فرادرستقویت تفکر انتزاعی با ۹ روش موثر
بهترین حس جهان، استفاده از انواع مختلف تفکر پیدا کردن راه حل مساله‌ای است که برای مدتی طولانی درگیرش بوده‌اید. این هم بدترین حس جهان: لحظه‌ای که متوجه می‌شوید برای مدتی طولانی با مساله خود سر و کله زده‌اید و می‌خواهید سر خود را از ناامیدی به میز بکوبید. چه میشود اگر بگوییم میتوانید کمتر ناامید باشید و بیشتر پیدا کردن راه حل را جشن بگیرید؟ کلید دستیابی به این مهم، تقویت تفکر انتزاعی است.
تقویت تفکر انتزاعی راهی معرکه برای دستیابی به ایده‌ها و خرد هرچه بیشتر در فرایند حل مساله است. توسعه‌دهندگان و به صورت کلی‌تر، هرکسی که باید به صورت روزانه به حل مساله مشغول شود، با پشت سر گذاشتن تمرین‌های تقویت تفکر انتزاعی، منافع فراوان به دست می‌آورد. در ادامه این مقاله دقیقا به همین موضوع پرداختیم. به مطالعه ادامه دهید تا بگوییم تفکر انتزاعی چیست و چطور می‌توان عضله آن را در ذهن پرورش داد.
تفکر انتزاعی چیست؟
تفکر انتزاعی به معنای دیدن پس‌زمینه‌ها و تصاویر بزرگ‌تر در رخدادها یا ایده‌ها است. متفکران انتزاعی می‌توانند به بازنگری در رخدادها و ایده‌ها مشغول شده و ذهنیتی فراتر از «اینجا و اکنون» داشته باشند. برای مثال اگر به حیوان خانگی خود فکر کنید، تفکری انضمامی دارید که نقطه مقابل تفکر انتزاعی به حساب می‌آید. اما فکر کردن به حیوانات خانگی به صورت کلی، ارتباط آن‌ها با حیوان خانگی شما و اینکه حیوانات چه نقشی در زندگی شما ایفا می‌کنند، حرکتی انتزاعی به حساب می‌آید.
یک مثال دیگر هم داریم که شاید برای مهندسان منطقی‌تر باشد. به زمانی فکر کنید که پشت کامپیوتر می‌نشینید و مشغول کدنویسی می‌شوید. پیش از اینکه حتی کار را شروع کنید، ایدههایی کلی راجع به کارکرد برنامه مد نظرتان و ویژگی‌های موجود در آن دارید. این‌ها افکاری انتزاعی هستند.
اما بعد از اینکه کدهای خود را نوشته و به اجرا در می‌آورید، محصولی تکمیل دارید که ماهیتی انضمامی پیدا کرده است.
اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم، تفکر انتزاعی به معنای تفکر خارج از چارچوب است. اگر این تعریف اندکی گنگ به نظر می‌رسد نگران نباشید. توصیف تفکر انتزاعی به این خاطر سخت است که خودش یک ایده انتزاعی به حساب می‌آید. اگر موارد زیر راجع به شما مصداق می‌کنند، ممکن است متفکری انتزاعی باشید:
- به این فکر می‌کنید که همه‌چیز چطور به تصویر و کلیتی بزرگ‌تر ارتباط دارد.
- صرفا راجع به چگونگی سوال نمی‌پرسید و می‌خواهید چرایی را بدانید.
- به دنبال معنای عمیق‌تر و الگوهای پنهان در چیزهای مختلف می‌گردید.
- می‌خواهید این را درک کنید که همه‌چیز چطور به چیزهای دیگر مرتبط میشود.
تمرین‌های روزمره برای تقویت تفکر انتزاعی
بسیاری از ما ممکن است بدون اینکه خودمان خبردار باشیم، تفکر انتزاعی را به کار بگیریم. برخی از تمرین‌های روزمره تقویت تفکر انتزاعی که می‌توان به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه در پیش گرفت به شرح زیر است.
- فکر کردن به مفاهیم: هر زمان که به مفهومی غیر انضمامی فکر می‌کنید، در حال تفکر انتزاعی هستید: چیزهایی مانند آزادی و احترام. اساسا هرچیزی که فرمی فیزیکی و قابل لمس ندارد، مفهومی است که احتمالا برای اندیشیدن به آن نیازمند مهارت تفکر انتزاعی هستید.
- نظریه‌پردازی: اگر نظریه‌ای برای تشریح یک رخداد دارید، تفکر انتزاعی خود را به کار گرفته‌اید. این نظریه ممکن است پیرامون داده حقیقی شکل بگیرد، اما همچنان شکلی مفهومی و انتزاعی دارد.
- به‌کارگیری خلاقیت: حتی کاری به سادگی استفاده از قوه تخیل هم می‌تواند تمرینی برای تقویت تفکر انتزاعی باشد. شما در حال فکر کردن به چیزها و احتمالاتی هستید که در فرم فیزیکی وجود خارجی ندارند، برای همین افکاری انتزاعی به حساب می‌آیند.
- استفاده از استعاره‌ها و قیاس‌ها: استعاره‌ها و قیاس‌ها هم فرمی متفاوت از تفکر انتزاعی به حساب می‌آیند. با به‌کارگیری این موارد، ارتباط میان دو ایده‌ای را پیدا می‌کنید که می‌توانند انضمامی یا انتزاعی باشند. حتی اگر ایده‌های مد نظرتان انضمامی باشند هم عمل فکر کردن به ارتباط این دو، یک تمرین برای تقویت تفکر انتزاعی به حساب می‌آید.
مطالب پیشنهادی برای مطالعه:
- تفکر خلاق چیست و چطور آن را بهبود و رشد دهیم؟
- تفکر انتقادی چیست؟ – به زبان ساده
- تقویت تفکر انتقادی با ۱۸ روش موثر
- مهارت های نرم چیست و چه اهمیتی دارند؟
- ویژگی های افراد کمال گرا چیست و چطور بر کمال گرایی غلبه کنیم؟
۵ استراتژی تقویت تفکر انتزاعی و حل مساله
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای تفکر انتزاعی، کمکی است که هنگام حل مسائل سخت به شما می‌رساند و همین باعث میشود به صورت خاص برای توسعه‌دهندگان و تمام افراد حاضر در مشاغل مشابه کاربردی باشد. استراتژی‌هایی که پایین‌تر آورده‌ایم را در پیش بگیرید تا قادر به تقویت تفکر انتزاعی خود به هنگام حل مساله باشید.
فاصله گرفتن از مساله
یکی از دلایل اینکه هنگام رسیدگی به مساله‌ای واحد به بن‌بست می‌خوریم این است که معمولا حسابی در جزییات غرق می‌شویم. بنابراین لازم است یک قدم از مساله فاصله بگیریم.
دیگر به جزییاتی که روی آن‌ها متمرکز بودید فکر نکنید. تمام پروژه را به صورت کلی‌تر در نظر بگیرید: هدف از رسیدگی به آن چیست؟ شما چه نقشی در این بین دارید؟ می‌خواهید با این پروژه به چه دستاوردی برسید؟
اگر به سختی میتوانید از جزییات فاصله بگیرید و تصویر بزرگ‌تر پروژه را در ذهن بیاورید، به یک پیاده‌روی کوتاه بروید. با این کار، ذهن شما به شکلی پراکنده‌تر به مساله فکر می‌کند و دیگر خبری از افکار متمرکز پیشین نخواهد بود.
چارچوب‌بندی مساله به شکلی تازه
یکی از ساده‌ترین راه‌های بهرهگیری و تقویت تفکر انتزاعی به هنگام حل مساله این است که چارچوبی تازه برای سوالی که می‌خواهید به آن پاسخ دهید، ترسیم کنید. برای مثال ممکن است هنگام کار کردن روی یک پروژه به بن‌بست خورده باشید و سوالی ساده از خود بپرسید: «چطور می‌توانم کدنویسی کنم که پروژه به پایان برسد؟»
برای اینکه از این وضعیت خارج شوید، سوالاتی بپرسید که از سمت و سویی دیگر مساله را هدف قرار می‌دهند، مثلا «چرا این قابلیت باید بدین شکل کار کند؟» یا «چطور می‌تونم این کار را آسان‌تر کنم؟» یا «چه کسی قرار است از این قابلیت استفاده کند؟» یا «محصول نهایی باید قادر به انجام چه کاری باشد؟»
با طرح مجموعه‌ای از سوالات راجع به تصویر کلی‌تر پروژه، ممکن است به راه حل‌هایی دست پیدا کنید که با نقطه نظر محدودتر پیشین خود قادر به دستیابی به آن‌ها نبودید.
پرسش دوباره و دوباره راجع به چرایی
تفکر انتزاعی سطوح مختلفی دارد و برای اینکه بتوانید دائما به سطوح بالاتر و بالاتری از آن دست پیدا کنید، اینست که دائما به طرح پرسش راجع به «چرایی» مسائل ادامه دهید.
- چرا پروژه شما این ویژگی را دارد؟
- چرا لازم است بدین شکل کار کند؟
- چرا کسی که از محصول نهایی استفاده می‌کند به این ویژگی نیاز دارد؟
به طرح پرسش راجع به چرایی‌ها ادامه دهید و خواهید دید که قادر به مشاهده تصویر بزرگ‌تر مساله - و نه صرفا خود مساله - خواهید بود.
جستجو برای الگوها
اگر تفکر انتزاعی راجع به دیدن تصاویر بزرگ‌تر باشد، یک راه معرکه برای تقویت آن نیز جستجو برای الگوهای مختلف خواهد بود. آیا پیشتر مساله‌ای مشابه را در زندگی شخصی یا کاری خود مشاهده کرده‌اید؟ آیا این مساله مشابه مسائل پیشین است یا با آن‌ها فرق دارد؟
استراحت و خواب
وقتی تمام تلاش‌ها با شکست روبه‌رو می‌شوند، از مساله فاصله گرفته و استراحت کنید. چه به سراغ یک چرت کوتاه عصرانه بروید و چه خواب کامل شب، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که خواب منجر به اختلال در افکار شما راجع به مساله‌ای دشوار میشود و اجازه می‌دهد بعدا با افکاری شاداب و به شکلی سریع‌تر به راه حل مورد نیاز دست پیدا کنید. برخی از معروف‌ترین متفکرین تاریخ نیز این موضوع را تایید می‌کنند: توماس ادیسون به چرت زدن در کارگاه خود معروف بود. او یک گوی فلزی در هر دست خود می‌گرفت تا وقتی به خواب فرو رفت، با صدای خوردن فلز به زمین از خواب بیدار شود و فورا با نگاه و افکاری تازه به سراغ کار خود بروید.
بنابراین دفعه بعدی که حس بدی داشتید و می‌خواستید سر خود را از نا امیدی به دیوار بکوبید، این استراتژی‌ها را به کار ببندید. تقویت تفکر انتزاعی به هیچ وجه کار آسانی نیست و به صورت طبیعی اتفاق نمی‌افتد. اما در مجموع این یکی از بهترین ابزارهای شما برای رسیدگی به پیچیده‌ترین مسائل به حساب می‌آید.
پاسخ به چند سوال پرتکرار
در ادامه به چند سوال پرتکرار راجع به تفکر انتزاعی پاسخ می‌دهیم.
آیا به کارگیری استدلال انتزاعی آسان است؟
برای تبدیل شدن به یک متفکر مفهومی و انتزاعی لازم است به سطوح بالاتری از تفکر دست پیدا کنید، چرا که مفهوم‌سازی و تصویرسازی نیازمند تمرکز بالا و خلاقیت بهبودیافته است. آن‌هایی که از تحلیل انتزاعی ضعیف رنج می‌برند باید دلایل پشت این مشکل را شناسایی کرده و به سراغ تکنیک‌های تقویت تفکر انتزاعی که در این مقاله آورده‌ایم بروند.
تفاوت میان استدلال منطقی و استدلال انتزاعی چیست؟
استدلالی که با استفاده از منطق انجام میشود کاملا بر دادههای انضمامی و قواعد معتبر متکی است. استدلال انتزاعی هم یک جور تفکر منطقی است، اما عمل تحلیل رخدادها، مسائل و مفاهیم با بهرهگیری از ایدههایی صورت میگیرد که ارتباطی به چیزهای فیزیکی و انضمامی ندارند.
چه تستی برای سنجش مهارتهای تفکر انتزاعی وجود دارد؟
در دنیای امروزی بیشمار آزمون مختلف برای سنجش تواناییهای شما در تفکر انتزاعی داریم. در نتیجه میتوانید به سراغ گستره عظیمی از پازلها و معماهای گوناگونی بروید که ذهن شما را به چالش میکشند یا از تستهای آنلاینی که شمایلی مشابه بازی دارند استفاده کنید.
