هنرهای هفتگانه جهانی چیست؟ — آشنایی با شاخه های اصلی هنر

نقاشی، مجسمه‌سازی، ادبیات، موسیقی، تئاتر، معماری و سینما، به عنوان هنرهای هفتگانه جهانی در نظر گرفته می‌شوند. البته در یک دسته‌بندی کلی‌تر، تمام آثار هنری در یکی از سه گروه هنرهای ادبی، هنرهای نمایشی و هنرهای تجسمی قرار می‌گیرند. تقسیم‌بندی‌های متنوعی برای هنر و شکل‌های مختلف آن وجود دارد. با این وجود، هنرهای هفتگانه جهانی از محبوبیت و شهرت بالایی نزد عموم برخوردار هستند. در این مقاله، به معرفی تعریف، تاریخچه، انواع، کاربردها، شخصیت‌ها و آثار برجسته هنرهای هفتگانه جهانی می‌پردازیم.

هنر چیست ؟

«هنر» (Art)، مجموعه‌ای از فعالیت‌‌های خلاقانه برای بیان و نمایش زیبایی‌ها، احساسات، مفاهیم، تخیلات و یا مهارت‌های فنی است. خروجی هنر، می‌تواند یک اثر قابل لمس و یا قابل درک باشد.

به همین دلیل، هر شخصی، هنر را بر اساس نوع دیدگاه، سطح درک و جنس احساسات خود تعریف می‌کند. جلوه‌های هنر معمولا تحت تاثیر گذر زمان قرار می‌گیرند. از این‌رو، هیچ تعریفی از هنر وجود ندارد که مورد تایید همه باشد.

هنر، ابزاری است که به منظور بیان ایده‌ها و تصورات واقعی، غیر واقعی یا ناشناخته، خارج از چارچوب‌ها و قواعد معمول مورد استفاده قرار می‌گیرد. تعریف‌های ارائه شده برای هنر، به مرور زمان تغییر می‌کنند. فارغ از تمام این تعریف‌ها، شکل‌های مختلف هنر، بخش جدایی ناپذیر زندگی انسان‌ها را تشکیل می‌دهند.

تاریخچه هنر به چه زمانی باز می‌گردد؟

بحث‌های زیادی در زمینه سرآغاز هنر و خالق اولین اثر هنری وجود دارد. به عنوان مثال، قدمت سنگ‌نگاره‌های «غار شُوِه» (Chauvet Cave) در کشور فرانسه، بیش از 30 هزار سال است. برخی از افراد، این نگاره‌ها را به عنوان شروع تاریخ هنر در نظر می‌گیرند. باستان شناسان با مطالعه بر روی «غار بلومبوس» (Blombos Cave) در کشور آفریقای جنوبی، آثاری از حکاکی بر روی یک سنگ را پیدا کردند که قدمت آن به بیش از 70 هزار سال پیش باز می‌گردد. به عقیده برخی دیگر، این سنگ، اولین اثر هنری است.

به دلیل نسبی بودن تعریف هنر، حتی تیشه‌های مُشتی (نوعی از سلاح‌های باستانی) را می‌توان به عنوان آثار هنری محسوب کرد. بر اساس این استدلال می‌توان نتیجه گرفت که قدمت هنر به شروع تاریخ بشر باز می‌گردد. به عبارت دیگر، مفهوم هنر، مانند بسیاری از مفاهیم و فعالیت‌های انسانی، در طبیعت ما نهادینه شده است.

انواع هنر چه هستند؟

بر اساس ساده‌ترین و قدیمی‌ترین دسته‌بندی، آثار هنری در یکی از سه گروه هنرهای ادبی (شعر، نثر، رمان)، هنرهای نمایشی (تئاتر، رقص، موسیقی) و هنرهای تجسمی (نقاشی، عکاسی، مجسمه‌سازی و غیره) قرار می‌گیرند. البته تقسیم‌بندی هنر نیز مانند تعریف آن، ثابت نیست و از گذر زمان تاثیر می‌پذیرد. با این وجود، هفت هنر مشترک در دنیا وجود دارند که با عنوان «هنرهای هفتگانه جهانی» شناخته می‌شوند. در بخش بعدی، به معرفی این هنرها و ویژگی‌های آن‌ها می‌‌پردازیم.

هنرهای هفتگانه جهانی چه هستند ؟

نقاشی، مجسمه‌سازی، ادبیات، موسیقی، تئاتر، معماری و سینما، هنرهای هفتگانه جهانی هستند. هر یک از این شکل‌های هنر در یکی از دسته‌های هنرهای تجسمی، ادبی و نمایشی قرار می‌گیرند. با وجود شکل‌های متعدد هنر، هنرهای هفتگانه جهانی از محبوبیت و شهرت بسیار بیشتری برخوردار هستند. به علاوه، برخی از آن‌‌ها (مانند تئاتر و سینما)، از ترکیب هنرهای دیگر تشکیل می‌شوند. در بخش‌های بعدی، تعریف، تاریخچه، کاربردها، انواع و آثار برجسته هنرهای هفتگانه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

نقاشی: یکی از قدیمی ترین هنرهای هفتگانه جهانی

هنگام بحث در مورد هنر و فرم‌های مختلف آن، نقاشی، اولین هنری است که به ذهن اکثر افراد می‌رسد. البته این موضوع تعجبی ندارد؛ چراکه در اکثر کشورها، اصول اولیه این هنر به کودکان و نوجوانان آموزش داده می‌شود.

به همین دلیل، احتمالا نقاشی یکی از هنرهای هفتگانه جهانی است که شما نیز در زندگی خود به خلق آن پرداخته‌اید.

نقاشی، به عنوان از هنرهای هفتگانه جهانی در گروه هنرهای تجسمی است. این هنر، روشی برای نمایش ایده‌ها، تصورات، تخیلات، بینش و احساسات بر روی یک سطح دو بعدی است. شکل، خط، رنگ، سایه و بافت، از جمله المان‌هایی هستند که به یک نقاشی جان می‌بخشند. این المان‌ها، به روش‌های مختلف برای بیان حس حجم، فضا، حرکت و نور در یک سطح صاف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تاریخچه نقاشی

سرآغاز هنر نقاشی به دوران ماقبل تاریخ باز می‌گردد. در این دوران، انسان‌های غارنشین، با استفاده از زغال یا مواد مشابه، شکل‌های مختلفی را بر روی دیوار غارها رسم می‌کردند. قدیمی‌ترین نقاشی کشف شده تا به امروز، بیش از 42 هزار سال قدمت دارد. این اثر نیز مانند بسیاری از سنگ‌نگاره‌های قدیمی، روایتگر داستان تقابل طبیعت با انسان‌ها است.

با گذشت زمان، نقاشی نیز با تغییرات و نوآوری‌های زیادی مواجه شد. روند این تغییرات را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:

• تولد نقاشی کلاسیک: نقاشی، بر اساس تعریف عامه امروزی، بیش از 5000 سال پیش و با رسم تصاویر مختلف بر روی اشیا سرامیکی مانند گلدان و ظرف متولد شد.
• توسعه کاربری: با گذشت زمان، رسم منظره‌ها، بازی‌ها، مراسم مذهبی، حیوانات و المان‌های هندسی بر روی دیوار ساختمان‌های بزرگ گسترش یافت.
• نوآوری‌ها: در حدود قرن 11 میلادی (قرن 4 تا 5 شمسی)، معرفی تکنیک‌های جدید سایه‌زنی و عمق‌بخشی، نقاشی‌ها را طبیعی‌تر و نزدیک به واقعیت کرد. شروع توجه به تصویر انسان به عنوان سوژه، رسم تصویر اشیا ثابت، معرفی مواد اولیه جدید، راه‌اندازی آموزشگاه‌ها و بسیاری از نوآروی‌های نقاشی به سال‌های پس از این دوران مربوط می‌شود.
• دوران مدرن: انقلاب صنعتی و اختراع دوربین‌های عکاسی، بازار نقاشی را تحت تاثیر قرار داد. معرفی بسیاری از سبک‌ها و روش‌های جدید نقاشی، به این دوران با می‌گردد؛ چراکه نقاشان برای زنده نگه داشتن ارزش‌های این هنر، بیش از پیش، نیازمند به کارگیری خلاقیت‌های خود بودند.

انواع و سبک های نقاشی

انواع نقاشی بر اساس سوژه، سبک و تقسیم‌بندی می‌شوند. اشیا، منظره‌ها، چهره‌ها و اشکال انتزاعی، متداول‌ترین سوژه‌های نقاشی به شمار می‌روند.

از منظر سبک‌شناسی، نقاشی‌ها در گروه‌های متنوعی نظیر مدرنیسم (نوگرایی)، اکسپرسیونیسم (بیان‌گرایی)، کلاسیک (سنتی)، سورئال (فراواقع‌گرایی)، کوبیسم (حجم‌گرایی)، چینی، ابسترکت (انتزاعی)، امپرسیونیسم (دریافت‌گری) و بسیاری از سبک‌های دیگر قرار می‌گیرند.

یکی دیگر از معیارهای تقسیم‌بندی انواع نقاشی، مواد اولیه مورد استفاده است. نقاشی با رنگ روغن، نقاشی با آب رنگ، نقاشی با پاستل، نقاشی با رنگ اکریلیک، نقاشی با جوهر، مرسوم‌ترین انواع نقاشی به شمار می‌روند. استفاده از اسپری برای نقاشی بر روی دیوارها (گرافیتی) و نقاشی دیجیتال (طراحی کامپیوتری) نیز از شکل‌های جدیدتر نقاشی محسوب می‌شوند.

کاربرد نقاشی

نقاشی نیز مانند دیگر فرم‌های هنر، به انسان‌ها کمک می‌کند تا دنیای اطراف، فرهنگ‌های مختلف و احساسات دیگران را درک کرده و یا احساسات خود را بیان کنند. با ظهور تکنولوژی‌‌های مرتبط با عکس‌برداری، بسیاری تصور می‌کردند که دوران نقاشی به سر آمده است. «پل دلاروش» (Paul Delaroche)، از موفق‌ترین نقاشان آکادمیک فرانسوی در قرن 19 میلادی (قرن 13 شمسی)، زمانی که برای اولین بار در سال 1839 میلادی (سال 1218 شمسی)، چند نمونه از تصاویر عکس‌برداری شده را مشاهده کرد، جمله معروف زیر را به زبان آورد:

«از امروز به بعد، نقاشی مرده است.»

برخلاف تصور دلاروش، مرگ نقاشی هیچ‌گاه محقق نشد. نقاشان در دوره‌های مختلف و با ظهور تکنولوژی‌های جدید، از ابزارهای روز برای بهبود کیفیت آثار خود بهره گرفتند و با ابداع سبک‌های نوین، هنر خود را تکامل بخشیدند. علاوه بر جنبه‌های هنری، نقاشی به عنوان یک ابزار سرگرمی و آرامبخش روحی برای سنین مختلف محسوب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که نقاشی می‌تواند حافظه انسان‌ها را تقویت کند و احتمال ابتلا به آلزایمر را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

معروف ترین نقاشان ایران و جهان

از بزرگ‌ترین و شناخته شده‌ترین نقاشان جهان که تاثیر بسزایی بر روی شناخت هنر نقاشی داشته‌اند، می‌توان به پیکاسو، ونگوگ، داوینچی، میکل آنژ، مونه، رامبران، فرمیر، جوتو، سزان، دالی، جنتیلسکی، کِسات، لمپیکا، کالو، اوکیف و پولاک اشاره کرد.

دنیای نقاشی، هنرمندان بزرگ زیادی دارد. با این وجود، ترکیبی از مهارت‌های فنی فوق‌العاده، خلاقیت مثال‌زدنی و عزم راسخ برخی از نقاشان، نام آن‌ها را در تاریخ جاودانه کرده است. به علاوه، در هر جامعه‌ای، نقاشان بزرگی وجود دارند که به پیشگام بودن و ابداع سبک‌های متناسب با فرهنگ آن جامعه شناخته می‌شوند.

از هنرمندان برجسته ایرانی در دنیای نقاشی، می‌توان شخصیت‌های زیر را نام برد:

• کمال‌الدین بهزاد
• کمال الملک
• منیر شاهرودی فرمانفرمائیان
• فرخ بیگ
• مهرعلی
• رضا عباسی
• محمود فرشچیان
• سهراب سپهری
• مانی
• پرویز تناولی

مجسمه سازی: نمادگرایی در هنرهای هفتگانه جهانی

مجسمه سازی، به عنوان یکی دیگر از هنرهای هفتگانه جهانی، در گروه هنرهای تجسمی و هنرهای زیبا قرار می‌گیرد. محصول این هنر (مجسمه)، جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی و مذهبی یک جامعه را به نمایش می‌گذارد. به همین دلیل، مجسمه‌سازی، معمولا به عنوان یک هنر عمومی شناخته می‌شود. حجم و فضا، المان‌های اصلی در خلق این هنر هستند.

مجسمه‌های شخصیت‌های برجسته و یا شخصیت‌های خیالی (مانند مجسمه‌های خدایان یونان) را در نظر بگیرید. این آثار، به انسان‌های دوره‌های مختلف نشان می‌دهند که چه چیزی در گذشته وجود داشته؛ چه چیزی اکنون وجود دارد و چه چیزی می‌تواند در آینده وجود داشته باشد. ماهیت هنر مجسمه‌سازی، با مفهوم «وجود» و «نماد» گره خورده است.

تاریخچه مجسمه سازی

تاریخ مجسمه‌سازی، به بیش از چند ده هزار سال پیش باز می‌گردد. قدیمی‌ترین اثر کشف شده از مجسمه‌سازی، سنگ کوچکی به شکل یک انسان است. قدمت این مجسمه، بیش‌تر از 230 هزار سال تخمین زده می‌شود. مجسمه‌سازی، ارتباط بسیار نزدیکی با پیدایش تمدن‌های بشری دارد.

به عنوان مثال، ابوالهول بزرگ جیزه، مجسمه‌ای با بیش از 4500 سال قدمت است که به عنوان نماد تمدن مصر شناخته می‌شود. این مجسمه نیز مانند بسیاری از مجسمه‌های اولیه، جنبه‌های روحی و ماورالطبیعه فرهنگ دوران ساخت خود را نمایش می‌دهد.

بسیاری از کارشناسان، سرآغاز مجسمه‌سازی به سبک کلاسیک را مربوط به دوران یونان باستان (بین 2600 تا 2800 سال پیش) می‌دانند. در این دوران، مسیر مجسمه‌سازی از سوژه‌های روحی و ماورالطبیعه به سمت سوژه‌های واقعی‌تر تغییر جهت داد. این جهت‌گیری تا قرن 20 میلادی (قرن 12 شمسی) ادامه یافت. شهرهای به جا مانده از تاریخ باستان نظیر آتن، استانبول و روم، مهد مجموعه مجسمه‌های تحسین برانگیز محسوب می‌شوند.

در قرن 20 میلادی، مجسمه‌سازان از قالب سنتی طبیعت‌گرایی و نمایش بدن انسان فاصله گرفتند و به نمایش جنبه‌های مدرنیسم روی آورند. در سال 1917 میلادی (1296 شمسی)، مجسمه «فواره» (Fountain) اثر مارسل دوشان، درک عموم از هنر و مجسمه‌سازی را تغییر داد. امروزه، ساخت بسیاری از مجسمه‌ها، با استفاده از مواد جدید، سبک‌های خلاقانه و سوژه‌های انتزاعی (مانند مجسمه فواره) صورت می‌گیرد.

انواع و سبک های مجسمه سازی

بر اساس یک دسته‌بندی کلی و مرسوم، مجسمه‌ها در دو گروه تندیس و نقش برجسته قرار می‌گیرند:

• تندیس: مجسمه‌های ایستاده، آزاد، قابل جابجایی و بدون نیاز به نگهداری
• نقش برجسته: مجسمه‌های اجرا شده بر روی دیوار (المان‌های سه‌بعدی خارج شده از یک سطح صاف)

امروزه، مجسمه نوری (هولوگرام)، مجسمه متحرک (جنبا)، چیدمان، مجسمه متعادل، مجسمه ریخته گری و بسیاری از آثار سه بعدی دیگر را می‌توان به عنوان انواع مجسمه در نظر گرفت.

مجسمه سازی، با توجه به مواد مورد استفاده، به چهار نوع کلی سنگ تراشی، ریخته گری برنز، خراطی (تراش چوب) و سفالگری تقسیم می‌شود. انواع مجسمه‌سازی از نظر سبک‌شناسی نیز عبارت هستند از:

• هلنیستی (یونان باستان)
• رومی
• تندیس اسب سوار
• تکلف‌گرایی
• باروک
• نوکلاسیسیسم

کاربردها و مثال های مجسمه سازی

در اغلب جوامع، مجسمه‌ها به عنوان ابزاری برای نمایش فرهنگ، قدرت، گرامی‌داشت و یادبود مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته باید در نظر داشت که مجسمه‌ها، راوی تاریخ نیستند؛ چراکه تقریبا هیچ‌گاه، هدف از خلق این آثار، روایت تاریخ نبوده است. مجسمه‌سازان مشهور نظیر میکل آنژ، علاقه زیادی به کنده‌کاری سنگ مرمر و ریخته گری برنز داشتند. از مجسمه‌های معروف برنزی می‌توان به مجسمه آزادی و مانکن پیس اشاره کرد.

مجسمه‌سازی، از هنرهایی است که می‌تواند با معماری و سبک‌های مختلف آن ترکیب شود. بسیاری از مجسمه‌ها با در نظر گرفتن معماری زمان خود ساخته می‌شوند. ساختمان‌های کوچک و بزرگ زیادی را می‌توان یافت که با بهره‌گیری از این هنر، معماری شهر را زیبا کرده‌اند.

معروف ترین مجسمه سازان ایران و جهان

بسیاری از افراد، مجسمه‌سازی را با میکل آنژ می‌شناسند. البته این موضوع تعجبی هم ندارد؛ چراکه این نابغه ایتالیایی، علاوه بر تخصص در حوزه‌های نقاشی، معماری، شعر و مهندسی، تبحر فوق‌العاده‌ای در خلق مجسمه‌های منحصر به فرد با جزئیات بسیار دقیق داشت.

از دیگر مجسمه‌سازان معروف جهان و آثار برجسته آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آگوست رودن: اندیشه گر
• جان لورنتسو برنینی: آپولو و دافنه
• دوناتلو: سوار بر اسب
• آلبرتو جاکومتی: مردی که راه می‌رود
• هنری مور: خانواده
• پابلو پیکاسو: پیکاسوی شیکاگو (بدون عنوان)
• الکساندر کالدر: سیرک کالدر
• کنستانتین برانکوزی: پرنده در فضا

ایران نیز در زمینه هنر مجسمه‌سازی، هنرمندان متعددی دارد. برخی از مجسمه‌سازان برجسته ایرانی عبارت هستند از:

• هوشنگ سیحون
• ابوالحسن صدیقی
• علی اکبر صنعتی
• ژازه تباتبایی
• بهروز حشمت
• طاها بهبهانی
• توکل اسماعیلی
• غلامرضا رحیم زاده ارژنگ
• لیلیت تریان
• پرویز تناولی
• بهمن محصص
• سیمین اکرامی

ادبیات: قدرت قلم در هنرهای هفتگانه جهانی

ادبیات، هنر قصه‌گویی است. این هنر، از مفهوم برقراری ارتباط توسط زبان و کلمات سرچشمه می‌گیرد. آثار ادبی، نوشته و خوانده می‌شوند. نویسنده این آثار، با کنار هم قرار دادن کلمات، احساسات خواننده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

ادبیات گستره بسیار وسیعی دارد. با این وجود، ارزش‌های ادبیات در ایجاد فرم‌های زیبا (ساختار آهنگین کلمات) و محتوای تاثیرگذار نهفته است. «باریس پاسترناک» (Boris Pasternak)، شاعر و نویسنده روس، ادبیات را اینگونه تعریف می‌کند:

«ادبیات، هنر کشف حقایق فوق‌العاده در مورد مردم عادی و به کارگیری کلمات عادی برای نقل چیزهای فوق‌العاده است.»

شروع تاریخچه ادبیات

سرآغاز هنر ادبیات، به سال‌های پس از اختراع خط بازمی‌گردد. سومری‌ها، بیش از 5500 سال پیش، خط میخی را اختراع کردند. محتوای اغلب نوشته‌های آن دوران، مستندات اقتصادی و مدیریتی بود. به مرور زمان، سرود، شعر و افسانه‌ها نیز به متون آن دوران اضافه شدند. «سرود معبد کش» و «تعالیم شوروپاک»، دو مورد از قدیمی‌ترین آثار ادبی به جامانده از تمدن سومری‌ها هستند.

«یک قلب پر از عشق، باعث حفظ خانواده و یک قلب پر از نفرت، باعث نابودی خانواده می‌شود.» -تعالیم شورپاک

«حماسه گیلگمش» را می‌توان به عنوان قدیمی‌ترین داستان تخیلی در نظر گرفت. این اثر، یک شعر حماسی است که به توصیف ماجراجویی‌های یکی از شاه‌های سومری به نام «گیلگمش» می‌پردازد. این اثر، شروعی بر خلق مجموعه‌های دنباله‌دار شعر و داستان بود. «کتاب مردگان»، یکی دیگر از آثار ادبی قدیمی است که در تمدن مصر باستان و بر روی پاپیروس نوشته شد.

آثار حماسی یونان باستان در حدود 2800 سال پیش، نقش بسیار زیادی در شناخت ادبیات به جهانیان داشتند. حماسه ایلیاد و ادیسه هومر، از آثار برجسته آن دوران به شمار می‌رود. در آن دوران، خلق آثار ادبی، کار دشواری بود و هزینه بسیار بالایی داشت. به همین دلیل، محتویات این آثار معمولا به صورت شفاهی بین افراد منتقل می‌شد. ادبیات لاتین با تقلید از یونان و ادبیات هند با تمرکز بر روی فلسفه و الهیات از دیگر آثار قابل اشاره در دوران باستان هستند.

در قرون وسطی (حدود 1600 سال پیش)، ادبیات بیش از پیش گسترش یافت. عقیده‌های دینی مانند یهودیت، مسیحیت و اسلام، جای خود را در این هنر باز کردند. در این دوران، ادبیات عربی، ایرانی، عثمانی، هندی، چینی و ژاپنی، هر یک به نحوی بر روی گسترش این هنر و معرفی سبک‌های جدید اثر گذاشتند.

عصر رنسانس، تغییر قابل توجهی را در رویکرد آثار ادبی نداشت. با این وجود، پیشرفت تجهیزات نوشتاری مانند ماشین تایپ، باعث کاهش هزینه خلق آثار ادبی و افزایش دسترسی آن برای عموم شد. اوایل شروع دوران مدرن ادبیات، با تمرکز نویسنده‌ها بر روی رمان و نمایش‌نامه همراه بود. در این دوران، دغدغه‌های اجتماعی نیز راه خود را به درون آثار ادبی پیدا کردند. قرن 18 میلادی (قرن 11 و 12 شمسی)، به عنوان عصر سرگرمی شناخته می‌شود. در نیمه دوم این قرن، نوشته‌های رمانتیسم گوته، نظر جهانیان را به خود جلب کرد.

در قرن 19 میلادی (قرن 12 و 13 شمسی)، واقع‌گرایی و ملی‌گرایی در مقابل رمانتیسم قرار گرفتند. اواخر این قرن، به عنوان دروه زیبا و فرجام قرن برای فرهنگ اروپا شناخته می‌شود. ادبیات در قرن 20 میلادی (قرن 13 و 14 شمسی)، به دو دوره مدرن (پیش از جنگ جهانی دوم) و پست مدرن (پس از جنگ جهانی دوم) تقسیم شد. این دوران با توسعه ژانرهای مستقل فانتزی و علمی-تخیلی همراه بود.

انواع آثار ادبی

از شناخته شده‌ترین انواع آثار ادبی می‌توان به شعر، مقاله، نمایش‌نامه، زندگی‌نامه (بیوگرافی)، داستان خیالی، داستان واقعی، طنز و غیره اشاره کرد. آثار ادبی دارای گستردگی بسیار زیاد و دسته‌بندی‌های متنوع هستند.

به عنوان مثال، مطابق با دسته‌بندی کلاسیک آثار ادبی در یونان باستان، این آثار هنری به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند:

• شعر
  • غنایی
  • حماسی
  • نمایشی
• نمایش‌نامه
  • تراژدی
  • کمدی
• نثر
  • روایی
  • استدلالی
  • نمایشی
  • آموزشی
  • کندوکاوی
  • فرامتن

کاربردهای ادبیات

امروزه، ادبیات به عنوان ابزاری برای ثبت تاریخ، نگهداری از اطلاعات، انتقال دانش و سرگرمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آثار ادبی می‌توانند در حوزه‌های اجتماعی، علمی، روانشناسی، روحی و بسیاری از حوزه‌های دیگر نقش موثری داشته باشند. بسیاری از آثار ادبی معاصر، از نوع انتقادی هستند. نویسندگان این آثار، با به کارگیری قدرت کلمات، آگاهی خوانندگان را نسبت به مسائل مختلف افزایش می‌دهند.

ادبیات به عنوان یکی از هنرهای هفتگانه جهانی در نظر گرفته می‌شود. با این وجود، آثار ادبی ارتباط بسیار نزدیکی با فرم‌های دیگر هنر نظیر تئاتر، شعر، سینما و موسیقی دارند.

آثار و شخصیت های برجسته ادبیات ایران و جهان

برخی از معروف‌ترین و تاثیرگذارترین آثار ادبی جهان و نویسندگان آن‌ها عبارت هستند از:

• «در جستجوی زمان از دست رفته» اثر مارسل پروست
• «اولیس» اثر جیمز جویس
• «دن کیشوت» اثر میگل د سروانتس
• «صد سال تنهایی» اثر گابریل گارسیا مارکز
• «گتسبی بزرگ» اثر اف. اسکات فیتزجرالد
• «موبی دیک» اثر هرمان ملویل
• «جنگ و صلح» اثر ویلیام شکسپیر
• «ادیسه» اثر هومر
• «مادام بوواری» اثر گوستاو فلوبر
• «کمدی الهی» اثر دانته آلیگیری
• «برادران کارامازوف» اثر فئودور داستایوسکی
• «جنایات و مکافات» اثر فئودور داستایوسکی
• «بلندی‌های بادگیر» اثر امیلی برونته
• «ناتور دشت» اثر دیوید سالینجر
• «غرور و تعصب» اثر جین آستن

البته کتاب‌های برجسته جهان به موارد بالا محدودیت نمی‌شوند و با یک جستجوی ساده می‌توان به دنیایی از آثار ادبی فوق‌العاده دست یافت.

آثار ادبی ایران، از اعتبار بالایی نزد هنرمندان کشورهای دیگر برخوردار هستند. از آثار برجسته ایرانی در زمینه ادبیات و نویسنده‌های آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بوستان و گلستان سعدی
• مثنوی معنوی و دیوان شمس مولانا
• دیوان حافظ
• شاهنامه فردوسی
• رباعیات خیام
• منطق الطیر عطار
• ویس و رامین فخرالدین گرگانی

نیما یوشیج، احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، محمد علی جمالزاده، علی اکبر دهخدا، محمدرضا شفیعی کدکنی، سیمین دانشور و قیصر امین پور نیز از نویسندگان معروف معاصر ایران هستند. در صورت علاقه به یادگیری بیشتر در زمینه ادبیات، مطالعه «مجموعه آموزش‌های رایگان ادبیات» مجله فرادرس را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

موسیقی: یکی از محبوب ترین هنرهای هفتگانه جهانی

موسیقی، یکی از هنرهای هفتگانه جهانی در گروه هنرهای نمایشی است. این هنر، با استفاده از المان‌هایی نظیر ملودی، هارمونی، ضرب و طنین، باعث تنظیم صداها و ارتعاشات شنیداری زیبا می‌شود.

موسیقی، از هنرهای نمایشی فراگیر در تمام فرهنگ‌ها به شمار می‌رود. این هنر، حتی در آداب و رسوم مذهبی نیز جای دارد. تنوع بسیار زیاد سبک‌های موسیقی، این هنر را به محبوب‌ترین و رایج‌ترین هنر در میان اقشار مختلف تبدیل کرده است.

تاریخچه موسیقی

تاریخ پیدایش موسیقی، از ابهام بیشتری نسبت به تاریخ پیدایش دیگر هنرهای هفتگانه جهانی برخوردار است. به عقیده برخی از کارشناسان، پیدایش موسیقی به پیش از توانایی تکلم انسان باز می‌گردد. کشف فلوت‌های بسیار قدیمی و ساخته شده توسط استخوان حیوانات، یکی از دلایل اثبات این مدعا است. این کشف، نشان می‌دهد که صدا، اولین ابزار طبیعی برای بیان احساسات و برقراری ارتباط بین انسان‌ها بوده است.

گذشت زمان و توسعه خط، امکان نوشتن موسیقی به شکل امروزی را فراهم کرد. اولین قطعه موسیقی، یک نوشته به خط میخی و مربوط به بیش از 3400 سال پیش می‌شود. این قطعه در کشور سوریه پیداه کشف شده است. محققان، یونان باستان، آسیا (مخصوصا هند)، امپراتوری پارس و مصر را به عنوان کشورهای توسعه موسیقی در جهان معرفی می‌کنند.

از دوران باستان تا به امروز، به صورت زیر خلاصه می‌شود:

• قرون وسطی: توسعه ترکیب صداها و یک سیستم جدید برای نت نویسی (مبنای سیستم امروزی) در این دوران صورت گرفت. محور موسیقی در قرون وسطی، بیشتر حول روایت داستان‌های عاشقانه و جنگ‌آوری‌ها می‌چرخید.
• رنسانس: در این دوره، بنای موسیقی باروک نهاده شد. توسعه کنترپوان (جهت‌گری نت‌ها) و استفاده از تکنیک کروماتیسم در رنسانس، الهام‌بخش موزیسین‌های بزرگی نظیر باخ و ویوالدی و تولد موسیقی کلاسیک بود.
• اپرا و موسیقی رمانتیک: از قرن 18 تا 20 میلادی (قرن 11 تا 13 شمسی)، موزیسین‌های زیادی از موتزارت و بتهوون تا هایدن و شوبرت، به ابداع فرم‌ها، ایده‌ها و ابزارآلات جدید موسیقی پرداختند. تلفیق موسیقی و تئاتر در قالب اپرا به این دوره مربوط می‌شود.
• جاز و بلوز: پس از دوره توسعه موسیقی کلاسیک، ژانر جدیدی با عنوان جاز و بلوز توسعه یافت. این ژانر که ترکیبی از موسیقی سنتی آفریقایی و موسیقی مذهبی بود، مبنای بسیاری از سبک‌های دید امروزی در نظر گرفته می‌شود.
• راک و پاپ: در دهه 1950 میلادی (1920 شمسی)، موسیقی راک اند رول، مستقیما از ژانر بلوز ایجاد شد و بسیاری از فرهنگ‌ها و جوامع را تحت تاثیر قرار داد. ژانر پاپ، یکی از زیرمجموعه‌های راک محسوب می‌شود.
• موسیقی الکترونیک: پیشرفت و توسعه تکنولوژی‌های جدید، مسیرهای متفاوتی را پیش روی موسیقی‌دانان قرار داد. امروزه، دیگر نیازی به استفاده از ساز برای ساخت موسیقی نیست. بسیاری از فعالیت‌های مرتبط با تنظیم و ساخت موسیقی توسط ابزارهای الکترونیکی و کامپیوترها انجام می‌شود.

سبک ها و ژانرهای موسیقی

سبک‌ها و ژانرهای متعددی در گذر زمان به دنیای موسیقی معرفی شده‌اند. همین تعدد ژانر باعث شده است که طرفداران موسیقی، بدون توجه به قدمت ژانرها، به سمت آثاری بروند که با سلیقه آن‌ها مطابقت بیشتری دارد.

از محبوب‌ترین ژانرهای موسیقی در دنیا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پاپ
• هیپ هاپ و رپ
• راک
• الکترونیک
• لاتین
• ایندی
• کلاسیک و سنتی
• کی پاپ
• کانتری
• متال

در رابطه با مبانی آهنگسازی و تنظیم قطعه‌های موسیقی، فرادرس، مجموعه‌ای از چندین فیلم آموزشی جامع و کاربردی را تهیه کرده است می‌تواند در یادگیری این هنر به شما کمک کند. لینک مشاهده فیلم‌های این مجموعه در ادامه آورده شده است:

• مجموعه فیلم‌های آموزش آهنگسازی، میکس و مسترینگ

کاربردهای موسیقی

موسیقی، به عنوان پرطرفدارترین شکل هنر در میان اقشار مختلف جامعه شناخته می‌شود. برخی از کاربردهای این هنر عامه پسند عبارت هستند از:

• فرهنگ‌سازی
• انتقال دانش و اطلاعات
• توصیف واقعیت
• ابراز احساسات
• سرگرمی
• تبادل تجربه و دانش
• ایجاد انگیزه، الهام‌بخشی و دعوت به عمل
• تجارت و توسعه اقتصادی
• تاثیرگذاری و هدایت
• تعامل با جوامع

هنرمندان برجسته موسیقی ایران و جهان

هنرمندان برجسته جهان در دنیای موسیقی معمولا بر اساس ژانر موسیقی و تاثیرشان بر پیشرفت این هنر شناخته می‌شوند. به عنوان مثال، بتهوون، موتسارت، هایدن و باخ، بزرگ‌ترین موسیقی‌دانان کلاسیک به شمار می‌روند.

از اسامی بزرگ موسیقی معاصر نیز می‌توان به الویس پریسلی، باب دیلن، مایکل جکسون، بیتلز، لد زپلین، کویین، رولین استونز، چاک بری، جیمی هندریکس و باب مارلی اشاره کرد.

برخی از شناخته‌شده و برزرگ‌ترین موسیقی‌دانان ایرانی عبارت هستند:

• محمدرضا شجریان
• کیهان کلهر
• شهرام ناظری
• جلال ذوالفنون
• حسین علیزاده
• انوشیروان روحانی
• محمدرضا لطفی
• جلیل شهناز
• ابولحسن صبا
• غلامحسین بنان
• همایون شجریان
• شهرداد روحانی

تئاتر: نمایش زنده ترکیبی از هنرهای هفتگانه جهانی

تئاتر، یکی از انواع هنرهای هفتگانه جهانی و تلفیقی از هنرهای تجسمی و هنرهای نمایشی است. تقریبا تمام تئاترها، به صورت زنده اجرا می‌شوند.

نحوه اجرا در این هنر به گونه‌ای است که تماشاگران را به طور احساسی با داستان نمایش درگیر می‌کند. المان‌های هنری و هنرمندان متعددی دست به دست هم می‌دهند تا یک اثر نمایشی خلق شود.

تئاتر، تلفیقی از سرگرمی و هنر است. این هنر، به همراه رقص، اپرا و سیرک، از محبوب‌ترین شکل‌های هنرهای نمایشی در نظر گرفته می‌شود. تئاتر، از بسیاری از جنبه‌ها به سینما شباهت دارد؛ با این تفاوت که اجرای آن به صورت زنده صورت می‌گیرد.

تاریخچه تئاتر

سرآغاز تئاتر، به قرن 6 پیش از میلاد (بیش از 2500 سال پیش) باز می‌گردد. در این دوران، مردم یونان باستان، اولین نمایش‌های رسمی در تاریخ بشر را اجرا کردند. البته برخی از کارشناسان معتقد هستند که سرآغاز تئاتر، 10 هزار و 500 سال پیش است. در واقع، این کارشناسان، منشا تئاتر را مراسم‌های مذهبی و رقص‌های قبیله‌‌ای می‌دانند.

مانند اغلب شکل‌های قدیمی هنر، ابتدای تئاتر نیز به تعریف مردم از این هنر نمایشی بستگی دارد. به هر حال، نقش یونان باستان در شکل‌های بعدی یا حتی امروزی تئاتر، موضوعی غیر قابل انکار است.

در اواخر قرن 16 میلادی (اوایل قرن 10 شمسی)، بخش عمده هنر تئاتر با مفهوم امروزی شکل گرفت. در این دوران و در کشور انگلستان، نمایشنامه‌های بی‌نظیر ویلیام شکسپیر، تغییرات انقلابی در زمینه ساختار اجرای نمایش‌ها و ابداع سبک‌های نمایش/پوشش، باعث تولد دوره جدیدی از هنر تئاتر شدند. امروزه، مردم اقصی نقاط دنیا، از تماشای این هنر پویا لذت می‌برند.

سبک ها و ژانرهای تئاتر

ژانر، نوع داستان و سبک، نحوه اجرای داستان است. تئاتر، یکی از هنرهای گسترده از نظر ژانر و سبک محسوب می‌شود. از محبوب‌ترین ژانرها و سبک‌های تئاتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تئاتر در آموزش: نمایشی با اهداف آموزشی و رساندن یک پیام مشخص به بینندگان
• تئاتر فیزیکال: نمایشی با تمرکز بر روی روایت داستان توسط زبان زبان بدن و با کمترین دیالوگ ممکن یا بدون دیالوگ (مانند پانتومیم)
• تئاتر حماسی: سبکی متمرکز بر روی نمایش ایده‌های سیاسی و درگیری کردن مخاطب
• کمدی: نمایشی شاد با هدف خنداندن مخاطب
•  تراژدی: نمایشی غم‌انگیز به همراه رنج، فاجعه و یا مرگ
• ملودرام: نمایشی مبتنی بر بیان احساسات و صحنه‌های اغلب کلیشه‌ای
• کمدیا دلآرته: نمایشی خارج از چارچوب نمایش‌نامه و با تمرکز بر روی بداهه‌گویی
• موزیکال: نمایشی با تلفیق موسیقی، گفتگوی آهنگین، گفتگوی محاوره‌ای، رقص و اجرا

هر یک از ژانرها و سبک‌های بالا دارای چندین زیرمجموعه هستند. همین گستردگی و تنوع، باعث طرفداران زیاد هنر تئاتر شده است. هنری که با روایت داستان زندگی شخصیت‌های خیالی یا واقعی، باعث همذات‌پنداری، هیجان، تفکر، غم، شادی و لذت مخاطبان می‌شود.

تئاتر یا هنر نمایش، ارتباط بسیار نزدیکی با هنر ادبیات نمایشی یا نمایش‌نامه‌نویسی دارد. در رابطه با اصول مقدماتی و پیشرفته نمایش‌نامه‌نویسی، فرادرس، سه فیلم آموزشی کاربردی را تهیه کرده است که می‌تواند در یادگیری این هنر به شما کمک کنند. لینک مشاهده این فیلم‌ها در ادامه آورده شده است:

• فیلم آموزش نمایشنامه نویسی - مقدماتی
• فیلم آموزش نمایشنامه نویسی - تکمیلی - بخش اول
• فیلم آموزش نمایشنامه نویسی - تکمیلی - بخش دوم

کاربرد تئاتر

برای عموم افراد، تماشای تئاتر، یک سرگرمی هنری است. جدای از دیدگاه اقشار مختلف، این هنر نمایشی می‌تواند نقش قابل توجهی را در آموزش و آگاهی مردم ایفا کند. از اهداف و کاربردهای تئاتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آشنایی با دیدگاه‌های متفاوت
• هم‌زادپنداری
• بیان مسائل اجتماعی و ترویج گفتمان سازنده راجع به آن‌ها
• ترویج آموزش و ادبیات

پیشگامان تئاتر جهان

در دنیای تئاتر، نمایش‌نامه‌ها حرف اول را می‌زنند. با مطالعه تاریخ تئاتر می‌توان دریافت که اولین و مهم‌ترین عامل تمایز یک جامعه در توسعه این هنر نمایشی، وجود نمایش‌نامه نویسان برجسته بوده است. البته نقش کارگردانی، بازیگری، امکانات و محبوبیت تئاتر نزد جامعه را نیز نباید نادیده گرفت.

به طور کلی، کشورها و شخصیت‌های برجسته در دنیای تئاتر عبارت هستند از:

• کشورهای پیشگام در تئاتر
  • انگلیس (لندن)
  • اسکاتلند (ادینبرو)
  • اتریش (وین)
  • یونان (آتن)
  • فرانسه (پاریس)
  • آمریکا (نیویورک)
  • آمریکا (شیکاگو)
  • کانادا (تورنتو)
  • آرژانتین (بوینس آیرس)
  • چین (پکن)
  • روسیه (مسکو)
• شخصیت‌های برجسته در تئاتر
  • ویلیام شکسپیر (انگلیس)
  • هنریک ایبسن (نروژ)
  • آنتوان چخوف (روسیه)
  • آرتور میلر (آمریکا)
  • اسکار وایلد (ایرلند)
  • لی استراسبرگ (آمریکا)
  • لارنس الیویه (انگلیس)
  • جولی اندروز (انگلیس)
  • الیا کازان (ترکیه)
  • کنستانتین استانیسلاوسکی (روسیه)
  • جورج ابوت (آمریکا)
  • جاشوا لوگن (آمریکا)

در مجموع، تئاتر، هنری است که جنبه‌های مختلف تمام هنرهای هفتگانه جهانی را در بر می‌گیرد. موسیقی، طراحی صحنه و ادبیات، از جمله المان‌های مورد استفاده برای تولید یک اثر نمایشی تئاتر هستند.

معماری: طراحی سازه در هنرهای هفتگانه جهانی

معماری، از جمله هنرهای هفتگانه جهانی است که هر روز با آن مواجه می‌شویم و بدون توجه کافی از کنار آن عبور می‌کنیم. معماری، هنر طراحی و ساخت است. مفهوم ساخت در این هنر، تفاوت‌های متعددی با مفهوم ساخت در حوزه‌های دیگر مهندسی نظیر عمران دارد.

عمده فعالیت‌های معماری، بر روی ظاهر سازه متمرکز می‌شود. محاسبات سازه و تایید عملی بودن اجرای طرح‌های معماری، وظیفه مهندس عمران است. به همین دلیل، در برخی از مواقع، اهداف معمار و مهندس در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند.

«رویای یک معمار، کابوس یک مهندس است.» ویلا اوکاریس

تاریخچه معماری

معماری، هنر سازه‌ها است. از این‌رو، برای تعیین سرآغاز این هنر، باید به نقطه‌ای از زمان بازگشت که انسان‌ها شروع به ساخت یا یافتن سرپناه کردند. به عنوان مثال، تلاش‌های انسان عصر حجر برای تغییر ظاهر غار محل زندگی خود، نمود اولیه معماری با مفهوم ابتدایی خود، یعنی ساخت سازه‌ای با ظاهری زیبا است. از این‌رو، معماری را می‌توان به عنوان بازتابی از زیبایی‌شناسی انسان‌های هر دوران، جامعه فرهنگ دانست.

«ما به ساختمان‌ها شکل می‌دهیم و بعدها، ساختمان‌ها به ما شکل می‌دهند.» -وینستون چرچیل

زیگورات‌ها (نیایشگاه‌های بزرگ) و اهرام، به عنوان اولین سازه‌های دارای معماری برجسته در تمدن بین‌النهرین شناخته می‌شوند. پس از بین النهرین، تمدن‌های یونان و روم باستان، معماری سازه‌ها را به اندازه قابل توجهی تحت تاثیر قرار دادند. رومی‌ها با اختراع بتن، سهم بسزایی را در پیشرفت‌های معماری، حتی تا دوران حاضر داشتند.

امپراتوری بیزانس و قرون وسطی نیز از دوره‌های مهم در معماری به شمار می‌روند. با این وجود، رنسانس در قرن 15 میلادی (قرن 8 شمسی)، به عنوان نقطه عطف و تغییر مسیر هنر معماری از تاریخ قبل خود در نظر گرفته می‌شود. معماری باروک، نئوکلاسیک و مدرن، دیگر سبک‌های معماری معرفی شده در تاریخ هستند. معماری مدرن، مفهوم معماری را به طور کامل تغییر داد. معماری مدرن، بر خلاف معماری‌های کلاسیک، بر روی طراحی سازه بر اساس عملکرد و اجرای آرایه‌های ساده تمرکز می‌کند.

سبک های معماری

از شناخته شده‌ترین و متداول‌ترین سبک‌های معماری در جهان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معماری کلاسیک یونانی و رومی: سازه‌هایی به شکل معبد با چندین ستون کشیده در اطراف ساختمان
• معماری گوتیک: سازه‌هایی به شکل کلیساهای اروپا و به همراه سه مولفه اصلی شامل قوس‌های تیز، ستون‌های دندانه‌ای شکل و پشت‌بندهای معلق (شمشیری)
• معماری باروک: سازه‌هایی با سبک احساسی و نمایشی با المان‌های گنبدی و منحنی شکل (محدب و مقعر)
• معماری نئوکلاسیک: سازه‌هایی مشابه ساختمان‌های یونانی/رومی اما با ستون‌های آزاد، فضای بزرگ، خطوط صاف، ظریف و بدون شلوغی

• معماری ویکتوریا: سازه‌های مشابه سازه‌های ساخته شده در دوره ملکه ویکتوریا (ملکه انگلستان) و دارای ترکیبی از معماری گوتیک، رمانسک و تودور (اغلب خانه‌های اسباب بازی با معماری ویکتوریا ساخته می‌شوند.)
• معماری مدرن: عبارتی برای اشاره به سازه‌های ساخته شده پس از جنگ جهانی دوم با سبک معماری ساده
• معماری صنعتی: سازه‌هایی با مصالح متداول (فولاد یا بتن)، طراحی ساده (چهار ضلعی) و ساخته شده توسط روش‌های تولید انبوه نظیر آپارتمان‌ها
• معماری پست مدرن: سازه‌های دارای المان‌ها و نماهای تزئینی بیشتر نسبت به معماری مدرن
• معماری نئو-فوتوریسم: سازه‌های ساخته شده بر اساس تکنولوژی‌های روز و طراحی‌های ظاهرا غیر ممکن (مانند فیلم‌های علمی-تخیلی)

کاربردها و مثال های معماری

معماری، به عنوان یک هدف عملی و قابل اجرا در ساخت سازه‌های مختلف در نظر گرفته می‌شود. با این وجود، در طول تاریخ، این هنر نمایانگر تمایل ابتدایی و همیشگی انسان برای ساخت سازه‌های دارای معنا و مفهوم بوده است. معماری نیز مانند مجسمه‌سازی، جلوه‌های هنر را برای عموم به نمایش در می‌آورد.

از دوران تمدن‌های باستانی تا به امروز، معماری، به عنوان ابزاری برای تبدیل سازه‌ها به نماد یک شهر یا فرهنگ مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اهرام ثلاثه در مصر، کولوسئوم در ایتالیا، تاج محل در هند، برج ایفل در فرانسه، خانه اپرای سیدنی در استرالیا، برج پیزا در ایتالیا، موزه لوور در فرانسه، برج الخلیفه در امارات، موزه گوگنهایم در آمریکا و بسیاری از سازه‌های دارای معماری منحصر به فرد، نماد کشور یا شهر سازنده آن‌ها هستند.

علاوه بناهای مهم کشورها، طراحی برخی از ساختمان‌های مسکونی نیز توسط معماران انجام می‌گیرد. به همین دلیل، امکان این وجود دارد که هر روز از کنار یک اثر هنری عبور کنید.

آثار برجسته معماری ایران

معماری، یکی دیگر از هنرهای هفتگانه جهانی است که در ایران، از اصالت و قدمت بالایی برخوردار است. اصفهان، شیراز و یزد، از شهرهای برجسته ایران در هنر معماری به شمار می‌روند.

از آثار برجسته معماری ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مسجد شاه در اصفهان (مسجد جورج یا مسجد جامع عباسی)
• عالی قاپو در اصفهان
• مسجد نصیر الملک در شیراز
• کاخ گلستان در تهران
• پرسپولیس در شیراز
• شهر خشتی یزد
• خانه عامری‌ها در کاشان
• نقش رستم در شیراز
• خانه قوام در شیراز
• دخمه یا برج خاموشان در یزد
• پل خواجو در اصفهان
• خانه طباطبایی‌ها در کاشان

سینما: جدیدترین مورد از هنرهای هفتگانه جهانی

سینما، جدیدترین شکل هنر از میان هنرهای هفتگانه جهانی است. در برخی از موارد، با اصطلاح «هنر هفتم» به این هنر اشاره می‌شود. با وجود سن پایین سینما، این هنر از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار است.

به آثار سینمایی، فیلم می‌گویند. فیلم‌ها، دنیای سه بعدی را بر روی یک صفحه یا پرده دو بعدی به نمایش در می‌آوردند.

سینما، حواس بینایی و شنوایی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع، آثار سینمایی، مانند آثار ادبی، به بیان داستان می‌پردازند. با این تفاوت که صدا و تصویر، المان‌های روایتگر داستان در سینما هستند. سینما، حوزه‌های هنری بسیار زیادی را در بر می‌گیرد. گریم، طراحی صحنه، طراحی لباس، نویسندگی، بازیگری، جلوه‌های ویژه، کارگردانی، فیلم‌برداری، صدابرداری و انیمیشن، از جمله مهارت‌های هنری مورد استفاده در تولید یک فیلم به شمار می‌روند.

از بین هنرمندان مشغول در دنیای سینما، کارگردانان به عنوان خالق اصلی این هنر در نظر گرفته می‌شوند. هنرمندان دیگر، در جهت واقعیت بخشیدن به ایده‌های کارگردان فعالیت می‌کنند. در مجموع، شاید بتوان سینما را بعد از موسیقی، به عنوان محبوب‌ترین و در دسترس‌ترین شکل هنر در نظر گرفت.

تاریخچه سینما

شروع تاریخ سینما، به اختراع اولین دستگاه نمایش تصاویر متحرک در سال 1891 میلادی (1270 شمسی) باز می‌گردد. در این سال، شرکت ادیسون، دستگاهی را با عنوان کینتوسکوپ به دنیا معرفی کرد. کینتوسکوپ، تصاویر را به صورت متحرک به نمایش در می‌آورد. در سال 1895 میلادی (1274 شمسی)، دستگاه سینماتوگراف، با الهام از کینتوسکوپ، توسط برادران لومیر معرفی شد. برداران لومیر با استفاده از سینماتوگراف، اولین فیلم تاریخ سینما را با عنوان «ورود لوکوموتیو بخار به ایستگاه لسیوته» ساختند.

در ابتدای تولد هنر هفتم، مدت زمان فیلم‌ها، به چند دقیقه می‌رسید. در سال 1902 میلادی (1281 شمسی)، اولین فیلم‌های رنگی ابداع شدند. البته به دلیل رنگ کردن دستی تمام فریم‌ها، این فیلم‌ها به عنوان سرآغاز فیلم‌های رنگی در نظر گرفته نمی‌شوند. در سال 1906 میلادی (1285 شمسی)، فردی به نام جورج آلبرت اسمیت، کینما کالر را اختراع کرد. این اختراع، شروعی بر دنیای رنگی سینما بود.

با گذشت زمان، تلاش‌ها برای بهبود کیفیت رنگ در سینما افزایش یافت. تا اینکه در سال 1950 میلادی (1329 شمسی)، رنگ در سینما به یک استاندارد ثابت تبدیل شد. علاوه بر این، فرکانس فیلم‌ها از 15 تا 20 فریم بر ثانیه، به 24 فریم بر ثانیه افزایش یافت. دهه 1930 میلادی (دهه 1310 شمسی) را می‌توان به عنوان اوج سینمای کلاسیک در نظر گرفت. در این دوران، صدا به دنیای فیلم‌ها راه پیدا کرد و این هنر به یک صنعت بزرگ برای سرگرمی مردم تبدیل شد. محبوبیت سینما به قدری بود که بیش از 30 میلیون نفر در هر هفته به سالن‌های نمایش فیلم می‌رفتند.

تصویر، رنگ و صدا، پایه‌های سینما در جامعه را محکم‌تر کردند. با رواج سینما، تماشای فیلم، به یک مفهوم ثابت در زندگی بسیاری از افراد تبدیل شد. با وجود اینکه امروزه، از سینما به عنوان یک صنعت یاد می‌شود، بسیاری از سینماگران، از جنبه‌های هنری سینما و تاثیر آن بر روی فرهنگ جامعه غافل نشده‌اند. در دنیای امروزی، دغدغه هنرمندان سینما، مفهومی فراتر از تصاویر متحرک، رنگ و صداست.

ژانرهای سینما

ژانر، مفهومی است که سینماگران از آن برای دسته‌بندی سبک داستانی و محتوای آثار خود استفاده می‌کنند. البته در طول تاریخ سینما، این مفهوم دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده است. به طوری که اغلب آثار سینمای امروزی، ترکیبی از ژانرهای مختلف را در برمی‌گیرند.

با این وجود، بر اساس تقسیم‌بندی‌های سنتی، ژانرهای اصلی سینما شامل موارد زیر هستند:

• اکشن
• کمدی
• درام
• فانتزی
• ترسناک
• معمایی
• رمانتیک
• هیجانی
• وسترن
• علمی تخیلی

با توسعه خط‌های داستانی جدید، برای هر یک از ژانرهای بالا، ژانرهای فرعی در نظر گرفته شد. به عنوان مثال، از زیرمجموعه‌های ژانر هیجانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هیجانی - جنایی
• هیجانی - فاجعه
• هیجانی - روانشناسی
• هیجانی - تخیلی (تکنو تریلر)

ژانر فرعی فیلم، محتوای فیلم و انتظارات بیننده را نمایش می‌دهد. به عنوان مثال، با جستجوی عنوان جدایی نادر از سیمین در اینترنت، مشاهده خواهید کرد که ژانر این فیلم، درام - معمایی معرفی شده است. در نتیجه، بیننده، انتظار دیدن اثری با تمرکز بر روی روایت داستان و مواجه شدن با سوالات رازآلود متعدد را دارد.

کاربردهای سینما

سینما، هنری است که دیگر هنرهای هفتگانه جهانی را با یکدیگر ادغام می‌کند. از این نظر می‌توان سینما را به عنوان تئاتر مدرن در نظر گرفت. به همین دلیل، کاربردهای تئاتر برای این هنر نیز قابل بیان هستند. اگر از فردی سوال کنید که چرا زمان خود را صرف تماشای فیلم می‌کند، احتمالا بسیاری از ما «سرگرمی» را به عنوان پاسخ این سوال به زبان می‌آرویم. شکی نیست که بخش عمده سینمای امروزی، به صنعتی برای سرگرمی افراد و کسب سود تبدیل شده است. با این وجود، چرا سینما به عنوان یک هنر در نظر گرفته می‌شود؟

سرگرمی، بخش جدایی‌ناپذیر سینما است و هیچ کس نمی‌تواند این حقیقت را نادیده بگیرد. با این حال، مولفه‌ای که سینما را به معنای واقعی به یک هنر تبدیل می‌کند، توانایی خالقان آن در انتقال احساسات، آگاهی بخشی، خلق ایده‌های جدید، انگیزه بخشی، نمایش زیبایی، ایجاد حس همدلی، آموزش تاریخ، تبادل فرهنگی، بیان واقعیات و بسیاری از اهداف مهم‌تر از سرگرمی است.

آثار و شخصیت‌های برجسته سینمای ایران و جهان

سینما، آثار و شخصیت‌های برجسته بسیار زیادی دارد. یکی از دلایل اصلی تعدد آثار و شخصیت‌های مهم این هنر، توجه مستقیم اغلب مردم جامعه است.

در ادامه، برخی از تاثیرگذارترین آثار سینمایی را معرفی می‌کنیم:

• رزم‌ناو پوتمکین (1905)
• کابیریا (1914)
• تولد یک ملت (1915)
• نوسفراتو (1922)
• متروپلیس (1927)
• دراکولا (1931)
• فرانکنشتاین (1931)
• کینگ کونگ (1933)
• سفید برفی و هفت کوتوله (1937)
• بر باد رفته (1939)
• جادوگر شهر از (1939)
• شهروند کین (1941)
• کازابلانکا (1942)
• جویندگان (1956)
• روانی (1960)
• دکتر استرنجلاو (1964)
• ادیسه فضایی: 2001 (1968)
• پدرخوانده (1972)
• آرواره (1975)
• جنگ‌های بین ستاره‌ای (1977)

عناوین بالا، بر اساس بدیع بودن و تاثیر آن‌ها بر روی فیلم‌های دروه‌های بعدی انتخاب شده‌اند. از شخصیت‌های تاثیرگذار بر هنر سینما نیز می‌توان به چارلی چاپلین، آلفرد هیچکاک، استیون اسپیلبرگ، وودی آلن، اینگمار برگمن، تیم برتون، فرانسیس فورد کاپولا، کلینت ایستوود، مارتین اسکورسیزی، برادران کوهن، جان فورد، جورج لوکاس، استنلی کوبریک، الیا کازان، اورسن ولز، اسپایک لی، آکیرا کوروساوا، سرجیو لئونه، دیوید لین، جان هیوستون، فرانک کاپرا و بسیاری از سینماگران قدیمی و معاصر اشاره کرد.

از فیلم‌های شناخته شده ایران در سطح جهانی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• طبیعت بی‌جان (۱۳۵۴)
• دونده (1363)
• کلوزآپ (1368)
• بادکنک سفید (1374)
• بچه های آسمان (1375)
• طعم گیلاس (1376)
• باران (1379)
• درباره الی (1387)
• جدایی نادر از سیمین (1389)
• لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند (1383)
• فروشنده (1395)

عباس کیارستمی، اصغر فرهادی، مجید مجیدی، مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی، امیر نادری و بهمن قبادی، از جمله فیلمسازان ایرانی هستند که آثار آن‌ها مورد توجه جشنواره‌های معتبر بین‌المللی قرار گرفته است.