فرادرسسابلیمینال چیست؟ — به زبان ساده
پیام سابلیمینال (Subliminal Message) یک سیگنال است که برای عبور از محدوده طبیعی درک انسان طراحی شده است. به عنوان مثال ممکن است چنین پیامی برای آگاه غیرقابل شنیدن اما برای ناخودآگاه قابل درک باشد یا ممکن است تصویری باشد که به صورت پنهان و بدون آگاهی، از آن ادراک می‌شود و بر ذهن فرد اثر میگذارد. این تعریف تقسیم‌بندی بین خودآگاه و ناخودآگاه را به کار می‌برد که ممکن است گمراه‌کننده باشد. در حالی که پیامهای ناخوشایند (صدا یا تصویر) توسط قسمت‌های عمیق‌تری از ذهن درک می‌شوند.
پیام سابلیمینال چیست؟
سابلیمینال تعریفهای مختلفی دارد و افراد به شیوههای متفاوتی آن را تفسیر کردهاند. پیامهای سابلیمینال محرکهایی هستند که زیر آستانه آگاهی انسان قرار دارند. از آنجا که آنها زیر سطح آستانه مطلق (ATL) هستند، نمیتوان پیام مخفی را درک کرد. بسیاری از افراد نفوذ به ناخوداگاه را را با تأثیر بر ناخودآگاه اشتباه میگیرند در حالی که این دو مفهوم بسیار متفاوت هستند. یک محرک میتواند ناخودآگاه انسان را تحت تأثیر قرار دهد.
موسیقی پخش شده در یک فروشگاه را در نظر بگیرید. بر اساس یکی از تحقیقات، روزهایی که در یک فروشگاه موسیقی آلمانی پخش می‌شد، فروش محصولات آلمانی از فرانسوی پیشی می‌گرفت و هنگام پخش موسیقی فرانسوی، عکس این اتفاق افتاد. آیا مردم می‌دانستند که موسیقی بر رفتار آنها تأثیر میگذارد؟ خیر. آنها ناخودآگاه تحت تأثیر قرار می‌گرفتند. عوامل سابلیمینال یک فاکتور متفاوت در تغییر رفتار و قدرت شناختی افراد هستند.
به طور کلی، سه نوع پیام سابلیمینال وجود دارد:
- پیامهای فرعی: نشانه‌های بصری که به سرعت چشمک می‌زنند (چند میلی‌ثانیه) به طوری که مردم آنها را درک نمی‌کنند.
- پیامهای غیرقابل شنیدن: نشانه‌های صوتی کم حجم که در یک منبع صوتی بلندتر مانند موسیقی قرار میگیرند.
- پیام معکوس: پیام صوتی که برعکس ضبط می‌شود با این هدف که پیام معکوس را پنهان کند.
پیامهای مخفی در تبلیغات، فیلم‌ها و موسیقی‌های مختلف نشان داده شده‌اند. اگر افراد با دقت کافی نگاه کنند، در هر چیزی معنی پیدا می‌کنند. بسیاری از نمونه‌های مشهور پیام سابمینیمال در تبلیغات، حتی اصلاً عجیب یا رمزآلود نیستند و فقط محرکهایی هستند که درون اجزای یک تصویر کلی‌تر، پنهان شده‌اند.
تبلیغ‌کنندگان محصولات تنها افرادی نیستند که به دلیل استفاده از محرکهای سابلیمینال مورد انتقاد قرار میگیرند. از تدوین‌کنندگان فیلم‌های دیزنی هم به دلیل پیامهای مخفی در فیلم‌ها انتقادات فراوانی شده است. همچنین یکی از نمونه‌های معروف پیامهای مخفی در موسیقی را می‌توان در Judas Priest یافت. در سال 1990، گروه متهم شد که پیامهای معکوس را در یکی از اهنگ‌های خود قرار داده است و گفته می‌شود که این پیام‌ها باعث خودکشی دو نوجوان پسر شده‌اند.
تاریخچه سابلیمینال چیست؟
اولین آزمایش شناخته شده بر روی محرکهای سابلیمینال در سال 1956 انجام شد. در این آزمایش، پروژکتوری را در یک سالن سینمایی نصب کردند. در یک دوره شش هفته‌ای عبارات «نوشیدنی کوکاکولا» و «مجارستان؟ پاپ‌کورن بخورید» در سراسر صفحه نمایش نشان داده شدند (هر پنج ثانیه در سطح سابلیمینال 1/3000 ام ثانیه است). اجرا کنندگان این پروژه گزارش دادند که فروش آنها افزایش یافته است. اصطلاح پیام سابلیمینال در کتابی تحت عنوان «The Hidden Persuaders» نوشته ونس پکارد در سال 1957 شناخته شد و رواج پیدا کرد. این کتاب به طور دقیق این آزمایش را شرح داده است. بعدها مشخص شد که این تحقیق ساختگی بود و مدتی بعد نیز محقق آن، جیمز ویکاری آن را تأیید کرد.
تعریف FCC از پیام رسانی سابلیمینال تکنیکی برای نمایش اطلاعات زیر آستانه‌ایِ احساس یا آگاهی مخاطب است. این کار شامل نشان دادان پیامی است که فقط کسری از ثانیه روی صفحه تلویزیون نشان داده می‌شود. از نظر تئوری، بیننده میتواند چنین پیامی را به سرعت دریافت کند بدون اینکه متوجه شود دقیقا چه تصویر یا نشانه‌ای را مشاهده کرده است. فرایندهای ناخودآگاه، انتخاب‌های آگاهانه و بنابراین رفتار فرد را از پیش تعیین می‌کنند و مجموع نگرش و رفتار شخصیت را تشکیل می‌دهد. بنابراین محرکهای سابلیمینال با تأثیر بر این بخش می‌توانند بر تصمیم‌گیری مخاطب اثر بگذارند.
دکتر O. Poetzle، معاصر با زیگموند فروید، آزمایش دقیق ادراک را مطالعه کرد و روزها و هفته‌ها پس از ایجاد محرکهای سابلیمینال، اثرات رفتاری را کشف کرد. پروفسور بنجامین بی. ولمن، برای طبقه‌بندی عوامل محرک، ارزش‌های توصیفی را به پنج معیار آگاهی و عدم آگاهی تقسیم می‌كند. این محرک‌ها عبارتند از:
- کمتر از سطح درک
- بالای سطح درک اما پایین‌تر از سطح تشخیص
- بالاتر از سطح تشخیص و افتراق اما پایین‌تر از سطح شناختی
- پایین‌تر از سطح شناختی فقط به دلیل یک نوع مکانیسم دفاعی
ولمن (Wolman) بر اساس محرکهای سابلیمینال چندین شرط را برای نتیجه گیری بر اساس این تحقیقات ایجاد کرد. او ادعا می‌کند که:
- محرکهای سابلیمینال بر قدرت شناختی فرد اثرگذار هستند.
- محرکهای سابلیمینال بر روی تفکر ثانویه فرد اثر می‌گذارند.
- یافته‌های نوروفیزیولوژیک و نوروساینس نشان میدهند که به نظر می‌رسد بدون آگاهی با ثبت نام موافقت می‌کنند.
- علی‌رغم برخی از شکست‌های تکثیر، موارد بی‌شماری وجود دارد که محرکهای زیر آستانهای می‌توانند به طور قابل ملاحظه‌ای بر رفتارهای بعدی فرد تأثیر بگذارند.
- آگاهی میتواند بدون اینکه فرد متوجه شود تحت تأثیر محرک سابلیمینال قرار بگیرد.
مثال هایی از پیام سابلیمینال
پیامهای سابلیمینال یا پیامهای زیر آستانهای بیش از 50 سال مورد آزمایش و بررسی قرار گرفته‌اند. اولین شیوع هیستری در اواخر دهه 1950 به اوج خود رسید، زمانی که شخصی به نام جیمز ویکاری در سالن سینما، نوعی تبلیغات با هدف جلب مشتری برای خرید پاپ کورن و نوشابه استفاده کرد. ویکاری ادعا کرد که این یک شکل بی‌ضرر از تبلیغات است اما پس از انتشار روش تبلیغ او، مردم به شدت آزرده خاطر شدند و از این حربه ناخودآگاه ترسیدند. ویکاری همچنین تصریح کرد که اگر FCC این نوع تبلیغات را ممنوع کند، او تمام تلاش خود را برای جلوگیری از آن انجام می‌دهد.
گروه دیگری که به دستکاری ناخودآگاه بسیار علاقه داشت، CIA بود. در تلاش‌ها و محاکمات، CIA عمدتاً به کارکردی که پیام سابلیمینال بر مردم داشت علاقه‌مند بود. این به دلیل تلاش‌هایی بود که سازمان سیا در تلاش بود تا بتواند به شکل‌های مختلف از قدرت و نفوذ خود بر افراد استفاده کند. طولی نکشید که قانون‌گذاران در واشنگتن‌دی‌سی به همراه FCC به این شکل جدید از تبلیغات علاقه‌مند شدند.
در سال 1957، نماینده پایتخت یوتا، ویلیام داوسون، علیه هر نوع پیام سابلیمینال به مخالفت برخاست و ادعا کرد که دانش در مورد این نوع رسانه بسیار کم و نتایج آن غیرقابل پیش‌بینی است بنابراین هنوز نمیتوان استفاده از آن را برای صنعت تبلیغات و شرکت‌های تلویزیونی مجاز دانست. CIA و FCC در تلاش برای یافتن اطلاعات، آزمایشات مقدماتی را انجام دادند اما نتیجه‌گیری‌های آنها بیش از حد به محیط و فرد وابسته بود.
به دلیل وجود این عوامل غیرقابل کنترل خارجی و عدم یافتن روش استاندارد آزمایش، CIA معتقد بود که نتایج واقعی نبوده‌اند و اثر محرکهای سابلیمینل بر افراد به عوامل ذهنی بسیار وابسته هستند. FCC سرانجام در اوایل دهه شصت اعلامیه عمومی را ارسال کرد که در آن اشاره شده بود که تمام موارد استفاده از پیامهای سابلیمینال به نفع عموم مردم است و در صورت استفاده نظارت دقیق بر آن وجود دارد. شرکت‌هایی مانند Vicary’s Subliminal Projection Co. به دلیل غیر مردمی بودن اقداماتشان خیلی زود تعطیل شدند.
ترس از محرکهای سابلیمینال از اواخر دهه پنجاه فروکش کرد اما این ترس و وحشت ابتدایی، در عین حال کنجکاوی و علاقه زیادی به این نوع انتقال اطلاعات را ایجاد کرد. فقط در دهه هفتاد بود که FCC دیگر شکایات مردم را در مورد پیامهای مخفی جدی گرفت. با این حال، FCC همچنان ادعا می‌کرد که هر نوع پیام سابلیمینالی که غیرقانونی در حال پخش است با مجوز پخش ندارد. در واقع آنها با موضع‌گیری منفی خود در مورد تبلیغات غیرقانونی، مردم را تشویق به استفاده از آن می‌کردند.
فاکتورهای اقتصادی سابلیمینال
از جمله کاربردهای سالیمینال می‌توان به جایگذاری محصول اشاره کرد. محصولات و مارک‌های خاص در تصاویر، پوسترها و فیلم‌های تبلیغاتی ادغام می‌شوند تا پیام دلخواه به مخاطب منتقل شود. هیچ هشدار یا نشانه‌ای برای پیامهای سابلیمینال غیرقانونی وجود ندارد بنابراین توجه مردم به سمت محصولات یا خدماتی که تبلیغات بصری مؤثرتری دارند جلب می‌شود.
این پیام‌ها اکثرا با قرار گرفتن در کنار یک محصول معتبر یا افراد شناخته شده منتقل می‌شوند. هزینه این نوع تبلیغ در مقایسه با سایر انواع تبلیغات کمتر است و ادعا می‌شود که با استفاده از آن می‌توان به میزان مخاطب دلخواه خود رسید.
سابلیمینال تصویری چیست؟
به منظور بررسی اثرات محرکهای زیر آستانهای، محققان غالباً شرکتکنندگان را در معرض محرکهای بینایی قرار میدهند تا پاسخ به آنها را در افراد بررسی کنند. در این تحقیقات توجه زیادی به درک چهره و اینکه چگونه حالتهای مختلف صورت بر احساسات تأثیر میگذارد، وجود دارد. همچنین پیامهای سابلیمینال برای بررسی محرکهای برانگیزاننده احساسات و محرکهای ساده هندسی مورد استفاده قرار میگیرند.
سابلیمینال صوتی چیست؟
یکی از روشهای ایجاد محرکهای صوتی سابلیمینال پنهان کردن محرک شنوایی هدف در فایل صورتی است. محرکهای سابلیمینال صوتی تأثیر زیادی بر روی شنونده ندارند. شواهد تجربی برای فرضیه تأثیر محرکهای زیر آستانهای شنوایی بر رفتار انسان کافی نیستند. در یک مطالعه تجربی در مورد تأثیر کلمات ناخوشایند (در یک قطعه موسیقی) بر انتخاب یک نوشیدنی، نویسندگان هیچ یافتهای مبنی بر اثرگذاری پیدا نکردند.
