فرادرسمعرفی عناصر خبری با مثال — راهنمای کاربردی
در این مطلب، معرفی عناصر خبری با مثال به صورت کامل و کاربردی انجام شده است و هر یک از عناصر خبری توضیح داده شده‌اند.
معرفی عناصر خبری با مثال
گردآوری اطلاعات یکی از اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین مراحل نگارش خبر است. یکی از روش‌های مهم جمع‌آوری خبر پاسخ به عناصر ششگانه خبری است تا بدین ترتیب اطلاعات دقیق و به طور کامل جمع شده برای تنظیم خبری مناسب و جذاب استفاده شوند. این عناصر عبارتند از: که؟ کجا؟ کی؟ چه؟ چرا؟ چگونه؟ ذکر این نکته لازم است که هر کدام از عناصر خبری ممکن است با برخی از ارزش‌های خبری مرتبط باشند؛ برای مثال عنصر خبری «که» با ارزش خبری شهرت یا عنصر خبری «کی» با ارزش خبری تازگی مرتبط است.
عنصر خبری که
فرد یا افرادی که در ایجاد یک خبر نقش دارند باید معرفی شوند. عنصر خبری «که» (چه کسی) به عوامل مربوط به خبر اعم از عواملی حقیقی و حقوقی ارتباط دارد و تنها به فاعل رویداد محدود نیست و برخی اوقات به مفعول نیز اشاره دارد. مثلاً:
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی عصر امروز چهارشنبه در هفتاد و چهارمین
نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت: …
عنصر خبری کجا
عنصر خبری «کجا»، همان‌طور که از نام آن پیداست به محل وقوع رویداد اشاره دارد، مثلاً در کدام شهر سیل آمده و یا محل بروز تصادف رانندگی کجا بوده است. توجه داشته باشید که علاوه بر اینکه با ذکر محل وقوع رویداد، اطلاعات گفته شده در خبر مستندسازی خواهد شد بلکه به دلیل دارا بودن عنصر خبری مجاورت جغرافیایی برای مخاطبی که محل زندگی او به محل رویداد نزدیک است، مهم خواهد بود. برای نمونه:
سازمان هواشناسی تهران اعلام کرد، از روز دوشنبه شاهد آسمانی ابری
همراه با بارش برف پراکنده خواهیم بود.
عنصر خبری کی
عنصر خبری کی «چه زمانی» به زمان وقوع رویداد اشاره دارد. انتشار به موقع خبر از مهم‌ترین عوامل موفقیت یک خبر و جذب مخاطبان بیشتر است. عنصر خبری «چه زمانی» همراه ارزش خبری تازگی به زمان وقوع رویداد ارتباط دارند. پس خبرنگاران باید علاوه بر تلاش برای تهیه یک خبر مناسب با اطلاعات مستند، به تازگی و سرعت انتشار آن نیز توجه ویژه داشته باشند. به نمونه زیر توجه کنید تا با عنصر خبری «کی» بیشتر آشنا شوید:
خبرنگار ما در شهر رم دقایقی پیش خبر داد که رئیس جمهور برزیل از تروری
در هتل محل سکونتش در شهر فلورانس جان سالم به در برد.
همان‌طور که متوجه شده‌اید، ذکر «دقایقی پیش» حاکی از ارزش خبری تازگی و عنصر خبری کی به صورت توأمان است.
عنصر خبری چه
عنصر خبری «چه» به معنای «چه چیزی» به ارزش‌های خبری دربرگیری، برخورد، بزرگی و عجیب و استثنایی اشاره دارد. این «چه» می‌تواند وقوع سیل، زلزله، سانحه هواپیمایی، جنگ، صلح و برگزاری انتخابات شورای اسلامی و ریاست جمهوری و دیگر موارد باشد. برای مثال به نمونه زیر دقت کنید:
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای جنوب سیستان و بلوچستان
گفت: بارندگی امروز سبب جاری شدن سیلاب در جنوب این استان شد.
همان‌طور که خواندید، بارش باران سبب سیلاب و در نتیجه نگارش این خبر شده است. لازم به ذکر است این عنصر خبری یکی از پرکاربرترین عناصر خبری در مطبوعات، رادیو و تلویزیون است.
عنصر خبری چرا
عنصر پنجم یا عنصر خبری «چرا» به چرای رویداد مربوط است یعنی اینکه دلیل وقوع یک رویداد چیست. البته در بسیاری از مواقع علت بروز یک رویداد یا حادثه حداقل در اوایل وقوع آن مشخص نیست. مثلاً در پی سانحه سقوط هواپیمایی دست‌کم در روزهای نخست علت وقوع حادثه سقوط مشخص نیست تا زمانی که تحقیقات بیشتری انجام شود و یا در پی قتل فردی، قاتل یا قاتلین و دلیل قتل در روزها و هفته‌های اولیه مشخص نیستند. اینجاست که خبرنگار باید پیگیر ماجرا باشد و انتشار خبر را تنها به اعلام خبر قتل یا سانحه محدود نکند و در روزها و هفته‌های آینده با پیگیری علت رخ دادن حادثه و اطلاعات تکمیلی را در سریع‌ترین زمان ممکن و با اطلاعات مستند و درست در اختیار مخاطبان قرار دهد. به مثال زیر توجه کنید:
علت سقوط هواپیمای تهران-یاسوج اعلام شد:
تقرب و اقدام به فرود در یاسوج در هوای بد به دلیل سقف پایین ابر
برخلاف دستورالعمل شرکت…
عنصر خبری چگونه
ششمین و آخرین عنصر خبری «چگونه» است؛ یعنی به چگونگی بروز یک رویداد و جنبه‌های توصیفی آن اشاره دارد. به خاطر داشته باشید که در خبرهای تلویزیون به دلیل تصویری بودن آن‌ها بیان این عنصر چندان ضرورتی ندارد چون مخاطبان شاهد تصاویر هستند اما در مطبوعات و رادیو به دلیل تصویری نبودن آن‌ها، خبرنگار باید تا جای ممکن و بدون اشاره به موارد غیرضروری در بیان عنصر خبری «چگونه» تلاش کند. مثلاً در خبری که شهردار تهران اقدام به دوچرخه‌سواری از منزل خود تا محل کارش می‌کند، خبرنگار مطبوعات و رادیو باید چگونگی این اتفاق و جنبه‌های توصیفی آن را در حد لزوم بیان کند.
در پایان ذکر این نکته لازم است که وقتی رویدادی رخ می‌دهد، خبرنگاران باید تلاش کنند تا جواب همه عناصر خبری را پیدا کنند. هرچند که برخی مواقع امکان دارد یافتن همه عناصر خبری در ابتدای وقوع ممکن نباشد، در این صورت اطلاعات دیگر را باید مرحله به مرحله در اختیار مخاطبان قرار دهند. ضمن اینکه احتمال دارد از همه اطلاعات کسب شده‌ای که خبرنگار به دست آورده به طور مستقیم در خبر استفاده نشود اما همه این اطلاعات در نگارش یک خبر به خبرنگار کمک خواهند کرد.
کتاب‌نامه:
اصول خبرنویسی، اکبر نصراللهی، انتشارات سروش، چاپ سیزدهم
این مطلب توسط نویسنده مهمان، «آزاده ارشدی»، نوشته شده است.
