سیاره های منظومه شمسی | هر آنچه باید بدانید

۱۰۳۰۷۷ بازدید
آخرین به‌روزرسانی: ۱۸ آذر ۱۴۰۳
زمان مطالعه: ۱۸ دقیقه
دانلود PDF مقاله
سیاره های منظومه شمسی | هر آنچه باید بدانیدسیاره های منظومه شمسی | هر آنچه باید بدانید

در این مطلب از مجله فرادرس در مورد سیاره های منظومه شمسی صحبت خواهیم کرد. سیاره های منظومه شمسی 8 سیاره بدون در نظر گرفتن سیاره پلوتو هستند. در این مطلب هر یک از این سیارات و ویژگی‌های مهم آن‌ها را بررسی و معرفی خواهیم کرد.

997696

سیاره های منظومه شمسی

از زمان کشف پلوتو در سال 1930 دانش‌آموزان بزرگ شده‌اند و یاد گرفتند که منظومه شمسی دارای 9 سیاره است. همه این‌ها در اواخر دهه 1990 زمانی که ستاره شناسان در مورد اینکه آیا پلوتو واقعاً یک سیاره است یا خیر، تغییر کرد. در یک تصمیم کاملاً بحث برانگیز، اتحادیه بین المللی نجوم در نهایت در سال 2006 تصمیم گرفت پلوتو را به عنوان یک سیاره کوتوله تعیین کند و لیست سیارات واقعی منظومه شمسی را به هشت سیاره کاهش دهد.

با این وجود ستاره شناسان هنوز در حال شکار سیاره احتمالی دیگری در منظومه شمسی هستند، یک سیاره نهم واقعی. این موضوع پس از آنکه شواهد ریاضی وجود این سیاره را در 20 ژانویه 2016 فاش کرد جدی‌تر شد. اعتقاد بر این است که سیاره نه که ادعا می‌شود سیاره X نیز نامیده می‌شود جرمی حدود 10 برابر زمین و 5000 برابر جرم پلوتو دارد.

سیاره های منظومه شمسی بر حسب فاصله از خورشید
تصویر 1: سیاره های منظومه شمسی بر حسب فاصله از خورشید

ترتیب سیارات در منظومه شمسی با شروع از نزدیکترین سیاره به خورشید به صورت زیر است:

  • عطارد یا تیر با نام لاتین Mercury
  • زهره یا ناهید یا ونوس با نام لاتین Venus
  • زمین با نام لاتین Earth
  • مریخ یا بهرام با نام لاتین Mars
  • مشتری یا هرمز با نام لاتین Jupiter
  • زحل یا کیوان با نام لاتین Saturn
  • اورانوس با نام لاتین Uranus
  • نپتون با نام لاتین Neptune
  • سیاره نهم یا سیاره X

اگر کسی اصرار داشته باشد تا سیاره پلوتو را نیز در این لیست وارد کند باید نام آن را بعد از نپتون در لیست قرار دهد. پلوتو حقیقتاً بعد از نپتون و در مدار بیضوی کج و خم شده (دو دلیل از چند دلیل خارج کردن پلوتو از لیست سیاره های منظومه شمسی) قرار دارد.

ویژگی‌های کلی سیاره های منظومه شمسی

چهار سیاره داخلی نزدیک به خورشید یعنی عطارد، زهره، زمین و مریخ اغلب سیارات زمینی یا خاکی نامیده می‌شوند زیرا سطح آن‌ها سنگلاخ است. همچنین سیاره پلوتو نیز دارای سطحی سنگی و البته منجمد است اما هرگز با چهار سیاره گروه خاکی در یک گروه قرار نمی‌گیرد.

چهار سیاره بیرونی و بزرگتر یعنی مشتری، زحل، اورانوس و نپتون به دلیل اندازه بسیار بزرگ‌شان نسبت به سیارات خاکی گاهی سیارات جوویان یا مانند مشتری نیز نامیده می‌شوند.

این سیارات بیشتر از گازهایی مانند هیدروژن، هلیم و آمونیاک ساخته شده‌اند و سطوح سنگی و خاکی کمتری دارند، گرچه ستاره‌شناسان معتقدند که ممکن است بعضی یا همه آن‌ها هسته‌های جامد داشته باشند. مشتری و زحل را گاهی غول‌های گازی نیز می‌نامند، در حالی که اورانوس و نپتون که دورتر از خورشید هستند لقب غول‌های یخ را گرفته‌اند.

به گفته انجمن سیارات دلیل این امر این است که اورانوس و نپتون در جو خود آب و سایر مولکول‌های سازنده یخ مانند متان، سولفید هیدروژن و فسفن که در دمای بسیار سرد سیارات متبلور می‌شوند را بیشتر دارند. از نظر تئوری و براساس اعلام کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده، متان در دمای منفی 183 درجه سانتیگراد (منفی 296 فارنهایت) متبلور می‌شود.

سیاره های منظومه شمسی
تصویر ۲ - سیاره‌ های منظومه‌ شمسی

تعریف سیاره چیست؟

IAU یک سیاره واقعی را جسمی تعریف می‌کند که دور خورشید می‌چرخد ​​بدون اینکه ماهواره شی دیگری باشد. بر اساس این تعریف یک سیاره به اندازه کافی بزرگ است که توسط گرانش خود به حالت دایروی درآمده است اما اندازه آن آنقدر بزرگ نیست که مانند یک ستاره شروع به همجوشی هسته‌ای کند.

همچنین یک سیاره همسایگی خود را از اکثر اجسامی که در نزدیکی آن می‌چرخیده‌اند پاک کرده است. اما این تعریف محدود کننده به جداسازی یک جرم آسمانی از اینکه یک سیاره در نظر گرفته شود یا خیر بسیار کمک کرد، مشکلی که با کشف اجرام آسمانی سیاره مانند بیشتر و بیشتر در منظومه شمسی برای اخترشناسان به وجود آمده بود. پلوتو از جمله اجسامی بود که بعد از این تعریف دوباره به عنوان یک سیاره کوتوله طبقه‌بندی شد.

مشکل پلوتو به غیر از اندازه کوچک و مدار منحصر به فرد آن، این بود که همسایگی خود را از اجرام آسمانی پاک نمی‌کرد و فضای مدار خود را با بسیاری از اشیا دیگر در کمربند کویپر تقسیم می‌کرد. با این حال هنوز هم تنزل رتبه پلوتو از یک سیاره به یک سیاره کوچک همچنان بحث برانگیز است.

تعریف سیاره توسط IAU همچنین جهان‌های کوچک و گرد دیگری را در دسته سیارات کوتوله قرار می‌دهد که از جمله آن‌ها می‌توان به اجرام کمربند کوییپر یعنی «اریس» (Eris)، «هاومئا» (Haumea) و «ماکیمکه» (Makemake) اشاره کرد.

سرس یک جسم گرد در کمربند اصلی سیارک‌ها بین مریخ و مشتری است. در سال 1801 و در زمانی که سرس کشف شد یک سیاره به حساب می‌آمد اما بعدها تصور شد که یک سیارک است، با این حال این موضوع کاملاً مورد توافق قرار نگرفت زیرا که سرس بسیار بزرگتر و گردتر از سیارک‌های دیگر بود.

ستاره شناسان در عوض آن را در سال 2006 یک سیاره کوتوله قلمداد کردند، اگرچه برخی از ستاره شناسان دوست دارند سرس را یک سیاره دهم بدانند (این موضوع را با نیبیرو یا سیاره X اشتباه نگیرید).

برای مطالعه بیشتر در مورد سرس و سیارک‌ها مطلب سیارک چیست ؟ — به زبان ساده را مطالعه کنید. در ادامه خلاصه‌ای از هشت سیاره واقعی در منظومه شمسی آورده شده است که که به ترتیب قرار گرفتن آن‌ها نسبت به خورشید از نزدیکترین تا دورترین، این سیارات را معرفی می‌کنیم. همچنین برای آشنایی بیشتر با مفهوم سیاره مطلب سیاره چیست ؟ — به زبان ساده را مطالعه کنید.

سیاره عطارد یا تیر

سیاره های منظومه شمسی و سیاره عطارد
تصویر 3: سیاره های منظومه شمسی و سیاره عطارد

این سیاره فقط 88 روز طول می‌کشد تا به دور خورشید بچرخد​​، در حقیقت عطارد نزدیکترین سیاره به خورشید است و همچنین در بین سیاره های منظومه شمسی کوچکترین سیاره است و فقط کمی بزرگتر از ماه است.

این سیاره از آنجا که بسیار نزدیک به خورشید است (حدود دو پنجم فاصله زمین و خورشید)، تغییرات چشمگیری را در دمای شبانه روز خود تجربه می‌کند. در حقیقت دمای روز در این سیاره می‌تواند به 450 درجه سانتیگراد (840 درجه فارنهایت) برسد که این دما برای ذوب کردن سرب کافی است. در همین حال در شب دمای این سیاره به منفی 180 درجه سانتیگراد (منفی 290 فارنهایت) کاهش می‌یابد.

عطارد دارای جو بسیار نازکی از اکسیژن، سدیم، هیدروژن، هلیم و پتاسیم است و نمی‌تواند از ورود شهاب‌ سنگ‌ها به داخل جو خود جلوگیری کند و بنابراین سطح آن مانند قمرها مملو از حفره و گودال است.

فضاپیمای مسنجر (MESSENGER) ناسا طی مأموریت چهار ساله خود از سیاره عطارد، ویژگی‌های باورنکردنی جدیدی را از این سیاره کشف کرد که انتظارات ستاره‌شناسان را به چالش می‌کشید.

از جمله این یافته‌ها می توان به کشف یخ آب و ترکیبات آلی منجمد در قطب شمال عطارد اشاره کرد. به علاوه این تحقیقات نشان داد که فعالیت‌های آتشفشانی نقش عمده‌ای در شکل‌گیری سطح این سیاره دارد.

پارامترهای اصلی سیاره عطارد

  • تاریخ کشف این سیاره به یونانیان باستان باز می‌گردد. در حقیقت این سیاره برای یونانیان باستان شناخته شده بود و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است.
  • نام این سیاره از پیام آور خدایان رومی گرفته شده است.
  • قطر این سیاره 4878 کیلومتر (3,031 مایل) است.
  • مدت زمان چرخش این سیاره حول خورشید 88 روز زمینی است.
  • مدت زمان هر روز در سیاره عطارد 58/6 روز زمینی است.

سیاره زهره یا ونوس

دومین سیاره از خورشید ونوس است. این سیاره از نظر اندازه با زمین دوقلو است. تصاویر راداری در زیر جو آن نشان می‌دهد که سطح این سیاره کوه‌ها و آتشفشان‌های مختلفی دارد. اما فراتر از این موضوع این دو سیاره یعنی ونوس و زمین نمی‌توانند تفاوت بیشتری داشته باشند.

سیاره های منظومه شمسی و سیاره زهره
تصویر 4: سیاره های منظومه شمسی و سیاره زهره

ونوس به دلیل جو غلیظ و سمی که از ابرهای اسید سولفوریک ساخته شده است نمونه‌ای فوق العاده از اثرات گلخانه‌ای است. این سیاره حتی گرمتر و داغتر از عطارد است.

متوسط ​​دما در سطح سیاره زهره 465 درجه سانتیگراد (900 فارنهایت) است. فشار در ونوس 92 بار است که این فشار در سطح باعث خرد شدن و مرگ شما می‌شود.

نکته عجیب در مورد ونوس این است که این سیاره به آرامی از شرق به غرب می‌چرخد ​​و جهت چرخش آن در جهت مخالف اکثر سیارات دیگر است.

یونانیان معتقد بودند که ناهید دو جسم متفاوت در آسمان است که یکی در آسمان صبح دیده می‌شود و دیگری در عصر قابل مشاهده است. از آنجا که ونوس از هر جسم دیگری در آسمان روشن‌تر است، بسیاری از افراد این سیاره را به عنوان بشقاب پرنده در آسمان گزارش داده‌اند.

پارامترهای اصلی سیاره زهره

  • کشف این سیاره در زمان یونانیان باستان رخ داده است و این سیاره برای یونانیان باستان شناخته شده بوده و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است.
  • نام این سیاره از الهه رومی عشق و زیبایی پدید آمده است.
  • قطر این سیاره 12104 کیلومتر (7521 مایل) است.
  • مدار این سیاره برابر با 225 روز زمینی است.
  • هر روز در این سیاره 241 روز زمینی طول می‌کشد.

سیاره زمین

سومین سیاره از خورشید زمین است. این سیاره یک جهان آبی است که دو سوم آن را اقیانوس پوشانده است. این سیاره تنها جهان شناخته‌ شده‌ای است که زندگی در آن جریان دارد. جو زمین غنی از نیتروژن و اکسیژن است.

زمین در فضا
تصویر ۵: سیاره های منظومه شمسی و سیاره زمین

سطح زمین در محور خود با سرعت 467 متر در ثانیه (1532 فوت در ثانیه) و کمی بیشتر از 1600 کیلومتر در ساعت (1000 مایل در ساعت) در خط استوا می‌چرخد. این سیاره با سرعت بیش از 29 کیلومتر در ثانیه (18 مایل در ثانیه) به دور خورشید حرکت می‌کند.

پارامترهای اصلی سیاره زمین

  • نام سیاره زمین از لغت Die Erde که یک کلمه آلمانی به معنای خاک است گرفته شده است.
  • قطر زمین 12,760 کیلومتر (7,926 مایل) است.
  • چرخش زمین به دور خورشید 365/24 روز طول می‌کشد.
  • هر روز در زمین برابر با 23 ساعت و 56 دقیقه است.

سیاره مریخ یا بهرام

سیاره های منظومه شمسی و سیاره مریخ
تصویر 6: سیاره های منظومه شمسی و سیاره مریخ

چهارمین سیاره از خورشید مریخ است و مکانی سرد و بیابانی است که در آن غبار پوشیده شده است. این گرد و غبار از اکسیدهای آهن ساخته شده است و به این سیاره رنگ قرمز می‌بخشد. مریخ و زمین شباهت‌هایی با یکدیگر دارند که عبارتند از: هر دو سطحی صخره‌ای دارند، هر دو دارای کوه، دره و حفره هستند و سیستم‌های طوفانی از تندرهای گرد و غبار مانند گردباد محلی گرفته تا طوفان‌های شامل ذرات ریز سیاره را در بر می‌گیرد.

شواهد علمی قابل توجه نشان می‌دهد که مریخ در یک نقطه از میلیاردها سال پیش دنیایی بسیار گرمتر و مرطوب بوده است. همچنین این شواهد نشان می‌دهد که شاید در این سیاره رودخانه‌ها و حتی اقیانوس‌ها وجود داشته‌اند.

اگرچه جو مریخ برای وجود آب مایع در هر مدت زمان بسیار نازک است اما بقایای رطوبت ناشی از دریاها و اقیانوس‌ها هنوز هم در این سیاره وجود دارند. صفحات یخ آب به اندازه کالیفرنیا در زیر سطح مریخ قرار دارد و در هر دو قطب کلاهک‌های یخی ساخته شده از آب منجمد وجود دارد. در جولای سال 2018 دانشمندان فاش کردند که شواهدی از دریاچه مایع در زیر سطح یخ قطب جنوب این سیاره پیدا کرده‌اند.

دانشمندان همچنین تصور می‌کنند که سیاره مریخ در گذشته شرایطی را برای حمایت از زندگی موجوداتی مانند باکتری‌ها و سایر میکروب‌ها داشته است. بدین ترتیب این امید که نشانه‌هایی از زندگی موجودات زنده در گذشته در این سیاره وجود داشته باشد و حتی احتمال شکل‌گیری زندگی موجودات زنده در حال حاضر در سیاره سرخ، مأموریت‌های اکتشاف فضایی بی‌شماری را برنامه‌ریزی کرده است و مریخ در حال حاضر یکی از کاوش شده‌ترین سیارات در منظومه شمسی است.

پارامترهای اصلی سیاره مریخ

  • این سیاره برای یونانیان باستان شناخته شده و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است.
  • نام این سیاره از خدای جنگ رومی گرفته شده است.
  • قطر این سیاره 6،787 کیلومتر (4217 مایل) است.
  • مدت زمان چرخش این سیاره حول خورشید برابر با 687 روز زمینی است.
  • هر روز در سیاره مریخ فقط کمی بیش از یک روز زمینی است و مدت آن 24 ساعت و 37 دقیقه است.

برای آشنایی بیشتر با سیاره مریخ مطلب سیاره مریخ و ترافیک در مریخ | هر آنچه باید بدانید از مجله فرادرس را مطالعه کنید.

سیاره مشتری

سیاره پنجم از خورشید سیاره مشتری است که یک جهان گازی غول پیکر است و از عظیم‌ترین سیاره‌های منظومه شمسی است. طبق گفته ناسا اندازه این سیاره بیش از دو برابر سیارات دیگر است.

سیاره های منظومه شمسی و سیاره مشتری
تصویر 7: سیاره های منظومه شمسی و سیاره مشتری

ابرهای گردان در این سیاره به دلیل انواع مختلف گازهای کمیاب رنگارنگ هستند و یک ویژگی مهم در ابرهای چرخان آن، لکه قرمز بزرگی است که نمایشگر طوفانی غول پیکر به عرض بیش از 16 هزار کیلومتر است. این طوفان حداقل در 150 سال گذشته بیش از 600 کیلومتر در ساعت سرعت داشته است. مشتری دارای یک میدان مغناطیسی قوی است و با 75 قمر کمی شبیه به یک منظومه شمسی کوچک است.

پارامترهای اصلی سیاره مشتری

  • این سیاره برای یونانیان باستان شناخته شده بوده و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است.
  • نام این سیاره از فرمانروای خدایان روم گرفته شده است.
  • قطر این سیاره 139,822 کیلومتر (86,881 مایل) است.
  • چرخش این سیاره حول خورشید 11/9 سال زمینی طول می‌کشد.
  • هر روز در این سیاره 9/8 ساعت زمینی است.

برای آشنایی بیشتر با سیاره مشتری مطلب سیاره مشتری — به زبان ساده از مجله فرادرس مطالعه کنید.

سیاره زحل

سیاره های منظومه شمسی و سیاره زحل
تصویر 8: سیاره های منظومه شمسی و سیاره زحل

سیاره ششم از خورشید سیاره زحل است. زحل بیشتر به دلیل حلقه‌هایش شناخته شده است. هنگامی که گالیله برای اولین بار در اوایل دهه 1600 زحل را مورد مطالعه قرار داد، تصور می‌کرد که زحل یک شی با سه قسمت است: یک سیاره و دو قمر بزرگ در دو طرف آن.

این منجم که نمی‌دانست در حال دیدن یک سیاره با حلقه‌های آن است، یک نقاشی کوچک و نمادین با یک دایره بزرگ و دو دایره کوچکتر در دفتر یادداشت خود کشید تا بتواند چیزی را که دیده بود توضیح دهد و آن را توصیف کند.

بیش از 40 سال بعد کریستین هویگنس اعلام کرد که این دو جسم حلقه‌های زحل هستند. این حلقه‌ها از یخ و سنگ ساخته شده‌اند و دانشمندان هنوز از نحوه شکل‌گیری آن‌ها اطمینان ندارند.

زحل، این سیاره گازی که بیشتر از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده، دارای قمرهای بی‌شماری است.

پارامترهای اصلی سیاره زحل

  • این سیاره برای یونانیان باستان شناخته شده است و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است.
  • نام این سیاره از خدای کشاورزی رومیان گرفته شده است.
  • قطر این سیاره 120,500 کیلومتر (74,900 مایل) است.
  • چرخش این سیاره حول خورشید 29/5 سال زمینی طول می‌کشد.
  • هر روز در این سیاره حدود 10/5 ساعت زمینی طول می‌کشد.

برای آشنایی بیشتر با سیاره زحل مطلب سیاره زحل — هر آنچه باید بدانید | به زبان ساده از مجله فرادرس را مطالعه کنید.

سیاره اورانوس

سیاره های منظومه شمسی و سیاره اورانوس
تصویر 9: سیاره های منظومه شمسی و سیاره اورانوس

هفتمین سیاره از خورشید سیاره اورانوس است. اورانوس یک توپ عجیب است. این سیاره دارای ابرهای ساخته شده از سولفید هیدروژن است، سولفید هیدروژن همان ماده شیمیایی که باعث می‌شود تخم‌مرغ‌های مانده بوی بدی بگیرند.

اورانوس مانند ناهید از شرق به غرب می‌چرخد. اما بر خلاف زهره یا هر سیاره دیگر خط استوا تقریباً در زاویه درست مدار خود است. ستاره شناسان معتقدند كه حدود 4 میلیارد سال پیش جسمی به ابعاد دو برابر زمین با اورانوس برخورد كرده و باعث كج شدن اورانوس شده است.

این شیب باعث تغییرات فصلی شدید در اورانوس می‌شود و سبب می‌شود هر فصل 20 سال طول بکشد و چرخش این سیاره به دور خورشید در حدود 84 سال طول می‌کشد.

همچنین تصور می‌شود که این برخورد سنگ و یخ را در مدار اورانوس قرار داده است. این سنگ و یخ‌ها بعداً به 27 قمر این سیاره تبدیل شده‌اند. متان در اتمسفر این سیاره به اورانوس رنگ سبز و آبی می‌بخشد. همچنین این سیاره دارای 13 حلقه ضعیف است.

پارامترهای اصلی سیاره اورانوس

  • کشف این سیاره توسط ویلیام هرشل در سال 1781 صورت گرفت. در ابتدا تصور می‌شد که اورانوس یک ستاره باشد.
  • نام این سیاره در اساطیر باستانی برای مکان بهشت ​​نامگذاری شده است.
  • قطر این سیاره 51,120 کیلومتر (31,763 مایل) است.
  • چرخش این سیاره حول خورشید 84 سال زمینی طول می‌کشد.
  • هر روز در این سیاره 18 ساعت زمینی است.

سیاره نپتون

سیاره های منظومه شمسی و سیاره نپتون
تصویر 10: سیاره های منظومه شمسی و سیاره نپتون

هشتمین سیاره از خورشید سیاره نپتون است. نپتون تقریباً به اندازه اورانوس است و با بادهای شدید مافوق صوت شناخته می‌شود. نپتون بسیار دور و سرد است و فاصله این سیاره تا خورشید بیش از 30 برابر فاصله زمین تا خورشید است.

نپتون اولین سیاره‌ای بود که با استفاده از دانش ریاضیات و قبل از اینکه توسط تلسکوپ‌ها تشخیص داده شود، وجودش مسجل و تائید شد.

در حقیقت بی نظمی در مدار اورانوس، ستاره شناس فرانسوی «الکسیس بووارد» (Alexis Bouvard)، را به این فکر انداخت که ممکن است سیاره دیگری در حال اعمال و وارد کردن نیروی گرانشی باشد.

«یوهان گاله» (Johann Galle) منجم آلمانی، با استفاده از محاسبات ریاضی به یافتن نپتون با تلسکوپ کمک کرد. جرم نپتون حدود 17 برابر زمین و هسته سنگی آن است.

پارامترهای اصلی سیاره نپتون

  • کشف این سیاره در سال 1846 انجام شد.
  • این سیاره به نام خدای آب رومیان نامگذاری شده است.
  • قطر این سیاره 49,530 کیلومتر (30,775 مایل) است.
  • چرخش این سیاره حول خورشید 165 سال زمینی طول می‌کشد.
  • هر روز در این سیاره 19 ساعت زمینی است.

سیاره پلوتو (کوتوله سفید)

سیاره های منظومه شمسی و سیاره کوتوله پلوتو
تصویر 11: سیاره های منظومه شمسی و سیاره کوتوله پلوتو

پلوتو که نهمین سیاره از خورشید است از بسیاری جهات به سیارات دیگر شباهت ندارد. این سیاره کوچکتر از ماه کره زمین و مدار آن بسیار بیضوی است.

سیاره پلوتو در بعضی نقاط در مدار نپتون قرار می‌گیرد و در بعضی نقاط فراتر از آن است، همچنین مدار چرخش سیاره پلوتو مانند تمام سیارات دیگر در همان صفحه قرار نمی‌گیرد و در عوض 17/1 درجه در بالا یا پایین می‌چرخد.

از سال 1979 تا اوایل سال 1999، پلوتو در واقع هشتمین سیاره از خورشید بوده است. اما در 11 فوریه 1999، این سیاره از مدار نپتون عبور کرد و بار دیگر به دورترین سیاره منظومه شمسی تبدیل شد و سپس با تعریف سیاره و ویژگی‌های آن پلوتو به عنوان یک سیاره کوتوله در نظر گرفته شد.

پلوتو یک دنیای سرد و سنگلاخ با جو ناپایدار است. دانشمندان تصور می‌کردند که این سیاره کوتوله ممکن است چیزی بیش از یک تکه سنگی در حومه منظومه شمسی نباشد.

اما وقتی مأموریت New Horizons ناسا، اولین پرواز تاریخ را در مورد سیستم پلوتو در تاریخ 14 جولای 2015 انجام داد، دید دانشمندان نسبت به پلوتو را دگرگون شد.

در این مشاهدات مشخص شد که پلوتو یک دنیای یخی بسیار فعال است که پوشیده از یخچال‌های طبیعی، کوه‌های آب یخ، تپه‌های یخی و احتمالاً حتی کریوولکان‌هایی است که گدازه‌های یخی ساخته شده از آب، متان یا آمونیاک را فوران می‌کند.

پارامترهای اصلی سیاره کوتوله پلوتو

  • کشف این سیاره توسط کلاید تومبو در سال 1930 صورت گرفت.
  • نام این سیاره کوتوله از هادس، خدای رومی جهان زیرین گرفته شده است.
  • قطر این سیاره کوتوله 2,301 کیلومتر (1430 مایل) است.
  • چرخش این سیاره کوتوله حول خورشید 248 سال زمینی طول می‌کشد.
  • هر روز در این سیاره کوتوله 6/4 روز زمینی است.

سیاره نه یا سیاره ایکس

سیاره های منظومه شمسی و سیاره نهم
تصویر 12: سیاره های منظومه شمسی و سیاره نهم

در سال 2016 محققان وجود احتمالی یک سیاره نهم در منظومه شمسی را مطرح کردند که اکنون سیاره نهم یا سیاره X لقب گرفته است. تخمین زده می‌شود جرم این سیاره 10 برابر جرم زمین باشد و 300 تا 1000 برابر دورتر از مدار زمین حول خورشید بچرخد.

دانشمندان در واقع سیاره نهم را ندیده‌اند، آن‌ها با تأثیرات گرانشی آن بر سایر اشیا موجود در کمربند کوییپر، منطقه‌ای در حاشیه منظومه شمسی که محل استقرار سنگ‌های یخی باقی مانده از بدو تولد منظومه شمسی است، وجود آن را استنباط کرده‌اند. این اجسام در کمربند کوییپر که اجرام ‌trans-Neptunian نیز نامیده می‌شوند دارای مدارهای بسیار بیضوی یا بیضی شکل هستند که در یک جهت قرار دارند.

دانشمندان «مایک براون» (Mike Brown) و «کنستانتین باتیگین» (Konstantin Batygin) در انستیتوی فناوری کالیفرنیا در پاسادنا شواهد مربوط به سیاره نهم را در مطالعه‌ای که در مجله نجوم منتشر شده است، توصیف کرده‌اند.

این تحقیق بر اساس مدل‌های ریاضی و شبیه سازی‌های رایانه‌ای با استفاده از مشاهدات به دست آمده از شش جسم کمربند کوچک کوییپر با مدارهایی که در یک ماده مشابه تراز می‌شوند، انجام شده است.

فرضیه اخیر پیشنهاد شده در سپتامبر 2019 در وبسایت arXiv نشان می‌دهد سیاره نهم ممکن است اصلاً یک سیاره نباشد. در عوض به گزارش نیوزویک، «جاکو شولتز» (Jaku Scholtz) از دانشگاه دورهام و «جیمز اونوین» (James Unwin) از دانشگاه ایلینوی در شیکاگو حدس می‌زنند که این جسم می‌تواند یک سیاهچاله اولیه باشد که بلافاصله پس از انفجار بزرگ تشکیل شده و منظومه شمسی ما بعداً آن را تصرف کرده است.

برخلاف سیاهچاله‌هایی که از فروپاشی ستارگان غول پیکر ایجاد می‌شوند، گمان می‌رود سیاهچاله‌های اولیه از اغتشاشات گرانشی کمتر از یک ثانیه بعد از انفجار بزرگ ایجاد شده باشند و آنقدر کوچک باشند (قطر 5 سانتی متر) که تشخیص و مشاهده آن‌ها چالش برانگیز باشد.

سردترین و گرمترین سیاره منظومه شمسی چه نام دارد؟

دمای سیارات در منظومه شمسی به ساختار و فاصله آن‌ها از خورشید بستگی دارد. علاوه بر این ماهیت و ترکیب جو سیارات توسط دو موضوع مشخص می‌شود، یکی مقدار گرمای تابش شده از سیارات و دیگری میزان گرمای حفظ شده در آن‌ها است.

دمای سیاره های منظومه شمسی
تصویر 13: دمای سیاره های منظومه شمسی

در جدول زیر سیاره های منظومه شمسی به ترتیب از گرمترین تا سردترین سیاره به همراه دمای میانگین آن‌ها ارائه شده است.

نام سیارهدمای میانگین بر حسب درجه سلسیوس
سیاره زهره464464
سیاره عطارد167167
سیاره زمین1515
سیاره مریخ55-55
سیاره مشتری110-110
سیاره زحل140-140
سیاره اورانوس195-195
سیاره نپتون200-200
سیاره کوتوله پلوتو225-225

سرعت چرخش سیاره های منظومه شمسی حول خورشید

سیاره عطارد با سرعت مداری حدود 47/87 کیلومتر در ثانیه (107,082 مایل در ساعت) بیشترین سرعت چرخش را دارد و یک دور کامل چرخش آن به حول خورشید حدود 87/97 روز زمینی است. در ادامه سرعت چرخش هر یک از سیاره های منظومه شمسی آورده شده است:

  • سیاره عطارد: سرعت چرخش 47/87 کیلومتر در ثانیه (107,082 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن حدود 87/97 روز است.
  • سیاره ونوس: سرعت چرخش 35/02 کیلومتر در ثانیه (78,337 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن حدود 224/7 روز است.
  • سیاره زمین: سرعت چرخش 29/78 کیلومتر در ثانیه (66,615 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن حدود 365/256365 روز است.
  • سیاره مریخ: سرعت چرخش 24/077 کیلومتر در ثانیه (53,853 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن در حدود 686/93 روز است.
  • سیاره مشتری: سرعت چرخش 13/07 کیلومتر در ثانیه (29,236 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن حدود 11/86 سال زمینی است.
  • سیاره زحل: سرعت چرخش 9/69 کیلومتر در ثانیه (21,675 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن حدود 29/42 سال زمینی است.
  • سیاره اورانوس: سرعت چرخش 6/81 کیلومتر در ثانیه (15,233 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن حدود 83/75 سال زمینی است.
  • سیاره نپتون: سرعت چرخش 5/43 کیلومتر در ثانیه (12,146 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن حدود 163/72 سال زمینی است.
  • سیاره کوتوله پلوتو: سرعت چرخش 4/74 کیلومتر در ثانیه (10,603 مایل در ساعت) یا یک دوره تناوب آن حدود 247/92 سال زمینی است.
سرعت چرخش سیاره های منظومه شمسی
تصویر 14: سرعت چرخش سیاره های منظومه شمسی

حقایقی جالب در مورد هر سیاره منظومه شمسی

در این قسمت برخی از ویژگی‌های مهم و جالب سیاره های منظومه شمسی را بررسی و معرفی می‌کنیم:

  1. سیاره عطارد گرم است اما گرمای آن در حدی نیست که هیچ یخی بر آن وجود نداشته باشد و بر روی سطح آن یخ وجود دارد. تحقیقات نشان داده که این یخ‌ها نور خورشید دریافت نمی‌کنند و در سایه هستند.
  2. سیاره ونوس هیچ قمری ندارد و دلیل این موضوع هنوز مشخص نیست.
  3. سیاره مریخ در گذشته جو ضخیم‌تری داشته است.
  4. سیاره مشتری یک ستاره دنباله دار جذاب است.
  5. هیچ کس نمی‌داند که حلقه‌های سیاره زحل چند ساله هستند
  6. سیاره اورانوس بیش از آنچه تصور می‌کردیم طوفانی است.
  7. سیاره نپتون دارای بادهای مافوق صوت است.
  8. می‌توانید در هنگام نمایش نور، میدان مغناطیسی زمین را هنگام کار مشاهده کنید.

ترتیب سیاره‌های منظومه شمسی و نام انگلیسی آن‌ها

سیاره‌های منظومه شمسی به ترتیب از دورترین سیاره تا نزدیکترین سیاره به خورشید به صورت زیر هستند:

  • سیاره کوتوله پلوتو
  • سیاره نپتون
  • سیاره اورانوس
  • سیاره زحل
  • سیاره مشتری
  • سیاره مریخ
  • سیاره زمین
  • سیاره زهره
  • سیاره عطارد

نام لاتین این سیارات نیز به ترتیب فاصله کم تا زیاد از خورشید به صورت زیر است:

  • عطارد یا Mercury
  • زهره یا Venus
  • زمین یا Earth
  • مریخ یا Mars
  • مشتری یا Jupiter
  • زحل یا Saturn
  • اورانوس یا Uranus
  • نپتون یا Neptune

جدول ویژگی‌های مهم سیاره های منظومه شمسی

در جدول زیر مهمترین ویژگی سیاره های منظومه شمسی را می‌توانید مطالعه کنید:

نام سیارهویژگی‌های مهم
سیاره عطارد
  • نزدیکترین سیاره به خورشید است اما گرمترین سیاره نیست.
  • کوتاهترین سال و طولانی‌ترین روز را دارد.
  • خورشید هر روز کمی به عقب حرکت می‌کند.
  • کوچکترین سیاره است.
سیاره زهره
  • گرمترین سیاره منظومه شمسی است.
  • در جهت مخالف اکثر سیارات می‌چرخد.
  • کندترین سیاره در حال چرخش است اما طولانی‌ترین روز را ندارد.
  • نزدیکترین و شبیه‌ترین سیاره به زمین از نظر مسافت و اندازه است.
سیاره زمین
  • بزرگترین سیاره در میان چهار سیاره داخلی منظومه شمسی است.
  • متراکم‌ترین و چگال‌ترین سیاره منظومه شمسی است.
  • دارای بزرگترین قمر به نسبت اندازه سیاره در منظومه شمسی است.
  • تنها سیاره‌ای است که می‌تواند از حیات پشتیبانی کند اما در در خطر انقراض است.
سیاره مریخ
  • آخرین و سردترین سیارات داخلی منظومه شمسی است.
  • دارای نیمی از قطر زمین است.
  • دارای دو قمر کوچک است
  • پس از زمین بیشترین کاوش در میان سیاره های منظومه شمسی بر روی این سیاره صورت گرفته است.
سیاره کوتوله سرس
  • اولین سیاره کوتوله است.
  • بزرگترین جسم در کمربند سیارک‌ها است.
  • به مدت 50 سال یک سیاره در نظر گرفته شده بود.
  • اولین سیاره کوتوله است که توسط یک فضاپیما دیده شد.
سیاره مشتری
  • بزرگترین سیاره منظومه شمسی است.
  • دارای بزرگترین قمر به نام گانیمد است که بزرگتر از سیاره عطارد است.
  • کوتاهترین روز نسبت به هر سیاره را دارد.
  • دارای طولانی‌ترین طوفان مداوم شناخته شده در منظومه شمسی است.
سیاره زحل
  • دومین سیاره بزرگ در منظومه شمسی است.
  • گسترده‌ترین سیستم حلقه‌ای را نسبت به هر سیاره‌ای دارد.
  • این حلقه‌ها ضخامتی کمتر از یک کیلومتر اما عرض هزاران کیلومتر دارند.
  • بیشترین تعداد ماه یعنی 82 ماه را نسبت به هر سیاره‌ای دارند.
سیاره اورانوس
  • اولین سیاره‌ای است که کشف شده و انسان‌های اولیه آن را نمی‌شناختند.
  • چرخش آن از لبه‌ها صورت می‌گیرد.
  • دارای حداقل 13 حلقه است که همه آن‌ها تیره‌تر از زحل هستند.
  • فقط یکبار و در سال 1986 روی آن کاوش صورت گرفته است.
سیاره نپتون
  • هشتمین و آخرین سیاره منظومه شمسی است.
  • طولانی‌ترین سال که برابر با 165 سال زمینی است را دارد.
  • سردترین دما یعنی منفی 220 درجه سانتی‌گراد را دارد.
  • سیستم حلقه‌ای این سیاره به جای حلقه دارای کمان است.
سیاره کوتوله پلوتو
  • بزرگترین سیاره کوتوله است.
  • مدار آن با سیاره نپتون هماهنگ شده است.
  • گاهی اوقات از سیاره نپتون به خورشید نزدیکتر می‌شود.
  • می‌توان آن را با «شارون» (Charon) یک سیاره دوتایی نامید.
سیاره کوتوله هاومئا
  • شکلی مانند یک توپ فوتبال آمریکایی با ابعاد 1960 km×1518 km×996 km1960\ km \times 1518\ km \times 996\ km دارد.
  • یک روز در آن 4 ساعت است.
  • دو قمر دارد.
  • به طور غیر منتظره دارای سطحی روشن است.
سیاره کوتوله ماکیمکه
  • کروی و دارای قطر 1430 کیلومتر است.
  • به رنگ قرمز است.
  • مدار چرخش آن نزدیک به 30 درجه از مدار بیضوی فاصله دارد.
  • هیچ قمری برای آن شناسایی نشده است.
سیاره کوتوله اریس
  • دورترین سیاره کوتوله است.
  • یک ماه منفرد به نام «دیسنومیا» (Dysnomia) دارد.
  • دارای مدار چرخشی است که یک دوره آن 557 سال زمینی طول می‌کشد.
  • در ابتدا به نام Xena لقب گرفته بوده است.
سیاره نهم 
  • سیاره‌ای فرضی که هنوز کشف نشده است.
  • احتمالاً اندازه آن چهار برابر قطر زمین است.
  • احتمالاً دوره چرخش آن برابر با 15,000 سال زمینی است.

جمع بندی

در این مطلب از مجله فرادرس در مورد هشت سیاره اصلی منظومه شمسی صحبت کردیم و تعریف استاندارد سیاره را بیان کردیم. همچنین ویژگی‌های اصلی و پارامترهای مهم هر سیاره منظومه شمسی را نیز مورد بررسی قرار دادیم. به علاوه برای هر سیاره ویژگی جالب آن سیاره را بیان کردیم و سرعت چرخش هر سیاره و میانگین دمای هر یک از سیاره های منظومه شمسی را نیز معرفی کردیم.

بر اساس رای ۰ نفر
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
اگر بازخوردی درباره این مطلب دارید یا پرسشی دارید که بدون پاسخ مانده است، آن را از طریق بخش نظرات مطرح کنید.
منابع:
SpaceJagranjoshNaroUniverseTodayThePlanetsToday
دانلود PDF مقاله
۴ دیدگاه برای «سیاره های منظومه شمسی | هر آنچه باید بدانید»

با سلام و تبريک سال نو به همه شما که اين مطالب مفيد را فر اهم ميکنيد

ممنون خیلی مطلب کاملی بود

سپاس ازتون، این مطلب بسیااار عاااالی و اموزنده بود…

موضوع استفاده از انرژی
بی نهایت که.از فاصله هر جرمی از زمین وتبدیل ان به نیروهای موجود قابل مصرف یعنی استخراج انرژی از همه چیز انرژی که در اختیار داریم ولی هنوز از انرژی های فسیلی استفاده میکنیم یا بهمین شکل استخراج هیدرون ومصرف ان
اماکسانی در دنیا همیشه بمحض آشکار شدن علم ان شروع تخربی دنیا خواهند کرد باشد تا شعور ش محیا شود

نظر شما چیست؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *