هماتوم ساب دورال چیست؟ | علائم، تشخیص و درمان

«هماتوم ساب دورال» (Subdural Sematoma) یا به اختصار (SDH)، نوعی خونریزی است که در آن خون به علت آسیب‌دیدگی مغز، بین لایه داخلی ماده دورا و مننژ در اطراف مغز تجمع می‌یابد. هماتوم ساب دورال ممکن است باعث افزایش فشار داخل جمجمه و در نهایت منجر به فشرده سازی و آسیب به بافت ظریف مغز شود. هماتوم حاد ساب دورال اغلب کشنده است اما در صورت مدیریت صحیح، هماتوم مزمن ساب دورال پیش آگهی بهتری دارد. در این مطلب تعریف دقیق هماتوم، تفاوت بین هماتوم ساب دورال و اپیدورال، انواع، علائم، عوارض و درمان این بیماری توضیح داده شده‌اند.

هماتوم ساب دورال چیست؟

تجمع خون خارج از مغز بین لایه‌های بافتی است که مغز را می‌پوشاند معمولاً در اثر صدمه به سر به وجود می‌آید و هماتوم ساب دورال نام دارد. خونریزی و فشار ناشی از هماتوم ساب دورال به مغز، می‌تواند کشنده باشد. برخی مواقع این مشکل خودبه خود بهبود می‌یابد اما در موارد شدید نیاز به تخلیه با جراحی دارد. در هماتوم ساب دورال، خون بین لایه‌های بافتی که مغز را احاطه کرده‌اند جمع می‌شود.

فیلم آموزش آناتومی عمومی بدن انسان در فرادرس

کلیک کنید

بیرونی‌ترین لایه را دورا می‌گویند. در هماتوم ساب دورال، خونریزی بین دورا و لایه بعدی، مخروطی رخ می‌دهد. خونریزی زیر جمجمه و خارج از مغز و نه در خود مغز است با این وجود، به خاطر ایجاد یک استخر خون، فشار بیشتری به مغز وارد می‌شود که باعث بروز علائم بیشتری خواهد شد. اگر فشار داخل جمجمه به سطح بسیار بالایی برسد، هماتوم ساب دورال می‌تواند منجر به بیهوشی و مرگ شود.

تفاوت هماتوم ساب دورال و هماتوم اپیدورال چیست؟

پوشش مغز (مننژ) سه لایه اصلی دارد. قسمت بیرونی آن یک پوشش سخت و الیافی است که «ماده دورا» (Dura Mater) نامیده می‌شود. لایه میانی ماده عنکبوتیه و نزدیکترین لایه به بافت مغز «ماده پیا» (Pia Mater) هستند. وقتی خون در فضای بین ماده دورا و ناحیه حلزون جمع شود، هماتوم ساب دورال رخ می‌دهد. ضربه به سر، پارگی وریدهای داخل دورا که قشر مغز و سینوس‌های وریدی را به هم متصل می‌کند، رایج‌ترین علت هماتوم ساب دورال است.

فیلم آموزش هیستولوژی و پاتولوژی پایه – آناتومی بدن در فرادرس

کلیک کنید

هماتوم اپیدورال به طور معمول به دلیل پارگی در شریان‌ها ایجاد می‌شود و در نتیجه باعث جمع شدن خون بین دورا و جمجمه خواهد شد. سومین نوع خونریزی مغزی که به خونریزی زیر عنکبوتیه معروف است، باعث خونریزی در فضای زیر عنکبوتیه می‌شود. هماتوم اپیدورال و هماتوم ساب دورال در اثر پارگی رگ‌های خونی مختلفی ایجاد می‌شود. هماتوم اپیدورال معمولاً به دلیل خونریزی از شریان مننژ میانی به وجود می‌آید، در حالی که هماتوم ساب دورال به طور معمول، به دلیل خونریزی از وریدهایی است که خون را از سطح مغز تخلیه می‌کند. علائم هماتوم ساب دورال آهسته‌تر از علائم هماتوم اپیدورال بروز می‌کنند، زیرا رگ‌های تحت فشار پایین خون دیرتر از عروق، دچار خونریزی می‌شوند.

هماتوم ساب دورال چه علائمی دارد؟

علائم و نشانه‌های هماتوم حاد ممکن است تا دو هفته به تأخیر بیفتد. علائم هماتوم مزمن ساب دورال به طور معمول چهار تا هفت هفته بعد قابل مشاهده هستند. اگر خونریزی به حدی باشد که بتواند مغز را تحت فشار قرار دهد، علائم افزایش فشار داخل جمجمه یا آسیب مغزی وجود دارد. علائم هماتوم ساب دورال به میزان خونریزی بستگی دارد:

• در صدمات سر همراه با خونریزی ناگهانی و شدید که باعث هماتوم ساب دورال می‌شود، ممکن است باعث مرگ یا به کما رفتن فرد شود.
• ممکن است فرد روزها پس از آسیب دیدگی طبیعی به نظر برسد اما به آرامی دچار گیجی می‌شود و پس از چند روز از بین می‌رود. این نتیجه سرعت کمتری از خونریزی است و باعث بزرگ شدن هماتوم ساب دورال به آرامی می‌شود.
• در هماتوم‌های ساب دورال با پیشرفت بسیار کند، ممکن است بیش از 2 هفته پس از شروع خونریزی علائم قابل توجهی مشاهده نشود.

علائم علاوه بر اندازه هماتوم ساب دورال، به سن و سایر شرایط پزشکی و نحوه واکنش بدن نیز بستگی دارد. هماتوم ساب دورال با رشد آهسته بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود و علائمی مثل تغییرات ظریف شخصیتی و بی‌حسی ایجاد می‌کند. در سالمندان به دلیل کوچکتر شدن مغز از جمجمه، ممکن است قبل از تشخیص، خونریزی گسترش یافته باشد. علائم دیگر هماتوم ساب دورال می‌تواند شامل هر ترکیبی از موارد زیر باشد:

• از دست دادن هوشیاری یا نوسان سطح هوشیاری
• تحریک پذیری
• تشنج
• درد
• بی حسی
• سردرد شدید (ثابت یا متغیر)
• سرگیجه
• فراموشی
• ضعف یا بی حالی
• بی حس شدن یک طرفه بدن
• حالت تهوع یا استفراغ
• از دست دادن اشتها
• تغییرات شخصیتی
• ناتوانی در گفتار
• تار آتاکسی یا مشکل در راه رفتن
• از دست دادن کنترل عضلات
• الگوهای تنفسی تغییر یافته
• کاهش شنوایی یا زنگ زدن گوش (وزوز گوش)
• تاری و انحراف دید
• حرکت غیر عادی چشم
• دو بینی

علت هماتوم ساب دورال چیست؟

هماتوم ساب دورال اغلب به دلیل آسیب‌دیدگی سر به وجود می‌آیند که در آن سرعت تغییر سریع جمجمه ممکن است رگ‌های کوچک را کشیده و پاره کند. خونریزی های زیر دورا به طور کلی از آسیب‌های برشی ناشی از نیروهای چرخشی یا خطی مختلف ناشی می‌شوند و بسیار رایج‌تر از هماتوم اپیدورال هستند. ادعاهایی وجود دارد که می‌تواند در موارد سندرم کودک متزلزل رخ دهد. همچنین به طور معمول در افراد مسن و افراد الکلی که شواهدی از آتروفی مغزی دارند دیده می‌شود. آتروفی مغزی باعث افزایش طول رگ‌های پل زدن برای عبور از بین دو لایه مننژ می‌شود بنابراین احتمال برش نیروهای ایجاد کننده پارگی افزایش می‌یابد.

همچنین این بیماری در بیماران با داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت به ترتیب مانند وارفارین و آسپرین بیشتر دیده می‌شود. افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند پس از یک واقعه آسیب‌زای به نسبت جزئی، می‌توانند هماتوم ساب دورال داشته باشند. علت دیگر می‌تواند کاهش فشار مایع مغزی نخاعی باشد که می‌تواند فشار موجود در فضای زیر عنکبوتیه را کاهش دهد و باعث دوری حفره از ماده دورا و پارگی رگ‌های خونی خواهد شد.

ریسک فاکتورهای هماتوم ساب دورال

از عواملی که خطر هماتوم ساب دورال را افزایش می‌دهند می‌توان به سن بسیار کم یا سن بالا اشاره کرد. همزمان با کوچک شدن مغز، فضای ساب دورال بزرگتر می‌شود و عروق گذرنده از این فضا، باید مسافت بیشتری را طی کنند که باعث آسیب‌پذیری بیشتر آن‌ها در برابر آسیب و ضربه خواهد شد. همچنین افراد مسن رگ‌های شکننده‌تری دارند و این سبب خونریزی مزمن زیر دورا می‌شود. نوزادان نیز فضای زیر دورا بزرگتری دارند و نسبت به جوانان مستعد خونریزی زیر دورا هستند. اغلب ادعا می‌شود که هماتوم ساب دورال یک یافته رایج در سندرم کودک متزلزل است، اگرچه هیچ یافته قطعی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد. در نوجوانان، کیست عنکبوتیه یک عامل خطر برای ایجاد هماتوم ساب دورال است. دیگر فاکتورهای مهم در ابتلا به هماتوم ساب دورال عبارتند از:

• مصرف داروهایی که خون را رقیق می‌کنند (ضد انعقاد خون) مانند:
  • آسپرین(ضد انعقاد خون)
  • کلوپیدوگرل (پلاویکس)
  • پراسوگرل (موثر)
  • هپارین
  • وارفارین (کومادین)
• سومصرف یا مصرف طولانی مدت الکل
• ابتلا به تشنج
• زوال عقل
• نشت مایع مغزی نخاعی

انواع هماتوم ساب دورال چیست؟

هماتوم‌های ساب دورال بسته به سرعت شروع به صورت تحت حاد، حاد یا مزمن طبقه‌بندی می‌شوند. خونریزی حاد غالباً پس از جراحات با شتاب یا کاهش سرعت ایجاد می‌شود. اگر با کوفتگی مغزی همراه باشد، شدیدترین حالت را دارند. خونریزی حاد ساب دورال اگرچه بسیار سریعتر از خونریزی مزمن زیر دور است، معمولاً وریدی است و بنابراین کندتر از خونریزی شریانی خونریزی اپیدورال است. هماتوم حاد ساب دورال به دلیل تروما کشنده‌ترین آسیب در ناحیه سر است و در صورت عدم درمان سریع با رفع فشار جراحی، میزان مرگ و میر بالایی دارد.

فیلم آموزش بافت شناسی عمومی در فرادرس

کلیک کنید

میزان مرگ و میر بالاتر از هماتوم اپیدورال و آسیب‌های منتشر مغزی است زیرا نیروی لازم برای ایجاد هماتوم ساب دورال تمایل به ایجاد آسیب های شدید دیگر نیز دارد. خونریزی‌های مزمن ساب دورال در طی چند روز تا چند هفته، اغلب پس از ضربه جزئی در سر ایجاد می‌شود، اگرچه علت آن در 50٪ بیماران قابل شناسایی نیست. ممکن است هماتوم تا زمان مشاهده آسیب‌دیدگی یا بروز عوارض، تا ماه‌ها یا سال‌ها بعد از آسیب دیدگی کشف نشوند. خونریزی از هماتوم مزمن کند است و به طور معمول به خودی خود متوقف می شود.

از آنجا که این هماتوم‌ها به کندی پیشرفت می‌کنند، اغلب می‌توانند قبل از اینکه آسیب قابل توجهی ایجاد کنند متوقف شوند. به خصوص اگر عرض آن‌ها کمتر از یک سانتی‌متر باشد. در یک مطالعه، فقط 22 درصد از بیماران با خونریزی مزمن ساب دورال نتایج بدتری نسبت به خوب یا بهبودی کامل داشتند. هماتوم مزمن ساب دورال در افراد مسن شایع است.

هماتوم ساب دورال حاد

هماتوم به طور معمول در اثر ترومای خارجی ایجاد می‌شود که هنگام عبور از بین لایه‌های حلزونی و دورال لایه داخلی مغز - یعنی فضای ساب دورال، باعث ایجاد تنش در دیواره ورید پل می‌شود. آرایش محیطی کلاژن اطراف ورید، آن را مستعد چنین پارگی می‌کند. خونریزی داخل مغزی و پارگی عروق قشر مغزی (رگ‌های خونی سطح مغز) نیز می‌توانند باعث هماتوم ساب دورال شوند. در این موارد، خون به طور معمول بین دو لایه ماده دورا جمع شده و می‌تواند با دو مکانیسم باعث ایسکمی مغز شود:

• فشار بر رگ‌های خونی قشر مغز
• انقباض عروقی ناشی از مواد آزاد شده از هماتوم که با محدود کردن جریان خون در مغز باعث ایسکمی بیشتر می‌شود.

وقتی مغز از جریان خون کافی جلوگیری شود یک آبشار بیوشیمیایی معروف به آبشار ایسکمیک آزاد می‌شود و در نهایت ممکن است منجر به مرگ سلول‌های مغزی شود. هماتوم‌های ساب دورال در نتیجه فشاری که به مغز وارد می‌شود، به طور مداوم انتشار بیشتری پیدا می‌کنند. با افزایش فشار داخل جمجمه، خون به داخل سینوس های وریدی دورال فشرده می‌شود و فشار ورید دوال را افزایش می‌دهد. در نتیجه خونریزی بیشتری از پارگی رگ‌های شکاف یافته ایجاد می‌شود. آن‌ها فقط زمانی که فشار هماتوم با فشار داخل جمجمه برابر شود رشد می‌کنند، زیرا فضای انبساط کوچک می‌شود.

هماتوم ساب دورال مزمن

در هماتوم مزمن ساب دورال، خون در فضای دورال جمع می‌شود که در نتیجه آسیب به سلول‌های حاشیه دورال است. التهاب حاصل منجر به تشکیل غشای جدید از طریق فیبروز شده و از طریق رگ‌زایی رگ‌های خونی شکننده و نشتی تولید می‌‌کند و اجازه می‌دهد گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید خون و پلاسما به حفره هماتوم برسد. پارگی تروماتیک ماده استخوان حلزون باعث نشت مایع مغزی نخاعی به داخل حفره هماتوم می‌شود و به مرور زمان اندازه هماتوم را افزایش می‌دهد. فیبرینولیز بیش از حد نیز باعث خونریزی مداوم می‌شود.

علائم ناشی از خونریزی مزمن ساب دورال گاهی با سایر بیماری‌های شایع مانند سکته مغزی مشابهت دارند. گاهی از دست دادن تدریجی حافظه و تغییرات شخصیتی که از عوارض این بیماری است، با زوال عقل اشتباه گرفته می‌شود. واسطه‌های پیش التهابی فعال در روند گسترش هماتوم شامل اینترلوکین 1α (IL1A) ، اینترلوکین 6 و اینترلوکین 8 هستند، در حالی که واسطه ضد التهاب اینترلوکین 10 است. واسطه‌هایی که رگ‌زایی را تقویت می‌کنند آنژیوپویتین و فاکتور رشد اندوتلیال عروقی هستند (VEGF). پروستاگلاندین E2 باعث بیان VEGF می‌شود. متالوپروتئینازهای ماتریکس، کلاژن اطراف را از بین می‌برند و فضا را برای رشد عروق خونی جدید فراهم می‌کنند.

هماتوم ساب دورال در نوزادان

نوزادان بیشتر از کودکان، مستعد ابتلا به هماتوم ساب دورال هستند چون مغز نوزادان فضای بیشتری نسبت به مغز کودکان دارد تا هنگام لرزش یا ضربه در جمجمه حرکت کند. عضلات گردن نوزادان نیز کمتر رشد کرده است و هنگام تکان خوردن قادر به ثابت نگه داشتن سر نیستند. در نوزادان، هماتوم ساب دورال اغلب در کودک آزاری جسمی دیده می شود. وجود آن همراه با خونریزی شبکیه، یکی از پارامترهای تعیین کننده «سندرم کودک تکان خورده» (Shaken Baby Syndrome) است.

یکی دیگر از علل این مشکل در نوزادان، مرتبط با شرایط زایمان مانند استفاده از وکیوم هنگام زایمان و زایمان‌های دشوار است. تا زمان شروع به راه رفتن، افتادن فقط علت تعداد کمی از هماتوم در نوزادان را تشکیل می‌دهد. با این حال، زمین خوردن، افتادن از دست مراقب یا از روی تخت، ایجاد می‌شوند. در نوزادان حتی در صورت عدم برخورد سر با جسم، تکان خوردن شدید و ناگهانی می‌تواند باعث پارگی رگ‌های خونی در مغز شود. علائم هماتوم  ساب دورال در نوزادان متغیر و شامل موارد زیر است:

• واکنش ضعیف هنگام وحشت‌زدگی نوزاد
• بزرگ شدن سریع سر
• مقادیر زیاد بیلی روبین در خون
• خونریزی گسترده در شبکیه
• سردرد
• گیجی و خواب آلودگی
• ضعف یا فلج یک طرفه
• بی حالی
• مردمک گشاد یا نامتقارن
• تشنج
• فشار داخل جمجمه
• از دست دادن هوشیاری
• کما

هماتوم ساب دورال در کودکان

در نوزادان و کودکان، حتی یک آسیب جزئی می‌تواند منجر به هماتوم ساب دورال شود. تجمع خون در داخل جمجمه می‌تواند به مغز کودک فشار وارد کند که ممکن است با علائمی مانند سردرد شدید، گیجی یا تشنج همراه باشد. تحقیقات در اوایل سال 2000 نشان داد که برخی از تأثیرات آسیب مغزی ناشی از هماتوم ساب دورال، مانند توسعه مهارت‌های اجتماعی و یادگیری، تا چندین سال پس از آسیب، در کودکان دیده نمی‌شوند.

فیلم آموزش بیماری های کودکان ۱ در فرادرس

کلیک کنید

تشخیص با آزمایشاتی مانند CT اسکن، MRI و بررسی فشار داخل جمجمه توسط متخصص انجام می‌شود. خونریزی داخل جمجمه ممکن است با گذشت زمان بدتر شود بنابراین توجه به علائم کودک بسیار مهم است. مداخله پزشکی برای از بین بردن خونریزی کمک می‌کند تا فشار وارد بر مغز کاهش یابد. پزشک ممکن است یک یا دو سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد کند.

برای هماتوم وسیع، ممکن است لازم باشد طی جراحی قطعه‌ای از جمجمه خارج شود. اگر تجمع خون اندک باشد و علائمی ایجاد نکند، احتمالا نیازی به درمان خاصی نیست و فقط مصرف آسپرین یا سایر داروهای رقیق کننده خون متوقف می‌شود تا از خونریزی بیشتر در جمجمه پیشگیری کند.

مراقبت پرستاری هماتوم ساب دورال

برای هماتوم حاد دستورالعمل‌های پزشک را دنبال کنید و در صورت تجویز او شاید لازم باشد هر ۲۴ ساعت کودک معاینه شود. برای هماتوم مزمن، اطمینان حاصل کنید که کودک خواب شبانه کافی دارد و طی روز نیز به راحتی به خواب می‌رود. کودک باید از فعالیت‌هایی که انرژی جسمی یا روحی زیادی می‌طلبد مانند ورزش، کارهای مدرسه و بازی‌های ویدیویی خودداری کند تا با روند بهبودی آرام آرام به فعالیت‌های عادی خود برگردد. برای هر دو نوع هماتوم اگر کودک از آسپرین یا دیگر داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کند، حتماً با پزشک صحبت کنید چون ممکن است این داروها را قطع کند یا داروهای جدیدی برای کاهش عوارض یا بهبود سریع‌تر خونریزی تجویز شوند.

عوارض هماتوم ساب دورال چه هستند؟

برخی از هماتوم‌های ساب دورال می‌توانند عوارض جدی از جمله کما یا حتی مرگ ایجاد کنند. در صورت عدم درمان هماتوم یا حتی گاهی اوقات پس از درمان اتفاق می‌افتد. عوارض احتمالی عبارتند از:

• فتق مغز: فشار در مغز می‌تواند بافت را از مکانی که قرار است دور کند. این می‌تواند منجر به مرگ شود.
• خونریزی بیشتر: در سنین بالاتر، هنگام بهبودی اولین خونریزی، فرد در معرض خطر خونریزی دیگری قرار دارد به خصوص اگر از ناحیه سر آسیب دیده باشید.
• تشنج: حتی پس از درمان هماتوم نیز ممکن است تشنج ادامه داشته باشد.

افراد مسن بیشترین خطر خونریزی مغزی دیگر را پس از هماتوم ساب دورال دارند. با افزایش سن، مغز گسترش نمی‌یابد و فضای باقی‌مانده پس از هماتوم پر نمی‌شود. با وجود فاصله بیشتر بین مغز و جمجمه، احتمال خونریزی شما حتی با آسیب دیدگی جزئی از ناحیه سر افزایش می‌یابد.

تشخیص هماتوم ساب دورال چگونه است؟

مهم است که فرد پس از هرگونه ضربه به سر، ارزیابی پزشکی از جمله معاینه عصبی کامل را انجام دهد. سی تی اسکن یا MRI اسکن معمولاً هماتوم‌های زیر دورا قابل توجهی را تشخیص می‌دهد. هماتوم‌های ساب دورال اغلب در اطراف قسمت‌های بالایی و کناری لوب‌های پیشانی و جداری ظاهر می‌شوند. آن‌ها همچنین در حفره جمجمه خلفی و در نزدیکی مخچه مغزی و مخچه رخ می‌دهند. برخلاف هماتوم اپیدورال که نمی‌تواند از پشت شکاف‌های جمجمه گسترش یابد، هماتوم ساب دورال می‌تواند در امتداد داخل جمجمه گسترش یابد و یک شکل مقعر ایجاد کند که در طول منحنی مغز ادامه می‌یابد.

فقط در بازتاب‌های دورال مانند مخچه و داس مغز  (Falx cerebri) - چین‌خوردگی بزرگ سخت‌شامه مغز که مانند داس از سویی به سوی دیگر کشیده شده ‌است - متوقف می‌شود. در سی تی اسکن، هماتوم‌های ساب دورال به طور کلاسیک هلالی شکل هستند و یک سطح مقعر از جمجمه فاصله دارد. با این حال، به خصوص در مراحل اولیه خونریزی می‌توانند ظاهری محدب داشته باشند. این ممکن است باعث ایجاد مشکل در تشخیص خونریزی‌های زیر دورال و اپیدورال شود. شاخص قابل اطمینان‌تر از خونریزی ساب دورال، درگیری قسمت بیشتری از نیمکره مغزی است.

خون ساب دورال همچنین می‌تواند به عنوان یک تراکم لایه در امتداد مخچه دیده شود که احتمال دارد یک روند مزمن و پایدار باشد، زیرا سیستم تغذیه کم فشار است. در چنین مواردی، ممکن است نشانه‌های ظریف خونریزی - مانند نازک شدن فضاهای موجود در مغز (سولسی) یا جابجایی داخلی محل اتصال بین ماده خاکستری و ماده سفید - مشخص باشد. خونریزی ساب دورال در ابتدا، بیش از حد است اما با گذشت زمان به دلیل انحلال عناصر سلولی، هایپودنس بیشتر می‌شود. پس از 3 تا 14 روز، خونریزی با بافت مغز تبدیل به همسان خواهد شد و بنابراین ممکن است از دست برود و به دنبال آن، هایپودنس بافت مغزی بیشتر شود. هایپردنس، ایزودنس و هایپودنس سه مرحله از خونریزی هستند و هرچه از زمان آن بگذرد، خونریزی به سمت هایپودنس پیش می‌رود.

نشانه های اورژانسی هماتوم ساب دورال چه هستند؟

در حوادثی که فرد دچار ضربه به سر شده است، با دیدن هریک از نشانه‌های زیر احتمال هماتوم ساب دورال وجود دارد و باید سریعا با اورژانس تماس گرفته شود:

• خواب آلودگی
• کاهش هوشیاری
• حالت تهوع یا استفراغ
• گیجی یا فراموشی
• مشکل در راه رفتن
• عدم تعادل
• لکنت زبان
• دید دوتایی (دو بینی)
• رفتار غیر طبیعی یا پرخاشگرانه
• تشنج
• بی حسی
• فلج در هر قسمت از بدن

حتی اگر آسیب‌دیدگی سر جزئی و علائم خفیف به نظر برسد، گروه‌های آسیب پذیر شامل نوزادان، کودکان، سالمندان، افرادی با سابقه مصرف زیاد الکل و مصرف کنندگان داروهای رقیق کننده خون، باید سریعا به بیمارستان منتقل شوند.

درمان هماتوم ساب دورال

درمان هماتوم ساب دورال به اندازه و سرعت رشد آن بستگی دارد. برخی از هماتوم‌های ساب دورال کوچک را می‌توان با نظارت دقیق کنترل کرد زیرا در نهایت لخته خون به طور طبیعی جذب می‌شود. با وارد كردن كاتتر كوچک از سوراخ شده در جمجمه و مكش هماتوم، می‌توان موارد دیگر را درمان كرد. هماتوم های بزرگ یا علامت‌دار نیاز به کرانیوتومی دارند.

فیلم آموزش هیستولوژی و پاتولوژی پایه – آناتومی بدن در فرادرس

کلیک کنید

جراح جمجمه سپس ماده دورا را باز می کند. با مکش لخته را از بین می‌برد و محل‌های خونریزی را شناسایی و کنترل می‌کند. رگ‌های آسیب دیده باید ترمیم شوند. عوارض بعد از عمل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• افزایش فشار داخل جمجمه
• ورم مغز
• خونریزی جدید یا مکرر
• عفونت
• تشنج

در بیماران مبتلا به هماتوم مزمن ساب دورال بدون سابقه تشنج، مضر یا مفید بودن داروهای ضدتشنج به خوبی مشخص نیست. هماتوم‌های حاد ساب دورال یکی از بالاترین میزان مرگ و میر در تمام آسیب‌های سر را دارند که 50 تا 90 درصد موارد منجر به مرگ می‌شود. حدود 20 تا 30 درصد بیماران عملکرد مغز را بهبود می‌بخشند. جراحان می‌توانند از روش‌های مختلفی برای درمان هماتوم زیر دورال استفاده کنند:

• Burr Hole Trephination: سوراخی در جمجمه در ناحیه هماتوم ساب دورال ایجاد شده و خون از طریق سوراخ خارج می‌شود.
• «کرانیوتومی» (Craniotomy): برای دسترسی بهتر به هماتوم ساب دورال و کاهش فشار، قسمت بزرگتری از جمجمه برداشته می‌شود. جمجمه برداشته شده اندکی پس از عمل جایگزین می شود.
• «کرانیکتومی» (Craniectomy): بخشی از جمجمه برای مدت زمان طولانی برداشته می‌شود تا مغز آسیب دیده، بدون آسیب دائمی منبسط و متورم شود. البته کرانیکتومی برای درمان هماتوم ساب دورال رایج نیست.

افراد مبتلا به هماتوم ساب دورال شدید، اغلب به طور جدی بیمار هستند و برای ادامه حیات، به تنفس با دستگاه و سایر اشکال حمایتی نیاز دارند. اگر فردی مشکل خونریزی دارد یا داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کند، باید تدابیری برای بهبود لخته شدن خون در نظر گرفته شود. این ممکن است شامل دادن داروها یا فرآورده‌های خونی و معکوس کردن هر ماده رقیق‌کننده خون در صورت امکان باشد. از داروهای دیگری برای کاهش تورم یا فشار در مغز یا کنترل تشنج نیز ممکن است استفاده شود.