علامت نقل قول در فارسی چیست و چگونه نقل قول را بنویسیم؟

منظور از نقل قول این است که فردی، سخن شخص یا گروهی دیگر را در کلام خود بیاورد و علامت نقل قول، گیومه یا دو نقطه و گیومه است. برای مثال در جمله «پسرک گفت: «لطفاً توپ را شوت کن.»» نقل قول وجود دارد. در این مطلب از مجله فرادرس یاد می‌گیریم علامت نقل قول در فارسی چیست و چگونه باید آن را استفاده کنیم. همچنین انواع نقل قول مستقیم و غیرمستقیم را توضیح می‌دهیم و با مثال بررسی می‌کنیم که کدام‌یک از آن‌ها همراه با علامت نگارشی نقل قول به کار می‌رود. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه ای طرح کرده‌ایم که با پاسخ دادن به آن‌ها، تمرین کنید و میزان یادگیری خود را افزایش دهید.

علامت نقل قول در فارسی

علامت نقل قول در فارسی گیومه «»‌  یا دو نقطه و سپس گیومه «» :  است. اما نقل قول، تنها در صورتی با این علامت‌های نگارشی همراه می‌شود که نقل قولی مستقیم باشد. یعنی هرکس بخواهد سخن فرد دیگری را عیناً در کلام خود بیاورد و از او نقل قول مستقیم کند، باید آن را داخل گیومه قرار بدهد و گاهی، قبل از آن، دو نقطه نیز بگذارد. اما اگر به شیوه غیرمستقیم از سخن فرد دیگری در کلام خود استفاده کنیم، یعنی سخن او را با تغییر در کلام خود بیاوریم، نباید آن را داخل علامت گیومه قرار بدهیم یا قبل از گیومه، دو نقطه بگذاریم.

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری استفاده از علامت نقل قول و دیگر علائم نگارشی زبان فارسی، فیلم آموزش ویراستاری و مهارت‌های درست‌نویسی فرادرس را تماشا کنید. لینک این‌ آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

فیلم آموزش ویراستاری و مهارت های درست نویسی در فرادرس

کلیک کنید

مثال علامت نقل قول

در این بخش نمونه‌هایی از نقل قول را همراه با علامت آن‌ها آورده‌ایم تا بررسی کنید که از نظر ویراستاری و درست‌نویسی، نقل قول‌ها باید چگونه نوشته شوند.

مثال ۱

در کادر زیر، بخشی از یکی از حکایت‌های «گلستان سعدی» را آورده‌ایم که حاوی مجموعه‌ای از نقل قول‌های مستقیم است. بنابراین قبل از هر نقل قول، علامت دو نقطه وجود دارد و خود نقل قول نیز در داخل گیومه است.

مثال ۲

در کادر زیر نیز بخشی از «تاریخ بیهقی» را آورده‌ایم که حاوی نقل قول مستقیم است و علامت دو نقطه و گیومه را گرفته است.

مثال ۳

در مثال زیر، قبل از نقل قول مستقیم، علامت دو نقطه را نگذاشته‌ایم زیرا قبل از آن، افعالی از مصدرهای «گفتن»، «سرودن»، «فرمودن» و... نیاورده‌ایم.

چگونه نقل قول را بنویسیم؟

برای نوشتن نقل قول باید به چندین نکته توجه کنیم و مطابق با آن‌ها دست به نگارش نقل قول بزنیم. در این بخش، نکات مربوط به نوشتن انواع نقل قول را با مثال بررسی می‌کنیم.

• بررسی مستقیم یا غیرمستقیم بودن نقل قول
• بررسی لزوم یا عدم لزوم استفاده از دو نقطه

در ادامه این دو نکته را با مثال توضیح می‌دهیم و بررسی می‌کنیم. برای یادگیری انواع جمله‌های فارسی مانند جمله‌های نقل قول، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هفتم فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هفتم در فرادرس

کلیک کنید

جدول نکته های نگارش نقل قول

در جدول زیر، نحوه نگارش نقل قول را به صورت خلاصه آورده‌ایم. برای درک درست این جدول، ادامه مطلب را مطالعه کنید.

در مطلب زیر از مجله فرادرس، مشخصات جمله نقل قول را به طور کامل توضیح داده‌ایم و نمونه‌های زیادی از آن را بررسی کرده‌ایم.

بررسی مستقیم یا غیرمستقیم بودن نقل قول

نقل قول‌ها به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. هرگاه بخواهیم سخن فردی را دقیقاً مطابق گفته خود او بازگو کنیم، نقل قول مستقیم انجام داده‌ایم اما اگر تغییری کوچک هم در کلام اصلی ایجاد کنیم و آن را با تغییر بازگو کنیم، نقل قول غیرمستقیم انجام داده‌ایم. نقل قول مستقیم حتما در داخل گیومه قرار می‌گیرد و گاهی لازم است که پیش از آن، دو نقطه نیز بگذاریم. اما نقل قول غیرمستقیم، به هیچ علامت خاصی نیاز ندارد.

تفاوت نقل قول مستقیم و غیرمستقیم

در کادر زیر یک رباعی از خیام را آورده‌ایم و در ادامه، نقل قول آن به صورت مستقیم و غیرمستقیم را با هم مقایسه کرده‌ایم.

نقل قول غیر مستقیم از رباعی خیام

همانطور که می‌بینید، در کادر زیر، برداشت خود از رباعی خیام را آورده‌ایم بنابراین کادر زیر، یک نقل قول غیرمستقیم است و نباید آن را داخل گیومه بگذاریم.

نقل قول غیرمستقیم از رباعی خیام

کادر زیر، نمونه‌ای از نقل قول مستقیم است زیرا بخشی از خود رباعی خیام را بدون هیچ تغییری در کلام خود آورده‌ایم. همانطور که مشاهده می‌کنید، این نقل قول مستقیم، داخل گیومه قرار گرفته است.