رشته داروسازی |‌ معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار

رشته داروسازی یکی از شاخه‌های علوم پزشکی است که به مطالعه داروها، نحوه ساخت، ترکیب، اثرات و کاربرد آن‌ها در پیشگیری و درمان بیماری‌ها می‌پردازد. فارغ‌التحصیلان این رشته علاوه بر فعالیت در داروخانه‌ها، در صنایع داروسازی، مراکز تحقیقاتی و حوزه بهداشت و درمان نیز نقش کلیدی دارند. در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته داروسازی می‌پردازیم و سعی می‌کنیم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته باید در آن‌ها پایه‌ای قوی داشته باشید، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.

رشته داروسازی مناسب چه کسانی است؟

رشته داروسازی یکی از رشته‌های دکتری عمومی در علوم پزشکی است که حدود شش سال تحصیل دانشگاهی و ۲ سال طرح اجباری دارد. این رشته سرشار از درس‌های حفظی مرتبط با شیمی و زیست‌شناسی است و نیازمند مهارت بالا در زبان انگلیسی برای درک منابع و اصطلاحات تخصصی است. بیشتر دانش‌آموختگان داروسازی کار خود را در داروخانه‌ها آغاز می‌کنند و بخشی دیگر در صنایع داروسازی، واحدهای تحقیقاتی یا بخش‌های اجرایی و نظارتی فعالیت می‌کنند.

اگر ویژگی‌های زیر را دارید، داروسازی می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد:

• توانایی گذراندن ۶ سال تحصیل فشرده و ۲ سال طرح
• علاقه و پشتکار در شیمی و علوم زیستی
• حافظه قوی و صبر برای یادگیری حجم بالای مطالب
• آمادگی خدمت در مناطق محروم
• تسلط بر زبان انگلیسی

کدام دروس دبیرستان در داروسازی بیشتر کاربرد دارند؟

همانطور که می‌دانید داروسازی، در زیرگروه ۲ از گروه آزمایشی علوم تجربی قرار دارد. این زیرگروه، علاوه بر داروسازی، شامل رشته‌های مختلفی است که عبارتند از: آموزش شیمی، بهداشت عمومی، بیولوژی و کنترل ناقلین بیماری‌ها، تکنولوژی پزشکی هسته‌ای، شیمی کاربردی، شیمی محض، فناوری اطلاعات سلامت، مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار، مهندسی بهداشت محیط، کاردانی بهداشت حرفه‌ای، کاردانی بهداشت عمومی، کاردانی بهداشت محیط، کاردانی شیمی آزمایشگاهی.

ضرایب دروس، در زیرگروه ۲ علوم تجربی، در جدول زیر آمده‌اند.

همانطور که از این جدول و عناوین رشته‌های دیگر زیرگروه ۲ پیداست، شالوده این زیرگروه بر درس‌های شیمی و زیست استوار است. بنابراین برای قبولی در هریک از رشته‌های این زیرگروه، کسب نمره تراز بالا در درس‌های زیست و شیمی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و درس‌های ریاضی و فیزیک، به ترتیب، در اولویت‌های بعدی قرار دارند.

از طرفی، بر خلاف رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی، که در زیرگروه یک قرار دارند و درس زمین شناسی، برای آن‌ها ضریب صفر گرفته است، در زیرگروه ۲، نمره تراز این درس با ضریب یک،‌ محاسبه و در امتیاز نهایی داوطلبان، اعمال می‌شود.

در چند سال اخیر، علاوه بر نمره داوطلبان در آزمون سراسری، معدل آن‌ها در پایه‌های تحصیلی متوسطه نیز، در امتیاز نهایی آن‌ها لحاظ می‌شود. در زیرگروه ۲، برای دانش‌آموزان نظام جدید آموزشی (نظام ۳-۳-۶)، سوابق تحصیلی و معدل دیپلم، مطابق جدول زیر، در نمره نهایی آزمون، لحاظ می‌شود.

همانطورکه می‌دانید، درس‌های عمومی، برای همه گروه‌ها با ضریب یک، در فرمول محاسبه امتیاز نهایی، لحاظ می‌شوند. اما اگر نوع دیپلم داوطلب، با گروه آزمایشی او متفاوت باشد، تنها نمره آن دسته از درس‌های تخصصی، در این فرمول، اعمال می‌شوند که با زیرگروه آزمایشی داوطلب، تناسب داشته باشند. میزان این تاثیر، حداکثر ۳۰ درصد است.

گرایش های رشته داروسازی برای ادامه تحصیل چه هستند؟

به دلیل ارتباط تنگاتنگ رشته داروسازی با علوم پایه، مانند شیمی، فیزیك، زیست شناسی و علوم بالینی، این رشته، دارای گرایش‌های تخصصی گوناگونی است. در  ادامه،‌ به معرفی این گرایش‌ها می‌پردازیم.

• شیمی دارویی (Pharmaceutical Chemistry): این رشته، یکی از پایه‌ای‌ترین گرایش‌‌های تخصصی داروسازی به شمار می‌رود. هدف اصلی در این دوره، تربیت متخصصانی است که به خوبی بر دانش شیمی و به ویژه شیمی آلی، مسلط باشند، از ساختار شیمیایی تركیبات دارویی و گروه‌های عاملی فعال موجود در ساختمان آنها، آگاه باشند و بتوانند به خوبی، واکنش‌ها و ساختار ترکیبات شیمیایی را بررسی و تحلیل کنند. از سوی دیگر، بتوانند بین این ساختار شیمیایی ترکیبات مختلف و عملکرد آن‌ها در بدن انسان، یک ارتباط منطقی پیداکنند و این ارتباط را برای طراحی یا شناسایی ماده موثره‌های دارویی جدید، به کار بگیرند. دستیاران این رشته تخصصی، در طول تحصیل، از توانمندی‌های لازم برای كار با ابزارهای پیشرفته آزمایشگاهی و دستگاه‌های متعدد آنالیز داروها نیز برخوردار می‌شوند.
• فارماکوگنوزی (Pharmacognosy): این گرایش تخصصی نیز در قالب دوره‌های آموزشی–پژوهشی منجر به مدرك Ph.D.در سطح دنیا ارائه می‌شود. در این رشته تخصصی، دانشجویان با خواص مواد موثره دارویی با منشاء طبیعی به ویژه گیاهان دارویی آشنا می‌شوند. دانش لازم برای شناسایی گیاهان دارویی و اجزایی از آنها كه دارای خاصیت درمانی هستند، استخراج و شناسایی مواد موثره موجود در قسمت‌های مختلف گیاهان، از جمله مهارت‌هایی هستند که در این دوره تخصصی، تدریس می‌شوند. دستیاران این رشته تخصصی، در طول تحصیل، با گیاهان دارویی بومی (فلور گیاهی) ایران ‌آشنا می‌شوند و می‌آموزند که هریک از گونه‌های گیاهی موجود، که دارای ارزش دارویی در مقیاس صنعتی است، با چه شرایط اقلیمی خاصی سازگار است.
• سم شناسی (Toxicology): این رشته تخصصی، از جمله دوره‌های تخصصی منجر به مدرك Ph.D.به شمار می‌رود كه علاوه بر فارغ‌التحصیلان داروسازی،‌ فارغ ‌التحصیلان دوره‌های كارشناسی ارشد سم‌شناسی نیز می‌توانند در آن ادامه تحصیل دهند. دانشجویان در این دوره، ضمن آشنایی با عناصر و تركیبات سمی غیر دارویی كه بشر در خطر تماس با آنها قرار دارد، با مسمومیت‌های ناشی از ترکیبات دارویی نیز آشنا می‌شوند. برخی از دانش‌ها و مهارت‌هایی که در این گرایش، آموزش داده می‌شوند، عبارتند از: علایم ناشی از تماس تركیبات سمی یا دوزهای بالای تركیبات دارویی كه ممکن است به عمد و یا سهواً مصرف شوند، روش‌های سم‌زدایی و درمان حمایتی یا علامتی این نوع مسمومیت‌ها. علاوه بر این، دستیاران این دوره تخصصی، با روش‌های رایج آزمایش‌های در زیوه (In vivo) و در شیشه (In vitro) آشنا می‌شوند تا بتوانند اثرات و عوارض سم‌ها را در سطح سلولی و اندام‌ها ارزیابی کنند. این مرحله، از جمله مراحل بسیار مهم در مطالعات داروشناسی، پیش از ورود دارو به عرصه‌های كارآزمایی‌های بالینی (Clinical Trials) است.
• داروشناسی (Pharmacology): این رشته تخصصی،  ارتباط بسیار تنگاتنگی با رشته سم‌شناسی دارد. با این تفاوت كه به طور عمده، بر روی بررسی اثرات و عوارض داروها تمرکز می‌کند. دستیاران، در طول این دوره تخصصی با جدیدترین روش‌های تعیین دوزهای موثر تركیبات دارویی و مكانیسم اثر آنها آشنا می‌شوند و همچنین یاد می‌گیرند که چطور می‌توان اثرات مورد انتظار داروها را در حیوانات، و همچنین در سطح سلول‌ها و اندام‌های هدف،‌ مدل‌سازی کرد. فارغ‌التحصیلان این رشته تخصصی، از دانش بسیار بالایی در رابطه با داروها، مكانیسم اثر، عوارض و تداخلات احتمالی اثرات داروهای مختلف برخوردار هستند.
• فارماسیوتیكس (Pharmaceutics): در این گرایش، هدف، تبدیل مواد موثره دارویی به یك شكل مناسب و قابل مصرف توسط انسان است، به گونه‌ای كه حداكثر مقدار ماده موثره دارویی بتواند در دسترس عضو یا اندام هدف قرار گیرد. آشنایی با روش‌های ارزیابی كیفیت فرمولاسیون‌های دارویی، سامانه‌های نوین و پیشرفته دارورسانی، شرایط مناسب نگهداری و بسته‌بندی‌های دارویی و نیز توجه به مدل‌های ارزیابی ویژگی‌های فارماكوكینتیكی داروها در بدن انسان، از جمله مهارت‌هایی هستند كه دستیاران این دوره تخصصی، آن‌ها را فرا می‌گیرند.
• داروسازی بالینی (Clinical Pharmacy): این گرایش تخصصی، یكی از رشته‌های نوپا در كشور ما به شما می‌رود كه با توجه به ماهیت بالینی آن، به صورت دوره‌ تخصصی بالینی، مشابه دستیاران تخصصی رشته پزشكی طراحی شده است. البته بر خلاف دوره‌های دستیاری پزشكی، دستیاران داروسازی بالینی می‌بایست یك سری دروس مرتبط با پزشكی، مانند فیزیوپاتولوژی، فارماکواپیدمیولوژی، سم‌شناسی بالینی، فارماکوکینتیک بالینی و... را در قالب یک دوره  ۱/۵ تا ۲ ساله، پیش از حضور در بخش‌های بالینی مراكز بیمارستانی بگذرانند.
  دانش‌آموختگان این رشته، اطلاعات کاربردی داروها و مهارت لازم برای ارائه خدمات و مراقبت‌های دارویی (Pharmaceutical care) در مراكز بیمارستانی و بخش‌های بالینی را دارا هستند.
  دستیاران این دوره تخصصی مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط موثر با بیمار و تیم درمان، پایش اثرات و عوارض داروها در بیماران، شناخت تداخلات رایج و مهم دارویی شامل تداخلات دارو –دارو، دارو –غذا و دارو–بیماری، راه‌های پیشگیری یا كنترل آنها و همچنین روش‌های تنظیم دوزهای مناسب دارویی را در طول دوره تحصیل خود كسب می‌کنند.
• بیوتكنولوژی دارویی (Pharmaceutical Biotechnology): این رشته تخصصی نیز از جمله دوره‌های تخصصی نوپا در كشور ما به شمار می‌رود. زیست فناوری دارویی، امروزه به یكی از برجسته‌ترین رشته‌های تخصصی داروسازی تبدیل شده است. در این دوره تخصصی، هدف، كسب دانش و مهارت لازم برای بهره‌برداری از علوم سلولی- مولكولی، میكروبیولوژی و ژنتیك، برای ساخت و تولید مواد موثره دارویی، در مقیاس صنعتی است. بهره‌برداری از انواع باكتری‌ها و قارچ‌ها به عنوان كارخانجات طبیعی تولید داروها و یا به كارگیری ریزسازواره‌ها در مهار و كنترل بیماری‌ها از جمله مباحث مورد توجه در این رشته تخصصی هستند.
• داروسازی هسته‌ای یا رادیوفارماسی (Nuclear Pharmacy): در طی این دوره تخصصی، دستیاران با رادیوداروها، روش‌های شناسایی و سنجش آن‌ها، روش تولید رادیوداروها و كاربرد آن‌ها در تشخیص، درمان و یا پیشگیری از بیماری‌ها آشنا می‌شوند و مهارت‌های مرتبط با آنها را كسب می‌کنند.‌ دانشجویان این گرایش تخصصی، با تكنولوژی‌های پیشرفته مرتبط با بكارگیری و تماس با رادیوایزوتوپ‌ها آشنا می‌شوند.
• اقتصاد و مدیریت دارو (Pharmaceutical Administration and Pharmacoeconomic): هدف این دوره، تربیت متخصصان كارآمدی است که با توانمندی‌های مدیریتی، بتوانند در شناسایی و حل مشكلات نظام دارویی كشور، موثر باشند و با مدیریت صحیح منابع مالی، در بهبود سطح ارائه خدمات نظام سلامت بکوشند. در طی این دوره، دانشجو با مباحث مختلف مربوط به اقتصاد داروئی و مدیریت مالی و سایر مباحث مرتبط با رشته آشنا خواهد شد.
• نانوفناوری دارویی (Pharmaceutical Nanotechnology): این رشته نیز كه به تازگی در كشور راه‌اندازی شده است، در راستای خودكفایی كشور در تولید محصولات نانوزیست فناوری و اشتغال متخصصان این عرصه در مراكز علمی و دانشگاهی كشور، مراكز تحقیقاتی پزشكی – دارویی و صنایع داروئی طراحی شده است. در طول این دوره، دانشجو با مباحث گوناگونی از جمله بیولوژی سلولی مولكولی پیشرفته، نانوبیو مواد، كشت سلول و بافت، نانودارو، فارماكوكینتیك پیشرفته و ژن درمانی آشنا خواهد شد.
• كنترل دارو (Control of Pharmaceuticals): این رشته نیز به تازگی در كشور راه‌اندازی شده است و متخصصانی کارامد را در زمینه كنترل كیفیت انواع مواد اولیه و فرآورده‌های دارویی و همچنین بهداشتی – آرایشی تربیت می‌کند. دانش‌آموختگان این گرایش، در صنایع داروسازی و بهداشتی – آرایشی، آزمایشگاه‌های كنترل كیفیت فرآورده‌های دارویی سراسر كشور و همچنین مراكز تحقیقاتی،‌مشغول به کار خواهند شد. در این دوره، مباحث گوناگونی شامل كنترل میكروبی داروها، كنترل كیفیت زیست داروها، ایمنی دارو، كنترل فیزیكوشیمیایی پیشرفته مواد و فرآورده‌های دارویی، طراحی و معتبرسازی روش‌ها و تجهیزات آنالیز، كینتیك شیمیایی و پایداری مواد و فراورده‌های دارویی و همچنین كنترل و تضمین كیفیت مواد و فرآورده‌های دارویی به دانشجویان آموزش داده می‌شود.

علاوه بر تخصص‌های فوق‌ كه در كشور ما دایر هستند، با توجه به پیشرفت شگرفی كه علم داروسازی در سطح جهان با آن روبروست، گرایش‌های تخصصی جدیدتری نیز در راه هستند كه از جمله آن‌ها می‌توان به فارماكواپیدمیولوژی، فارماكوژنتیك، ایمونوفارماكولوژی و مدیریت دارویی اشاره كرد.

آزمون دوره‌های پذیرش دستیار رشته‌های مختلف داروسازی، معمولاً در تیرماه هر سال برگزار می‌شوند و پذیرفته شدگان، از مهرماه همان سال، دوره ‌خود را شروع می‌کنند. آزمون دستیاری از دو بخش امتحان كتبی و مصاحبه تشكیل می‌شود كه به ترتیب ۸۰ و ۲۰ درصد امتیاز آزمون را به خود اختصاص می‌دهند.

در بخش مصاحبه، به معدل دوره‌ عمومی، تناسب پایان‌نامه دوره عمومی با دوره تخصصی انتخاب شده، تعداد مقالات یا احتمالاً مشاركت در تألیف و ترجمه کتا‌ب‌ها، سطح زبان انگلیسی ( یا آشنایی با سایر زبان‌های رایج بین‌المللی)، فعالیت‌های فوق برنامه در طول دوران دانشجویی یا سایر خصوصیات برجسته فردی و نیز میزان علاقه و انگیزه داوطلب برای ادامه تحصیل توجه می‌شود.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی داروسازی چه هستند؟

طبق اعلام سازمان سنجش، دوره‌های دکترای حرفه‌ای در ایران، به طور معمول، ۷ سال طول می‌کشند. با در نظر گرفتن مرخصی‌های تحصیلی و موارد خاص، حداکثر طول مجاز این دوره‌ها نه و نیم سال می‌رسد. طی این دوره، درس‌های مختلفی در قالب واحدهای تئوری و عملی ارائه می‌شوند. درس‌های رشته داروسازی در چهار گروه کلی طبقه‌بندی می‌شوند که در این بخش به آن‌ها می‌پردازیم. به علاوه اگر به منابع کاربردی برای یادگیری این دروس نیاز دارید، مجموعه آموزش داروسازی فرادرس به شما پیشنهاد می‌شود.

• دروس عمومی پیش از آزمون جامع

این مجموعه، شامل ۱۲ واحد، دروس معارف اسلامی و ۸ واحد، سایر دروس است که جمعا ۲۰ واحد را تشکیل می‌دهد.

• دروس پایه پیش از آزمون جامع

این مجموعه،‌ شامل درس‌های ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست مولکولی و ژنتیک، فیزیولوژی، ایمنی شناسی، بیوشیمی، شیمی آلی، انگل شناسی، ویروس شناسی، میکروب شناسی، کمک‌های اولیه، بافت شناسی و تشریح است که در قالب ۵۸ واحد نظری و عملی، ارائه می‌شوند.

• دروس اختصاصی پیش از آزمون جامع

این دسته، دربرگیرنده اصلی‌ترین مباحث رشته دروسازی است و مباحث گوناگون و مهمی در آن ارائه می‌شوند که عبارتند از:

بیوشیمی بالینی، گیاهان دارویی، فارماکوگنوزی، اخلاق در داروسازی، شیمی دارویی، داروشناسی، سم شناسی، کنترل مسمومیت،‌ فیزیکال فارماسی، فارماسوتیکس،‌ دارو درمانی، زبان تخصصی، واژه شناسی،‌ بیوفارماسی و فاماکوکینتیک،‌ فراورده‌های بیولوژیک، کنترل میکروبی داروها، بیوتکنولوژی دارویی و روش‌های آنالیز دستگاهی.

این مجموعه، شامل ۱۰۲ واحد است و در پایان دوره، دانشجویان می‌بایست ۱۰ واحد کارآموزی را نیز در قالب درس‌های جداگانه کارآموزی در داروخانه شهری،‌ کارآموزی در داروخانه بیمارستانی و کارآموزی در عرصه داروخانه شهری بگذرانند.

حسن ختام این بخش، یک پایان نامه ۲ واحدی و سپس عبور از آزمون جامع است. این آزمون،‌ دوبار در سال برگزار می‌شود و هر دانشجو، به شرط گذراندن کل ۱۸۰ واحد درسی، می‌تواند حداکثر ۳ بار در آن شرکت کند. دانشجویانی که دست کم به ۵۰ درصد پرسش‌ها پاسخ درست بدهند، وارد مرحله بعدی تحصیل خواهند شد. این بخش، شامل تعداد واحدهای کم ولی بسیار مهمی است که سرانجام، دانشجوی علاقمند را به یک دکتر داروساز، تبدیل می‌کند. دانشجویانی که به هر دلیل، موفق به عبور از این سد نشوند، می‌بایست به دلخواه خود، به یکی از رشته‌های مقاطع کاردانی یا کارشناسی، تغییر رشته دهند.

• دروس اختصاصی پس از آزمون جامع

عمده مباحث این دوره که به صورت یک مجموعه ۳۱ واحدی ارائه می‌شود، عبارتند از:

روانشناسی، داروسازی هسته‌ای، فراورده‌های آرایشی و بهداشتی، مدیریت و اقتصاد در داروسازی، مواد خوراکی و رژیم‌های درمانی، آمار زیستی و اطلاع رسانی دارویی.

در پایان این دوره، ۴ واحد کارآموزی، به صورت ۲۰۴ ساعت، کارآموزی در بخش صنعت و داروخانه‌های شهری ارائه می‌شود و سرانجام، دو درس پایان نامه، پایانِ نامه بلند این دوره آموزشی ۶ ساله خواهند بود.

اما کار، هنوز تمام نشده است! داروسازی، یکی از ۱۱ رشته دانشگاهی با طرح اجباری است. رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، اتاق عمل، پرستاری، رادیولوژی، علوم آزمایشگاهی، فوریت‌های پزشکی و هوشبری نیز در همین گروه قرار دارند و طبق مصوبه وزارت بهداشت، دانش‌آموختگان این رشته‌ها در مقطع کاردانی، مکلف به گذراندن ۱۲ ماه و در مقاطع کارشناسی و بالاتر، موظف به گذراندن ۲۴ ماه، طرح نیروی انسانی هستند و در این مدت، در برابر ارائه خدمت، دستمزد دریافت می‌کنند.

فارغ التحصیل داروسازی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

احتمالا، برای بسیاری از افراد، تحصیل در رشته داروسازی، صرفا به معنی کار در داروخانه است. هرچند این تصور،‌ تا حدی درست و به واقعیت نزدیک است، اما همه آن نیست. بسیاری از دانش‌آموختگان رشته داروسازی، به عنوان مسئول فنی در داروخانه‌ها مشغول به کار می‌شوند، اما گروه دیگری نیز به خدمت در «پشت صحنه» داروخانه‌ها تمایل دارند.

کارفرمایان داروسازان معمولاً شامل بیمارستان‌ها، خانه‌های سالمندان، تسهیلات زندگی کمکی، دانشگاه‌ها، خدمات پستی و شرکت‌های اینترنتی دارویی هستند. آن‌ها بیشتر روز کاری خود را روی پای خود می‌گذرانند و با بیماران و پزشکان مشورت می‌کنند. آن‌ها ممکن است نیاز به کار در شیفت‌های مختلفی داشته باشند، از جمله شب‌ها، آخر هفته‌ها و تعطیلات. بخشی از این عده، کار در بخش‌های تحقیقاتی شرکت‌های دارویی را ترجیح می‌دهند و گروهی هم شخصا اقدام به تاسیس یک کارخانه دارویی و احداث خط تولیدهای جدیدی از محصولات دارویی یا آرایشی و بهداشتی می‌کنند.

در این میان، طیف گسترده‌ای از داروسازان نیز هستند که به پزشکان در زمینه انتخاب داروهای موثر، کمک می‌کنند، در سازمان‌ها و موسسات تصمیم‌گیرنده در بخش دارو، فعالیت دارند یا به عنوان مسئول نظارت فنی در کارخانه‌ها به ارائه خدمت می‌پردازند.

در یک دسته‌بندی اجمالی، می‌توان گفت دانش‌آموختگان رشته داروسازی در یکی از زمینه‌های زیر، مشغول به کار خواهند شد:

• داروخانه‌های خصوصی یا وابسته به بیمارستان
• کارخانه‌های آرایشی و بهداشتی
• صنایع داروسازی (صنعت ساخت و کنترل دارو)
• درمان و آموزش پزشکی
• امور اجرایی وزارت بهداشت
• فعالیت‌های پژوهشی در کارخانه‌های داروسازی

بازار کار داروسازی به چه صورت است؟

به دلیل ورود حجم زیادی از دانش‌آموختگان رشته داروسازی به بازار کار، در سال‌های اخیر، شاهد تاسیس بی‌رویه داروخانه‌ها در سطح شهرها بودیم که فرایندهای تامین دارو و نظارت بر کیفیت خدمات را دچار مشکلاتی کرده بود.

به همین دلیل، طبق آیین‌نامه تاسیس و اداره داروخانه‌ها، مصوب سال ۱۳۹۳ وزارت بهداشت، ضوابطی برای تاسیس داروخانه‌های جدید، تعیین شد که به موجب آن می‌بایست بین جمعیت هر شهر و تعداد داروخانه‌های فعال در آن، تناسبی وجود داشته باشد و از طرفی، بین مساحت شهرها و فاصله داروخانه‌ها از یکدیگر نیز، باید یک ارتباط منطقی برقرار باشد. جدول زیر،‌ از این آیین‌نامه استخراج شده است.

متاسفانه مانند پزشکان و برخی از مشاغل دیگر، اطلاع دقیقی از درآمد داروسازان بخش خصوصی در دست نیست اما می‌توان حدس زد که این گروه، متناسب با سطح تحصیلات، نوع و میزان تخصص، سابقه کاری و مهارت‌های فردی خود، درآمدهای متفاوتی داشته باشند. داروسازان مشغول به خدمت در بخش دولتی، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری، حقوق دریافت می‌کنند.

در مجموع، آنچه روشن است، این است که جامعه داروسازان، همراه با پزشکان، اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و بخشی از صنعتگران، در یکی از سه دهک بالای درآمدی قرار دارند.

میزان پرداختی‌ها به مسئول فنی داروخانه‌ها بسته به شهر، نوع داروخانه، شیفت کاری و برخی عوامل دیگر، کمی متغیر است. ما در اینجا نمونه‌ای از جدول حقوق ماهیانه مسئول فنی یک داروخانه در شهر اصفهان را در سال ۱۳۹۸ آورده‌ایم.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند.

امکان ادامه تحصیل در رشته داروسازی در داخل ایران چگونه است؟

ظرفیت دانشگاه‌ها برای رشته داروسازی، در سال ۱۳۹۸، در جدول زیر آمده است.

همانطور که از این جدول پیداست، ظرفیت پذیرش این رشته در سال‌های اخیر، به شدت افزایش یافته است و با وجود رقابت جدی داوطلبان، می‌توان گفت هریک از آن‌ها از شانس خوبی برای پذیرفته شدن در این رشته پرطرفدار برخوردار است. علاوه بر این، گرایش‌های متعددی نیز در مقطع تخصص (PhD) در رشته داروسازی، ایجاد شده است و هرساله به تعداد گرایش‌ها، دانشگاه‌های پذیرنده و ظرفیت پذیرش آن‌ها افزوده می‌شود.

جالب است بدانید در بین دانشگاه‌های مطرح پذیرنده رشته داروسازی در جهان، در سال ۲۰۱۹، دانشگاه علوم پزشکی تهران،‌ در گروه رتبه بین ۳۵۱ تا ۴۰۰ جای داشت.

امکان ادامه تحصیل در رشته داروسازی در خارج از کشور به چه صورت است؟

۱۰ دانشگاه برتر دنیا از نظر رشته داروسازی عبارتند از:

• آکسفورد (انگلیس)
• هاروارد (آمریکا)
• موناش (استرالیا)
• تورنتو (کانادا)
• دانشگاه کالیفرنیا (UCLA، آمریکا)
• کمریج (انگلیس)
• UCL (انگلیس)
• ناتینگهام (انگلیس)
• جان هاپکینز (آمریکا)
• دانشگاه کارولینای شمالی (آمریکا)

همانطور که از این فهرست، پیداست، بهترین کشورها برای ادامه تحصیل در رشته داروسازی، عبارتند از آمریکا، ‌انگلیس و استرالیا. در بسیاری از کشورها، داروسازی، شغلی پردرآمد محسوب می‌شود و با تحصیل در این رشته دانشگاهی، حتی می‌توانید در برخی از کشورها مثل کانادا، اقامت بگیرید.

در این میان،‌ کشور قبرس یکی از راحت ترین کشورها برای تحصیل داروسازی به شمار می‌رود. چرا که در این کشور، برای ورود به رشته داروسازی، نیازی به شرکت در آزمون نیست. دانشجویان نیازی به ارائه مدرک زبان ندارند و از طرفی، هزینه‌های تحصیل داروسازی به زبان انگلیسی در قبرس،‌ سالانه در حدود ۷۰۰۰ یورو است. مدارکی که دانشجویان در قبرس اروپایی دریافت می‌کنند، مورد تایید اروپا و انگلستان است. توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید.

دروس دانشگاهی داروسازی تا چه میزان نیازهای بازار کار را مرتفع می‌کنند؟

یکی از ایرادهایی که به دروس رشته داروسازی وارد می‌شود این است که بسیاری از این درس‌ها با آنچه داروسازان در عمل، با آن روبه رو هستند، تناسبی ندارد. واقعیت این است که گروه بزرگی از دانشجویان، پس از فارغ‌التحصیلی، از سرفصل‌ها و عناوین درسی خود، چیز زیادی به یاد نمی‌آورند. اما نکته مهم اینجاست که گذراندن واحدهای تئوری و عملی مختلف، آزمون‌های میان‌دوره‌ای، شرکت در همایش‌ها و کارگاه‌ها، حضور در داروخانه‌ها، همه و همه موجب تکرار و رسوب مطالب عمیق آموزشی در ذهن دانشجو می‌شود و دیری نمی‌پاید که برای محاسابات ریاضیاتی یا تشخیص عوارض و علائم یک ترکیب خاص، دیگر نیازمند مراجعه مکرر به جزوه‌ها نیست.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.

با این وجود، هرچند فهرست طولانی درس‌های رشته داروسازی که در بالا به آن اشاره کردیم، دانشجویان را آماده ورود به بازار کار می‌کند،‌ اما برای تبدیل شدن به یک داروساز موفق، باید علاوه بر توانمندی‌های بالا، مهارت‌های زیر را هم کسب کنید.

عجله نکنید! برای یادگیری و تقویت این مهارت‌ها شش سال وقت دارید.

• مهارت بازاریابی و فروش
• مهارت در علم ریاضی به دلیل محاسبات دارویی در زمان ساخت و تهیه دارو
• مهارت در ارتباط با مراجعین، اعضای کادر درمان و شرکت‌های دارویی
• توانایی راهنمایی و آموزش دیگران
• آشنايی با کتاب‌های مرجع داروسازی و علوم دارويی
• آشنايی با پژوهش‌های علمی و عملی در زمینه علوم دارويی