فرادرس۵ نوع فیلم آموزشی و نحوه بکارگیری آنها — راهنمای کاربردی
در آموزش‌های قبلی «مجله فرادرس»، نکات مهم برای ایجاد ویدیو آموزشی موفق را بیان کردیم و همچنین، در خصوص نحوه ضبط، ویرایش تصویر و صدا در کمتازیا آموزش‌هایی را ارائه دادیم. در این آموزش قصد داریم تا انواع ویدیو آموزشی را بررسی و تفاوت میان آنها را بیان کنیم. در حقیقت، ویدیوهای آموزشی مختلفی وجود دارند که باید با دسته‌بندی آنها آشنا شوید. به طور مثال، نوع فیلم آموزشی که برای نحوه کار با ایمیل تهیه می‌کنید، با فیلم آموزشی دروس دانشگاهی به طور کامل متفاوت است و باید این تفاوت‌ها را بشناسید. این مطلب برای شناخت انواع ویدیوهای آموزشی تهیه شده و در طول آن، قرار است تا ۵ نوع فیلم آموزشی را معرفی و نحوه بکارگیری آنها را بیان کنیم.
1. میکرو ویدیو
میکرو ویدیو یا «ریز ویدیو» (Microvideo)، یک فیلم آموزشی کوتاه و متمرکز بر یک موضوع محدود است. این ویدیوها به طور معمول کمتر از یک دقیقه زمان دارند و امروزه در برخی شبکه‌های اجتماعی بسیار پرکاربرد هستند چراکه مخاطبان آنها به طور ویژه، مدت زمان کوتاهی را صرف دیدن ویدیوهای آموزشی می‌کنند.
اما این سوال پیش می‌آید که چه موقع می‌توانیم از میکرو ویدیو استفاده کنیم. جواب این سوال خیلی ساده است: زمانی که بخواهید یک مفهوم ساده را تنها در چند گام توضیح دهید. به طور مثال، ممکن است بخواهید یک فیلم آموزشی کوتاه از قابلیت یک نرم‌افزار ارائه دهید یا این‌که بخواهید آموزش خود را به چندین قسمت کوتاه تقسیم کنید. در اینصورت برای هرکدام از آموزش‌های خود می‌توانید یک میکرو ویدیو ارائه دهید. بسیاری از مدرسان، از این‌که بخواهند آموزش‌های ویدیویی طولانی ارائه دهند، بیزارند یا در مواردی، توانایی ارائه ویدیو آموزشی با مدت زمان طولانی را ندارند. در این شرایط بهتر است که از میکرو ویدیو کمک بگیرند تا مخاطبان آنها با موضوع، درگیری بیشتری پیدا کنند.
از نقاط قوت این نوع فیلم آموزشی می‌توان به این نکته اشاره کرد که در چنین شرایطی، مدرس، کنترل بیشتری بر روی سرعت یادگیری مخاطبان خود دارد و یادگیری مسائل پیچیده را برای آنها ساده‌تر می‌کند. پس به یاد داشته باشید که میکرو ویدیوها، آموزش‌هایی کوتاه هستند که به یک نکته خاص و به شکل خلاصه اشاره می‌کنند. بنابراین، به هنگام تهیه این نوع از ویدیوهای آموزشی، از توضیحات اضافی خودداری کنید.
2. فیلم آموزشی گام به گام
«فیلم آموزشی گام به گام» (Tutorial Video)، آموزش‌های دستوری هستند که بمنظور تدریس یک فرآیند به صورت گام به گام کاربرد دارند تا مخاطب با انجام آنها، فرآیند آموزش را تکمیل کند. مدت زمان این نوع از آموزش‌ها به طور معمول بین ۲ تا 10 دقیقه است. در این نوع فیلم آموزشی از روش‌های تعاملی مختلفی برای تدریس استفاده می‌شود که از میان آنها می‌توان به تهیه سوال‌های کوتاه (کوییز) اشاره کرد. در بعضی موارد، برای تهیه عنوان این نوع از آموزش‌های ویدیویی از عبارت «چگونه ...» (How-to)، «چطور ...» و «نحوه ...» بهره می‌گیرند. در آماده‌سازی این نوع از فیلم آموزشی باید توجه داشته باشید که گام‌های آموزش خود را به درستی برنامه‌ریزی و آنها را با بالاترین کیفیت آموزشی ارائه کنید.
اما چه زمان از این ویدیوها استفاده کنیم. آموزش‌های گام به گام می‌توانند هر موضوعی را پوشش دهند. هیچ قانون مشخصی برای استفاده از آنها وجود ندارد. البته فاکتورهای اصلی وجود دارند که به ما در خصوص بهره‌گیری از آنها کمک می‌کنند که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.
- مساله اول، خود موضوع یا فرآیند آموزش آن است. این سوال را از خود بپرسید که آیا در ویدیوی آموزشی خود نیاز به تصاویر دارید یا این‌که تنها ارائه یک دستورالعمل نوشتاری کفایت می‌کند. اگر به یقین می‌دانید که ارائه تصاویر مورد نیاز نیست، به نوشتن یک دستورالعمل گام به گام اکتفا کنید. به طور مثال، برای آموزش یک نرم‌افزار به احتمال بسیار زیاد نیاز به ارائه تصاویر و ویدیوهای مربوطه دارید اما در خصوص حل یک سوال درسی همچون مسائل استوکیومتری در شیمی، تنها ارائه روش حل مساله کافی است.
- مساله دوم این است که آیا واقعا زمان و هزینه مورد نظر برای ارائه یک فیلم آموزشی را دارید یا خیر. در این خصوص می‌توانید از نرم‌افزارهای ضبط صفحه نمایش کمک بگیرید که به طور مثال، آموزش‌های مناسبی در مجله فرادرس برای بکارگیری نرم‌افزارهای تدوین ویدیو ارائه شده است که از میان آنها می‌توان به کمتازیا اشاره کرد.
3. ویدیوهای کارآموزی
«ویدیوهای کارآموزی» (Training Videos)، همانطور که از نامشان پیداست، برای آموزش کارکنان یک سازمان و افزایش مهارت‌های آنان در نظر گرفته شده است. این نوع از آموزش‌ها به طور معمول شامل آموزش‌های بین فردی همچون آموزش رفتار سازمانی یا آموزش‌های محیط کار هستند. در موارد تخصصی‌تر نیز، ویدیوهای کارآموزی، به آموزش نرم‌افزار یا سخت‌افزاری مرتبط می‌پردازند. همانند فیلم آموزشی گام به گام، آموزش‌های کارآموزی نیز از روش‌های مختلفی برای تدریس بهره می‌گیرند که از میان آنها می‌توان به سوالات کوتاه، دستورالعمل‌ها و سایر موارد تعاملی اشاره کرد. بر خلاف آموزش‌های گام به گام، در ویدیوهای کارآموزی باید از افراد حقیقی برای آموزش بهره گرفت تا ارتباط بین مدرس و کارآموز تقویت شود.
به طور مثال، برای تهیه ویدیوی آموزشی جهت مکانیک خودرو و معرفی ویژگی‌های تعمیر و نگهداری یک خودروی جدید، باید از افراد ماهر به شکل مناسبی در ویدیو خود استفاده کنیم.
حال که کمی با ویدیوهای کارآموزی آشنا شدیم، بهتر است به این سوال برسیم که چه زمان می‌توان از این نوع فیلم آموزشی کمک گرفت. باید بگوییم که ویدیوهای کارآموزی می‌توانند هر نوع موضوعی را پوشش دهند. این نوع از ویدیوها خاصه زمانی کاربرد دارند که بخواهیم تعامل زنده‌ای را بین کارآموز و مدرس ایجاد کنیم. نمونه مکانیک خودرو در بالا، نمونه جالبی است اما می‌توان به نمونه‌های دیگری همچون «آموزش ابزار مدیریت وب‌سایت»، «آموزش طراحی سایت» و همچنین آموزش‌های «ساخت بازی برای کامپیوتر و موبایل» نیز اشاره کرد.
4. ویدیوهای صفحه نمایش
«ویدیوهای صفحه نمایش» (Screencast Videos)، ویدیوهای کوتاهی هستند که به طور ویژه برای یک شخص یا گروهی خاص تهیه شده‌اند تا بتوانند مشکلی خاص را حل کنند. البته بسیاری از آموزش‌های ویدیویی شامل ضبط صفحه نمایش می‌شوند اما ویدیوهای صفحه نمایش به نوع خاصی از ویدیوها اشاره دارند که در ادامه با مثال‌هایی آن را توضیح خواهیم داد. در ویدیوهای صفحه نمایش، مدرس به سرعت یک موضوع را تدریس می‌کند تا به کمک آن بتواند موضوع یا مشکلی را حل کند. به طور مثال، ویدیوهای مختلفی وجود دارند که نحوه ثبت نام در سایتی خاص یا دریافت خدمتی ویژه را آموزش داده‌اند و این آموزش‌ها را می‌توان در دسته ویدیوهای صفحه نمایش قرار داد.
به این دسته از ویدیوها، ویدیوهای یکبار مصرف نیز می‌گویند به این معنی که این نوع فیلم آموزشی با هزینه بسیار پایین و سرعت بسیار بالا تهیه می‌شوند و ارزش تولیدی آن پایین است و تنها برای یک موضوع خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، طول عمر این ویدیوها نیز کوتاه است.
5. ویدیوهای سخنرانی و درس‌گفتار
ویدیوهای سخنرانی یا ارائه اسلاید و درس‌گفتار، ویدیوهایی هستند که به منظور جذب مخاطب برای بررسی و استفاده خدمات و محصولات یا ارائه دروس دانشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای تهیه این ویدیوها ممکن است از یک میکروفون ساده برای ارائه چند اسلاید کمک بگیرید یا این‌که به طور پیشرفته، به کمک وب‌کم، دوربین‌های فیلمبرداری و چندین میکروفون، فیلم آموزشی خود را تهیه کنید. ویدیوهای سخنرانی به طور معمول، طولانی‌ترین ویدیوها را شامل می‌شوند و مدت زمان آنها ممکن است به بیش از ۴۰ دقیقه نیز برسد. تهیه این ویدیوها به طور معمول هزینه‌های بیشتری را برای تهیه‌کننده و مخاطب در پی دارند و عوامل اصلی در آنها، مدت زمان طولانی و نوع آموزش مورد نظر است. ویدیوهای سخنرانی، علاوه بر آموزش‌های دانشگاهی می‌توانند شامل ویدیوهای انگیزشی همچون سخنرانی‌های TED نیز باشند.
جمع‌بندی انواع ویدیو آموزشی
در این آموزش، انواع مختلف فیلم آموزشی را بررسی کردیم و مثال‌هایی را نیز برای هرکدام از آنها ارائه دادیم. اگر این مطلب را جهت تهیه ویدیوهای آموزشی خود مطالعه کرده‌اید، لازم است یادآور شویم که «فرادرس» با کمک 1.500 عضو هیئت علمی خود تاکنون بیش از 15.000 ساعت ویدیو آموزشی را تهیه کرده است. شما هم می‌توانید به کمک این بستر، آموزش‌های خود را منتشر کنید تا از این طریق به چند صد هزار مخاطب برای آنها دست پیدا کنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر برای تدریس در فرادرس روی این لینک (+) کلیک کنید.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
- مجموعه آموزش‌ها مهارت‌های ارائه و ساخت اسلاید
- مجموعه آموزش‌های تدوین فیلم و آهنگسازی
- آموزش نرم‌افزار Prezi Next (پرزی) برای ساخت ارائه و پرزنتیشن حرفه‌ای
- آموزش کار با بوم در کمتازیا — به زبان ساده
- مقایسه نرم افزارهای ادوبی پریمیر و افترافکت — راهنمای جامع
^^
