فرادرسلایتروم چیست و چه کاربردی دارد؟ — به زبان ساده
شاید شما هم بارها و بارها نام برنامه لایتروم را شنیده باشید یا برایتان سؤال باشد که لایتروم چیست و چه کاربردی دارد؟ برنامه لایتروم، یکی از قویترین برنامه‌های گرافیکی است که در ابتدا برای مدیریت و ویرایش فایلهای خام دوربینهای دیجیتال ارائه شد. این برنامه الان یکی از اصلیترین برنامه‌های کمکی برای عکاسان در سرتاسر جهان محسوب میشود و ویرایش تعداد زیادی عکس (مثلاً 100 یا 1000 عکس) با آن، ساده‌تر از تمامی برنامه‌های مشهور ویرایش عکس مانند فتوشاپ است برای اصلاح ترکیب بندی در عکاسی نیز کاربرد دارد.
جالب اینجاست که برنامه لایتروم هم ساخت همان شرکتی است که سالها قبل برنامه فتوشاپ را ساخته بود. اما برخلاف فتوشاپ که برای شاخه‌های مختلفی گرافیک دیجیتال کاربرد دارد، برنامه لایتروم مستقیماً برای عکاسان و عکسهای دیجیتال ساخته شده است. این برنامه حالا دیگر تقریباً به بلوغ رسیده است و شامل نسخه‌های جداگانه‌ای برای کامپیوتر، تلفن‌های همراه و حتی نسخه‌ای اینترنتی است که پلت فرم تحت وب آن محسوب میشود.
فرقی نمی‌کند که می‌خواهید عکسهای دوربین دیجیتالتان را برای راه‌اندازی یک وب‌سایت اینترنتی منتقل می‌کنید یا می‌خواهید یک آلبوم عکس عروسی را ویرایش کنید. کاربرد برنامه لایتروم در همه این زمینه‌ها بسیار تأثیرگذارتر از یک برنامه گرافیکی عادی است.
برنامه لایتروم برای چه افرادی کاربرد دارد؟
بسیاری از عکاسان در کشورهای دیگر جهان، پروژه‌های عکاسی خود را با همکاران و مشتریان خودشان به صورت آنلاین به اشتراک می‌گذارند. به این ترتیب که ممکن است یک یا چند عکاس، از شهر‌های مختلف، عکسهای مربوط به یک پروژه را با ویرایشگر‌هایی که در شهر یا کشوری دیگر قرار دارند به اشتراک بگذارند یا حتی کار ویرایش عکس‌ها هم به صورت تیمی و از راه دور انجام شود.
برنامه‌ای که الان برای این کار مورد استفاده قرار می‌گیرد «لایتروم آنلاین» نام دارد. اما از آنجا که شرکت ادوبی، تمرکز بیشتری را روی فضای ابری خود قرار داده است و در حال گسترش سرویس‌های آنلاین خودش است، نام لایتروم (بدون عبارت آنلاین) را به آن اختصاص داده است! یعنی اگر امروز روی اینترنت به دنبال آموزش‌های لایتروم بگردید، در صورتی که با برنامه Lightroom مواجه شدید و متوجه تفاوت عمده آن با برنامه لایتروم خودتان شدید، احتمالاً در حال تماشای نسخه آنلاین لایتروم هستید!
نکته جالب‌تر اینکه خود این برنامه آنلاین یا اینترنتی، در واقع از برنامه لایتروم اصلی که سالها پیش (حدود 14 تا 15 سال پیش) عرضه شد، کپی‌برداری شده است و همچنان هم برخی از امکانات آن به پای نسخه کامپیوتری یا آفلاین آن نمی‌رسد!
نسخه آفلاین لایتروم که در ایران و بدون ثبت‌نام و ارتباط اینترنتی استفاده میشود، در واقع نسخه قدیمی‌تر لایتروم است که از سالها پیش مورد استفاده عکاسان قرار می‌گرفت و امروز آن را با نام Lightroom Classic می‌شناسیم. لایتروم کلاسیک همان برنامه‌ای است که ما الان می‌توانیم آن را دانلود و روی کامپیوتر نصب کنیم و تقریباً همه آموزش‌هایی که برای ما کاربرد دارد، آموزش‌های مربوط به همین نسخه از لایتروم است.
هیچ کدام از دو برنامه لایتروم و لایتروم کلاسیک، رایگان نیستند. نسخه آنلاین لایتروم نیازمند ثبت‌نام آنلاین و پرداخت حق آبونمان ماهیانه است و نسخه آفلاین آن نیز باید خریداری و نصب شود.
نسخه دیگری از لایتروم هم برای گوشی‌های همراه (هم اندروید و هم iOS) ارائه شده است که شباهت آن با دو برنامه قبلی بسیار بیشتر است و امکانات بسیار محدود‌تری هم دارد. این برنامه رایگان است و معمولاً برای مدیریت و ویرایش عکسهای داخل گوشی‌های هوشمند استفاده میشود. البته این برنامه اگرچه رایگان است، اما برخی از امکانات آن هستند که صرفاً برای نسخه‌های ثبت‌نام شده و غیر رایگان آن در دسترس قرار می‌گیرند.
البته ادوبی این برنامه را به گونه‌ای ساخته است که در صورت ثبت نام سرویس‌های آنلاین و اتصال آنها به یکدیگر، بتوانید برخی از ویرایش‌های خود را بین آنها جابجا با هماهنگ کنید.
بنابراین اگر کامپیوتر ندارید و صرفاً می‌خواهید عکس‌هایتان را با گوشی هوشمند خودتان ویرایش و منتشر کنید، احتمالاً نسخه موبایل برنامه لایتروم برایتان کاربرد بیشتری خواهد داشت.
فتوشاپ یا لایتروم کدام بهتر است؟
نرمافزار فتوشاپ از سالها پیش، قویترین و اصلیترین نرمافزار گرافیکی مخصوص عکاسان بوده است. بنابراین چه دلیلی دارد که شرکت ادوبی، با تولید نرمافزار تخصصی دیگری، یک رقیب جدید و جدی برای برنامه محبوب خودش ایجاد کند؟! در واقعیت این دو برنامه رقیب هم نیستند. آنها را میتوان به نوعی مکمل یکدیگر در نظر گرفت. حتی در بسیاری از کشورهای جهان، این دو برنامه به صورت همزمان و همراه با یکدیگر به فروش میرسند و در صورت خرید همزمان هر دوی آنها با هم، مشمول تخفیف نیز میشوند.
اما از آنجا که در کشور ما، هر دوی این برنامه‌ها، از محبوبیت زیادی برخوردار هستند و مورد استفاده قرار می‌گیرند، بهتر است تفاوت‌ها و مزایای هر کدام از آنها را بهتر بشناسید.
سرعت فتوشاپ بیشتر است یا لایتروم؟
لایتروم و فتوشاپ از یک هسته واحد برای ویرایش فایلهای خام استفاده میکنند. یعنی اینکه گفته میشود لایتروم کیفیت رنگ یا خروجی بهتری از عکسهای خام به دست میآورد، صرفاً یک باور بیاساس و غیردقیق است. اما یک تفاوت مهم بین این دو برنامه وجود دارد. فتوشاپ از دیرباز به عنوان یک برنامه کامپیوتری، میتوانست روی عکسهایی که در داخل محیط برنامه «باز» میشوند، کار کند. این موضوع برای زمانی که دوربینهای دیجیتال وجود نداشتند یا عکسهای زیادی نمیگرفتند، مشکل ساز نبود. اما لایتروم این امکان را دارد که با سرعت بیشتری این پردازشها را انجام دهد.
اما در طی سال‌های اخیر، دوربینهای دیجیتال و کارت‌های حافظه پیشرفت شگفت‌آوری داشته‌اند. حالا دیگر ثبت صدها عکس در یک نوبت عکاسی بسیار معمول است و اغلب دوربینهای دیجیتال، رزولوشن بسیار بالاتر از 20 یا 30 مگاپیکسل دارند. موضوع زمانی پیچیده‌تر میشود که امروزه اغلب عکاسان ترجیح می‌دهند به جای ویرایش فایلهای JPEG عکسهایی که می‌گیرند، فایلهای خام دوربینهای دیجیتالشان را ویرایش کنند. به عنوان مثال برای مقایسه، به خاطر بیاورید که فایلهای خام دوربین سونی A7r IV بین 60 تا 70 مگابایت حجم دارد!
اگرچه نسخه‌های جدیدتر فتوشاپ و کامپیوترهای مدرن می‌توانند به راحتی این عکس‌ها را باز و ویرایش کنند، اما وقتی لازم باشد تا صدها عکس را به صورت همزمان ویرایش کنید، باز کردن این تعداد عکس به صورت همزمان، قطعاً به هنگ کردن برنامه و توقف عملکرد کامپیوتر منجر میشود.
این در حالی است که لایتروم به راحتی و بدون ذره‌ای وقفه می‌تواند 100 عکس 60 مگاپیکسلی از این دوربین را باز کرده، نمایش داده و به صورت همزمان ویرایش کند. یکی از مهم‌ترین امکانات لایتروم، قابلیت ویرایش دسته‌ای یا Batch Processing است که اصولاً فتوشاپ امکان آن را ندارد. یعنی می‌توانید تعداد زیادی عکس را که از نظر شرایط نوردهی یا عکس‌برداری نزدیک به هم هستند، به صورت همزمان، تصحیح و تغییر دهید.
مدیریت عکس ها به روش جدید
علاوه بر این، لایتروم یک برنامه نمایش و مدیریت عکس هم هست. یعنی در واقع بخشی از لایتروم، وظیفه نمایش و دسته‌بندی و مدیریت عکس‌ها را بر عهده دارد و شما می‌توانید از آن برای نشان دادن عکس‌ها به مشتری‌ها یا حتی برای جدا کردن و دسته‌بندی عکس‌ها در پوشه‌های مختلف استفاده کنید.
برنامه فتوشاپ به طور کلی فاقد چنین بخشی بوده و تا امروز هم هیچ امکانی برای این کار به آن اضافه نشده است. البته سالها پیش، یک پنل مرورگر تصویر به این برنامه اضافه شد که می‌توانستیم از طریق آن، عکسهای خام یا فایلهای دیگر را از طریق آن مشاهده کنیم. اما همین پنل هم کم‌کم گسترش پیدا کرد و در قالب برنامه جدیدی به نام Bridge ارائه شد و به این ترتیب، فتوشاپ مجدداً بدون آن پنل مرورگر مورد استفاده قرار گرفت.
امروزه کار کردن با تعداد زیادی عکس، بدون برنامه Bridge تقریباً غیرممکن است. مدیریت و دسته‌بندی عکس‌ها چیزی است که از فتوشاپ برنمی‌آید و لایتروم، برخلاف فتوشاپ، به صورت داخلی دارای یکی از قویترین مرورگر‌ها نیز است.
قابلیت کاتالوگ سازی در لایتروم
یکی دیگر از قابلیت‌های لایتروم که اصولاً برنامه‌های دیگر ادوبی فاقد آن هستند، امکان بررسی و ویرایش عکس‌ها، بدون نیاز به فایل اصلی آن‌هاست! این همان کاری است که لایتروم از طریق کاتالوگ‌های خودش انجام می‌دهد. کاتالوگ‌های لایتروم، یک روش خلاقانه برای کار روی عکسهایی است که منبع اصلی آنها در دسترس نیست.
فرض کنید شما یک عکاس هستید که ماهانه، صدها یا شاید هزاران عکس می‌گیرید و آنها را در حافظه‌های قدرتمند ذخیره می‌کنید. (به عنوان مثال یک عکاس عروسی در ایران، ممکن است هر هفته بیشتر از چند هزار عکس را ثبت کرده و در حافظه‌های اکسترنال خودش ذخیره کند) در عین حال نیاز باشد که همواره نسخه‌ای از عکس‌ها را هم همراه داشته باشید تا بتوانید در فرصت‌های فراغت بین کار‌ها، به بررسی و دسته‌بندی و جدا کردن عکس‌ها بپردازید.
روش عمومی و کلاسیک این کار این است که همواره حافظه‌های اکسترنال خودتان را همراه داشته باشید تا هر زمان که بیکار بودید، آنها را به کامپیوترتان وصل کنید و عکس‌ها را با برنامه‌های مختلف مرور کنید. در حالی که لایتروم می‌تواند این کار را بدون دسترسی به حافظه‌ها و از طریق کاتالوگی که در زمان کپی کردن عکس‌ها تهیه کرده است انجام دهد.
قابلیت کاتالوگ کردن عکس‌ها به حدی پیشرفت کرده است که حالا حتی می‌توانید ویرایش‌های مورد نظرتان را روی نسخه مجازی عکس‌ها انجام دهید و بعداً با اتصال حافظه حاوی عکسهای اصلی به کامپیوتر، این ویرایش‌ها را روی آنها منتقل کنید!
ساخت کاتالوگ در لایتروم حتی این امکان را به شما می‌دهد که از فایلهای واقعی عکس‌ها، نسخه‌های مجازی هم تهیه کنید و روی آنها کار کنید. به این ترتیب شما می‌توانید همزمان، نسخه‌های سیاه و سفید و رنگی (با انواع ترکیب‌بندی رنگ‌ها) از یک عکس را به صورت همزمان در اختیار داشته باشید و آنها را با هم مقایسه کنید یا به صورت مستقل از هر یک از آنها خروجی بگیرید. کاتالوگ سازی یکی از پیشرفته‌ترین امکانات لایتروم محسوب میشود.
پریست لایتروم چیست ؟
جالب‌ترین و محبوب‌ترین قابلیت لایتروم در بین عکاسان، امکان به اشتراک‌گذاری و استفاده از «قالب‌های آماده» (Preset) کاربران دیگر است. این قالب‌ها، نوعی تنظیمات آماده رنگ و نور هستند که پیش از این عکاسان دیگر از آنها برای ویرایش و زیباتر کردن عکسهای خودشان استفاده کرده‌اند و حالا همان تنظیمات را به صورت یک دستورالعمل در اختیار شما قرار داده‌اند. به این ترتیب شما می‌توانید همان دستورالعمل را به لایتروم خودتان بدهید تا دقیقاً همان رنگ و نور و تنظیمات را روی عکسهای شما هم پیاده کنند. با این کار، شما هم همان نتیجه‌ای را به دست می‌آورید که طراح آن دستورالعمل قبلاً به دست آورده است.
پریست‌ها را میتوان با فیلتر‌های اینستاگرام مقایسه کرد. این فیلتر‌ها هم می‌توانند جلوه‌های رنگ و نور آماده‌ای را روی عکسهای شما ایجاد کنند. فقط یک تفاوت بسیار مهم بین این دو است. پریست‌ها لایتروم بسیار بسیار حرفه‌ای‌تر و قابلیت‌های ویرایشی آنها بسیار بیشتر از فیلتر‌های اینستاگرام هستند و صد البته اینکه می‌توانید آنها را روی فایلهای خام و حتی ویدیو‌هایی که با دوربینهای دیجیتال می‌گیرید نیز پیاده کنید.
امروزه پریست‌های لایتروم بین عکاسان بسیار محبوب شده‌اند و روش‌هایی برای انتقال آنها به نسخه‌های آنلاین یا موبایل لایتروم هم وجود دارد که باعث گسترش استفاده از پریست‌ها شده است.
آیا لایتروم بهتر از فتوشاپ است؟
این سؤال دقیقاً مثل این است که بپرسیم آیا گوشی موبایل بهتر از دوربین عکاسی است؟! اصولاً این دو از نظر ماهیت و کاربرد کاملاً با هم متفاوت هستند. شاید برخی از امکانات این دو با هم مشابه باشند، اما به طور کلی با هم فرق دارند.
فتوشاپ برنامه‌ای چند منظوره است. اگرچه این برنامه در روز‌های نخست تولد خودش، برای ویرایش عکسهای دیجیتال ساخته شد. اما در طی این سالها، امکاناتش در جهات مختلف گسترش پیدا کرد. حالا کاربران مختلف، علاوه بر ویرایش عکس از این برنامه برای ساخت صفحات اینترنتی، ویرایش ویدئو، ساخت اشیا سه‌بعدی و بسیاری مقاصد دیگر هم استفاده میکنند.
از آنجا که فتوشاپ اصولاً برای کار روی عکسهایBitmap ساخته شده است، ابزارهای انتخاب و جداسازی آن هم براساس کار روی همین عکس‌ها ساخته شده است. این یکی از تفاوت‌های مهم بین فتوشاپ و لایتروم است. به عنوان مثال شما در لایتروم، ابزار Selection مانند آنچه در فتوشاپ با آن عادت دارید را نمی‌بینید یا نمی‌توانید دور یک محدوده از عکس را خط انتخاب بکشید. باید قبول کنیم که روش‌های انتخاب در فتوشاپ بسیار پیشرفته‌تر و دقیق‌تر از لایتروم عمل میکنند.
اما نباید فراموش کنیم که این انتخاب‌ها تنها روی یک عکس عمل می‌کند. نه روی تعداد زیادی عکس. این در حالی است که در لایتروم، اگرچه نمی‌توانیم دور یک جایی از یک عکس را انتخاب کنید، اما می‌توانید مثلاً رنگ‌های آبی آسمان یک عکس را انتخاب کنید و از لایتروم بخواهید آن رنگ را در تمامی عکسهای دیگر هم انتخاب کرده و تغییر دهد.
رتوش عکس در لایتروم
به همین ترتیب هم ابزارهای پیشرفته روتوش عکس در فتوشاپ بسیار قوی‌تر از ابزارهای لایتروم عمل میکنند. به طور کلی لایتروم فاقد ابزارهای رتوش است و روش‌هایی که برای رتوش در لایتروم مورد استفاده قرار می‌گیرند، بسیار محدود و پیچیده هستند. در واقع لایتروم اصولاً برای رتوش‌های زیبایی ساخته نشده است و از آنجا که مستقیماً روی فایلهای عکس کار نمی‌کند، ابزارهای ویرایش محدودی هم دارد.
با این حال می‌توانید از پلاگین‌های اختصاصی رتوش عکس روی لایتروم هم استفاده کنید. روش کار این پلاگین‌ها به این ترتیب است که یک خروجی از عکسهایی که در لایتروم وارد کرده‌اید ایجاد کرده و تغییرات را روی یک فایل جدید ذخیره میکنند. بنابراین عملاً شما مراحل رتوش عکس را در داخل خود برنامه رتوش دنبال می‌کنید و نه در داخل برنامه لایتروم.
نمایش لایه ها در لایتروم
یکی از نقاط قوت برنامه فتوشاپ، امکان نگه‌داری المان‌ها و اجزای گرافیکی تصویر در قالب لایه‌ها است. اصولاً لایه‌ها همان برگ برنده فتوشاپ محسوب میشود که در طی سال‌های گذشته توانست این برنامه را از برنامه‌های ویرایش عکس دیگر جدا کرده و به عنوان پرچم‌دار برنامه‌های گرافیکی معرفی کند.
اما لایتروم به دلیل ماهیت متفاوت کاربرد آن، امکان استفاده از لایه‌ها را ندارد. البته این برنامه می‌تواند فایلهای PSD فتوشاپ که دارای لایه‌های مختلف هستند را نمایش دهند، اما عملاً امکان ایجاد یا ویرایش لایه‌ها را ندارد و برای این کار باید از ترکیب لایتروم با فتوشاپ استفاده کنید.
این‌ها کاربرد‌های اصلی لایتروم و مختصری از تفاوت‌های این برنامه با فتوشاپ بودند که احتمالاً برای عکاسان اهمیت بسیار زیادی دارند. شما می‌توانید با استفاده از یادگیری لایتروم، با کاربرد‌های اصلی این برنامه و عملکرد آن در روند ویرایش عکسهای دیجیتال آشنا شوید.
