زمان حال استمراری در فارسی – به زبان ساده با مثال و تمرین

زمان حال استمراری در فارسی، یکی از زمان‌های فعل مضارع فارسی است که یا در حال وقوع بودن کاری یا در شرف وقوع بودن عملی یا تداوم عملی در زمان حال را نشان می‌دهد یا انجام کاری در آینده‌ای ناتمام را بیان می‌کند. فعل این زمان که به آن فعل مضارع مستمر، ملموس یا استمراری نیز می‌گویند، از ترکیب «مضارع ساده از مصدر «داشتن» + مضارع اخباری فعل اصلی» ساخته می‌شود. برای مثال، فعل جمله «ما داریم می‌رسیم.» فعلی در زمان حال استمراری است. در این مطلب از مجله فرادرس، یاد می‌گیریم زمان حال استمراری در فارسی چیست و فعل این زمان چگونه ساخته می‌‌شود. تفاوت حال ساده و استمراری در فارسی را نیز بررسی می‌کنیم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای طرح کرده‌ایم تا با استفاده از آن‌ها تمرین کنید.

زمان حال استمراری در فارسی

زمان حال استمراری در فارسی زمانی است که انجام کاری در زمان حال، در شرف وقوع بودن انجام کاری در زمان حال، تداوم عملی در زمان حال و انجام کاری در آینده‌ای ناتمام را نشان می‌دهد. فعل زمان حال استمراری که به نام‌های مضارع مستمر یا استمراری معروف است، از «بن کمکی «دار» + شناسه + می + بن مضارع فعل اصلی + شناسه» ساخته می‌شود. یعنی هم فعل اصلی و هم فعل کمکی موجود در ساختار این فعل، متناسب با فاعل جمله صرف می‌شوند. در  ادامه، کاربرد و ساختار فعل این زمان و منفی کردن و مجهول کردن آن را با مثال توضیح می‌دهیم.

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری زمان حال استمراری، فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه نهم فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

مثال فعل حال استمراری در فارسی

در این بخش، چند مثال از فعل حال استمراری را در چندین جمله بررسی می‌کنیم تا با ساختار و کاربرد این زمان بیشتر آشنا شوید.

مثال ۱

فعل موجود در جمله کادر زیر، در زمان حال استمراری صرف شده است که ساختار و کاربرد آن را در جدول پایین مشخص کرده‌ایم.

نکته: همانطور که در مثال بالا مشاهده می‌کنید، در بسیاری از جمله‌ها، بین بخش کمکی این فعل (بخش ساخته شده از مصدر «دار») و بخش اصلی فعل، فاصله می‌افتد و واژه‌های دیگری بین آن‌ها قرار می‌گیرند. این فاصله، مشکلی در ساختار این فعل ایجاد نمی‌کند.

مثال ۲

در کادر زیر، مثالی دیگر از فعل حال استمراری را آورده‌ایم تا با کاربردی دیگر از این فعل آشنا شوید.

مثال ۳

در کادر زیر جمله‌ای با فعل حال استمراری وجود دارد که کاربرد آن در این جمله با دو مثال قبلی متفاوت است.

نکته: فعل موجود در این جمله، فعلی مرکب است یعنی معنای آن علاوه بر بن فعل، به واژه یا تکواژی معنادار نیز وابستگی دارد. معنای این فعل از مصدر «آموزش دادن» گرفته شده است.

مثال ۴

در کادر پایین، آخرین کاربرد فعل حال استمراری را با مثال بررسی کرده‌ایم.

صرف فعل حال استمراری

در جدول زیر، فعل حال استمراری را برای شش صیغه فعل فارسی فارسی صرف کرده‌ایم.

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری زمان حال استمراری، فیلم آموزش رایگان انواع فعل مضارع فارسی در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

یادگیری حال استمراری فارسی

تا اینجا یاد گرفتیم زمان حال استمراری در فارسی چگونه ساخته می‌شود و چگونه باید آن را صرف کنیم. اما این فعل، تنها یکی از انواع فعل مضارع فارسی است و انواع دیگری چون مضارع ساده، اخباری و التزامی نیز وجود دارند که هرکدام دارای ساختار و کاربردهای خاص خود هستند. پس برای یادگیری درست فعل حال استمراری، باید دیگر فعل‌های ماضی و مضارع را نیز بشناسیم. به همین دلیل در این بخش، برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را آورده‌ایم که برای یادگیری فعل‌ها و تشخیص نوع آن‌ها کاربردی هستند.

• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه نهم فرادرس
• فیلم آموزش رایگان روش ساخت مضارع مستمر فارسی در فرادرس
• فیلم آموزش رایگان انواع فعل مضارع فارسی در فرادرس
• فیلم آموزش رایگان بن فعل ماضی و مضارع در فرادرس
• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هشتم فرادرس
• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دهم فرادرس

همچنین برای یادگیری کامل مباحث مختلف درس ادبیات در دوره متوسطه، از مجموعه آموزش زیر استفاده کنید.

• مجموعه فیلم‌های آموزش ادبیات فارسی و نگارش دوره متوسطه فرادرس

حال استمراری منفی

حالت منفی ساختار فعل حال استمراری در زبان فارسی کاربرد ندارد. برای منفی کردن این فعل باید از ساختار مضارع اخباری منفی (نـ + می + بن مضارع + شناسه) استفاده کنیم. برای مثال اگر بخواهیم خود ساختار فعل حال استمراری «دارم می‌گویم» را منفی کنیم، به ساخت‌های «ندارم می‌گویم» یا «دارم نمی‌گویم» می‌رسیم که هیچ‌کدام در زبان فارسی کاربردی نیستند. حالت درست صرف منفی این فعل، «نمی‌گویم» است. در ادامه، حال استمراری منفی را صرف کرده‌ایم.

جدول صرف فعل حال استمراری منفی

در جدول زیر، منفی کردن صیغه‌های شش‌گانه فعل فارسی در زمان حال استمراری را با صرف کردن، بررسی کرده‌ایم.

حال استمراری مجهول

اگر فعل، گذرا به مفعول باشد می‌توانیم آن را به حالت مجهول صرف کنیم. یعنی ساختار فعل را طوری تغییر بدهیم که انجام دهنده آن، مشخص نباشد. برای مثال، فعل جمله «بچه‌ها دارند سؤال‌های ادبیات را می‌پرسند.»، فعل حال استمراری معلوم است که حالت مجهول آن، «سؤال‌های ادبیات دارند پرسیده می‌شوند.» خواهد بود. در ادامه، ساختار فعل حال استمراری مجهول و روش مجهول کردن جمله حال استمراری را با مثال توضیح می‌دهیم و صرف می‌کنیم.

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری روش مجهول کردن جمله‌ها و فعل‌های مختلف، فیلم آموزش چگونگی مجهول کردن فعل در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین‌ آورده‌ایم.

ساختار حال استمراری مجهول

برای ساخت حالت مجهول هر فعل حال استمراری، کافی است ساختار آن را مطابق با فرمول زیر، بسازیم.

صرف حال استمراری مجهول

در جدول پایین، فعل استمراری مجهول را متناسب با شخص و شمار مفعول جمله، صرف کرده‌ایم.

در مطلب زیر از مجله فرادرس، فعل مجهول را توضیح داده‌ایم و روش مجهول کردن فعل‌های مختلف را با مثال بررسی کرده‌ایم.

تبدیل جمله حال استمراری معلوم به مجهول

برای تبدیل جمله حال استمراری معلوم به حالت مجهول، باید مراحل جدول پایین را انجام دهید. در این جدول، این مراحل تبدیل جمله معلوم به مجهول را برای یک جمله نمونه بررسی کرده‌ایم.

تفاوت حال ساده و حال استمراری در فارسی

فعل حال ساده نیز یکی دیگر از انواع فعل مضارع است که از ساختار «بن مضارع + شناسه» ساخته می‌شود و بر انجام کاری در زمان حال بدون وجه یا با التزام یا استمرار، دلالت می‌کند. برای مثال، فعل جمله «شبیه مرغی بی‌بال و پر مانم.» حال ساده است. در این بخش، تفاوت حال ساده و حال استمراری در فارسی را با مثال توضیح می‌دهیم.

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری فعل مضارع ساده و دیگر انواع فعل مضارع، فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هفتم فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

جدول تفاوت حال ساده و استمراری

در جدول زیر، حال استمراری و حال ساده را از نظر ساختار و کاربرد با هم مقایسه کرده‌ایم تا تفاوت آن‌ها را بهتر درک کنید.

مثال حال ساده

در این بخش، مثال جمله‌های حال ساده را بررسی می‌کنیم تا با ساختار و کاربردهای این فعل، بیشتر آشنا شوید و تفاوت آن با حال استمراری را بهتر درک کنید.

مثال ۱

در کادر زیر یکی از کاربردهای فعل حال ساده را با مثال بررسی کرد‌ه‌ایم.

نکته: فعل زمان حال ساده در فارسی امروز کاربرد چندانی ندارد و معمولاً فقط برای صرف فعل‌هایی از مصدر‌های «استن»، «داشتن» و... استفاده می‌شود.

مثال ۲

در کادر زیر یک جمله با فعل حال ساده را آورده‌ایم و ساختار و کاربرد آن را نیز مشخص کرده‌ایم.

مثال ۳

در کادر زیر، کاربردی دیگر از حال ساده را با هم بررسی می‌کنیم.

نمونه سؤال زمان حال استمراری فارسی

حالا که یاد گرفتیم زمان حال استمراری چیست و فعل آن چگونه ساخته و صرف می‌شود، می‌توانید در آزمون زیر شرکت کنید. برای انجام این تمرین، کافی است روی گزینه درست مورد نظر خود در هر سؤال کلیک کنید. سپس گزینه «مشاهده جواب» را بزنید تا پاسخ درست را مشاهده کنید. برای دسترسی به پرسش‌های دارای پاسخ تشریحی نیز، باید همین مراحل را انجام دهید. با هر انتخاب درست، یک امتیاز دریافت می‌کنید و امتیاز نهایی خود را در پایان تمرین یعنی پس از ثبت پاسخ همه سؤال‌ها و با کلیک بر گزینه «دریافت جواب آزمون»، مشاهده خواهید کرد.

جدول خلاصه نکات حال استمراری

در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم زمان حال استمراری در فارسی چیست و فعل آن، چگونه ساخته می‌شود. همچنین صرف این فعل و منفی کردن و مجهول کردن آن را با مثال‌های متنوع توضیح دادیم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای قرار دادیم که با پاسخ دادن به آن‌ها میزان یادگیری خود را افزایش دهید. در جدول زیر، خلاصه‌ای از مهم‌ترین نکات بیان شده در این مطلب را آورده‌ایم اما برای یادگیری کامل این زمان، حتماً کل مطلب را مطالعه کنید.