بهترین برنامه نقشه کشی ساختمان که باید بشناسید
در چند دهه اخیر، نرمافزارهای کامپیوتری، فرآیند نقشهکشی ساختمان را مانند دیگر حوزههای عمومی و تخصصی تحت تاثیر قرار دادهاند. امروزه، تمام پروژههای ساختمانی متوسط تا بزرگ، از قابلیتهای برنامه های نقشه کشی ساختمان بهره میبرند. این ابزارهای کاربردی، با استفاده از توان پردازشی و گرافیکی کامیپوترها، امکان ترسیم نقشههای سازه را با سرعت و دقتی به مراتب بیشتر از روشهای دستی فراهم میکنند. هیچ مهندس عمران یا معماری را نمیتوان یافت که حداقل با یکی از برنامه های نقشه کشی ساختمان کار نکرده باشد. البته یکی از چالشهای اصلی برای بسیاری از مهندسان، انتخاب بهترین گزینه از میانهای برنامههای متعدد موجود در این حوزه است. در این مطلب از مجله فرادرس، قصد داریم ضمن معرفی بهترین برنامه های نقشه کشی ساختمان، قابلیتها و محدودیتهای هر گزینه را مورد بررسی قرار دهیم.
نقشه ساختمانی چیست ؟
«نقشههای ساختمانی» (Construction Drawings)، ترسیمات مورد استفاده در ساختمانسازی هستند. این نقشهها، علاوه بر نمایش گرافیکی سازهها و المانهای مختلف، روش اجرای آنها را نیز بیان میکنند.
تصویر زیر، نمونهای از یک نقشه ساختمانی را نمایش میدهد. این نقشه با عنوان «پلان کف» (Floor Plan) شناخته میشود.
از انواع نقشههای ساختمانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نقشههای معماری
- سایت پلان
- پلان اجرایی
- نقشههای برش یا مقطع
- نقشه نماهای جانبی
- نقشههای سازهای
- راهنمای نقشه
- نقشه گودبرداری
- پلان ستونگذاری
- پلان فونداسیون
- پلان تیرریزی
- نقشه دال
- نقشههای برق
- نقشههای لولهکشی
- نقشههای نازککاری
طرحهای مفهومی، نقشههای طراحی، نقشههای مهندسی، نقشههای نصب و پلان موقعیت نیز در گروه نقشههای ساختمانی قرار دارند. این نقشهها در فازهای مطالعاتی، فاز یک و فاز دو اجرای ساختمان رسم میشوند.
روش های رسم نقشه کشی ساختمان چه هستند؟
ترسیم نقشههای ساختمانی، به یکی از دو روش دستی یا نرمافزاری انجام میگیرد. البته رسم تمام این نقشه توسط دست و بدون کمک ابزارهای کامپیوتری، زمانگیر است و علاوه بر لزوم استفاده از لوازم مخصوص، به دقت بالایی نیاز دارد.
در طرف مقابل، نرمافزارهای تخصصی نقشهکشی، از دقت و سرعت بالایی بهره میبرند. البته، بهکارگیری قابلیتهای این نرمافزارها، نیازمند تسلط کافی بر روی آنها است. برنامه های نقشه کشی ساختمان به قدری زیاد هستند که پیدا کردن بهترین گزینه از میان آنها، یک چالش جدی برای معماران، مهندسان و طراحان محسوب میشود.
بهترین برنامه های نقشه کشی ساختمان کدام هستند؟
در این بخش، به معرفی بهترین نرم افزارهای نقشه کشی ساختمان نظیر اتوکد، رویت، آرشیکد، اسکچ آپ و وکتور ورکس میپردازیم.
اتوکد: محبوب ترین برنامه نقشه کشی ساختمان
«اتوکد» (AutoCAD)، نامآشناترین نرمافزار طراحی به کمک کامپیوتر (CAD) است که بسیاری مهندسان و طراحان از آن برای ترسیم نقشههای ساختمانی استفاده میکنند. قابلیتهای پیشرفته و ابزارهای قدرتمند این نرمافزار، آن را به یکی از بهترین برناهه های نقشه کشی ساختمان تبدیل میکند.
اتوکد، محصول «اتودسک» (Autodesk) است. این نرمافزار، به طور گسترده برای رسم طرحها و نقشههای دوبعدی در حوزههای مختلف مهندسی مورد استفاده قرار میگیرد. البته ابزارهای اتوکد، امکان طراحی سهبعدی و رندگیری از ترسیمات را نیز فراهم میکنند. تصویر زیر، نقشه های ساختمان رسم شده توسط اتوکد را نمایش میدهد.
از مزایای اصلی اتوکد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ابزارهای متعدد
- دقت بالای ترسیم در تمام جهات
- محاسبه پارامترهایی نظیر مساحت، حجم و جرم
- افزایش بهرهوری به دلیل سادگی فرآیند ترسیم
- امکان ویرایش نقشههای موجود
- قابلیت طراحی دوبعدی و سهبعدی
با وجود تمام قابلیتها و مزیتهای اتوکد، این نرمافزار، محدودیتهای نیز دارد. برخی از محدودیتهای AutoCAD عبارت هستند از:
- فرمتهای ورودی و خروجی قابل پشتیبانی
- ابزارهای مدلسازی سهبعدی
- ترکیب رنگهای قابل پشتیبانی
- توان پردازشی کامپیوتر مورد نیاز
- عدم پشتیبانی از مدلسازی پارامتریک
از دیگاه نقشهکشی، محدودیتهای بالا، اهمیت چندانی ندارند. به عنوان مثال، «DWG» و «DXF»، فرمتهای اصلی فایلهای اتوکد هستند. گستردگی کاربرد این نرمافزار در ترسیم نقشههای دوبعدی به اندازهای است که اغلب برنامه های نقشه کشی ساختمان، از فرمتهای خروجی آن پشتیبانی میکنند. به عبارت دیگر، اتوکد به عنوان یک استاندارد غیررسمی در حوزه نقشهکشی شناخته میشود.
تسلط بر روی این نرمافزار، یک پیشنیاز برای فعالیت در اغلب حوزههای طراحی مهندسی است. از اینرو، بسیاری از طراحان، یادگیری نرمافزارهای طراحی به کمک کامپیوتر را با اتوکد شروع میکنند. در صورت تمایل به آشنایی با نحوه کار با نرمافزار اتوکد، مطالعه مطلب «اتوکد چیست و چه کاربردی دارد؟ — راهنمای شروع به کار و یادگیری + فیلم» را به شما پیشنهاد میکنیم. علاوه بر این، فرادرس، آموزشهای ویدیویی متعددی را در زمینه نقشه کشی ساختمان توسط AutoCAD تهیه کرده است. برخی از این آموزشها عبارت هستند از:
- فیلم آموزش اتوکد – ترسیمات دو بعدی در AutoCAD
- فیلم آموزش اتوکد و نقشههای ساختمانی | پایه دهم – شاخه کاردانش
- فیلم آموزش ترسیم جزئیات ساختمانی با اتوکد AutoCAD
- فیلم آموزش نقشهکشی سازههای بتنی با اتوکد AutoCAD
- فیلم آموزش ترسیم نقشههای سازه فلزی با اتوکد AutoCAD
- فیلم آموزش کاربردی اتوکد – ترسیم نقشههای فاز دو معماری با AutoCAD
رویت: کامل ترین برنامه نقشه کشی ساختمان
«اتودسک رِویت» (Autodesk Revit)، یک نرمافزار «مدلسازی اطلاعات ساختمان» (Building Information Modeling) یا به اختصار «بی آی اِم» (BIM) است که به منظور ایجاد و مدیریت مستندات پروژههای ساختمانی مورد استنفاده قرار میگیرد.
این نرمافزار، یکی از بهترین برنامه های تخصصی رسم نقشه های ساختمانی برای مهندسان معماری به شمار میرود. تصویر زیر، نمونهای از پلانها و مدل سهبعدی یک ساختمان مسکونی در محیط نرمافزار رویت را نمایش میدهد.
رویت، از قابلیتهای فراوانی در زمینه مدیریت اطلاعات ساختمان بهره میبرد. برخی از این قابلیتها عبارت هستند از:
- طراحی بر اساس سناریوهای مختلف
- ترسیم پارامتریک
- تهیه برنامه زمانبندی
- ویرایش اطلاعات متنی به صورت WYSIWYG
- پشتیبانی از فرمتهای رایج دیگر نرمافزارهای طراحی مانند فرمتهای اتوکد
- نصب افزونههای مختلف
- برنامهنویسی اختصاصی با زبان بصری
- امکان تعریف متغیرهای عمومی
- طراحی مفهومی
- مدلسازی معماری
- مدلسازی سه بعدی و رندرگیری
- تخمین هزینه
- وارد کردن، مشاهده و گرفتن خروجی از دادههای ابر نقاط
از محدودیتهای نرمافزار رویت نسبت به دیگر برنامه های نقشه کشی ساختمان میتوان موارد زیر را نام برد:
- تمرکز زیاد بر روی طراحی سازهای
- دشوار بودن ویرایش المانها در نمای پرسپکتیو
- انجمنهای کوچک
با وجود قابلیتهای فراوان و ابزارهای پیشرفته رویت در حوزه نقشهکشی، معروفیت و گستردگی استفاده از آن به برنامههایی نظیر اتوکد نمیرسد. همین موضوع، باعث محدودیت در تعداد انجمنهای تخصصی و آموزشهای کاربردی رویت شده است. با این وجود، فرادرس، با کمک اساتید مجرب، چندین عنوان آموزشی جامع و کاربردی را در سطوح مقدماتی تا پیشرفته در زمینه کار با رویت تهیه کرده است. برخی از این عناوین عبارت هستند از:
- فیلم آموزش رویت ارکیتکچر Revit Architecture - مقدماتی
- فیلم آموزش رویت ارکیتکچر Revit Architecture - تکمیلی
- فیلم آموزش کاربردی اتودسک رویت Revit برای مهندسین عمران
اگر در ابتدای مسیر یادگیری نرمافزارهای نقشهکشی هستید، به شما توصیه میکنیم ابتدا به یک تسلط نسبی بر روی اتوکد برسید؛ سپس، فراگیری یک نرمافزار تخصصیتر نظیر رویت را شروع کنید. آشنایی با اتوکد، باعث سادهتر شدن کار با دیگر برنامه های نقشه کشی ساختمان میشود.
آرشیکد: نرم افزار تخصصی معماری و مدلسازی اطلاعات ساختمان
«آرشیکد» (ArchiCAD)، یکی از معروفترین نرمافزارهای تخصصی مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) و از محصولات شرکت «گرافیسافت» (Graphisoft) است که به طور گسترده توسط مهندسان معماری و نقشه کشان مورد استفاده قرار میگیرد. این نرمافزار در طراحی ساختمان، فضای داخلی و فضای آزاد کاربرد دارد. شما میتوانید آرشیکد را خیلی راحت با فیلمهای مجموعه آموزش آرشیکد – مقدماتی تا پیشرفته در فرادرس یاد بگیرید.
از قابلیتهای آرشیکد میتوان به امکان ساخت مدلهای دوبعدی و سهبعدی، ترسیم نقشههای ساختمانی و تصویرسازی اشاره کرد. البته ابزارهای این نرمافزار، تمام المانهای مورد نیاز برای طراحی کامل یک ساختمان را پوشش میدهند.
یکی از ویژگیهای متمایز ArchiCAD نسبت به اتوکد و رویت، پشتیبانی از سیستم عامل مک است. از مهمترین مزایای این نرمافزار میتوان به دقت و کارایی بالای آن اشاره کرد. با وجود مزایای متعدد، ابزارهای قدرتمند و قابلیتهای کاربردی، آرشیکد، محدودیتهایی دارد که در ادامه به آنها میپردازیم:
- انعطافپذیری پایین رابط کاربری و محدود بودن امکان سفارشیسازی آن
- طولانی بودن زمان یادگیری نسبت به دیگر نرمافزارهای طراحی به کمک کامپیوتر
- بالا بودن حجم فایلهای مربوط به پروژههای بزرگ و طولانی بودن فرآیند باز کردن این فایلها
- پیچیدگی تنظیمات برخی از قابلیتها نظیر «Revision Management» یا «Change Management»
اسکچ آپ: رسم نقشه های ساختمان از روی مدل های سه بعدی
«اسکچآپ» (SketchUp)، یک نرمافزار تخصصی برای ساخت مدلهای سهبعدی است که در حوزههای مختلفی نظیر معماری، طراحی داخلی، طراحی محصول، محوطهسازی، عمران، مکانیک و حتی ساخت بازیهای ویدیویی مورد استفاده قرار میگیرد.
اسکچآپ، از محبوبیت زیادی در زمینه مدلسازی توسط خروجی پرینتر سهبعدی دارد. همین موضوع، بر روی قابلیتهای آن در زمینه ترسیم نقشههای ساختمانی سایه انداخته است. تصویر زیر نمایی از مدل سهبعدی و خطوط نقشه دوبعدی از یک ساختمان در محیط Sketchup را نمایش میدهد.
سادگی، اولین نکتهای که توجه کاربران را هنگام کار با اسکچآپ به خود جلب میکند.
ابزارهای این نرمافزار، ایجاد و ویرایش مدلهای دوبعدی و سهبعدی را سادهتر از دیگر نرمافزارهای طراحی میکند.
وکتور ورکس: از طراحی مفهومی تا مستندات ساختمانی
«وکتور ورکس» (Vectorworks)، یک نرمافزار چندمنظوره در زمینه نقشهکشی ساختمان در نظر گرفته میشود که از قابلیتهای گستردهای نظیر نقشهکشی دوبعدی، مدلسازی سهبعدی، BIM و رندرینگ برخوردار است.
امکان اجرای تمام مراحل طراحی ساختمان از قبیل طراحی مفهومی، توسعه طرح، نقشهکشی دوبعدی، مدلسازی سهبعدی، تهیه پرزانته و غیره، اصلیترین نقطه قوت و مزیت Vectorworks نسبت به دیگر برنامه های نقشه کشی ساختمان به شمار میرود. از دیگر مزیتهای این نرمافزار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رابط کاربری ساده و قابل درک برای اغلب کاربران مبتدی تا پیشرفته
- گستردگی کاربرد در حوزههای مختلف نظیر معماری، مهندسی عمران، تولید، محوطهسازی و غیره
- سازگاری با خروجی دیگر نرمافزارهای طراحی به کمک کامپیوتر نظیر اتوکد و رویت
محدودیتهای اصلی وکتورورکس نیز عبارت هستند از:
- یادگیری دشوار برای کاربران مبتدی و ناآشنا با دیگر نرمافزارهای نقشهکشی
- کمبود منابع یادگیری نسبت به دیگر نرمافزارهای شناخته شده
- هزینه نسبتا بالا
جمع بندی: بهترین نرم افزار نقشه کشی ساختمان
با بررسی ویژگیهای نرمافزارهای پیشرو در زمینه نقشه کشی ساختمان، به این نتیجه خواهید رسید که بهترین گزینه، به نیاز شما بستگی دارد. نرمافزار اتوکد، همواره به عنوان یک گزینه ثابت در اغلب پروژههای ساختمانی مورد استفاده قرار گرفته است. با این وجود، این نرمافزار کاربرد عمومی دارد و هرچه پیچیدگی و مقیاس پروژه بیشتر باشد، استفاده از گزینههای دیگر نظیر رویت و آرشیکد اولویت پیدا میکند.
یک نقشهکش خوب باید علاوه بر تسلط بر روی نرمافزارهای عمومی مانند اتوکد، با نرمافزارهای تخصصی مناسب برای پروژههای کوچک تا بزرگ نیز آشنایی داشته باشد. بنابراین، بهترین برنامه نقشه کشی ساختمان، همان برنامهای است که با صرف کمترین زمان (مطابق با برنامه زمانبندی پروژه)، بهترین خروجی ممکن را ارائه کند. در مجموع، هنگام انتخاب بهترین نرمافزار در حوزه ترسیم مستندات ساختمان، به بودجه، سطح تجربه و نیازهای پروژه توجه داشته باشید.
بهترین برنامه های موبایل برای نقشه کشی ساختمان چه هستند ؟
با پیشرفت گوشیهای هوشمند، استفاده از برنامههای کاربردی موبایل یا همان اپلیکیشنها برای پوشش بخشی از فعالیتهای مرتبط با نقشه کشی ساختمان گسترش یافت. البته جایگزینی کامپیوترها توسط گوشیهای هوشمند، حداقل در آینده نزدیک، یک امر بعید به نظر میرسد. با این وجود، برنامههای موبایل متعددی وجود دارند که فعالیتهای مهندسین و نقشهکشان را تسهیل میکنند.
به علاوه، امروزه کمتر کسی را میتوان یافت که گوشی هوشمند نداشته باشد. بنابراین، بهرهگیری از قابلیتهای این دستگاهها برای انجام بهتر فعالیتها، یک امر منطقی است. در این بخش، به معرفی برخی از بهترین برنامه های موبایل برای نقشه کشی ساختمان میپردازیم.
اتوکد ۳۶۰: اجرای AutoCAD در گوشی تلفن همراه
«اتوکد ۳۶۰» (AutoCAD 360)، عنوان نسخه موبایل نرمافزار معروف و محبوب اتوکد و از دیگر محصولات شرکت اتودسک است. البته، قابلیتهای این اپلیکیشن با نسخه کامپیوتری آن تفاوتهای زیادی دارد.
از قابلیتهای اصلی AutoCAD 360، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشاهده نقشههای دوبعدی و سهبعدی با فرمتهای مختلف (مخصوصا فرمتهای استاندارد اتوکد)
- مرور و بررسی نقشههای بزرگ
- علامتگذاری و اندازهگذاری بر روی نقشهها
- نظارت بر روی روند تکمیل نقشهها
اتوکد ۳۶۰ و دیگر اپلیکیشن های نقشه کشی ساختمان، محدودیتهای مشابهی دارند. ابعاد کوچک صفحه نمایش، توان پردازشی پایین و ابزارهای ویرایشی کمتر، از مهمترین محدودیتهای برنامه های موبایل نقشه کشی ساختمان نسبت به نرمافزارهای کامپیوتری هستند. با وجود این محدودیتها، پیشنهاد میکنیم یک اپلیکیشن برای مشاهده و علامتگذاری نقشههای ساختمانی را بر روی گوشی هوشمند خود نصب کنید. این اپلیکیشن، قطعا در هنگام بازدید از پروژه و نظارت بر روی صحت اجرای فعالیتها به کار خواهد آمد.
- لینک دانلود اپلیکیشن AutoCAD 360 از گوگلپلی: «+»
از بهترین برنامههای مشاهده نقشههای ساختمانی ترسیم شده با فرمتهای DWG و DXF میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بیماکس: پیمایش مدل های سه بعدی و نقشه های دوبعدی
«بیماِکس» (BIMx)، یکی از محصولات شرکت گرافیسافت (شرکت سازنده آرشیکد) است که با استفاده از تکنولوژی منحصر به فرد خود، امکان پیمایش نقشههای دوبعدی و مدلهای سهبعدی در پروژههای ساختمانی را فراهم میکند.
مشاهده نقشههای ایجاد شده توسط آرشیکد و اصلاح اندازهگیریها در محل پروژه، از قابلیتهای کلیدی BIMx به شمار میروند. از دیگر قابلیتهای جذاب بیماِکس میتوان به امکان گشت و گذار در مدلهای سهبعدی و مشاهده پیوستهای دوبعدی (نقشههای ساختمانی) مربوط به هر بخش از مدل اشاره کرد.
- لینک دانلود اپلیکیشن BIMx از گوگلپلی: «+»
روماسکن: تهیه پلان کف در آیفون
«روماسکن» (RoomScan)، یک اپلیکیشن مفهوم برای گوشیهای آیفون است که به منظور رسم کامل پلان کف طبقات ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد. این نرمافزار، به سادگی و تنها با دوربین موبایل کار میکند. کاربر دوربین را به سمت فضای مختلف ساختمان میگیرد و با لمس تصویر در محل دیوارها، مرز بین اتاقها را مشخص میکند. به این ترتیب، پس از پردازش تصاویر توسط RoomScan، پلان کف ساختمان ایجاد میشود. از دیگر قابلیتهای این برنامه میتوان به اندازهگیری و رسم پلهها، نماها، فضاهای سبز و غیره اشاره کرد.
- لینک دانلود اپلیکیشن RoomScan از اپ استور: «+»
مجیک پلن: تهیه نقشه های ساختمانی با گوشی های هوشمند
«مجیک پلن» (MagicPlan)، یکی از دقیقترین برنامه های نقشه کشی ساختمان با موبایل است. این برنامه، در هر دو سیستم عامل اندروید و آیاواِس نصب میشود. MagicPlan با استفاده از دوربین گوشی، ابعاد فضای داخلی ساختمان را اندازه میگیرد. از قابلیتهای کاربردی این برنامه، امکان گرفتن خروجی با فرمتهای DXF ،PDF و JPG است.
نقشهکشی با MagicPlan، فرآیند سادهای دارد. کاربر با قرارگیری در مرکز فضا و جابجایی دوربین، به برنامه اجازه میدهد تا المانهای مختلف را اسکن کرده و نقشه ساختمان را تهیه کند.
- لینک دانلود اپلیکیشن MagicPlan از گوگلپلی: «+»
سوالات متداول در رابطه با برنامه های نقشه کشی ساختمان
در این بخش، به معرفی برخی از پرتکرارترین سوالات در رابطه با برنامه های نقشه کشی ساختمان به طور مختصر پاسخ میدهیم.
بهترین نرم افزارهای نقشه کشی ساختمان چه هستند؟
اتوکد، رویت، آرشیکد و اسکچ آپ، از بهترین برنامه های کامپیوتری نقشه کشی ساختمان هستند.
بهترین برنامه های نقشه کشی ساختمان برای موبایل چه هستند؟
اپلیکیشنهای مشاهده فایلهای استاندارد نظیر DWG Viewer و DWG FastView، «اتوکد ۳۶۰» (AutoCAD 360)،، «بیماِکس» (BIMx)، «روماسکن» (RoomScan) و «مجیک پلن» (MagicPlan)، از بهترین برنامههای موبایل در زمینه نقشهکشی ساختمان هستند.
آیا اتوکد برای نقشه کشی ساختمان بهتر از رویت است ؟
هر دو نرمافزار اتوکد و رویت، از بهترین ابزارهای کامپیوتری برای نقشهکشی ساختمان هستند. اتوکد، یک نرمافزار عمومی و رویت، یک نرمافزار تخصصی محسوب میشود. با توجه به تسلط نقشهکش، اتوکد برای پروژههای کوچک تا متوسط با پیچیدگی کم مناسب است. در پروژههای بزرگ و پیچیده، رویت عملکرد بهتری را از خود به نمایش میگذارد.
آیا رویت برای نقشه کشی ساختمان بهتر از آرشیکد است ؟
رویت و آرشیکد، دو نرمافزار قدرتمند در زمینه مدلسازی اطلاعات ساختمان و نقشهکشی به شمار میروند. هر دوی این نرمافزارها، طرفداران مخصوص به خود را دارند. با این وجود، رویت از محبوبیت بسیار بیشتری نزد مهندسان معمار برخوردار است.
انتخاب بهترین برنامه نقشه کشی ساختمان به چه پارامترهایی بستگی دارد ؟
مقیاس پروژه، بودجه، تسلط و نیازهای پروژه، از مهمترین معیارهای انتخاب بهترین نرم افزار نقشه کشی ساختمان هستند.
آیا ابزارهای کامپیوتری نقشه کشی ساختمان بهتر از برنامه های موبایل هستند ؟
بله. با وجود برنامههای کاربردی موبایل در زمینه نقشه کشی ساختمان، این برنامهها نمیتوانند جایگزین کامپیوتر شوند و فقط نقش مکمل نرمافزارهای کامپیوتری را ایفا میکنند.