمونولوژیست و نقش آن‌‌‌ها اغلب به نوع سازمانی که برای آن کار می‌کنند بستگی دارد:

• متخصصان ایمونولوژیست شاغل در خدمات بهداشتی و درمانی، پزشکان متخصصی هستند که در بررسی بیماری‌‌ها (آسیب شناسی) یا مطالعه آلرژی تخصص دارند. آن‌‌‌ها همچنین می‌توانند محققی متخصص در آزمایشگاه بالینی باشند.
• ایمونولوژیست‌‌های شاغل در صنعت داروسازی و بیوتکنولوژی به توسعه محصولات جدید پزشکی و درمانی کمک می‌کنند. آن‌‌‌ها به طور کلی برای تولید محصولات جدید یا بهبود محصولات موجود با دانشمندان دیگر همکاری می‌کنند.
• ایمونولوژیست‌‌هایی که در دانشگاه‌‌ها به کار گرفته می‌شوند، تقریباً در هر بخش از دپارتمان علوم زیستی در انجام تحقیقات برای افزایش درک ما از سیستم ایمنی بدن مشغول به کار هستند. آن‌‌‌ها همچنین می‌توانند به عنوان مدرس فعالیت کنند و دانشجویان را در دوروس ایمونولوژی آموزش دهند و در عین حال تحقیقات خود را نیز انجام دهند.
• ایمونولوژیست‌‌های شاغل در علوم دامپزشکی، به عنوان ایمونولوژیست‌‌های دامپزشکی به شمار می‌آیند که روش‌‌های بهتری را برای بهبود مراقبت از حیوانات با پیشگیری از بیماری و با ایجاد درمان برای آن دسته از حیوانات که دچار عفونت و بیماری‌های سیستم ایمنی شده‌اند، ارائه می‌دهند.

بسیاری از بیماری‌‌ها هنگامی ‌ایجاد می‌شوند که سیستم ایمنی بدن به درستی کار نمی‌کند. ایمونولوژیست‌‌های تحقیقاتی سعی می‌کنند درک کنند که چگونه و چرا سیستم ایمنی بدن عملکرد ناصحیحی دارد و باعث بیماری می‌شود. چنین بیماری‌‌‌هایی را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:

• نقص ایمنی: هنگامی ‌رخ می‌دهد که بخش‌‌هایی از سیستم ایمنی بدن قادر به پاسخگویی مناسب به یک ماده یا ارگانیسم مضر خارجی نیستند.
• خود ایمنی: هنگامی بروز می‌یابد که سیستم ایمنی بدن به همان بافتی (بافت خودی) حمله کند که باید از آن محافظت می‌کند. این نوع بیماری به دلیل عدم موفقیت سیستم ایمنی بدن در تشخیص بافت‌‌‌های خودی اتفاق می‌افتد.
• حساسیت: هنگامی ‌رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به طور نامناسب (گاهی اوقات خیلی شدید) به ترکیبات بی‌ضرر پاسخ دهد.

تحصیل در رشته ایمنی شناسی پزشکی

رشته ایمنی شناسی پزشکی یکی از زیر شاخه‌های علوم زیستی است. در اغلب کشورها این رشته از مقطع کارشناسی پذیرش می‌شود اما در ایران رشته ایمنی شناسی پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد به بالا در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. ایمونولوژی پزشکی یکی از رشته‌هایی است که توسط دانشگاه‌های مربوط به وزارت بهداشت و خدمات درمانی ارائه می‌شود.

فیلم مجموعه آموزش علوم پزشکی – از دروس دانشگاهی تا کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

دانشجویان و فارغ التحصیلان برخی از رشته‌های زیست شناسی مانند زیست شناسی سلولی و مولکولی (تمام گرایش‌ها)، میکروبیولوژی، بیوشیمی، بیوتکنولوژی، فیزیولوژی، زیست شناسی جانوری و علوم آزمایشگاهی می‌توانند در آزمون کارشناسی ارشد رشته ایمنی شناسی پزشکی شرکت کنند.