رشته تربیت بدنی | معرفی، حقوق و درآمد و بازار کار

در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به بررسی رشته تربیت بدنی پرداخته‌ایم و گرایش‌های این رشته را به همراه بازار کار رشته تربیت بدنی مرور کرده‌ایم. علاوه بر این، امکان ادامه تحصیل در خارج و داخل ایران نیز بررسی شده است.

رشته تربیت بدنی مناسب چه کسانی است؟

اگر شما فردی با روحیه ورزشی هستید یا در گذشته ورزشکار بوده‌اید، می‌توانید به صورت علمی این رشته را فرا بگیرید. همچنین اگر به آزمایشگاه‌های فیزیولوژی و رفتار حرکتی علاقه دارید و از نظر روحی و جسمی برای شرکت در کلاس‌های تئوری و عملی در طول روز آماده‌اید، این رشته برای شما مناسب است.

اگر به دنبال مربیگری در رشته‌های مختلف ورزشی هستید (برای مربیگری در هر رشته‌ ورزشی، مربی باید دروس تربیت بدنی را مطالعه و در آزمون شرکت کند. دانشجویان کارشناسی تربیت بدنی نیز از نیمسال پنجم می‌توانند برای مربیگری درخواست دهند.)، در این رشته طیف گسترده‌ای از ورزش‌ها به همراه نحوه داوری و مربیگری آن‌ها را خواهید آموخت.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته تربیت بدنی بیشتر کاربرد دارند؟

درس‌های زیر از بین دروس دبیرستان در تمام گرایش‌های تربیت بدنی کاربرد دارند:

• درس زیست‌شناسی رشته علوم تجربی که در ترم‌های اولیه کارشناسی، از دروس اجباری پایه است. زیست‌شناسی، پایه درس فیزیولوژی انسان و فیزیولوژی ورزش است و در ادامه نیز با درس آناتومی تکمیل می‌شود تا شما آماده یادگیری درس حرکت‌شناسی (شناخت حرکات مختلف بدن و عضلات درگیر در آن حرکت) باشید.
  • (+) مجموعه آموزش زیست شناسی
  • (+) فیلم آموزش فیزیولوژی ورزشی
• درس شیمی که در هر دو رشته علوم تجربی و ریاضی فیزیک دوره متوسطه وجود دارد در ترم‌های اولیه کارشناسی، از دورس اجباری پایه خواهد بود. این درس در فیزیولوژی انسان و فیزیولوژی ورزشی تکمیل خواهد شد.
  • (+) مجموعه آموزش مهندسی شیمی
  • (+) مجموعه آموزش دروس شیمی
  • (+) مجموعه آموزش نرم‌افزارهای مهندسی شیمی
• درس فیزیک در هر دو رشته علوم تجربی و ریاضی فیزیک دوره متوسطه وجود دارد در ترم‌های اولیه از کارشناسی در دورس اجباری پایه خواهد بود و پایه درس بیومکانیک (شناخت زاویه حرکات و نیروهای موردنیاز آن) خواهد بود.
  • (+) مجموعه آموزش فیزیک
  • (+) مجموعه آموزش رایگان ریاضی و فیزیک
• درس آمار (مشترک سه گروه نظری) که به صورت آمار توصیفی در دوره کارشناسی وجود خواهد داشت و با آمار استنباطی کاملا تفاوت دارد.
  • (+) مجموعه آموزش آمار و احتمالات
• درس ریاضی دبیرستان نیز به عنوان درس پایه و اجباری تدریس خواهد شد. البته بار درسی آن کمتر از کتاب دوره دبیرستان است و برای محاسبات درس آمار و بیومکانیک به عنوان پیش‌نیاز در نظر گرفته می‌شود.
• زبان انگلیسی دبیرستان، تحت عنوان زبان عمومی و تخصیصی در رشته تربیت بدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  • (+) مجموع آموزش دروس دبیرستان و پیش دانشگاهی

بهترین رشته دبیرستانی برای ورود به رشته تربیت بدنی به ترتیب، هنرستان تربیت‌ بدنی، علوم تجربی، ریاضی فیزیک و علوم انسانی است. افرادی که از رشته علوم انسانی وارد رشته تربیت بدنی می‌شوند دقت داشته باشند که با وجود عدم مطالعه قبلی درس‌های پایه، بیش از دیگر دانشجویان به مطالعه نیاز خواهند داشت و محتوای این رشته به غیر از دروس آمار، ارتباط درسی با علوم انسانی نخواهد داشت.

افرادی که دوره هنرستان تربیت بدنی را می‌گذرانند، به طور کامل با دروس نظری و عملی دوره کارشناسی رشته تربیت بدنی آشنایی دارند و به عبارتی، تمام دروس تکرار خواهند شد.

گرایش‌های رشته تربیت بدنی برای ادامه تحصیل چه هستند؟

در حال حاضر دوره کارشناسی به دو بخش علوم انسانی و علوم زیستی تقسیم شده است و در برخی دانشگاه‌ها به صورت تک‌گرایشی با عنوان تربیت بدنی عمومی ارائه می‌شود. قبلاً برخی دانشگاه‌ها سه گروه فیزیولوژی ورزشی، مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی داشتند.

در دوره کارشناسی ارشد، رشته‌های مدیریت ورزشی (اماکن و تاسیسات ورزشی، بازاریابی ورزشی، رویدادهای ورزشی، رسانه، اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی)، رفتارحرکتی (یادگیری حرکتی، کنترل حرکتی، آموزش تربیت بدنی)، فیزیولوژی ورزشی (فیزیولوژی فعالیت بدنی و تندرستی، فیزیولوژی ورزشی‌ کاربردی، فیزیولوژی فعالیت ورزشی محض، فیزیولوژی فعالیت ورزشی بالینی و تغذیه ورزش)، آسیب‌شناسی و حرکات اصلاحی (آسیب‌شناسی، حرکات اصلاحی، امدادگر ورزشی)، روانشناسی ورزشی و بیومکانیک ورزشی وجود دارند. تعداد گرایش‌ها در هر دانشکده بستگی به اعضای هیئت علمی آن دارد.

• (+) مجموعه آموزش تربیت بدنی و علوم ورزشی

دقت کنید که رشته تربیت بدنی عنوان کلی برای رشته‌ها و گرایش‌های مختلف است. از این رو اگر قصد ادامه تحصیل در دکترا مدیریت ورزشی را دارید، باید مدیریت ورزشی یا گرایش مرتبط آن را در دوره ارشد انتخاب کنید. زیرا در مصاحبه دکترا نیاز است مقالات مرتبط ارائه دهید و استاد راهنما را متقاعد کنید. انتخاب رشته مرتبط در کارشناسی نیز تأثیر مثبت دارد.

در دوره دکترا نیز رشته‌ها و گرایش‌های کارشناسی ارشد ادامه می‌یابند، اما پذیرش سالانه به شرایط مورد نظر دانشکده و گروه آن رشته بستگی دارد. به عنوان مثال، در سال ۱۳۹۶ شما می‌توانستید در رشته‌های مدیریت اماکن و تاسیسات ورزشی، مدیریت بازاریابی ورزشی و مدیریت رویدادهای ورزشی در دانشگاه تهران تحصیل کنید در صورتی که سال ۱۳۹۸ این گرایش‌ها به یک رشته مدیریت ورزشی ادغام شدند.

نوع گرایش هر دوره با توجه به میزان ظرفیت در نظر گرفته شده در آن سال تحصیلی مشخص می‌شود، بنابراین لازم است حتما دفترچه انتخاب رشته سازمان سنجش را بررسی و توضیحات آن را به دقت مطالعه کنید. همچنین، رشته‌های علوم ورزشی و تربیت بدنی و علوم ورزشی نیز از رشته‌های مرتبط با رشته تربیت بدنی هستند که هر یک گرایش‌های خود را دارند.

هر چند شرایط ادامه تحصیل در رشته تربیت بدنی برای تمام رشته‌های غیرمرتبط فراهم است اما در صورتی که تمایل به تدریس در دانشگاه یا استفاده از سهمیه استعداد درخشان برای ورود به مقاطع تحصیلات تکمیلی را دارید، حتما باید هر سه مقطع را در یک رشته سپری کرده باشید. این قانون در زمان نگارش مقاله وجود دارد و بهتر است برای سال‌های آینده نیز پیگیری شود. همچنین، در دانشگاه‌های فرهنگیان و آموزش و پرورش نیز می‌توانید با انتخاب رشته تربیت بدنی، به صورت مستقیم پس از کارشناسی، معلم تربیت بدنی در مدارس شوید.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته تربیت بدنی چه هستند؟

در جدول زیر، دروس مهم رشته تربیت بدنی را در مقاطع کارشناسی تا دکترا بررسی خواهیم کرد.

توجه داشته باشید دروس عملی ارائه شده در هر دانشکده به جغرافیای آن منطقه و امکانات دانشگاه بستگی دارد. به عنوان مثال قایقرانی فقط در شهرهایی که به دریا راه دارند یا دریاچه آزادی تهران ارائه می‌شود.

برخی از دروس عنوان شده در جدول فوق توسط مجموعه فرادرس تهیه و تولید شده‌‌اند. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این دروس، فیلم‌های آموزشی زیر را مشاهده کنید.

• (+) فیلم آموزش فیزیولوژی انسان پیشرفته - ویژه فعالیت ورزشی
• (+) فیلم آموزش آسیب شناسی ورزشی 
• (+) فیلم آموزش فیزیولوژی ورزشی 
• (+) فیلم آموزش حرکات اصلاحی در تربیت بدنی
• (+) فیلم آموزش سنجش و اندازه گیری در علوم ورزشی 
• (+) فیلم آموزش حرکت شناسی ورزشی 
• (+) فیلم آموزش یادگیری و عملکرد حرکتی - رویکرد یادگیری مساله دار
• (+) فیلم آموزش اصول برنامه ریزی تمرین و فعالیت ورزشی 
• (+)‌ فیلم آموزش تغذیه ورزشی و ترکیب بدن 
• (+) فیلم آموزش مقدماتی نرم افزار Kinovea برای آنالیز حرکت در علوم ورزشی 
• (+) فیلم آموزش مبانی استعدادیابی ورزشی 
• (+) مجموعه آموزش شطرنج 

دروس مهم کارشناسی ارشد

در جدول زیر، دروس مهم در مقطع کارشناسی ارشد رشته تربیت بدنی آورده شده‌اند.

در جدول زیر، دروس کارشناسی ارشد فیزیولوژی و تغذیه ورزشی آورده شده‌اند.

فارغ التحصیل رشته تربیت بدنی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

در جدول زیر، صنایع و مشاغل مرتبط با رشته تربیت بدنی آورده شده است.

بازار کار رشته تربیت بدنی به چه صورت است؟

در جداول زیر، به ترتیب، بازار کار رشته تربیت بدنی در کارشناسی ارشد مدیریت ورزشی، رفتار حرکتی، آسیب‌شناسی و حرکات اصلاحی،‌ بیومکانیک ورزشی، فیزیولوژی ورزشی شرح داده شده است.

برای ورود به بازار کار رشته تربیت بدنی، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

امکان ادامه تحصیل در رشته تربیت بدنی در داخل ایران چگونه است؟

دانشگاه‌هاس برتر دوره كارشناسی رشته تربیت بدنی شامل دانشگاه تهران، شهید بهشتی، اصفهان، خوارزمی، گیلان، فردوسی مشهد و ... هستند. دانشگاه‌های برتر در دوره دكتری نیز دانشگاه تهران، تربیت‌ مدرس، اصفهان (در دوره دكتر تمامی رشته‌ها ارائه نمی‌شوند)، خوارزمی، فردوسی مشهد، گیلان و ... هستند.

توجه کنید که دانشكده‌های تربیت‌بدنی شامل تمامی رشته‌ها نمی‌شوند اما اگر به رشته و گرایش خاصی علاقه دارید قطعا در دانشگاه‌های ایران آن‌ را پیدا می‌کنید. همچنین بعضی از دانشگاه‌ها تنها دوره‌‌های كارشناسی و ارشد این رشته را ارائه می‌دهند در بعضی دانشگاه‌ها مانند دانشگاه تهران نیز می‌توانید در صورت پذیرش در بعضی رشته‌ها، به تربیت‌بدنی تغییر رشته بدهید. همچنین برای ورود به این رشته باید در آزمون عملی هم پذیرفته شوید.

امکان ادامه تحصیل در رشته تربیت بدنی در خارج از کشور به چه صورت است؟

تربیت‌بدنی از رشته‌های زیرمجموعه متفاوتی تشكیل شده است كه هر كدام گرایش‌های متفاوتی دارند و در كشورهای دیگر، وسعت رشته‌ها بالاتر است. هرچند رشته تربیت بدنی رشته‌ای شناور محسوب می‌شود و از اكثر رشته‌ها می‌توان به آن وارد شد. در صورتی كه به هر دلیلی تمایل به گذراندن دروس كارشناسی تربیت‌بدنی ندارید و قصد ادامه تحصیل ارشد یا دكتری در خارج از كشور (مثل آلمان) را دارید می‌توانید با خواندن همان زبان (آلمانی) در دانشگاه، وارد كشور مقصد (آلمان) شوید و در هر رشته‌ای ادامه تحصیل بدهید. اما به طور كلی این رشته در دنیا طرفداران زیادی دارد و حتی گرایش ورزش‌های الكترونیكی (بازی‌های كامپیوتری) نیز در اكثر نقاط جهان وجود دارد.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.

حتی پس از دانش‌آموختگی در مقطع كارشناسی، می‌توانید به شکل مستقیم با پذیرش استاد راهنما وارد دوره دكتری شوید (كارشناسی به دكتری). دانشگاه‌های خارجی مطرح رشته تربیت بدنی در زیر آورده شده‌اند:‌

• دانشگاه لافبورو در انگلستان
• کوئینزلند در استرالیا
• دانشگاه بریتیش کلمبی
• دانشگاه سیدنی
• دانشگاه تورنتو
• دانشگاه بیرمینگام
• دانشگاه فلوریدا
• دانشگاه اوهایو
• دانشگاه آلبرتا
• دانشگاه باث
• دانشگاه ملی سئول
• دانشگاه اکستر در انگلستان
• دانشگاه میشیگان

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.

دروس دانشگاهی رشته تربیت بدنی تا چه میزان نیازهای بازار کار را مرتفع می‌کنند؟

علاوه بر گذراندن دروس، جهت ورود به رشته مربیگری، نیاز به حضور در دوره‌های فشرده مربیگری همان رشته یا داوری آن خواهید داشت. در این رشته بیشترین نیاز، كارآموزی و تجربه است. اما در گرایش‌هایی مانند فیزیولوژی، بهتر است از آكادمی‌های تربیت‌بدنی استفاده کنید.

دروس آزمایشگاهی در هر گرایش می‌تواند به تنهایی یک عنوان شغلی باشد و در اکثر کشورها پرکاربرد است. بنابراین با انجام یک پروژه یا پایان‌نامه مناسب با موضوعات معرفی شده از سازمان‌های مختلف، می‌توانید فعالیت کاری خود را آغاز کنید. همچنین درس کارورزی برای حمایت از این فعالیت‌ها در نظر گرفته شده است.