ارزش خبری چیست؟ | راهنمای کاربردی

در این مطلب به این پرسش پاسخ داده می‌شود که ارزش خبری چیست و همچنین، انواع ارزش های خبری همراه با ارائه مثال مورد بررسی قرار می‌گیرند.

ارزش خبری چیست ؟

برای آشنایی و یادگیری خبرنویسی، یکی از اصلی‌ترین و اساسی‌ترین مواردی که خبرنگاران و کارآموزان رشته روزنامه‌نگاری باید بدانند، ارزش‌های خبری است. در حقیقت ارزش‌های خبری ملاک و معیار انتخاب خبرها در هر حوزه‌ای هستند و می‌توانند در هنگام تنظیم خبر کمک شایان توجهی به خبرنگاران کنند.

ارزش‌های خبری عبارت‌ اند از: شهرت، دربرگیری، مجاورت جغرافیایی و معنوی، بزرگی، عجیب و استثنایی، برخورد و تازگی. در این نوشتار به معرفی تک تک این ارزش‌ها خواهیم پرداخت.

شهرت

همان‌طور که از نام آن پیدا است درباره معروفیت و شهرت کسی صحبت می‌شود. ارزش خبری شهرت درباره افراد شناخته شده است به طور طبیعی بیماری، مرگ، ازدواج و به طور کلی رفتار و گفتار افراد مشهور اعم از شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی، ورزشی و دیگر موارد همیشه برای مردم جذاب بوده و صفحات اصلی روزنامه‌ها و نشریات را به خود اختصاص داده است. مثلاً کنسل شدن ازدواج یک هنرپیشه یا مبتلا شدن رئیس جمهور کشوری به کووید ۱۹ همیشه می‌تواند خبری مهم برای علاقه‌مندان باشد. در واقع وقتی صحبت از افراد معروف می‌کنیم این افراد می‌توانند شخصیت‌های حقوقی مثل سازمان صداوسیما، شهرداری، وزارت مسکن و سازمان ملل متحد و یا شخصیت‌های حقیقی مانند هدیه تهرانی باشند، دیوید بکهام یا پیروز حناچی. به مثال‌های زیر دقت کنید:

علیرضا بیرانوند چند روزی است از ناحیه کشاله ران احساس ناراحتی می‌کند

پیروز حناچی، شهردار تهران با دوچرخه از منزل تا محل کارش را رکاب زد

دربرگیری

دومین و یکی از مهم‌ترین ارزش‌های خبری دربرگیری است، بدین معنی که وقتی رویدادی روی عده زیادی از افراد در زمان حال یا آینده تأثیر داشته باشد، دارای ارزش خبری دربرگیری است. این دربرگیری می‌تواند تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم و چه مثبت و چه منفی بر روند زندگی و کار مردم داشته باشد و موجب نفع یا ضرر آن‌ها شود. به این مثال توجه کنید تا بیشتر متوجه ارزش خبری دربرگیری شوید:

شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی آغاز سهمیه‌بندی بنزین با کارت سوخت را اعلام کرد

همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، سهمیه‌بندی بنزین بر زندگی افراد بسیاری از جامعه تأثیر مستقیم خواهد گذاشت و بنابراین جمع کثیری از مردم به این خبر توجه ویژه خواهند داشت.

مجاورت

ارزش خبری مجاورت حاکی از مجاورت معنوی و جغرافیایی است. مجاورت جغرافیایی یعنی اینکه هر چقدر فاصله بین وقوع رویداد و محل استقرار مخاطب کمتر باشد، مجاورت جغرافیایی بیشتر می‌شود. بدین معنی که همه مردم جهان علاقه‌مند هستند تا در درجه نخست خبرهای مربوط به محل، شهر و کشور خود را بدانند. همچنین وقتی رویدادی با اعتقادات و منافع ملی و اقتصادی مخاطبان هماهنگی داشته باشد، ارزش خبری مجاورت معنوی مطرح می‌شود. به دو نمونه زیر که مثال‌هایی برای مجاورت‌های جغرافیایی و معنوی هستند، توجه کنید:

دماوند شاهد وقوع زلزله ۴ ریشتری بود

همان‌طور که می‌دانید خبر زلزله در دماوند برای اهالی استان تهران قاعدتاً بیشتر اهمیت خواهد داشت تا ساکنین شهرستان‌ها و یا شهروندی هندی که در شهر بمبی زندگی می‌کند.

مراسم عزاداری سالار شهیدان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مثل هر سال انجام خواهد شد

در این مثال هم خبر برپایی مراسم عزاداری در ماه محرم در ایام کرونا شامل مجاورت جغرافیایی معنوی است و طبعاً برای مسلمانان و شیعیان از اهمیت بیشتری برخوردار است.

بزرگی

به معنای فراوانی و تعداد زیاد است؛ یعنی هر چقدر میزان شمار افراد درگیر رویداد یا تلفات جانی حادثه‌ای بیشتر باشد، اهمیت خبر فارغ از بحث‌های عاطفی بیشتر خواهد شد. ارزش خبر بزرگی به مواردی مثل میزان خسارت‌های مالی و جانی، میزان ظرفیت، میزان سرعت و یا کثرت افراد و… بستگی دارد. مثلاً خبر شمار کشته‌شدگان در زلزله بم، یا تعداد کشته‌شدگان آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در تهران حاوی ارزش خبری بزرگی است. برای نمونه:

۳۰۰ میلیارد ریالی جهت اعطای وام ازدواج به جوانان اختصاص یافت

همان‌طور که می‌بینید، این عدد برای جوانان در شرف ازدواج بسیاری حائز اهمیت است. ضمناً توجه کنید که برای مثال شمار کشته‌شدگان حادثه رانندگی یا سانحه هواپیمایی در کشورمان به مراتب از اهمیت بیشتری از حادثه رانندگی یا سانحه هوایی در کشور دیگر برخوردار است و خبر کشته‌شدگان در کشورمان باید شانس بیشتری برای مطرح شدن پیش از خبر کشته‌شدگان کشورهای دیگر داشته باشد چون همه مخاطبان علاقه‌مند هستند تا خبرهای مربوط به کشور خود را زودتر از سایر خبرها بشوند، بخوانند و یا ببینند.

عجیب و استثنایی

این ارزش خبری برای رویدادهایی که برای اولین بار و به ندرت رخ می‌دهند، مصداق دارد. برای مثال رویدادهای غیرعادی مثل فرار از زندان، پرتاب ماهواره و یا سرقت مسلحانه از بانک با وجود سامانه‌های امنیتی پیشرفته جزو خبرهایی هستند که به ندرت روی می‌دهند. به مثال زیر توجه کنید:

لحظاتی قبل ماهواره ایرانی «ظفر» به عنوان ششمین ماهواره ایرانی با ماهواره‌بر «سیمرغ» به فضا پرتاب شد

یا برای مثال خبری مبنی بر زایمان مادری در استان البرز که شش قلو زاییده است، اتفاقی است که کمتر روی می‌دهد.

برخورد

به معنای اختلاف و درگیری بین افراد، گروه‌ها و ملت‌های مختلف است. این برخورد می‌تواند فیزیکی یا ایدئولوژیک باشد و یا اعتصاب، سیل، زلزله، قتل، جنگ، سوءاستفاده‌های مالی و جدال‌های سیاسی باشد. برای نمونه خبرهای مربوط به جنگ در سوریه یا سیل در شهری مربوط به ارزش خبری برخورد خواهند بود. مثلاً:

سه نفر از نمایندگان کمیسیون اصل ۹۰

مجلس شورای اسلامی در جمع کارگران معترض شرکت کشت ‌و صنعت نیشکر هفت‌تپه حاضر شدند.

اعتراض کارگران هفت تپه وارد چهل و نهمین روز خود شد

تازگی

به معنی زمان وقوع خبر است. هیچ رویدادی نمی‌تواند بدون داشتن ارزش خبری تازگی عنوان خبر را به خود اختصاص دهد؛ فاصله بین زمان وقوع رویداد و انتشار خبر شامل ارزش خبری تازگی است. لازم به ذکر است که بی‌توجهی به این ارزش خبری و دیر مخابره کردن خبر به هر دلیلی موجب سوخت و بی‌ارزش شدن آن خبر می‌شود؛ چون ممکن است سایر خبرگزاری‌ها و نشریات خبر مذکور را به موقع کار کنند و انتشار خبر دیرهنگام تازگی و لزوم انتشار خود را از دست بدهد. به این مثال دقت کنید:

دومین واکسن کووید ۱۹ روسیه در راه است

قاعدتاً اگر خبر تولید واکسن کرونا به موقع و بدون اینکه به اصطلاح بسوزد منتشر شود، مخاطبین بیشتری را جذب خواهد کرد.

در هر صورت چیزی که از اهمیت بیشتری برخوردار است، این موضوع است که نباید به هیچ یک از ارزش‌های خبری به طور جداگانه توجه شود و یا در توجه به آن‌ها افراط شود بلکه خبرها معمولاً دارای چند ارزش خبری هستند و ممکن است یکی از آن‌ها اهمیت بیشتری داشته باشد. همچنین به این نکته هم توجه کنید که ارزش‌های خبری مجاورت و دربرگیری با سایر ابعاد خبری ارتباط بیشتری دارند و بیشتر از بقیه بر آن‌ها تأثیر می‌گذارند.

کتابنامه:

اصول خبرنویسی، اکبر نصراللهی، انتشارات سروش، چاپ سیزدهم

این مطلب توسط نویسنده مهمان، «آزاده ارشدی»، نوشته شده است.