هورمون اکسی توسین چیست؟ — کار، اثرات، زمان و نحوه ترشح

اکسی توسین که توسط هیپوتالاموس تولید و از غده هیپوفیز ترشح می‌شود هورمونی است که می‌تواند اثرات مفیدی در بدن داشته باشد از جمله در روند زایمان نقش مهمی دارد و همچنین به فرایندهای مربوط به تولیدمثل در مردان کمک می‌کند. در این مطلب از مجله فرادرس به بررسی هورمون اکسی‌توسین، کار و اثرات آن بر روی بدن و همچنین زمان و نحوه ترشح آن می‌پردازیم و عوارض کم و زیاد بودن آن را نیز بررسی می‌کنیم.

اکسی توسین چیست؟

اکسی‌توسین هورمونی است که در هیپوتالاموس تولید شده و توسط غده هیپوفیز وارد جریان خون می‌شود. این هورمون باعث احساس عشق و صمیمیت می‌شود. اکسی‌توسین یک هورمون قدرتمند است که به عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی در مغز عمل می‌کند، نقش مهمی در تولید مثل، شروع انقباضات قبل از تولد و همچنین ترشح شیر دارد. همچنین تصور می‌شود که در شناخت و رفتار اجتماعی گسترده‌تر، به طور بالقوه از پیوند مادر و نوزاد و ارتباط عاشقانه گرفته تا نگرش‌ها و تعصبات مرتبط با گروه، دخیل است.

فیلم آموزش زیست شناسی 2 – زیست پایه یازدهم در فرادرس

کلیک کنید

چرا اکسی توسین هورمون عشق نام گرفته است؟

اکسی‌توسین به دلیل ارتباط آن با پیوند جفتی، هورمون نوازش یا هورمون عشق نامیده می‌شود. به نظر می‌رسد که به تقویت وابستگی اولیه بین مادران و نوزادانشان و همچنین پیوندهای بین شرکای عاشقانه کمک می‌کند. سطح اکسی توسین در طول بغل کردن و ارگاسم افزایش می‌یابد. همچنین ممکن است به عنوان یک درمان برای تعدادی از شرایط، از جمله افسردگی، اضطراب و مشکلات روده، فوایدی داشته باشد.

تاثیر اکسی توسین بر بدن

اکسی توسین به عنوان یک هورمون زنانه شناخته شده است. واژه اکسی‌توسین از کلمه یونانی به معنای زایمان سریع گرفته شده است و عملکردهای متنوعی را انجام می‌دهد. ترشحات غده هیپوفیز مسئول عملکردهای محیطی این هورمون هستند. اکسی‌توسین ترشح شده از غده هیپوفیز نمی‌تواند دوباره وارد مغز شود زیرا نمی‌تواند از سد خونی مغزی عبور کند. در ادامه اعمال هورمون اکسی توسین و نقش آن در بدن را بررسی کرده‌ایم.

هورمون اکسی توسین در زنان (زایمان و انقباض رحم)

اکسی توسین باعث انقباض عضلات رحم شده و معمولاً برای القای زایمان در شرایط طبیعی استفاده می‌شود. هورمون اکسی توسین روی رحمی که از قبل توسط اکسی توسین برای زایمان آماده شده است، عمل می‌کند. با گذشت زمان، ترشح اکسی توسین به تدریج افزایش می‌یابد و درست قبل از زایمان به اوج خود می‌رسد. همچنین تعداد گیرنده‌های اکسی توسین در ماهیچه‌های رحم افزایش می‌یابد.

فیلم آموزش زیست شناسی 2 – زیست پایه یازدهم در فرادرس

کلیک کنید

به دلیل افزایش سطح پلاسمایی اکسی توسین و افزایش حساسیت رحم به اکسی توسین، رحم به شدت منقبض شده که منجر به دفع جنین می‌شود. بنابراین اکسی توسین زایمان را آغاز و کامل می‌کند. زایمان یک رفلکس عصبی - هومورال است. در چند هفته اول شیردهی، اکسی توسین که در اثر مکیدن توسط شیرخوار ترشح شده منجر به انقباضات خفیف اما اغلب دردناک می‌شود. با این حال اکسی توسین برای خروج شیر ضروری است. این حالت بعداً برای کمک به چرخه بسته شدن و سلامت رحم عمل می‌کند.

نقش اکسی توسین در خروج شیر از سینه مادر

تخلیه یا دفع شیر از سینه مادر به دهان نوزاد در هنگام شیر خوردن نوزاد در دوران شیردهی رفلکس تخلیه شیر نامیده می‌شود. اثر هورمون اکسی توسین در غدد پستانی باعث خروج شیر به داخل سینوس‌های ساب آرئولار شده و از آنجا خارج می‌شود. هنگامی که نوزاد از نوک سینه شیر می‌خورد، یک تکانه ایجاد شده و از طریق اعصاب نخاعی به هیپوتالاموس منتقل می‌شود. این سیگنال عصبی باعث ترشح اکسی توسین از پایانه‌های عصبی سلول‌های عصبی هیپوفیز خلفی می‌شود. اثر مستقیم هورمون اکسی توسین بر روی سلول‌های میواپیتلیال اطراف مخزن شیر باعث می‌شود که این سلول‌ها منقبض شوند و شیر را به سمت بیرون سوق دهند. همچنین اعتقاد بر این است که اکسی توسین از طریق هورمون پرولاکتین (PRL) بر خروج شیر تأثیر غیرمستقیم دارد.

نقش اکسی توسین در رفتار جنسی

مطالعات نشان می‌دهد که تزریق اکسی توسین به مایع مغزی نخاعی باعث نعوظ خود به خودی در موش‌های صحرایی و اعمال رفلکس در هیپوتالاموس و نخاع می‌شود. آنتاگونیست‌های گیرنده اکسی توسین که به طور مرکزی تجویز می‌شوند از نعوظ غیرتماسی و خودبه‌خودی جلوگیری می‌کنند. تجویز آنتاگونیست‌های اکسی توسین همچنین برای بررسی تأثیر این هورمون بر رفتار جنسی در موش‌های صحرایی ماده نشان داد که اکسی توسین پاسخ جنسی را در آن‌ها افزایش می‌دهد. گیرنده‌های اکسی توسین در کورپوس کاورنوزوم (بافت نعوظ اسفنجی) و اپیدیدیم آلت تناسلی مردان یافت می‌شود. بنابراین، اتصال هورمون به این گیرنده‌ها در این نواحی ممکن است تأثیر قابل توجهی بر انقباض و انزال بعدی داشته باشد. میزان اکسی توسین پلاسما در طول برانگیختگی جنسی افزایش می‌یابد و همچنین ارگاسم می‌تواند به طور قابل توجهی سطح این هورمون را در پلاسمای خون مردان افزایش دهد.

استنشاق داخل بینی اکسی توسین در مردان به طور قابل توجهی سطوح اکسی توسین و اپی‌نفرین پلاسما را برای حداقل یک ساعت افزایش می‌دهد. علاوه بر این، تجویز داخل بینی اکسی توسین در دوران مقاربتی ممکن است در درمان آنورگاسمی (عدم تحریک جنسی) در مردان در مواردی که شرایط پزشکی، سوء مصرف مواد و مسائل روانی کنار گذاشته شده‌اند، کمک‌کننده باشد. هدف اولیه درمان اکسی توسین در زنان، القای زایمان است، زیرا به انقباض رحم کمک می‌کند. همچنین استنشاق داخل بینی اکسی توسین به منظور تسهیل شیردهی باعث افزایش روانکاری واژن و برانگیختگی می‌شود.

هورمون اکسی توسین درمردان

برانگیختگی آلت تناسلی برای تولید مثل موفق ضروری است. هورمون اکسی توسین به عنوان یکی از قوی‌ترین القاکننده‌های نعوظ آلت تناسلی مردان شناخته شده است. نورون‌های درون هسته پارا بطنی مسئول ترشح اکسی توسین که با نواحی اضافی هیپوتالاموس و سپس نخاع، درگیر می‌شوند، در این عمل هورمون نقش دارند. یک قوس رفلکس مبتنی بر اکسی توسین شبیه به رفلکس تخلیه شیر در زنان، سیگنال‌های حسی جسمی را از آلت تناسلی به هیپوتالاموس منتقل می‌کند. اکسی توسین با منشا هیپوتالاموسی ارتباط زیادی با انزال دارد.

فیلم آموزش زیست شناسی 2 – زیست پایه یازدهم در فرادرس

کلیک کنید

همچنین اکسی توسین برای تعدیل انقباض دستگاه تناسلی مردان به منظور تعدیل حمل و نقل و بلوغ اسپرم و همچنین فرآیند اسپرم‌سازی یافت شده است. اثر اکسی توسین روی انقباض ماهیچه‌ها ممکن است انتقال اسپرم و تخمک را تسریع کند. اکسی توسین ممکن است به تنظیم استروئیدوژنز بیضه کمک کند. استروئیدوژنز بیضه یک فرآیند با تنظیم دقیق است و محصول اصلی آن، تستوسترون (T)، نقش مهمی در رشد و بلوغ جنین و در بزرگسالی برای حفظ عملکرد جنسی ثانویه و اسپرم‌زایی دارد.
همچنین اکسی‌توسین در تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون تأثیر دارد.

نقش اکسی توسین در حافظه اجتماعی و شناخت اجتماعی

یکی از جنبه‌های رفتار اجتماعی، حافظه اجتماعی، توانایی تشخیص و تمایز بین افراد است. شناخت و توانایی تمایز بین افراد برای زندگی روزمره حیاتی است. بدون توانایی تشخیص دوست از دشمن، نمی‌توان رفتارهای مناسب را صرف نظر از وابستگی یا تهاجمی بودن، نشان داد. تحقیقات نشان داده که تجویز مرکزی اکسی توسین حافظه اجتماعی را در موش‌های نر تقویت می‌کند، در حالی که مسدودکننده گیرنده اکسی توسین حافظه اجتماعی را در موش‌های ماده و نر مسدود می‌کند.

فیلم آموزش روانشناسی فیزیولوژیک + نکات کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

نقش اکسی توسین در رفتار والدین

مطالعات انجام شده بر روی حیوانات، توانایی اکسی‌توسین را در القای رفتار مادر و اهمیت آن در ایجاد پیوندهای جفت نشان داد و مراحل بررسی نقش اکسی توسین در پیوند اجتماعی و دلبستگی را ترتیب داد. نشانگرهای سیستم اکسی توسینرژیک با رفتار والدین و رابطه و پیوند والدین و نوزاد مرتبط است. به عنوان مثال، سطوح بالای اکسی توسین درون‌زا در طول دوره پس از زایمان با تشدید پیوند مادر و نوزاد مرتبط است. علاوه بر این سطوح بالاتر اکسی‌توسین در پلاسما و بزاق در مادران و پدرانی که دارای مشارکت اجتماعی با هم و کودک خود بودند و همچنین تأثیر همزمانی توالی‌های ارتباطی مثبت بین والدین و فرزند ارتباط مستقیم مثبت داشت.

نقش اکسی توسین در اضطراب

اکسی توسین همچنین می‌تواند به عنوان یک عامل ضداضطراب عمل کند زیرا تحقیقات نشان داده که ترشح هورمون استرس را هم در انسان و هم در موش کاهش می‌دهد. به عنوان مثال، تحت شرایط استرس، اکسی‌توسین باعث می‌شود جوندگانی مانند موش‌ها نزدیکی خود را با جوندگان آشنا حفظ کنند. به طور خاص، محرک‌های اضطراب‌آور، سیستم اکسی توسین را با افزایش فعالیت عصبی اکسی توسین، بیان ژن اکسی‌توسین و آزادسازی محیطی اکسی توسین فعال می‌کنند.

اثرات ضداضطراب حاد و مزمن اکسی‌توسین در تعدادی از مطالعات جوندگان نشان داده شده است. اکسی‌توسین در انسان می‌تواند با افزایش شناخت و احساس وابستگی، اضطراب را کاهش دهد. سطوح پایین اکسی‌توسین پلاسما در افراد مبتلا به افسردگی گزارش شده است. به نظر می‌رسد اکسی‌توسین آزاد شده از مغز نیز پاسخ‌های استرس از جمله اضطراب را کاهش می‌دهد، این اثرات در گونه‌های مختلف مشاهده شده است. اکسی‌توسین توانایی برانگیختن احساس رضایت، کاهش اضطراب و احساس آرامش و امنیت در اطراف همسر یا شریک عاطفی را دارد.

نقش اکسی توسین در عشق و اعتماد

در مطالعات صورت گرفته نشان داده شد که اکسی توسین با پیوند انسانی ارتباط دارد و باعث افزایش اعتماد و کاهش ترس می‌شود. مقدار اکسی‌توسین در خون هنگام در آغوش گرفتن و ارگاسم افزایش می‌یابد. افرادی که در اولین مراحل دلبستگی عاشقانه خود بودند، در مقایسه با افراد مجرد غیر دلبسته، سطوح اکسی‌توسین در آن‌ها افزایش یافته بود. این سطوح برای حداقل 6 ماه ثابت باقی ماندند. مشخص شد که بین سطوح پلاسمایی اکسی‌توسین و دلبستگی عاشقانه بین بزرگسالان همبستگی مثبت وجود دارد. بنابراین، این هورمون گاهی اوقات به عنوان هورمون عشق نامیده می‌شود. اکسی‌توسین همچنین احساس سخاوت را افزایش می‌دهد و ممکن است به شناخت و درک احساسات دیگران کمک کند.

تاثیرات اکسی توسین در اختلال اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم (ASD) نوعی اختلال مغزی است که در اوایل دوران کودکی شروع می‌شود. ویژگی‌های اوتیسم شامل اختلالات ارتباط اجتماعی و همچنین رفتارهای محدود و تکراری است که شکل‌گیری مهارت‌های اجتماعی مناسب و حفظ روابط اجتماعی را تهدید می‌کند. تزریق داخل وریدی اکسی‌توسین به بزرگسالان مبتلا به اوتیسم به طور قابل توجهی تعداد و شدت رفتارهای تکراری را کاهش می‌دهد و همچنین می‌تواند حافظه را تقویت کند. درمان با اکسی‌توسین این توانایی را دارد که رنج بیماران اوتیسم را با افزایش کیفیت زندگی از طریق بهبود پتانسیل‌های اجتماعی کاهش دهد. تجویز داخل بینی اکسی‌توسین باعث افزایش تشخیص احساسات و بهبود رفتار اجتماعی می‌شود.

همبستگی مثبت بین اکسی‌توسین و تشکیل پیوندهای اجتماعی در مطالعات حیوانی بسیاری را به این باور رسانده است که ناهنجاری‌های اکسی‌توسین ممکن است در اوتیسم نقش داشته باشد. در واقع، مطالعات مختلف نشان می‌دهد که پلی مورفیسم‌های تک نوکلئوتیدی (SNPs) در اکسی توسین با نشانگان اوتیسم مرتبط است.

تاثیرات اکسی توسین در اختلال اسکیزوفرنی

اختلالی که بر توانایی فرد در تفکر، احساس و رفتار واضح تأثیر می‌گذارد، اسکیزوفرنی نامیده می‌شود. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است این‌گونه باشند که تفاوت افکار خود را با واقعیت از دست داده‌اند. این یکی از ناتوان‌کننده‌ترین انواع اختلالات روانپزشکی است، بخش کوچکی از بیماران مبتلا به این اختلال ممکن است عملکرد مستقل خود را حفظ کنند. چندین گزارش اولیه نشان می‌دهد که درمان با اکسی‌توسین نتایج درمانی ناگهانی ایجاد کرد و از بستری شدن بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در بیمارستان جلوگیری کرد که و به عنوان یک انرژی‌دهنده روانی، روند بی‌تفاوتی و افسردگی را معکوس کرد.

تاثیر اکسی توسین بر عادات غذایی و سلامتی

چندین مطالعه انجام شده بر روی حیوانات مشخص می‌کند که اکسی توسین یک تنظیم‌کننده قوی متابولیسم برای دریافت کالری است. یک دوز اکسی‌توسین داخل بینی مصرف کالری مردانه را کاهش می‌دهد و این اثرات می‌تواند با درجه چاقی در آن‌ها بیشتر شود به این معنی که در افراد چاق اثرات اکسی توسین بیشتر خود را نشان می‌دهد. اکسی‌توسین داخل بینی به شدت سوزاندن چربی را افزایش می‌دهد تا از آن به عنوان سوختی برای نیازهای بدن استفاده کند، اما اثرات این هورمون در تکمیل انرژی مصرفی هنوز در انسان آشکار نشده است.

در یک مطالعه مقدماتی که به مدت 8 هفته انجام شد، تجویز اکسی‌توسین داخل بینی در گروه کوچکی از مردان و زنان دارای اضافه وزن یا چاقی باعث کاهش قابل توجه وزن بدن آن‌ها شد. در حالی که اکسی‌توسین بر اثرات هورمون صرف نظر از وزن بدن تأکید می‌کند، ممکن است به بهبود هموستاز گلوکز کمک کند. اکسی‌توسین همچنین نوعی از اهداف درمانی جدید را برای چاقی و اختلالات متابولیک ارائه می‌کند.

اکسی‌توسین به تنظیم ورودی آب و غذا کمک کرده و به طور کلی، مصرف غذا را سرکوب می‌کند. اکسی‌توسین به عنوان یک هورمون سیری عمل می‌کند. در طول دوران بارداری هایپرفاژیا (افزایش غیر طبیعی اشتها برای مصرف غذا که اغلب با آسیب به هیپوتالاموس همراه است) در نتیجه کاهش فعالیت نورون‌های اکسی‌توسین هیپوتالاموس رخ می‌دهد که تمایل به مهار آزاد شدن آن دارند. علاوه بر موارد مربوط به تغذیه، اکسی‌توسین فعالیت نظافت را در هر دو جنس موش افزایش می‌دهد. مطالعات دیگر این رابطه را تایید می‌کنند و مشخص می‌کنند که مناطق انتخابی مغز می‌توانند رفتار نظافت را کنترل کنند. تزریق اکسی‌توسین باعث افزایش تمایل به خودآرایی نیز می‌شود.

نقش اکسی توسین در سرطان و تکثیر سلولی

در حال حاضر اطلاعات در مورد تاثیرات اکسی‌توسین بر سرطان به دلیل کم بودن تحقیقات انجام گرفته در این زمینه‌ها محدود است. مشخص شده است که نقش اکسی‌توسین در تکثیر سلولی خاص بافت است به این معنی که می‌تواند به عنوان یک عامل در تمایز سلول‌ها عمل کند و اکنون مشخص شده است که این هورمون عصبی می‌تواند به عنوان یک فاکتور رشد نیز عمل کند که توانایی کنترل چرخه سلولی را داشته و تأثیر برجسته‌ای بر سلول‌های سرطانی دارد.

در عین حال، اکسی‌توسین از تکثیر سلول‌های توموری اپیتلیوم در غدد پستانی و آندومتر، اعصاب و استخوان، هم به صورت برون‌زا و هم به صورت درون‌زا، جلوگیری می‌کند. اکسی‌توسین ممکن است در کند کردن شدت رشد سرطان سینه عمل کند. همچنین از آنجایی که نقش آن در کاهش عملکرد غده پروستات از قبل مشخص شده بود، نقش بالقوه آن در توسعه سرطان پروستات نیز پیشنهاد شده و اکسی‌توسین می‌تواند به عنوان یک نشانگر زیستی سرطان پروستات عمل کند.

مطالعات نشان می‌دهد که اکسی‌توسین از تکثیر رده‌های سلولی سرطان سینه جلوگیری می‌کند، نقش اکسی‌توسین همچنین در جلوگیری از پیشرفت کارسینوم تخمدان در شرایط آزمایشگاهی و داخل بدن نیز مشخص شده است. برخی شواهد دقیقاً نقش اکسی‌توسین را در سرطان‌زایی دخیل می دانند، اگرچه تأثیر صریح و فرآیندهای اساسی آن هنوز مشخص نیست.

نقش اکسی توسین در درک درد

درد یک احساس طبیعی است که در سیستم عصبی به عنوان یک سیگنال هشدار دهنده برای احتمال آسیب و همچنین نیاز به استراحت و بهبودی ایجاد می‌شود. مطالعات حیوانی نشان داد که بین اکسی‌توسین و درک درد رابطه وجود دارد. اکسی‌توسین باعث بی‌حسی نسبت به درد حاد یا مزمن در انسان می‌شود. اکسی‌توسین آستانه درد را در موش‌ها کاهش می‌دهد و اخیراً به عنوان یک واسطه مهم در بی‌حسی دردهای درون‌زا شناخته شده است و می‌تواند تعداد سردرد و دردهای میگرنی مزمن را کاهش دهد. همچنین گزارش شده است که اکسی‌توسین درد سرطان قفسه سینه را کاهش می‌دهد.

به نظر می‌رسد کاهش غلظت اکسی‌توسین به طور قابل توجهی با درد، استرس و افسردگی در بیماران رماتیسم فیبرومیالژیا مرتبط است. در مورد سطوح پایین پلاسمایی اکسی‌توسین مشخص شد که تحمل درد برای محرک‌های سرماخوردگی و ایسکمیک کاهش می‌یابد. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که اکسی‌توسین همراه با طب سوزنی می‌تواند به طور خاص آستانه درد را افزایش دهد.

نقش اکسی توسین در تندرستی

اکسی‌توسین باعث ایجاد احساس خوب مانند آرامش، بهبود تعاملات اجتماعی، اعتماد، کاهش ترس، پیوند انسانی و همچنین تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی می‌شود. اکسی‌توسین توانایی القای احساس رضایت، کاهش اضطراب و ایجاد احساس امنیت و همچنین آرامش را در همسر دارد. اکسی‌توسین همچنین با رفتار مرتبط با استرس، یادگیری و حتی حافظه مرتبط است. اثرات اکسی توسین باعث کاهش فشار خون و آرامش رفتاری می‌شود. اکسی‌توسین در سلامتی و استفاده از آن در اختلالات عصبی - روانی کاربرد بالقوه دارد. ثابت شده است که اکسی‌توسین به عنوان یک ضد افسردگی قوی عمل می‌کند.

عوامل افزایش دهنده هورمون اکسی توسین

اگر استرس دارید یا مضطرب هستید، افزایش اکسی‌توسین ممکن است به شما کمک کند احساس آرامش کنید. لمس فیزیکی چه جنسی و چه آرامش‌بخش و به صورت نوازش پوست باعث تحریک تولید اکسی توسین می‌شود، بنابراین رابطه جنسی ایمن، رضایت‌بخش و همراه با نوازش راهی آسان برای افزایش اکسی‌توسین است. ‌اما فعالیت‌های اجتماعی ساده و تمرین‌های خودآرام‌بخش نیز می‌توانند برای ترشح اکسی‌توسین کمک کننده باشند. این موارد در ادامه بیان شده‌اند:

• شام خوردن با یک دوست
• هنگامی که در اطراف افرادی قرار می‌گیرید که با آن‌ها ارتباط خوبی دارید، مانند دوستان و خانواده
• گذراندن وقت با فرزندان
• هنگام در آغوش گرفتن، بوسیدن، صمیمیت و رابطه جنسی
• هنگام شیر دادن مادر به فرزندش
• در حین ورزش کردن
• نوازش کردن سگ، گربه و حیوان خانگی
• ماساژ گرفتن
• لمس و نوازش نرم پوست بدن
• مالش کمر و پشت
• پیاده‌روی در هوای تازه
• زیر آفتاب قرار گرفتن
• گوش دادن به موسیقی

در حال حاضر، ایجاد ارتباط با دیگران و ایجاد دوستی‌های معنادار و روابط صمیمانه، برخی از بهترین راه‌ها برای افزایش اکسی‌توسین هستند.

علائم کمبود اکسی توسین

تعدادی از علائم کمبود اکسی توسین وجود دارد، که در ادامه بررسی کرده‌ایم.

فیلم آموزش زیست شناسی 2 – زیست پایه یازدهم

کلیک کنید

• ارتباطات ضعیف با سایرین
• تحریک پذیری و ناتوانی در احساس محبت
• اضطراب و ترس بیشتر از حد معمول
• تعاملات جنسی بی‌پایه و اساس و صرفا برای رفع نیاز جنسی
• مشکل در رسیدن به ارگاسم
• اشتهای بیشتر برای غذاهای سرشار از قند
• احساس شادی و رضایت اندک از زندگی
• خواب آشفته
• دردهای عضلانی

درمان کمبود اکسی توسین

تشخیص کمبود اکسی‌توسین با استفاده از آزمایش‌های خون امکان‌پذیر است، اما این آزمایش‌ها به‌طور گسترده در دسترس نیستند و عموماً فقط برای اهداف تحقیقاتی استفاده می‌شوند. شما ممکن است تعدادی از علائم را شناسایی کرده باشید که به نارسایی اشاره دارد، مانند کاهش میل جنسی و خشکی واژن. تا آنجا که درمان پیش می‌رود، همیشه بهتر است از طبیعی‌ترین راه شروع کنید. ترشح اکسی‌توسین را می‌توان با تعامل صمیمی انسانی، اعتماد و صمیمیت تحریک کرد. پیش‌نوازش جنسی در تعاملات جنسی سالم و ماساژ باعث آرامش بدن، افزایش جریان خون و کمک به برانگیختگی و ترشح اکسی‌توسین می‌شود. حفظ عادات جنسی منظم و فعالیت واژن نیز می‌تواند به تحریک روانکاری واژن کمک کند.

اکسی توسین در مواد غذایی

غذاها نقش حیاتی در افزایش سطح هورمون اکسی توسین دارند. مواد مغذی مانند ویتامین‌های D و C و همچنین عنصر منیزیم موجود در غذاها نه تنها باعث افزایش سطح هورمون‌های بدن یک فرد سالم می‌شود بلکه عملکرد صحیح هورمون‌ها را نیز تضمین می‌کند. غذاهایی وجود دارند که به صورت مستقیم و غیر مستقیم باعث افزایش ترشح هورمون عشق در بدن ما می‌شوند. در ادامه لیستی از این مواد غذایی را بررسی کرده‌ایم.

• انجیر: انجیر منبع غنی از منیزیم است و باعث تحریک ترشح اکسی توسین می‌شود. انجیر همچنین به عنوان افزایش‌دهنده میل جنسی شناخته شده است. اسیدهای آمینه موجود در انجیر با افزایش سطح اکسید نیتریک در بدن، سلامت جنسی و استقامت را بهبود می‌بخشد.
• ماهی سالمون: ماهی سالمون در لیست ماهی‌های چرب قرار دارد و منبع عالی ویتامین D و اسیدهای چرب امگا 3 است. این غذای دریایی به افزایش طبیعی اکسی‌توسین کمک می‌کند و ممکن است به مبارزه با استرس، تسهیل زایمان، خلق بهتر مادر و حفظ خون قشر مغز کمک کند.

• آب پرتقال: آب پرتقال مملو از ویتامین C است، یک آنتی‌اکسیدان حیاتی که ممکن است به بهبود سطح هورمون عشق کمک کند. پس از مصرف، این آبمیوه ممکن است به بهبود خلق و خو و احساسات مثبت کمک کند و باعث بهبودی و تعاملات اجتماعی شود.
• شکلات تلخ: شکلات تلخ حاوی مقدار زیادی منیزیم است که به ترشح هورمون اکسی‌توسین از هیپوتالاموس کمک می‌کند. منیزیم همچنین به گیرنده‌های اکسی‌توسین کمک می‌کند تا در بدن به خوبی عمل کنند. اکسی‌توسین از طریق رژیم غذایی ممکن است به کاهش خطر پره اکلامپسی و زایمان زودرس در زنان باردار کمک کند.
• قهوه: کافئین موجود در قهوه نورون‌های اکسی‌توسین را تحریک می‌کند و به طور قابل توجهی تعادل انرژی، تنظیم خلق و خو و پاسخ عاطفی را بهبود می‌بخشد. با این حال، مصرف مزمن قهوه می‌تواند اثرات نامطلوبی بر هورمون‌ها داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود برای متعادل نگه داشتن سطح اکسی‌توسین، مقدار متوسطی از قهوه مصرف کنید.
• کلم بروکلی: کلم بروکلی حاوی مقدار زیادی ویتامین C است. این ویتامین ضروری تولید اکسی‌توسین را تقویت می‌کند که برای دلبستگی اجتماعی، رفتار مادر، عشق‌ورزی و شیردهی مهم است.
• زرده تخم مرغ: زرده تخم مرغ حاوی یک ویتامین حیاتی محرک اکسی‌توسین یعنی ویتامین D است. مصرف زرده تخم مرغ بر سطح اکسی‌توسین در مردان و زنان تأثیر می‌گذارد. در زنان، این هورمون به عملکرد بهتر تخمدان و جلوگیری از عوارض دوران بارداری کمک می‌کند، در حالی که در مردان به تولید تستوسترون و حرکت اسپرم کمک می‌کند.
• دانه‌های چیا: چربی‌های اشباع‌نشده نه‌تنها به کنترل سطح کلسترول کمک می‌کنند، بلکه به افزایش سطح اکسی‌توسین به طور طبیعی نیز کمک می‌کنند. دانه چیا سرشار از چربی‌های رژیمی است و ممکن است به بهبود علائم کمبود اکسی‌توسین مانند تعاملات اجتماعی، استرس و تغییرات خلقی کمک کند.

• موز: موز به ترشح و عملکرد صحیح اکسی‌توسین کمک می‌کند. منیزیم موجود در موز عامل اصلی ترشح این هورمون است.
• توت‌ها: توت‌ها سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C هستند. در دوران بارداری، اکسی‌توسین شروع و حفظ رفتار والدین مانند نظافت و شیردهی را تسهیل می‌کند. همچنین به کاهش خطر پره‌اکلامپسی کمک می‌کند.
• گیلاس آسرولا: گیلاس آسرولا سرشار از ویتامین C است. آن‌ها با بهبود عملکرد گیرنده‌های مغز به افزایش سطح اکسی‌توسین کمک می‌کنند. اکسی‌توسین به محافظت از مغز در برابر از دست دادن حافظه و زوال شناختی کمک می‌کند.
• شیر سویا: شیر سویا سرشار از ویتامین D است، یک ماده مغذی حیاتی که با افزایش تولید اکسی‌توسین به بهبود حافظه کمک می‌کند. مصرف شیر سویا نیز با بهبود رفتار جنسی و تعاملات اجتماعی مرتبط است.
• روغن زیتون خالص: روغن زیتون فرابکر سرشار از چربی رژیمی است. این روغن به تحریک انتقال دهنده‌های عصبی مانند اکسی‌توسین کمک می‌کند که به تسکین درد مفاصل و ماهیچه‌ها، کاهش استرس و اضطراب و ارتقای رفاه در انسان کمک می‌کند.

• جگر: گوشت جگر و محصولات گوشتی مانند گوشت گاو منبعی غنی از ویتامین D است که یک ماده مغذی محرک اکسی‌توسین است.
• بادام‌ها: بادام سرشار از منیزیم است. این ماده معدنی به عملکرد عضلانی و عصبی و ترمیم آن‌ها کمک می‌کند. منیزیم یک ماده مغذی حیاتی مورد نیاز بدن برای کمک به گیرنده‌های اکسی‌توسین در عملکرد صحیح آن‌هاست.
• قارچ: قارچ سرشار از ویتامین D است. مصرف قارچ به بهبود رفتار اجتماعی، یادگیری و حافظه، کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و بهبود علائم روانی کمک می‌کند.

ویژگی های اکسی توسین

اکسی‌توسین یک هورمون غیر پپتیدی حاوی نه اسید آمینه است که یک پیوند دی سولفیدی بین سیستئین 1 و 6 باقی مانده است و به آن α - هیپوفامین نیز می‌گویند. نیمه عمر آن چند دقیقه است و اولین هورمون پلی‌پپتیدی است که به صورت بیوشیمیایی توالی‌یابی و سنتز شده است.

اکسی توسین کجا ساخته می شود؟

این ماده در جسم سلولی سلول‌های ترشحی عصبی مغناطیسی هر دو هسته هیپوتالاموس فوق اپتیک و پارا بطنی سنتز می‌شود و تا زمانی که در خون آزاد شود در دستگاه هیپوتالاموس - هیپوفیز ذخیره می‌شود. اکسی‌توسین به عنوان یک مولکول بزرگ، سیستم پروهورمونی به نام کمپلکس اکسی‌توسین – نوروفیزین I سنتز می‌شود.

فیلم آموزش بیوشیمی ویتامین ها و هورمون ها در فرادرس

کلیک کنید

سپس پروهورمون در شبکه آندوپلاسمی و دستگاه گلژی در یک گرانول ترشحی غشایی در جسم سلولی هر دو هسته پارابطنی و فوق اپتیک بسته‌بندی می‌شود. سپس به صورت داخل آکسونی به پایانه‌های آکسون واقع در هیپوفیز خلفی منتقل می‌شود. اجسام هِرینگ در پایانه‌های آکسون، این مجموعه را تا رسیدن یک محرک ذخیره می‌کنند. هنگامی که یک محرک مناسب از هیپوتالاموس به هیپوفیز خلفی می‌رسد، اکسی‌توسین در خون ترشح می‌شود. اکسی توسین هورمونی است که هم در مردان و هم در زنان تولید می‌شود.

قبل از آزاد شدن اکسی‌توسین، این هورمون از نوروفیزین I جدا می‌شود. این امر عمدتاً با اثر آنزیم پپتیدیل گلایسین α-آمیدکننده مونواکسیژناز رخ می‌دهد. علاوه بر نورون‌های مغناطیسی هیپوتالاموس، در پایانه‌های عصبی که به ساقه مغز، نخاع و غدد جنسی می‌رسند نیز وجود دارد. طبق مطالعات، سایر مکان‌های غیر عصبی سنتز اکسی‌توسین عبارتند از: اپیدیدیم، سلول بینابینی، پروستات، بخش داخلی غده فوق کلیه، جفت، شبکیه، تیموس و پانکراس. همچنین مشخص شده است که گیرنده‌های اکسی‌توسین در دستگاه تناسلی هر دو جنس وجود دارد و به عنوان تنظیم‌کننده‌های کلیدی پاراکرین در مردان و زنان پذیرفته شده است. پاراکرین نوعی عملکرد هورمونی که در آن هورمون ساخته‌شده در سلول‌های درون‌ریز و آزادشده از آن‌ها به گیرنده‌های آن که در سلول‌های مجاور وجود دارند متصل می‌شوند.

تولید اکسی توسین چگونه کنترل می شود؟

تولید اکسی توسین توسط یک مکانیسم بازخورد مثبت کنترل می‌‌شود. این مکانیسم اجازه آزادسازی هورمون اکسی توسین را در هنگام وقوع یک محرک می‌دهد. سپس این هورمون باعث ایجاد یک عمل در بدن می‌‌شود، مانند خروج شیر یا شروع انقباضات زایمان، که نشان‌دهنده تولید بیشتر اکسی‌توسین است. چرخه بازخورد تا زمانی که عملی مانند زایمان یا تغذیه نوزاد کامل شود ادامه می‌یابد.

سوالات دارویی درباره اکسی توسین

قبل از دریافت اکسی‌توسین، پزشک خود را در مورد تمام شرایط پزشکی یا آلرژی که دارید و همچنین تمام داروهایی که استفاده می‌کنید مطلع کنید. اگر به اکسی‌توسین حساسیت دارید، نباید تحت درمان با آن قرار بگیرید. اگر هر کدام از موارد زیر را دارید بهتر است حتما پزشک خود را در جریان بگذارید.

فیلم آموزش فیزیولوژی سیستم عصبی مرکزی در فرادرس

کلیک کنید

• عفونت شدید در رحم
• زایمان سخت به دلیل داشتن لگن کوچک
• تب‌خال ناحیه تناسلی
• سرطان دهانه رحم
• جراحی روی دهانه رحم یا خود رحم (از جمله سزارین قبلی)
• فشار خون بالا
• مشکلات قلبی

همچنین اگر به نوزادی شیر می‌دهید به پزشک خود اطلاع دهید.

روش های تجویز اکسی توسین

یک واحد بین المللی اکسی‌توسین معادل حدود 2 میکروگرم یا پپتید خالص است. در ادامه انواع روش‌های تجویز هورمون اکسی‌توسین را بررسی کرده‌ایم.

تزریق اکسی توسین

تزریق اکسی‌توسین برای شروع یا بهبود انقباضات در حین زایمان استفاده می‌شود. اکسی توسین همچنین برای کاهش خون‌ریزی بعد از زایمان استفاده می‌شود. همچنین ممکن است همراه با سایر داروها یا روش‌ها برای پایان دادن به بارداری مورد استفاده قرار گیرد. اکسی توسین در دسته‌ای از داروها به نام هورمون‌های اکسیتوسیک قرار دارد و با تحریک انقباضات رحمی عمل می‌کند. به نظر می‌رسد مقادیر بسیار کمی (کمتر از یک درصد) هنگام تجویز محیطی وارد سیستم عصبی مرکزی در انسان می‌شود. این ترکیب در صورت تزریق داخل وریدی معمولاً در خون حدود 3 دقیقه نیمه عمر دارد. تزریق داخل وریدی به 40 دقیقه برای رسیدن به غلظت ثابت و رسیدن به حداکثر پاسخ انقباض رحم نیاز دارد.

آمپول اکسی توسین چگونه باید استفاده شود؟

پزشک اکسی‌توسین را به عنوان یک محلول (مایع) به صورت داخل وریدی (در داخل ورید) یا عضلانی (در عضله) برای بیمار تجویز کرده و توسط ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی در بیمارستان یا کلینیک به بیمار تزریق می‌شود. اگر تزریق اکسی‌توسین برای القای زایمان یا افزایش انقباضات انجام شود، معمولاً با نظارت پزشکی در بیمارستان به صورت داخل وریدی تزریق می‌شود. پزشک ممکن است دوز تزریق اکسی‌توسین را در طول درمان، بسته به الگوی انقباض و عوارض جانبی که تجربه می‌کنید، تنظیم کند. با پزشک در مورد احساس خود در طول درمان با تزریق اکسی‌توسین صحبت کنید.

عوارض آمپول اکسی توسین چیست؟

اکسی‌توسین در صورت استفاده در دوزهای توصیه‌شده نسبتاً ایمن است و عوارض جانبی برای آن غیر معمول است. مشخص شده است که دوز بیش از حد یا تجویز طولانی مدت (در مدت 24 ساعت یا بیشتر) منجر به انقباضات رحمی ادامه‌دار، پارگی رحم، خون‌ریزی پس از زایمان و مسمومیت با آب می‌شود که گاهی اوقات کشنده است. اکسی‌توسین در سال 2012 به لیست داروهای هشدار بالا در تنظیمات مراقبت حاد مؤسسه اقدامات ایمن دارویی اضافه شد. این لیست شامل داروهایی است که در صورت تجویز نادرست خطر آسیب بالایی دارند. در صورت داشتن علائم واکنش آلرژیک مانند کهیر، تنفس دشوار، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو کمک فوری پزشکی دریافت کنید. همچنین اگر هر کدام از علائم زیر را دارید با پزشک خود مشورت کنید:

• ضربان قلب سریع، آهسته یا ناهموار
• خون‌ریزی بیش از حد طولانی مدت پس از زایمان
• سردرد شدید، تاری دید، تپش در گردن یا گوش
• گیجی، ضعف شدید، احساس ناپایداری
• افزایش فشارخون
• هماتوم لگن
• آریتمی قلبی شامل افزایش یا کاهش ضربان قلب و انقباض زودرس بطنی

اکسی‌توسین ممکن است عوارض جانبی جدی یا تهدیدکننده زندگی در نوزاد تازه متولد شده ایجاد کند، از جمله:

• ضربان قلب آهسته یا سایر ضربانات غیر طبیعی قلب
• زردی (ظاهر زرد رنگ پوست نوزاد)
• تشنج
• مشکلات بینایی
• مشکلات تنفسی، تونوس عضلانی و سایر علائم مربوط به سلامتی

مادرانی که در نزدیکی زایمان خود هستند بهتر است با پزشک خود در مورد خطرات استفاده از اکسی‌توسین صحبت کنند. در بیشتر موارد، مزایای القای زایمان با اکسی‌توسین بیشتر از خطرات آن برای نوزاد خواهد بود. عوارض رایج‌تر آن شامل حال تهوع و استفراغ است.

قرص اکسی توسین چیست؟

در ترکیبات جدید می‌تواند اکسی‌توسین را در اشکال مختلف مانند اسپری‌های بینی، کرم‌های موضعی، قرص‌های خوراکی، قرص‌های زیرزبانی و تروش (پاستیل) ترکیب کند. اکسی توسین تزریقی نیز برای پزشکان و کلینیک‌ها در دسترس است. در گذشته اکسی‌توسین در قرص‌های باکال تحویل داده می‌شد، اما این روش دیگر رایج نیست. تجویز باکال یک روش موضعی تجویز است که از طریق آن دارو به روش نگه داشته شده در ناحیه باکال (داخل دهان پشت لپ) استفاده می‌شود و از طریق مخاط دهان (بافت‌هایی که روی دهان قرار دارند) منتشر و مستقیماً وارد جریان خون می‌شود.

فیلم آموزش فیزیولوژی سیستم عصبی مرکزی در فرادرس

کلیک کنید

اسپری اکسی توسین

این دارو با نسخه با نام‌های تجاری Pitocin و Syntocinon در دسترس است. تجویز اکسی‌توسین از طریق اسپری بینی به طور موثر در مغز توزیع می‌شود، پس از آن به طور قابل اعتمادی از سد خونی مغزی عبور می‌کند و اثرات روانی مناسب خود را در انسان نشان می‌دهد. هیچ عارضه جانبی جدی با استفاده کوتاه مدت از اکسی‌توسین با 18 تا 40 واحد (36 تا 80 میکروگرم) ثبت نشده است. اکسی‌توسین داخل بینی دارای مدت زمان مرکزی حداقل 2/25 ساعت و حداکثر 4 ساعت است.