هورمون اندورفین چیست؟ – کار، مواد، اثرات و روش تولید

اندورفین ها مسکن‌های طبیعی بدن هستند و توسط هیپوتالاموس و غده هیپوفیز در پاسخ به درد یا استرس آزاد می‌شوند، این گروه از هورمون‌های پپتیدی، هم درد را تسکین می‌دهند و هم احساس خوبی را ایجاد می‌کنند. در این مقاله به بررسی انواع اندورفین، عملکرد آن‌ها و محل ترشح و نحوه تولید آن‌ها می‌پردازیم.

اندورفین چیست؟

اندورفین ها مواد شیمیایی هستند که بدن هنگام استرس یا درد آزاد می‌کند. اندورفین می‌تواند به تسکین درد، کاهش استرس عاطفی و ایجاد حس خوب کمک کند. اندورفین‌ها عمدتاً در هیپوتالاموس و غده هیپوفیز ایجاد می‌شوند. آن‌ها به عنوان انتقال دهنده‌های عصبی (مواد شیمیایی که به انتقال سیگنال از سیناپس عصبی کمک می‌کنند) عمل می‌کنند.

آن‌ها همچنین هورمون در نظر گرفته می‌شوند زیرا می‌توانند پیام‌ها را در سراسر سیستم عصبی و نه فقط مغز منتقل کنند. بیش از 20 نوع اندورفین در انسان وجود دارد. بتا اندورفین‌ها اغلب مورد مطالعه قرار می‌گیرند، زیرا به تسکین درد و تندرستی کمک می‌کنند.

مواد اصلی شناسایی شده به عنوان اندورفین شامل انکفالین، بتا اندورفین و دینورفین است که در دهه 1970 توسط راجر گیلین و سایر محققان کشف شد. اندورفین‌ها در الگوهای مشخصی در سراسر سیستم عصبی توزیع می‌شوند و بتا اندورفین تقریباً به طور کامل در غده هیپوفیز یافت می‌شود. اندورفین ها به‌وضوح در تنظیم درد نقش دارند. حتی اثرات ضد درد درمان‌های طب سوزنی نیز ممکن است به آن‌ها نسبت داده شود. همچنین اعتقاد بر این است که چنین موادی با کنترل اشتها، ترشح هورمون‌های جنسی از طریق هیپوفیز و اثرات نامطلوب شوک ارتباط دارند. شواهد قوی وجود دارد که اندورفین ها با مراکز لذت در مغز مرتبط هستند.

انواع اندورفین ها

4 نوع اصلی اندورفین وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:

• آلفا اندورفین ها
• بتا اندورفین‌ها: فراوان‌ترین اندورفین‌هایی هستند که در سیستم عصبی (مرکزی و محیطی) تولید می‌شوند. بتا اندورفین‌ها در غده هیپوفیز قدامی از pro-opiomelanocortin (POMC) تولید می‌شوند و به گیرنده m-opioid متصل می‌شوند. آن‌ها انتقال‌دهنده عصبی GABA را تحریک می‌ کنند و باعث آزاد شدن دوپامین در هنگام تحریک درد می‌شوند.
• گاما اندورفین
• سیگما اندورفین

برخی افراد به دنبال کاهش سطح اندورفین درون‌زا، دچار افسردگی و اندوه می‌شوند. چندین اصلاح سبک زندگی می‌تواند به بهبود خلق و خوی این افراد کمک کند. ورزش باعث ترشح اندورفین می‌شود که با لذت و آرامش همراه است. کمبود اندورفین منجر به افسردگی می‌شود، رادیوایمنواسی سطوح اندورفین را تشخیص می‌دهد.

تاریخچه اندورفین

در دهه 1960 محققان کشف کردند که مواد افیونی مانند مورفین می‌توانند به گیرنده‌های تخصصی در مغز متصل شوند. از این تعامل غیرمنتظره، آن‌ها به این نتیجه رسیدند که بدن باید مواد افیونی طبیعی خود را تولید کند. در غیر این صورت، چرا گیرنده‌ای در مغز وجود دارد که ماده شیمیایی مشتق شده از خشخاش را هدف قرار دهد؟ این خط استدلال منجر به کشف اندورفین در دهه 1970 شد. محققان چندین نوروپپتید کوچک را جدا کردند که مشخص شد درد را کاهش می‌دهند. امروزه ما با 20 نوع مختلف اندورفین تولید شده توسط بدن آشنا هستیم. این‌ها شامل بتا اندورفین‌ها هستند که خواص ضد درد چندین برابر قوی‌تر از مورفین دارند. بیماران جراحی تحت بیهوشی اغلب تعداد قابل توجهی بتا اندورفین تولید می‌کنند.

اندورفین‌ها پپتیدهای افیونی هستند که در بدن تولید می‌شوند. آن‌ها ساختاری مشابه پروتئین‌ها، اما با توالی‌های کوتاه‌تری از اسیدهای آمینه دارند. کوچک‌ترین اندورفین‌ها، مانند مت-انکفالین و لوئنکفالین، تنها از پنج اسید آمینه تشکیل شده‌اند. بزرگ‌ترین اندورفین ها می توانند 40 اسید آمینه داشته باشند. بتا اندورفین، یکی از تنها پنج اندورفین تولید شده در انسان، دارای 31 اسیدآمینه در توالی خود است. اندورفین ها تعدیل‌کننده عصبی هستند و بر نحوه واکنش انتقال‌دهنده‌های عصبی به احساس لذت و درد تأثیر می‌گذارند. اما خود اندورفین‌ها به عنوان انتقال دهنده‌های عصبی طبقه‌بندی نمی‌شوند.

فواید اندورفین چیست؟

اندورفین‌ها درد را مسدود می‌کنند، اما مسئول احساس لذت ما نیز هستند. اکثر احساسات (و خاطرات) شما توسط سیستم لیمبیک مغز شما پردازش می‌شود که شامل هیپوتالاموس است، منطقه‌ای که طیف وسیعی از عملکردها از تنفس و رضایت جنسی گرفته تا گرسنگی و واکنش عاطفی را انجام می‌دهد. اندورفین می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی بر سلامت و تندرستی شما داشته باشد. در زیر فهرستی از برخی از فواید فراوان اندورفین آورده شده است.

فیلم آموزش روانشناسی فیزیولوژیک + نکات کاربردی

کلیک کنید

• کاهش افسردگی
• کاهش اضطراب
• بهبود عزت نفس
• تنظیم یا تعدیل اشتها
• پاسخ ایمنی تقویت شده
• کاهش درد

همانطور که می‌بینید، فواید اندورفین بسیار زیاد است. در واقع، انجام ورزش منظم مانند ورزش با شدت متوسط ​​به مدت 45 دقیقه، سه بار در هفته، ممکن است اولین گزینه خوبی برای کسانی باشد که با افسردگی خفیف زندگی می‌کنند. اندورفین‌ها همچنین نقش مهمی در مسائل متعدد سلامت روان دارند. در ادامه آن‌ها را بیشتر بررسی کرده‌ایم.

نقش در ترک اعتیاد به مواد افیونی

داروهای اپیوئیدی مانند مورفین و فنتانیل همان گیرنده‌های درد را که اندورفین‌ها مورد هدف قرار می‌دهند مسدود می‌کنند. با این حال، داروهای مخدر به مغز می‌گویند که دوپامین بسیار بیشتری آزاد کند. اگر فردی برای مدت طولانی از مواد مخدر استفاده کند، مغز او به تدریج به این سطوح فوق العاده بالای دوپامین عادت می‌کند. دوپامین آزادشده توسط اندورفین دیگر برای ارضای آن کافی نخواهد بود. فرد برای اینکه احساس خوشبختی کند به دوزهای افزایشی از یک داروی مخدر نیاز دارد. با این حال، داروهای اوپیوئیدی می‌توانند باعث شوند که فرد به طور کامل تنفس خود را متوقف کند. به این حالت اوردوز گفته می‌شود و اغلب کشنده است. اندورفین منظم می‌تواند بدن را به آرامش و کاهش سرعت تنفس تشویق کند.

نقش در رفع افسردگی

اندورفین باعث ترشح دوپامین می‌شود که به نوبه خود به شدت بر خلق و خوی تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که سطوح پایین اندورفین ممکن است به افسردگی کمک کند. چندین مطالعه نشان داده‌اند که ورزش می‌تواند به کاهش علائم افسردگی کمک کند. برای افراد مبتلا به افسردگی خفیف، ورزش شدید ممکن است مانند داروهای ضد افسردگی موثر باشد. با این حال، ورزش به تنهایی نمی‌تواند افسردگی متوسط ​​یا شدید را درمان کند. اگرچه می‌تواند اثرات روان‌درمانی و دارو را تقویت کند.

بهبود فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا یک بیماری روماتیسمی و وضعیتی است که باعث درد مزمن در سراسر بدن می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا به فیبرومیالژیا سطوح پایین‌تری از اندورفین دارند، به این معنی که هر زمان که بدن خود را تحت فشار قرار می‌دهند، تسکین درد کمتری دریافت می‌کنند. آن‌ها همچنین نسبت به افرادی که این عارضه را ندارند، اندورفین کمتری از ورزش دریافت می‌کنند. سطوح پایین اندورفین می‌تواند هم فعالیت مسیرهای مهار درد در فیبرومیالژیا را کاهش دهد و هم مسئول دردی باشد که ورزش شدید می‌تواند برای مبتلایان به آن به همراه داشته باشد. پیدا کردن راه‌هایی برای افزایش سطح اندورفین می‌تواند کمک قابل توجهی باشد. در این میان، افراد مبتلا به فیبرومیالژیا می‌توانند از مواردی مانند نوازش و لذت بردن، معاشرت و سایر موارد بیرونی که باعث ترشح اندورفین بیشتر می‌شود هر چه بیشتر استفاده کنند.

راه های ترشح اندورفین چیست؟

اندورفین‌های بیشتر با ورزش مرتبط هستند. این‌که یک فرد برای رسیدن به بالا بودن سطح انرژی به چه مقدار ورزش نیاز دارد، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به طور کلی، تمرینات با شدت بالا نسبت به ورزش متوسط، اندورفین بیشتری تولید می‌کنند. CDC (مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا) به بزرگسالان توصیه می‌کند 150 دقیقه ورزش هوازی متوسط ​​در هفته یا 75 دقیقه ورزش هوازی شدید در هفته داشته باشند. ورزش متوسط ​​شامل فعالیت‌هایی مانند شنا یا پیاده‌روی سریع است. شما می‌توانید از طریق دویدن، رقصیدن، صخره‌نوردی و غیره، ورزش شدید داشته باشید. تحقیقات نشان می‌دهد که ورزش تنها راه ترشح اندورفین نیست. همچنین اندورفین از طریق موارد زیر نیز در بدن ترشح می‌شوند:

• رابطه جنسی سالم: این هورمون‌ها دلیل آن احساس خوشبختی است که بسیاری از افراد بعد از رابطه جنسی دارند. کارشناسان معتقدند که اندورفین باعث ترشح هورمون‌های دیگری می‌شود که در احساس عشق نقش دارند.
• طب سوزنی و ماساژ درمانی: یک راه موثر برای آزادسازی اندورفین استفاده از نقاط فشار است. قرار دادن سوزن‌های ظریف در پوست در نقاط خاصی در اطراف بدن باعث ترشح اندورفین می‌شود.
• ورزش کردن: به نظر می‌رسد ورزش‌های با سرعت متوسط، چه سریع راه بروید و چه فعالیت هوازی دیگری انجام دهید، برای ترشح اندورفین بهترین گزینه است.

• نواختن موسیقی: هنگامی که آواز می‌خوانید، می‌رقصید، یا بر طبل می‌کوبید، کاری بیش از سرگرم کردن دیگران انجام می‌دهید. شما همچنین مقدار زیادی اندورفین ترشح می‌کنید که تحقیقات نشان می‌دهد ممکن است تحمل درد را افزایش دهد.
• نور ماوراء بنفش: جای تعجب نیست که برخی از افراد زمانی که در خارج از منزل زیر نور خورشید می‌گذرانند احساس خوشحالی می‌کنند. اشعه ماوراء بنفش ترشح بتا اندورفین را در پوست تحریک می‌کند.
• خندیدن: یک خنده خوب همراه با انقباض عضلات شکم می‌تواند برای وضعیت ذهنی شما معجزه کند. خنده همراه با ترشح اندورفین، سطح سروتونین و دوپامین را تغییر می‌دهد.
• خوردن شکلات تلخ: برخی از مطالعات ارتباط مثبتی بین خوردن شکلات تلخ و افزایش اندورفین پیدا کرده اند. با این حال، قبل از اینکه از یک تخته شکلات کامل استفاده کنید، محتوای کاکائو روی برچسب آن را بررسی کنید. بیشتر شکلات‌ها حاوی مقادیر کمی کاکائو هستند و سرشار از کالری و چربی هستند. سالم‌ترین شکلات تلخ حاوی درصد کاکائو 70 درصد یا بیشتر است. به این موارد پایبند باشید تا احتمالاً تولید اندورفین را تحریک کرده و خلق و خوی شما را بالا ببرد.
• مدیتیشن و یوگا: تنفس عمیق و تمرکز مغز ذهن شما را آرام می‌کند و درد را کاهش می‌دهد. یوگا شامل تنفس کنترل‌شده است که می‌تواند تأثیر آرام بخشی بر ذهن شما داشته باشد و به بدن شما کمک کند تا به حالت آرامش برسد. تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد یوگا اندورفین را آزاد می‌کند و استرس را کاهش می‌دهد.

آیا اندورفین ها اعتیاد آور هستند؟

هنگامی که اندورفین‌های بدن در گیرنده‌های مواد افیونی قفل می‌شوند، تقریباً بلافاصله توسط آنزیم‌ها تجزیه می‌شوند و به آن‌ها امکان بازیافت و استفاده مجدد در مسیر را می‌دهند. با این حال، هنگامی که مواد افیونی با شکل مشابه اما از نظر شیمیایی متفاوت در همان گیرنده‌ها قفل می‌شوند، آن‌ها در برابر آنزیم‌ها مقاوم هستند و به فعال‌سازی مجدد گیرنده‌ها بارها و بارها ادامه می‌دهند، احساسات سرخوشی بالا و افزایش یافته و همچنین احتمال وابستگی را افزایش می‌دهند.

قرص اندورفین چیست؟

علاوه بر ورزش که یک گیاه دارویی به نام «Rhodiola Rosea» وجود دارد که بتا اندورفین را در مغز آزاد می‌کند. این گیاه به عنوان یک ضد افسردگی استفاده می‌شود که در آن، روزیریدین جزء دارویی این گیاه است. اگرچه شواهد قطعی در مورد اثرات مفید مکمل‌های طبیعی به دست نیامده است، مکمل‌های غذایی مانند مواد سرشار از ویتامین‌ها، سبزیجات و میوه‌ها و غذاهای حاوی اسیدآمینه و پروتئین منابع خوبی از دوپامین در نظر گرفته می‌شوند. بتا اندورفین‌ها ترشح دوپامین را تحریک می‌کنند تا اثر لذت یا سرخوشی ایجاد کنند.

اندورفین چگونه ترشح می شود؟

کارگاه بدن که بسیاری از این اندورفین ها در آن ساخته می‌شوند، غده هیپوفیز است. غده هیپوفیز که از سه لوب تشکیل شده است، یک برآمدگی به اندازه نخود است که به هیپوتالاموس در پایه مغز مرتبط است. هیپوتالاموس بسیاری از واکنش‌های احساسی و فیزیکی از جمله گرسنگی و رضایت جنسی را کنترل می‌کند. اگرچه اندورفین ها اغلب در پاسخ به درد تحریک می‌شوند. گیرنده‌های درد سیگنال‌های ساخته شده از نوروپپتید به نام ماده P را به شاخ پشتی نخاع و از آنجا به هیپوتالاموس می‌فرستند. این سیگنال‌ها دردی هستند که ما پس از یک ضربه تجربه می‌کنیم.

فیلم آموزش فیزیولوژی سیستم عصبی مرکزی + گواهینامه در فرادرس

کلیک کنید

سپس هیپوتالاموس با ترشح هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپونین (CRH) به غده هیپوفیز سیگنال می‌دهد. این باعث می‌شود که غده هیپوفیز شروع به ساخت یک پروتئین بزرگ به نام پروپیوملانوکورتین (POMC) کند. از دستکاری پروتئین POMC، اندورفین ایجاد می‌شود. آنزیم‌ها روی POMC عمل می‌کنند و آن را به چندین نوع زیر واحد پپتیدی تقسیم می‌کنند. از این میان، بتا اندورفین‌ها و (به میزان کمتر) مت انکفالین هستند که مسکن‌های قوی به شمار می‌روند.

پپتید دیگری که ایجاد می‌شود، هورمون محرک آلفا ملانوسیت است. MSH اشتها و رفتار جنسی را تنظیم می‌کند. مغز به گونه‌ای تکامل یافته است که سطح مشخصی از اندورفین را برای اطمینان از بقا در مواجهه با استرس حفظ می‌کند. این به منظور حفظ واکنش صحیح ما است. اما مغز همچنین می‌داند که چه زمانی تولید بیش از حد را تشخیص دهد. وقتی سطح اندورفین بیش از حد بالا می‌رود، مهار بازخورد رخ می‌دهد و هیپوتالاموس تولید CRH را متوقف می‌کند.

مکانیسم عمل اندورفین چگونه است؟

بتا اندورفین ها با اتصال به گیرنده‌های مواد افیونی در مغز و مهار تولید ماده P به عنوان مسکن عمل می‌کنند. این اثر باعث کاهش سیگنال‌های درد منتقل شده به مغز می‌شود. هیپوتالاموس کمی متفاوت به سیگنال‌های ماده P پاسخ می‌دهد. بتا اندورفین‌ها را از طریق ماده خاکستری مغز آزاد می‌کند. این‌ها باعث مهار آزاد شدن ماده شیمیایی به نام GABA می‌شوند که به خودی خود یک بازدارنده است. در واقع GABA انتقال‌دهنده عصبی مهارکننده اصلی در سیستم عصبی مرکزی است. با کاهش سطح GABA، بدن مقدار بیشتری از مواد شیمیایی عصبی به نام دوپامین تولید می‌کند. دوپامین همراه با اندورفین‌های افیونی، بخشی از مواد شیمیایی چهارگانه شادی در بدن است. دو مورد دیگر سروتونین و اکسی توسین هستند.

سایر اندورفین‌ها به روشی مشابه برای ایجاد احساس لذت یا سرخوشی عمل می‌کنند. این اتصال به انتخاب گیرنده‌های مواد افیونی در مغز است که این احساسات خاص را ایجاد می‌کند. هر زمان که احساس خوشبختی طبیعی را تجربه می‌کنید، ناشی از اندورفین‌هایی است که کار خوب خود را در بدن شما انجام می‌دهند.