واژه بست چیست؟ – توضیح به زبان ساده با مثال و تمرین

فیلم آموزش مقدماتی زبان شناسی + مفاهیم کلیدی در فرادرس

برای آشنایی بیشتر با واژه‌بست‌ها و کاربرد آن‌ها به مثال زیر توجه کنید. در مثال زیر، ضمیر متصل «ـَ ت» به انتهای فعل «می‌بیندَت» چسبیده است. این ضمیر کاربرد مستقل ندارد، وند نیست و واژه هم به حساب نمی‌آید. به همین خاطر نتیجه می‌گیریم که ضمیر «ـَ ت» نوعی واژه‌بست است.

اگر پشت پنجره بایستی، پدر می‌بیندَت.

برای اینکه بدانید واژه بست چیست و چگونه به کار می‌رود، به نکته‌های زیر توجه داشته باشید:

واژه‌بست‌ها برخلاف واژه‌ها، فاقد تکیه هستند. یعنی بدون تکیه تلفظ می‌‌شوند.
به کلمه‌ای که واژه‌بست‌ها به آن متصل می‌شوند، «میزبان» (host) گفته می‌شود.
میزبان می‌تواند مقوله‌های دستوری مختلفی داشته باشد، مانند انواع اسم‌ها، فعل، صفت‌ها و... .
واژه‌بست‌ها هم در گونه گفتاری فارسی و هم در گونه نوشتاری آن به کار می‌روند.

طرح درخت و گل و پرنده روی کاشی های سنتی ایرانی - واژه بست چیست

انواع واژه بست

در بخش قبل، با واژه‌بست‌ها آشنا شدید. در این بخش می‌آموزید که انواع واژه بست چیست و واژه‌بست‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند. واژه‌بست‌ها به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:

«پیش‌بست» (proclitic): به کلمه بعد از خود متصل می‌شود. مانند واژه‌بست «مَ» در «مرا».
«پی‌بست» (enclitic): به کلمه قبل از خود متصل می‌شود. مانند واژه‌بست فعلی «ـَ ند» در خوابند.
«میان‌بست» (Endoclitic): در میان سایر کلمه‌ها قرار می‌گیرد. در فارسی میان‌بست وجود ندارد.

واژه‌بست‌های فارسی معاصر معمولاً از نوع پی‌بستی‌اند.

مثال واژه بست

در بخش قبلی به‌طور کلی توضیح دادیم که واژه بست چیست و چه انواعی دارد. در این بخش، مثال‌هایی از واژه‌بست‌های رایج در زبان فارسی را بررسی می‌کنیم. در این مورد، مشاهده فیلم آموزش مقدماتی زبان‌شناسی فرادرس نیز می‌تواند برایتان سودمند باشد. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه مشاهده می‌کنید.

فیلم آموزش زبان شناسی کاربردی + مفاهیم کلیدی در فرادرس

مثال اول برای واژه بست

در جمله زیر که به صورت فارسی گفتاری بیان شده است، واژه‌بست پی‌بستی «ـُ» به کار رفته است. این واژه‌بست نشانه مفعول است و در گونه گفتاری به شکل نقش‌نمای «را» به کار می‌رود.

کتابُ روی میز بذار.

مثال دوم برای واژه بست

همان‌طور که در کادر زیر مشاهده می‌کنید، بعد از فعل «گفتم»، ضمیر متصل «ـِ ش» آمده است. این ضمیر نوعی واژه‌بست پی‌بستی است که به انتهای فعل چسبیده و نقش مفعول جمله را به عهده دارد.

گفتمَش در عین وصل‌، این ناله و فریاد چیست؟

(حافظ)

مثال سوم برای واژه بست

در مثال زیر، بعد از صفت «خسته»، واژه‌بست ربطی «ام» قرار گرفته است. این واژه‌بست در حکم فعل اسنادی و ربطی است اما کاربرد مستقل ندارد و به انتهای کلمه قبل از خود متصل می‌شود.

خسته‌ام از این کویر، این کویر کور و پیر

(قیصر امین‌پور)

مثال چهارم برای واژه بست

ضمیر متصل «ـَ م» که بعد از اسم «زبان» آمده و نقش مضاف‌الیه آن را به عهده دارد، نوعی واژه‌بست پی‌بستی به شمار می‌آید. این واژه‌بست مانند سایر واژه‌بست‌های فارسی کاربرد مستقل ندارد و با چسبیدن به میزبان خود (مضاف) در جمله به کار رفته است.

یک حرف و دو حرف بر زبانَم

الفاظ نهاد و گفتن آموخت

(ایرج میرزا)

کاشی سنتی ایرانی با طرح درخت و گل و پرنده

مثال پنجم برای واژه بست

حافظ در بیت زیر از سه واژه‌بست پی‌بستی استفاده کرده است. واژه‌بست‌های «ـُ» که روی «و» قرار گرفته‌اند، واژه‌بست‌های همپایگی هستند که کلمه‌های قبل و بعد از خود را به هم پیوند زده‌اند.

از سوی دیگر، ضمیر متصل «ـَ م» نیز نقش واژه‌بست پی‌بستی را به عهده دارد و به کلمه قبل از خود (جهان) متصل شده است.

گل در بَر وُ می در کف وُ معشوق به کام است

سلطانِ جهانم به چنین روز غلام است

(حافظ)

مثال ششم برای واژه بست

در مثال زیر، «ـَ ش» در «گفتمَش» و «ـَ م» در «دلم» هر دو از نوع واژه‌بست‌های پی‌بستی هستند. با این تفاوت که اولی نقش مفعول جمله را به عهده گرفته است و دومی، نقش مضاف‌الیه را به عهده دارد.

چو گفتمَش که دلم را نگاه دار چه گفت؟

ز دستِ بنده چه خیزد؟ خدا نگه دارد

(حافظ)

مثال هفتم برای واژه بست

در جمله زیر، «ها» برای تأکید آمده است. در واقع، گوینده این جمله قصد داشته بر پیام و نکته مورد نظر خود تأکید کند. «ها» از نوع واژه‌بست‌های پی‌بستی است و به انتهای فعل جمله متصل شده است.

یک‌وقت فراموش نکنی به گل‌ها آب بدهی‌ها!

مثال هشتم برای واژه بست

جمله زیر از نوع جمله‌هایی است که در فارسی گفتاری به کار می‌روند. در این مثال، «م» واژه‌بست پی‌بستی است و به‌عنوان قید افزایش آمده است. در فارسی نوشتاری، به‌جای این واژه‌بست از کلمه «هم» استفاده می‌کنیم.

از طرف دیگر، «مون» هم نوعی واژه‌بست پی‌بستی است که به‌عنوان مضاف‌الیه آمده و به مضاف (خونه) متصل شده است.

لطفاً شمام به خونه‌مون بیاید.

مثال نهم برای واژه بست

ضمیر متصل «ت» که در انتهای فعل «می‌بینم» قرار گرفته است، نمونه‌ای از واژه‌بست‌های پی‌بستی فارسی است. این واژه‌بست به‌عنوان مفعول جمله به کار رفته است.

صبر کن! از همین‌جا دارم می‌بینمت.

مثال دهم برای واژه بست

«ست» یکی از واژه‌بست‌های رایج فارسی است که در متون ادبی نیز کاربرد فراوانی دارد. صورت کامل این واژه‌بست، به صورت فعل ربطی یا فعل کمکی «است» در زبان فارسی به کار می‌رود. این فعل در جمله زیر نقش فعل کمکی را به عهده دارد و به کلمه قبل از خود متصل شده است.

کسی در مسابقه شرکت کرده‌ست؟

رایج ترین واژه بست های زبان فارسی

در زبان فارسی نیز مانند بسیاری از زبان‌ها، واژه‌بست‌های مختلفی به کار می‌روند. واژه‌بست‌های رایج در زبان فارسی معاصر عبارتند از:

ضمایر پی‌بستی اضافی
ضمایر پی‌بستی مفعولی
«ی» نکره
واژه‌بست ربطی
واژه‌بست کمکی
واژه‌بست نشانه همپایگی
واژه‌بست نشانه مفعولی
واژه‌بست قید افزایش
واژه‌بست نشانه تأکید

هر کدام از این موارد را در ادامه به‌طور دقیق‌تر و با مثال توضیح می‌دهیم. برای اینکه دقیقاً بدانید واژه بست چیست، لازم است تمامی واژه‌بست‌های فهرست بالا را به‌خوبی بشناسید.

ضمایر پی‌ بستی اضافی

ضمایر متصلی که به‌عنوان مضاف‌الیه به مضاف خود متصل می‌‌شوند نوعی واژه‌بست به شمار می‌آیند. این نوع از واژه‌بست‌ها به کلمه قبل از خود می‌چسبند. به همین خاطر، در دسته واژه‌بست‌های پی‌بستی قرار می‌گیرند. انواع ضمایر پی‌بستی را همراه با شخص و شمار آن‌ها در جدول زیر مشاهده می‌‌کنید.

شخص و شمار	ضمایر پی‌بستی اضافی	مثال
اول شخص مفرد	ـَ م	کتابَم
دوم شخص مفرد	ـَ ت	کتابَت
سوم شخص مفرد	ـَ ش	کتابَش
اول شخص جمع	مان	کتابمان
دوم شخص جمع	تان	کتابتان
سوم شخص جمع	شان	کتابشان

در مطلب زیر از مجله فرادرس، انواع مضاف و مضاف‌الیه‌ها را در زبان فارسی بررسی کرده‌ایم.

ضمیر پیوسته چیست؟ – در فارسی و به زبان ساده

فیلم آموزش مفعول در فارسی – به زبان ساده (رایگان) در فرادرس

ضمایر پی‌ بستی مفعولی

مفعول آن بخش از جمله است که فعل بر آن واقع می‌‌شود. مفعول‌ها هم می‌توانند به‌ صورت کلمه مستقل و هم به شکل واژه‌بست به کار بروند. مفعول‌ها و انواع آن‌ها را می‌توانید با مشاهده فیلم آموزش رایگان مفعول در فارسی فرادرس به‌طور کامل بیاموزید.

چنانچه مفعول‌ها به صورت واژه‌بست بیاند، به انتهای فعل متصل می‌‌شوند. به همین خاطر، این واژه‌بست‌ها در دسته واژه‌بست‌های پی‌بستی قرار می‌گیرند.

انواع ضمایر پی‌بستی مفعولی را همراه با شخص و شمار آن‌ها در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

شخص و شمار	ضمایر پی‌بستی مفعولی	مثال
اول شخص مفرد	ـَ م	دیدَم (مرا دید)
دوم شخص مفرد	ـَ ت	دیدَت (تو را دید)
سوم شخص مفرد	ـَ ش	دیدش (او را دید)
اول شخص جمع	مان	دیدمان (ما را دید)
دوم شخص جمع	تان	دیدتان (شما را دید)
سوم شخص جمع	شان	دیدشان (آن‌ها را دید)

نکته: همان‌طور که مشاهده می‌کنید، ضمایر پی‌بستی اضافی و مفعولی در ظاهر کاملاً با یکدیگر یکسان‌اند. تنها تفاوت این واژه‌بست‌ها، محل قرار گرفتن آن‌هاست. ضمایر پی‌بستی اضافی بعد از اسم (مضاف) می‌آیند اما ضمایر پی‌بستی مفعولی بعد از فعل قرار می‌گیرند.

مفعول چیست‌؟ | مفعول در زبان فارسی — به زبان ساده

«ی» نکره

در برخی از کتاب‌های زبان‌شناختی، «ی» نشانه نکره نیز به‌عنوان یکی از واژه‌بست‌های پی‌بستی فارسی معرفی شده است. این واژه‌بست به انتهای اسم‌ها یا صفت‌های جانشین اسم متصل می‌شود و بر ناشناس یا نکره بودن میزبان خود دلالت دارد. نمونه‌ای از کاربرد «ی» نکره را در کادر زیر مشاهده می‌کنید.

در مثال زیر، واژه‌بست «ی» نکره بعد از اسم «دفتر» آمده و ناشناس بودن آن را نشان می‌دهد.

دیرور دفتری از مغازه خریدم.

کاشی سنتی ایرانی با طرح نقوش سنتی و پرنده و درخت و گل ایرانی

واژه‌ بست ربطی

در زبان فارسی، فعل‌های متنوعی به کار می‌روند که می‌توان آن‌ها را در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار داد. در این میان، فعل‌های ربطی یا اسنادی یکی از رایج‌ترین فعل‌های فارسی هستند که در جمله‌های اسنادی به کار می‌‌روند. چه در گفتار و چه در نوشتار می‌توان این فعل‌ها را به صورت واژه‌بستی نیز به کار برد.

این واژه‌بست‌ها مانند سایر واژه‌بست‌های فارسی از نوع پی‌بستی‌اند. این نوع از واژه‌بست‌ها را در جدول زیر نشان داده‌ایم.

شخص و شمار	واژه‌بست ربطی	مثال
اول شخص مفرد	ام	بلندم (بلند هستم)
دوم شخص مفرد	ای	بلندی (بلند هستی)
سوم شخص مفرد	ه / ‍ـه	بلنده (بلند است)
اول شخص جمع	ایم	بلندیم (بلند هستیم)
دوم شخص جمع	اید	بلندید (بلند هستید)
سوم شخص جمع	اند	بلندند (بلند هستند)

واژه‌بست‌های ربطی در واقع همان فعل‌های ربطی هستند که برعکس فعل‌ها، کاربرد مستقل ندارد و به کلمه قبل از خود می‌چسبند. انواع فعل‌ها، به‌ویژه فعل‌های ربطی و اسنادی، در فیلم آموزش رایگان فعل در فارسی فرادرس آموزش داده شده‌اند.

فعل اسنادی چیست؟ – به زبان ساده با مثال و تمرین

واژه‌ بست کمکی

فعل‌های کمکی یا معین آن دسته از فعل‌هایی هستند که در ساختار سایر فعل‌ها به کار می‌روند و به صرف آن‌ها کمک می‌کنند. فعل‌های کمکی در ساختار فعل‌های ماضی نقلی، ماضی بعید، فعل‌ آینده و... به کار می‌‌روند.

آن دسته از فعل‌های کمکی که در ساختار فعل‌های ماضی نقلی حضور دارند، می‌توانند به صورت واژه‌بست پی‌بستی نیز به کار بروند و به فعل اصلی جمله متصل شوند. در جدول زیر این نوع از واژه‌بست‌ها را با مثال نشان داده‌ایم. توجه داشته باشید که «رفته» صفت مفعولی فعل اصلی جمله به شمار می‌آید.

شخص و شمار	واژه‌بست کمکی	مثال
اول شخص مفرد	ام	رفته‌ام
دوم شخص مفرد	ای	رفته‌ای
سوم شخص مفرد	ست	رفته‌ست
اول شخص جمع	ایم	رفته‌ایم
دوم شخص جمع	اید	رفته‌اید
سوم شخص جمع	اند	رفته‌اند

واژه‌بست‌های جدول بالا در حقیقت صورت‌های صرف‌شده زمان حال از مصدر «بودن» هستند.

فعل کمکی چیست؟ – در ادبیات فارسی و به زبان ساده

واژه‌ بست نشانه همپایگی

در زبان فارسی برای پیوند دادن سازه‌های هم‌پایه از حروف ربط هم‌پایه‌ساز استفاده می‌شود، مانند: «و»، «یا»، «خواه» و... . حروف ربط هم‌پایه‌ساز در حالت عادی به صورت مستقل و جداگانه به کار می‌‌روند. با وجود این، یک مورد از حروف ربط هم‌پایه‌ساز، یعنی «و» را می‌توان به صورت واژه‌بست «ـُ» نیز به کار برد.

این واژه‌بست به انتهای کلمه قبل از خود متصل می‌شود و در دسته واژه‌بست‌های پی‌بستی قرار می‌گیرد. واژه‌بست «ـُ» معمولاً در گونه گفتاری زبان فارسی به کار می‌رود. برای آشنایی بیشتر با کاربرد این واژه‌بست به مثال زیر توجه کنید.

در مثال زیر، «دفتر» و «مداد» با استفاده از واژه‌بست همپایگی «ـُ» به یکدیگر متصل شده‌اند.

می‌خواستم از مغازه دفترُ مداد بخرم.

چنانچه تشخیص انواع حروف ربط و کاربرد آن‌ها برایتان دشوار است، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دوازدهم فرادرس را مشاهده کنید.

حرف ربط چیست؟ – آموزش به زبان ساده با مثال و تمرین

واژه‌ بست نشانه مفعولی

می‌دانیم که نشانه مفعول در فارسی نوشتاری، نقش‌نمای «را» است که بعد از مفعول قرار می‌گیرد. در گونه گفتاری زبان فارسی، گاهی «را» به صورت واژه‌بست پی‌بستی «ـُ» درمی‌آید و به کلمه پیش از خود، یعنی مفعول متصل می‌شود.

مثالی از کاربرد این واژه‌بست را در جمله زیر مشاهده می‌کنید. در مثال زیر، «دستات» نقش مفعول را به عهده دارد. در انتهای این اسم، واژه‌بست مفعولی «ـُ» قرار گرفته است.

دستاتُ ببر بالا!

نشانه مفعول چیست ؟ – توضیح کامل + مثال و تمرین

فیلم آموزش مقدماتی زبان شناسی + مفاهیم کلیدی در فرادرس

واژه‌ بست قید افزایش

این نوع از واژه‌بست‌ها از نوع پی‌بستی هستند و به کلمه قبل از خود متصل می‌‌شوند. واژه‌بست قید افزایش غالباً در فارسی گفتاری به کار می‌رود. برای آشنایی بیشتر با این واژه‌بست به مثال زیر توجه کنید.

در جمله زیر، «م» در نقش واژه‌بست قید افزایش آمده و به انتهای کلمه «فردا» متصل شده است. اگر بخواهیم جمله زیر را به صورت فارسی نوشتاری دربیاوریم، چنین حالتی پیدا می‌کند: بیا فردا هم به دانشگاه برویم. «هم» نوعی قید افزایش است که صورت واژه‌بستی آن را در کادر زیر مشاهده می‌کنید.

بیا فردام بریم دانشگاه.

یک باغ گل و پرنده هایی که روی شاخه درخت نشسته اند - واژه بست چیست

واژه‌ بست نشانه تأکید

در فارسی گفتاری برای تأکید بر معنای جمله از واژه‌بست پی‌بستی «ها» یا «ا» استفاده می‌شود. این واژه‌بست معمولاً به انتهای فعل متصل می‌شود. در کادر زیر مثالی از کاربرد این واژه‌بست نشان داده شده است.

گوینده این جمله برای تأکید بر پیام مورد نظر خود از واژه‌بست تأکید «ها» استفاده کرده است. همان‌طور که می‌بینید این واژه‌بست به انتهای فعل متصل شده و کاربرد مستقل ندارد.

یک ساعت بیشتر وقت نداری‌ها!

یادگیری زبان شناسی با آموزش های فرادرس

زبان‌شناسی دانشی است که گسترده وسیعی دارد و موضوعات متنوعی را دربر می‌گیرد. در میان شاخه‌های مختلف این علم، بخش‌های مجزایی به صرف و نحو زبان اختصاص پیدا کرده است. صرف به ساخت واژگان و فرایند شکل‌گیری آن‌ها مربوط می‌شود اما نحو به ساختار جمله و تشکیل آن‌ها ارتباط دارد.

جالب اینجاست که برخی از اجزای زبان، مانند واژه‌بست‌ها، هم به ساختار صرفی و هم به ساختار نحوی زبان مربوط‌اند. علاوه‌بر صرف و نحو، معناشناسی، تحلیل گفتمان، آواشناسی و... نیز بخش‌های دیگری از علم زبان‌شناسی به شمار می‌آیند که همگی با هم ارتباط تنگاتنگ دارند.

در صورتی که بخواهید اطلاعات خود را در مورد شاخه‌های مختلف زبان‌شناسی گسترش بدهید، مشاهده فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس حتماً برایتان مفید خواهد بود.

البته در مجموعه فیلم‌های آموزشی زیر نیز نکته‌های مفیدی در زمینه زبان‌شناسی و گرایش‌های مختلف آن مطرح شده است.

مجموعه فیلم‌های آموزش اصول و ابزارهای یادگیری زبان

مجموعه آموزش اصول و ابزارهای یادگیری زبان - واژه بست چیست — برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش اصول و ابزارهای یادگیری زبان، روی عکس کلیک کنید.

روش تشخیص واژه‌ بست

تا اینجا توضیح دادیم که واژه‌ بست چیست و انواع آن را نیز معرفی کردیم. با وجود این، ممکن است بپرسید که روش تشخیص واژه‌بست‌ها چیست و چطور آن‌ها را از سایر بخش‌های جمله تشخیص بدهیم. در این بخش، به این سؤال پاسخ می‌دهیم.

برای اینکه بتوانید واژه‌بست‌ها را به‌راحتی از سایر عناصر زبانی تشخیص بدهید، لازم است به نکته‌های زیر توجه داشته باشید:

واژه‌بست‌ها به‌ صورت مستقل به کار نمی‌روند. بنابراین، هیچ‌کدام از کلمه‌هایی که به صورت جداگانه استفاده می‌شوند، در دسته واژه‌بست‌ها قرار نمی‌گیرند.
از آنجایی که واژه‌بست‌های فارسی معمولاً از نوع پی‌بستی هستند، آنچه قبل از انواع کلمه‌ها می‌آید و به ابتدای آن‌ها متصل می‌شود، واژه‌بست به شمار نمی‌آید.
به یاد داشته باشید که انواع ضمیرهای متصل، چه به اسم و صفت بچسبند و چه به انتهای فعل‌ها متصل بشوند، همگی واژه‌بست هستند.

تفاوت وند با واژه بست چیست؟

واژه‌بست‌ها و وندها از این جهت که هر دو کاربرد مستقل ندارند و به کلمه دیگری می‌چسبند، به یکدیگر شبیه‌اند. با این حال، تفاوت‌های مهمی نیز با یکدیگر دارند. در این بخش، به مهم‌ترین تفاوت‌های وندها و واژه‌بست‌ها اشاره می‌کنیم تا هم کاربرد این دو سازه را بهتر درک کنید و هم بتوانید آن‌ها را به‌راحتی از یکدیگر تشخیص بدهید.

برای آشنایی بیشتر با این مبحث توصیه می‌کنیم از فیلم آموزش مقدماتی زبان‌شناسی فرادرس کمک بگیرید. لینک این فیلم آموزشی را در کادر زیر قرار داده‌ایم.

فیلم آموزش مقدماتی زبان شناسی + مفاهیم کلیدی در فرادرس

تفاوت‌های اصلی وندها و واژه‌بست‌ها شامل این موارد هستند:

میزبان: واژه‌بست‌ها معمولاً به هر میزبانی متصل می‌شوند اما وندها از این نظر محدودیت دارند و با هر میزبانی به کار نمی‌روند.
صورت نامتعارف: گاهی با اتصال برخی از وندها به کلمه‌ها ممکن است صورت‌های نامتعارفی تولید شود اما معمولاً با اتصال واژه‌بست‌ها به کلمه‌ها چنین صورت‌های نامتعارفی ساخته نمی‌شود.
معنای نامتعارف: در نتیجه اتصال وندها به کلمه‌ها ممکن است معنای نامتعارفی ساخته شود اما معمولاً با اتصال وندها به کلمه‌ها، معنای نامتعارفی به دست نمی‌آید.
ترتیب و توالی: واژه‌بست‌ها می‌توانند به کلمه‌ای متصل شوند که خود دارای یک واژه‌بست دیگر است اما معمولاً وندها بعد از واژه‌بست‌ها قرار نمی‌گیرند.

واژه بست ها در گذر زمان

در بخش‌های قبل به این سؤال پاسخ دادیم که واژه بست چیست و چه انواعی دارد. در تعریف واژه‌بست‌ها به این نکته اشاره کردیم که این عناصر زبانی از جنس کلمه نیستند و کاربرد مستقل ندارند. با وجود این، جالب است بدانید که واژه‌بست‌ها در گذشته، کلمه‌های مستقلی بوده‌اند و به صورت جداگانه به کار می‌رفته‌اند.

از سوی دیگر، برخی از واژه‌بست‌هایی که امروزه به کار می‌روند، صورت واژه‌بستی کلمه‌های دیگر هستند. به‌طور مثال، «ی» نکره نوعی واژه‌بست است که دیگر کاربرد مستقل ندارد اما واژه‌بست‌های ربطی، صورت واژه‌بستی فعل‌هایی هستند که هنوز هم در زبان فارسی به‌عنوان فعل‌های ربطی و به‌طور مستقل به کار می‌روند.

«را» نیز چنین حالتی دارد. این نقش‌نمای مفعولی در فارسی نوشتاری به‌صورت کامل و مستقل به کار می‌رود اما در فارسی گفتاری، صورت واژه‌بستی آن، یعنی «ـُ» به‌جای آن می‌آید.

با توجه به نکته‌هایی که گفتیم، بعید نیست کلمه‌هایی که امروزه به‌ صورت مستقل به کار می‌بریم، در آینده به واژه‌بست‌ تبدیل شوند و دیگر کاربرد مستقل نداشته باشند.

سؤالات متداول

در بخش‌های پیشین به این موضوع پرداختیم که واژه بست چیست و چه مصادیقی در زبان فارسی دارد. در این بخش، به برخی از سؤالات مرتبط یا واژه‌بست‌ها اشاره می‌کنیم و به آن‌ها پاسخ می‌دهیم.

آیا ضمایر منفصل هم مانند ضمایر متصل واژه‌بست هستند؟

خیر، ضمایر منفصل همان‌طور که از نام آن‌ها نیز مشخص است، به صورت جداگانه به کار می‌روند. بنابراین، در دسته واژه‌بست‌ها قرار نمی‌گیرند.

واژه‌بست‌ها به چه کلمه‌هایی متصل می‌شوند؟

واژه‌بست‌ها می‌توانند به کلمه‌هایی با مقوله‌های مختلف متصل شوند. به عبارت دیگر، میزبان واژه‌بست‌ها می‌تواند از جنس اسم، فعل، صفت، قید و... باشد.

آیا در زبان فارسی واژه‌بست پیش‌بستی وجود ندارد؟

در فارسی امروز چنین واژه‌بست‌هایی به کار نمی‌روند اما در گذشته، واژه‌بست‌های پیش‌بستی نیز در فارسی وجود داشته‌اند.

تمرین واژه بست

اینکه واژه بست چیست و چه انواعی دارد را در بخش‌های قبلی این مطلب بررسی کردیم. برای اینکه نکته‌های مربوط به مبحث واژه‌بست‌ها را بهتر بیاموزید، آزمونی را با ۱۰ سؤال چهارگزینه‌ای در اختیارتان قرار می‌دهیم.