فرادرسچگونه شنونده فعال تر و بهتری شویم؟
بارها شده است که در کلاس درس یا جلسه سخنرانی یا در یک جلسه فروش مهم، ناگهان متوجه شده‌ایم که بخشی از صحبت‌های گوینده را نشنیده‌ایم، به عبارت دیگر، نتوانسته‌ایم به درستی پیام منتقل شده را بفهمیم. در فرایند استفاده از مهارت های ارتباطی، ما با سه عنصر اصلی، فرستنده، گیرنده و محتوای پیام مواجه هستیم؛ زمانی که گیرنده بتواند پیام ارسالی فرستنده را به خوبی دریافت و رمزگشایی کند، همچنین پاسخی ارسال کند که توسط طرف مقابل فهمیده شود، یک ارتباط موفق شکل گرفته است. افراد تأثیرگذار و کاریزماتیک بیشترین توانایی را در ایجاد ارتباط موفق دارند. اولین گام در درک درست پیام فرستنده، مجهز بودن به مهارت گوش‌دادن فعال است.
شنیدن و گوش دادن
«گوش‌دادن» (Listening) با «شنیدن» (Hearing) فرق دارد، شنیدن بخشی از فرایند گوش‌دادن و فعالیتی بیولوژیکی است که بدون نیاز به یادگیری اتفاق می‌افتد ولی گوش‌دادن فعالیتی است ذهنی که نیاز به یادگیری و تمرین دارد. «ریچارد نورد کوئیست» (Richard Nordquist)، در سال 2019، به نقل از «ماروین گوتلیب» (Marvin Gottlieb)، چهار عنصر را برای گوش‌دادن خوب مطرح می‌کند:
- توجه‌کردن: درک متمرکز از محرک‌های دیداری و کلامی
- شنیدن: فعالیت فیزیولوژیکی باز‌شدن دروازه‌های ورودی به روی گوش‌هایمان
- فهمیدن: تشخیص معنای پیام دریافت شده
- به یاد آوردن: ذخیره اطلاعات معنادار
همچنین چهار سطح برای مهارت گوش‌دادن در نظر گرفته می‌شود: پذیرش و تصدیق گوینده، همدردی و فهمیدن گوینده، بیان خلاصه‌ای شفاف از آنچه گوینده گفته است و در نهایت همدلی با گوینده. یک شنونده خوب، باید به هر چهار سطح این مهارت، دست یابد.
گوش دادن فعال
«برندون ووس» (Brandon Voss)، گوش‌دادن فعال را تکنیکی می‌داند که شنونده با استفاده از نشانه‌های کلامی و غیرکلامی مانند تماس چشمی، می‌تواند آنچه را گوینده بیان می‌کند، به خوبی درک کند و مورد اعتماد او واقع شود، به عبارت دیگر، گوش دادن فعال، تلاش برای نشان دادن پذیرش بی‌قید و شرط، تامل بی‌طرفانه و همچنین پی‌بردن به جنبه‌هایی از پیام در حال انتقال که ممکن است در کلام گوینده مستتر باشد.
چهار اشتباه متداول در گوش دادن
بسیاری از ما فکر می‌کنیم که شنونده خوبی هستیم اما توجه به این نکته مهم است که گوش دادن و بویژه گوش‌دادن فعال، مهارتی بسیار فراتر از منتظر‌بودن برای رسیدن نوبت پاسخگویی ما است. «بریجیت اوهلین» (Birgit Ohlin)، در مطلب خود با عنوان گوش دادن فعال: هنر ارتباط همدلانه (2016)، به چهار اشتباه متداول در گوش دادن اشاره می‌کند که افراد به‌طور ناخودآگاه درگیر آن می‌شوند:
- خیالبافی یا فکر کردن به چیز‌های دیگر مثلا لیست خرید خواربار روزانه‌مان.
- فکر کردن به آنچه می‌‌خواهیم بگوییم.
- قضاوت کردن درباره آنچه طرف مقابل ما دارد می‌گوید.
- گوش دادن با هدف یا خروجی که مدنظر ماست نه گوش‌دادن بی طرفانه.
چگونه یک شنونده فعال باشیم؟
حال سوال این است که چگونه می‌توانیم یک شنونده فعال باشیم تا در برقراری ارتباط موثر در امور روزانه‌مان موفق شویم.
همانطور که گفتیم گوش دادن فعال، یک تکنیک و مهارت است که با تکرار و تمرین می‌توانیم به آن دست پیدا کنیم. بنابراین نگران نباشید، ما در ادامه، ده نکته مهم را ارائه می‌دهیم که بوسیله آن می‌توانید به یک شنونده فعال تبدیل شوید:
- با علاقه گوش کنید: شروع به کار‌گیری مهارت گوش‌دادن فعال، این نکته است که باید با اشتیاق و علاقه به آنچه گوینده می‌گوید، گوش دهید. شما می‌توانید با تکان دادن سر، لبخند زدن، گفتن کلماتی چون «بله» یا «اوهوم»، این حس را در گوینده ایجاد کنید که با علاقه به او گوش می‌دهید.
- بطور کامل بر گوش دادن تمرکز کنید: در زمان گوش دادن، کارهای دیگری مانند چک کردن موبایل، فرستادن ایمیل، بازی‌کردن با مو‌ها و ناخن‌هایتان یا نگاه‌کردن به ساعت، انجام ندهید. فقط و فقط گوش کنید.
- سوال بپرسید: برای اینکه بهتر و عمیق‌تر منظور گوینده را بفهمید، حتما سوال بپرسید مثلا آیا این موضوع بر روی بخش‌های دیگر سازمان نیز تاثیر دارد؟ یا آیا این فرمول ریاضی می‌تواند برای حل مسائل مشابه دیگری نیز استفاده شود؟
- خلاصه‌ای از آنچه فهمیدید، به گوینده منتقل کنید: نکات مهم سخنان گوینده را به طور خلاصه بیان کنید تا مطمئن شوید که به طور کامل پیام فرستنده را درک کرده‌اید.
- با گوینده، ارتباط چشمی برقرار کنید: برای برقرار تماس چشمی با گوینده، می‌توانید ابتدا به مدت 5 ثانیه، به یک چشم او نگاه کنید، سپس به چشم دیگر او، بعد به لب‌های او نگاه کنید. توجه کنید که نگاه کردن به اطراف و صورت گوینده، خیلی بهتر از این است که سرتان را پایین بیندازید چون در این صورت، شما ارتباط با گوینده را از دست می‌دهید.
- به نشانه‌های غیرکلامی توجه کنید: بخشی از اطلاعات در فرایند ارتباط، به صورت نشانه‌های غیرکلامی یا همان زبان بدن منتقل می‌شوند به عنوان مثال، وقتی شما چشم‌هایتان را از گوینده بر می‌دارید، این پیام را به او منتقل می‌کنید که صحبت‌هایش کسالت‌بار است و شما خسته شده‌اید.
- بدون پیش‌داوری یا قضاوت گوش دهید: ذهنتان را باز کنید و به جای اینکه گوینده پیام را قضاوت کنید، محتوای پیام را بررسی کنید.
- در زمان گوش‌دادن، شروع به آماده کردن پاسخ خود نکنید: شما نمی‌توانید همزمان هم گوش کنید و هم پاسخی را که باید بدهید، آماده کنید.
- کلام گوینده را قطع نکنید، ایده یا راه حل ندهید: اگرچه کار آسانی نیست اما همیشه داشتن گوش شنوا بهتر از اینست که میان صحبت‌های طرف مقابل بپرید و بگویید باید چه کارکند. این موضوع فرایند گوش‌دادن فعال و برقراری ارتباط موثر را قبل از اینکه شکل بگیرد، از بین می‌برد. اگر ایده‌ای دارید اول بپرسید: «آیا می‌توانم پیشنهادی بدهم؟» بعد ایده یا راه‌حلتان را مطرح کنید.
- تصویری از آنچه گفته می‌شود، در ذهنتان ترسیم کنید: به ذهنتان اجازه دهید تا از اطلاعات منتقل شده، یک مدل ذهنی ترسیم کند. این کار کمک می‌کند تا در گوش دادن‌های طولانی، تمرکز بیشتری داشته باشید و عبارات و کلمات را به خوبی به یادآورید.
برای یادگیری بیشتر این مهارت، سعی کنید تمرین کنید تا گوش دادن فعال را تشخیص دهید مثلا مصاحبه‌های تلویزیونی را مشاهده کنید و از اشتباهات دیگران در موقعیت‌های مختلف درس بگیرید. یادتان باشد که گوش دادن فعال یک مهارت است و یادگیری هر مهارتی، بدون تکرار و تمرین مداوم میسر نیست.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌های زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
- مجموعه آموزش‌های عمومی فرادرس
- آموزش افزایش تمرکز و تقویت حافظه
- آموزش مهارت حل مساله و تصمیم‌گیری
- راهکارهایی برای بهبود بخشیدن به توانایی مذاکره
- ۷ حقیقت روانشناسی شگفت انگیز در مورد مغز انسان
- تغییر چیست؟ از تغییر نترس | راه های غلبه بر ترس از تغییر در زندگی
- چیکار کنم | راه های شناخت علاقه و رسیدن به هدف در زندگی
^^
