رحم و سیستم تولید مثل در زنان | ساختار، عملکرد و بیماری ها

«رحم» (Uterus) یا «زهدان» (Womb) یکی از ارگان‌های اصلی جنسی در زنان و بیشتر پستانداران است که نقش تولید و تنظیم هورمون‌های جنسی و تولید مثل را دارد. در انسان، انتها و دهانه رحم، به داخل واژن باز می‌شوند و انتهای فوقانی آن به نام فوندوس، به لوله‌های رحمی متصل است. جنین حین بارداری در رحم، رشد و تکوین می‌یابد. رحم در بسیاری از حیوانات اشکال مختلف و در بعضی دو رحمِ مجزا وجود دارد که به رحمِ دوبلکس معروف است.

ساختار رحم

رحمِ انسان ساختار گلابی شکل و مسطح دارد و از دو قسمت اصلی تشکیل شده است:

• قسمت فوقانی و مثلثی (Body)
• بخش تحتانی استوانه‌ای (Cervix)

فیلم آموزش زیست شناسی 2 – زیست پایه یازدهم در فرادرس

کلیک کنید

رحم یک زن بالغ حدود ۶۰ گرم وزن دارد و دارای ابعاد زیر است:

• طول: حدود ۷ الی ۸ سانتی‌متر
• عرض: 4.5 الی ۵ سانتی‌متر
• ضخامت: ۳ سانتی‌متر

رحم کجاست؟

رحم بین مثانه و رکتوم و در زنان غیر باردار، در حفره لگن حقیقی، بلافاصله پشت مثانه و در مقابل بخش سیگموئید (بخش بالارونده) روده بزرگ قرار دارد.

آناتومی رحم

خود رحم را می‌توان از نظر آناتومی به ۳ ناحیه تقسیم کرد:

• «فوندوس» (Fundus): فوندوس ناحیه فوقانی، منحنی و گسترده‌ای است که در آن لوله‌های رحمی به رحم، متصل می‌شوند. فوندوس هم مواد غذایی هضم نشده و هم گازهایی که در طی متابولیسم شیمیایی آزاد می شوند را در خود ذخیره می کند.
• «بدنه» (Body): قسمت اصلی رحم، که از زیر لوله‌های رحمی شروع می‌شود تا در دیواره‌ها و حفره رحم قطر آن کاهش می‌یابد.
• «دهانه» (Cervix): تحتانی‌ترین بخش رحم که به درون واژن برآمده و فضایی به نام فورنیکس را ایجاد کرده است. قسمت فوقانی سرویکس یا «سوپرا واژینال» (Supravaginal)، در بالای محل اتصال واژن به سرویکس قرار دارد و به رباط کاردینال متصل شده است. دهانه رحم، حدود ۲ تا ۴ سانتیمتر طول و غدد ترشحی زیادی دارد که موکوس ترشح می‌کنند.

بافت شناسی رحم

لایه‌های مختلف رحم، هریک از بافت سلولی خاصی ساخته شده‌اند که در ادامه توضیح داده‌ایم:

• پرومتریوم: غشای دو لایه از جنس احشایی و بافت همبند، که در امتداد صفاق شکم قرار دارد.
• میومتریوم: یک لایه عضله صاف و ضخیم که سلول‌های این لایه در حین بارداری با انقباضات شدید خود منجر به تولد نوزاد خواهند شد.
• آندومتر: آندومتر از بافت مخاطی تشکیل شده که داخل رحم را پوشانده است. و می‌توان آن را به 2 قسمت تقسیم کرد:
  • لایه بازال عمقی: در چرخه قاعدگی دچار تغییرات اندکی می‌شود ولی ریزش ندارد.
  • لایه سطحی عملکردی: در پاسخ به استروژن‌ها تکثیر یافته و در پاسخ به پروژسترون ترشح کننده می‌شود. در دوران قاعدگی ریزش دارد و از سلول‌های لایه بازال دوباره بازسازی می شود.

لایه های رحم

رحم، دارای سه لایه است که همراه با هم دیواره آن را تشکیل می‌دهند. این لایه‌ها از درونی‌ترین به بیرونی‌ترین آن‌ها، عبارتند از:

• «آندومتر» (Endometrium)
• «میومتر» (Myometrium)
• «پارامتریوم» (Perimetrium)

همچنین درون رحم ارگانیسم‌های زنده‌ای وجود دارند که میکروبیوم آن را تشکیل می‌دهند.

آندومتر

آندومتر لایه اپیتلیال داخلی همراه با غشای مخاطی در رحمِ پستانداران، یک لایه پایه و عملکردی است. این لایه طی دوره ماهانه ضخیم و در نهایت در پایان چرخه قاعدگی سست می‌شود و ریزش می‌کند. در دوران بارداری، غدد و رگ‌های خونی در آندومتر از نظر اندازه و تعداد افزایش می‌یابند و یک دسیدورا یا «آستر» (Decidua) را تشکیل می‌دهند. فضاهای عروقی به هم متصل می‌شوند و جفت را به وجود می‌آورند که اکسیژن و تغذیه جنین را تأمین می‌کند.

فیلم آموزش هیستولوژی و پاتولوژی پایه – آناتومی بدن در فرادرس

کلیک کنید

میومتر

میومتر یا میومتریوم رحم، بیشتر از عضلات صاف تشکیل شده است و دارای عروق سیستم عصبی نیز هست. ساختار مولکولی عضله صاف میومتر، بسیار شبیه به عضله صاف سایر نقاط بدن است و پروتئین‌های غالب آن میوزین و اکتین هستند. در عضله صاف رحم، میوزین تقریباً 6 برابر بیشتر از اکتین وجود دارد. عملکرد اصلی میومتر، ایجاد انقباضات هنگام زایمان و قاعدگی است. داخلی‌ترین لایه میومتر در بیماری آدنومیوز ضخیم می‌شود.

تغییر در تولید میوزین در رحم، ممکن است عامل تغییر انقباضات رحمی در طول قاعدگی باشد. طی بارداری، تعداد و اندازه سلول‌های عضله صاف میومتر افزایش می‌یابند تا رحم گنجایش رشد جنین را پیدا کند و هنگام زایمان از طریق فرایندی به نام «رفلکس فرگوسن» انقباضات رحمی انجام شوند. در رفلکس فرگوسن، ترشح اکسی توسین در پاسخ به انقباض عضلات رحم، افزایش پیدا می‌کند.

پارامتریوم

یک لایه سروزی از صفاق احشایی در سطح خارجی رحم وجود دارد که به صورت باندی از بافت همبند فیبری و چربی است و پارامتریوم نامیده می‌شود. این لایه، رحم را به سایر بافت‌های لگنی متصل می‌کند. پارامتریوم، قسمت فوقانی واژن را در دهانه رحم، از مثانه جدا می‌کند. پارامتریوم جلوی دهانه رحم قرار دارد و به طور جانبی بین لایه‌های رباط‌های پهن، گسترش می‌یابد. شریان رحم و رباط تخمدان در پارامتریوم قرار دارند. یکی از بیماری‌های این لایه، پارامتریت یا التهاب پارامتریوم است که با التهاب لگنی نیز ارتباط دارد.

پشتیبانی از رحم

رحم توسط دو دسته از رباط‌ها و عضلات، در مقابل نیروی گرانش و فشار اندام‌های دیگر، در محل خود نگاه داشته و پشتیبانی می‌شود:

• دیافراگم لگنی، جسم پرینه‌ای و دیافراگم دستگاه ادراری تناسلی
• رباط‌ها از جمله رباط صفاقی و رباط پهن رحم

دیافراگم لگنی

دیافراگم لگنی (Pelvic Floor‎) یا کف لگن، گروهی از ماهیچه‌ها هستند که از استخوان شرمگاهی به استخوان دنبالچه کشیده شده‌اند. این ماهیچه‌ها در منطقه زیر لگن قرار دارند و حفره بالایی لگن را از ناحیه پرینه زیرین جدا می‌کنند. ماهیچه‌های دیافراگم لگنی، از رحم، مثانه و روده‌ها پشتیبانی می‌کنند و آن‌ها را در برابر گرانش زمین در جای خودشان نگاه می‌دارد. ضعف ماهیچه‌های لگنی، راه را برای افتادگی عضوهای داخل لگن (افتادگی رحم، مثانه و روده بزرگ) باز می‌کند.

رباط های اصلی

رحم، توسط رباط‌هایی که بخشی از «فاسیای اندوپلویک» هستند در داخل لگن قرار می‌گیرد. فاسیای اندوپلویک، یک بافت فیبری است که رحم و دو سومِ فوقانی واژن را به دیواره‌های لگن متصل می‌کند. رباط‌های پشتیبان رحم عبارتند از:

• رباط‌های شرمگاهی
• رباط‌های کاردینال
• رباط‌های رحمی
• رباط ساکرال

رحم توسط چندین رباط صفاقی در جای خود نگه داشته می شود، از جمله مهمترین آن‌ها در جدول زیر آورده شده‌اند که از هرکدام یک جفت وجود دارد.

برخی از رباط‌ها پشتیبانی بیشتری از رحم ایجاد می‌کنند که عبارتند از:

• «رباط پهن» (Broad Ligament): یک لایه دوتایی از صفاق است که دو طرف رحم را به لگن متصل، به عنوان حفره‌ای برای رحم عمل و به حفظ آن در موقعیت کمک می‌کند.
• «رباط حلقوی» (Round Ligament): بازمانده‌ از روده بزرگ از شاخ‌های رحم تا لوب‌های بزرگ از طریق کانال اینگوئینال گسترش می‌یابد. این عملکرد برای حفظ موقعیت اولیه رحم است.
• «رباط تخمدان» (Ovarian Ligament): تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کند.
• «رباط کاردینال» (Cardinal Ligament): در قاعده رباط پهن قرار دارد و از دهانه رحم تا دیواره‌های جانبی لگن امتداد یافته است. این رباط علاوه بر پشتیبانی از رحم، شامل شریان و ورید رحمی نیز هست.
• «رباط رحم» (Uterosacral Ligament): از دهانه رحم تا ناحیه خاجی گسترش می‌یابد.

وضعیت قرارگیری رحم

وضعیت قرارگیری رحم، در شکم و نسبت به محورها، واژن و ستون فقرات در زنان، سه حالت می‌تواند داشته باشد:

• Anteversion: محور واژن متمایل به بالا و عقب است و محور رحم، متمایل به جلو که باعث ایجاد یک زاویه بین این دو خواهد شد. به طور معمول، بین محور طولی رحم و واژن زاویه قائمه دارد که به آن «Anteversion» گفته می‌شود.
• Anteflexion: اگر بین محور طولی رحم و گردنه رحم، زاویه ۱۰۰ الی ۱۲۰ درجه وجود داشته باشد، یعنی رحم، به سمت جلو با حالت مقعر قرار گرفته است که این وضعیت «Anteflexion» نام دارد.
• Retroversion: رحمِ رتروورس یا رو به عقب، زمانی ایجاد می‌شود که رحم، متمایل به عقب و به سمت ستون فقرات باشد. در این زنان هنگام بارداری، جنین متمایل به پست در شکم قرار دارد. این وضعیت غیر طبیعی نیست اما در درصد کمی از زنان دیده می‌شود و در برخی باعث مقاربت و پریود دردناک خواهد بود، به ویژه اگر رحم رتروورس با آندومتریوز همراه باشد.

رحم، در 50٪ از زنان موقعیت Anteversion، در 25٪ از زنان وضعیت Retroversion و در 25٪ از زنان در موقعیت Anteflexion ​​قرار دارد. گاهی پس از بارداری ممکن است به طور مثال رحمِ رتروورس در وسط قرار بگیرد و به وضعیت Anteflexion تبدیل شود.

رحم کجاست؟

رحم، به طور معمول در زنان به دلیل وجود رباط‌های لگنی، وسط حفره لگن قرار دارد. رحم، در جای خود ثابت نیست بلکه تحرک و انعطاف پذیری دارد. به طور مثال، تحت فشار مثانه به عقب می‌رود، تحت فشار راست روده حرکت می‌کند و اگر هر دو پر باشند، به سمت بالا خواهد رفت. همچنین افزایش فشار داخل شکمی، آن را به سمت پایین هل می‌دهد. این حرکات رحمی، توسط دستگاه عضلانی - الیافی متشکل از لیگامان‌ها معلق و حفره‌ای رحم صورت می‌گیرد.

فیلم آموزش آناتومی عمومی بدن انسان در فرادرس

کلیک کنید

در شرایط عادی، قسمت معلق، انعطاف و حرکات رحم را در ۹۰ درصد از زنان کنترل می‌کند و آن را در حالت معلق و شناور در لگن نگه می‌دارد. معنای این اصطلاحات در جدول زیر شرح داده شده اند:

قسمت ساستانتاکولار از اندام‌های لگن پشتیبانی می‌کند و دیافراگم لگن بزرگتر در پشت و دیافراگم دستگاه ادراری تناسلی کوچکتر در جلو را تشکیل می‌دهد. تغییرات پاتولوژیک موقعیت رحم، عبارتند از:

• Retroflexion: این بدان معنی است که رحم به سمت عقب چرخیده، طوری که قسمت انتهایی آن به سمت راست روده است.
• Hyper Anteflexion: شاخ یا نوک رحم خیلی به سمت متمایل و معمولاً مادرزادی است که در اثر تومور ایجاد می‌شود.
• قرارگیری رحم در وضعیت‌های:
  •  «رو به جلو» (Anteposition)
  • «به عقب برگشته» (Retroposition)
  • «کناری» (Lateroposition)
• چرخش (Rotation): کل رحم، حول محور طولی می‌چرخد.
• پیچ‌خوردگی (Torsion): فقط بدنه رحم، چرخیده است.
• افتادگی، افزایش طول و چسبندگی رحم

زنان در مواردی که شاخ‌های رحم کج شده‌اند که به آن رحمِ رتروورس یا رو به عقب گفته می‌شود، به طور معمول عوارض زیر را تجربه می‌کنند:

• درد هنگام رابطه جنسی
• درد لگن در دوران قاعدگی
• بی اختیاری جزئی ادرار
• عفونت‌های دستگاه ادراری
• مشکلات باروری

معاینه لگن توسط پزشک، می‌تواند وضعیت نوک یا شاخ رحم، را تشخیص دهد.

خونرسانی به رحم

شریان تخمدان خون اکسیژنه تخمدان، لوله رحمی و رحم را تأمین می‌کند. شاخه آناستوموز دیگری نیز ممکن است خونرسانی این دو رگ تأمین کند. در میومتر، شریان رحم بیشتر به شریان قوسی، شریان شعاعی، شریان مارپیچی و شریان پایه منشعب می‌شود. شاخه نزولی شریان رحمی، خون دهانه رحم، رحم و واژن را تأمین می‌کند.

عروق لنفاوی رحم

تخلیه لنفاوی رحم، از طریق غدد لنفاوی ایلیاک، خاجی، آئورت و اینگوئینال انجام می‌شود.

اعصاب رحم

اعصاب آوران تأمین کننده رحم، T11 و T12 هستند. تأمین سمپاتیک از شبکه‌های هیپوگاستریک و شبکه تخمدان است. تأمین پاراسمپاتیک از اعصاب S2 ، S3 و S4 است.

تکوین رحم در دوران جنینی

رحم در دوران جنینی در انسان، از «مجاری پارامزونفریک» (Paramesonephric Duct) یا مجاری مولرین، ایجاد می‌شود که به یک ارگان واحد به نام «رحمِ سیمپلکس» (Simplex Uterus) تبدیل خواهد شد. مجاری دو طرفه مولری در اوایل زندگی جنینی تشکیل می‌شوند. در مردان، هورمون ضد مولرین (AMH) ترشح شده از بیضه‌ها، منجر به عقب رفتن این مجاری و تحلیل آن‌ها می‌شود. در زنان، این مجاری لوله‌های رحمی و رحم را به وجود می‌آورند. بخش‌های پایین دو مجرا به هم می‌پیوندند و یک رحم، تشکیل می‌دهند.

فیلم آموزش جنین شناسی Embryology – جامع و کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

با این حال، در ناهنجاری‌های مادرزادی رحم، این رشد ممکن است مختل شود و بخش‌های مختلفی از رحم یا سیستم تولیدمثلی، دچار نقص باشند. اشکال مختلف رحم، در پستانداران مختلف به دلیل درجات مختلف همجوشی بین دو مجرای مولر ایجاد می‌شوند. شرایط مادرزادی مختلف و نادری مانند رحمِ دوتایی، رحمِ دلفلیک و رحمِ دو شاخ، می‌توانند در رحم ایجاد شوند.

عملکرد رحم

عملکرد باروری رحم، پذیرش تخمک بارور است که از محل اتصال رحمِ لوله‌ای از لوله رحمی عبور می‌کند. تخمک بارور شده تقسیم می‌شود و به یک بلاستوسیست تبدیل و درون آندومتر کاشته می‌شود و از رگ‌های خونی که منحصراً برای این منظور رشد کرده‌اند تغذیه می‌کند. تخمک بارور شده به یک جنین تبدیل و به دیواره رحم، متصل می‌شود، جفت ایجاد می‌کند و تا زمان زایمان به جنین کاملی تبدیل می‌شود. به دلیل موانع آناتومیکی مانند لگن، رحم به دلیل گسترش در دوران بارداری، تا حدی به داخل شکم رانده خواهد شد. حتی در دوران بارداری جرم رحمِ انسان فقط حدود یک کیلوگرم (2.2 پوند) است.

رحم، همچنین با هدایت جریان خون به لگن و تخمدان‌ها و دستگاه تناسلی خارجی از جمله واژن، لابیا و کلیتوریس در پاسخ جنسی نقش دارند. همچنین برخی شواهد نشان می‌دهند که رحم، به روشی مشابه تخمدان‌ها در فعالیت‌های شناختی نقش دارد. مطالعه بر روی مدل‌های موش نشان داد که با برداشتن رحم، موش‌ها عملکرد ضعیف‌تری در حافظه فضایی خود دارند. پروفسور Bimonte-Nelson، یکی از نویسندگان این تحقیق، توضیح داد: "سیستم عصبی خودمختار بدن، که فرآیندهای متابولیکی خودکار مانند ضربان قلب، تنفس، هضم و تحریک جنسی را تنظیم می‌کند و برخی عملکردهای مغزی با رحم ارتباط دارند و اما هنوز در این مورد، هیچ مطالعه مشابهی روی انسان انجام نشده است.

بیماری های رحم

برخی از بیماری‌های رایج رحم عبارتند از:

فیلم آموزش سلامت باروری و جنسی زنان

کلیک کنید

• افتادگی رحم
• سرطان دهانه رحم
• نئوپلاسم بدخیم
• فیبروم
• نئوپلاسم خوش خیم آدنومیوز
• رشد خارج رحمی بافت آندومتر در داخل میومتر
• آندومتریت: عفونت حفره رحم
• میومتریت: التهاب عضله رحم
• «عفونت رحم» (Pyometra) 
• ناهنجاری‌های رحم: عمدتاً ناهنجاری‌های مادرزادی از جمله وجود دو رحم، رحم دو شاخه و رحم سپتوم است.
• فقدان مادرزادی رحم
• سندرم راکیتانسکی: عدم رشد کافی یا فقدان رحم و واژن
• سندرم آشرمن یا چسبندگی داخل رحم: زمانی که لایه آندومتر دچار آسیب، زخم یا عفونت (به عنوان مثال سل آندومتر) و به دنبال آن چسبندگی می‌شود و حفره رحم را به طور جزئی یا کامل از بین می‌برد.
• هماتومتر: تجمع خون در داخل رحم
• تجمع مایعات غیر از خون در رحم: در یک مطالعه به این نتیجه رسیدند که در صورتی که پوشش آندومتر ضخیم‌تر از 3 میلی متر باشد یا مایع آندومتر اکوژنیک باشد، زنان یائسه با جمع‌آوری مایعات آندومتر در سونوگرافی زنان باید تحت نمونه برداری از آندومتر قرار گیرند. در موارد پوشش مایع آندومتر 3 میلی متر یا کمتر و شفاف، بیوپسی آندومتر ضروری به نظر نمی‌رسید، اما کورتاژ آندومتر برای رد سرطان غدد درون رحم توصیه می‌شود.ٰ

سرطان رحم

هر ساله بیش از 60،000 زن مبتلا به سرطان آندومتر یا سارکوم رحم، دو نوع اصلی سرطان رحم می‌شوند. بنابراین شناخت عوامل خطر و مستعدکننده ایجاد این بیماری‌ها مهم است. سابقه خانوادگی و وجود ژن‌های مستعد کننده نقش مهمی در ابتلا به سرطان دارند. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره کرده‌ایم.

سرطان اندومتر

• سن: بیشتر زنانی که مبتلا به سرطان آندومتر هستند بالای 50 سال دارند و یائسگی را پشت سر گذاشته‌اند.
• افزایش تعداد دوره های قاعدگی: در زنانی که در طول زندگی خود قاعدگی بیشتری داشته‌اند و فاصله بین خونریزی ماهانه آن‌ها کمتر بوده است یا افرادی که قبل از 12 سالگی پریود و بعد از 50 سالگی یائسه شدند خطر ابتلا به سرطان آندومتر افزایش می‌یابد.
• عدم بارداری: محققان در حال بررسی این موضوع هستند که چرا بارداری خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهد. در دوران بارداری، تعادل هورمونی تغییر می‌کند، بدن پروژسترون بیشتر و استروژن کمتری تولید می‌شود. قاعدگی نامنظم و ناباروری با اختلال در ترشح استروژن و پروژسترون، ریسک سرطان اندومتر را بالا می‌برند.

سرطان بدنه رحم

ریسک فاکتورهای شناخته شده که منجر به سرطانی شدن بدنه رحم می‌شوند عبارتند از:

• چاقی: بافت چربی استروژن تولید می‌کند. در افراد چاق یا پس از یائسگی به دلیل افزایش بافت چربی، تولید بالای این هورمون سرطان اندومتر را افزایش خواهد داد.
• سندرم متابولیک: این سندرم زمانی رخ می‌دهد که فرد همزمان به مشکلاتی مانند چربی بالا اطراف شکم، قند خون بالا، فشار خون بالا، تری‌گلیسیرید بالا و لیپوپروتئین پایین خون مبتلا باشد.
• هایپرپلازی اندومتر: هایپرپلازی سرطان نیست، اما ریسک ایجاد سرطان را بالا می‌برد. هایپرپلازی معمولا در زنان یائسه و مبتلا به چاقی اتفاق می‌افتد. در این شرایط ساختارهای گرانوله منجر به ضخیم شدن اندومتر خواهند شد. چند نوع هایپرپلازی اندومتر وجود دارد از جمله موارد زیر:
  • هایپرپلازی ساده
  • هایپرپلازی پیچیده
  • هایپرپلازی ساده آتیپیکال
  • هایپرپلازی آتیپیکال پیچیده
• دیگر مشکلات مانند دیابت و تومور تخمدان

سارکومای رحم

عامل سارکومای رحم هنوز مشخص نیست، اما ثابت شده است که برخی ریسک فاکتورها فرد را مستعد ابتلا به این بیماری خواهند کرد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• پرتودرمانی ناحیه لگن: پرتو درمانی که برای نوع دیگری از سرطان انجام می‌شود اما خود خطر ابتلا به سرطان رحم را بین ۵ تا ۲۵ سال بعد، افزایش می دهد.
• نژاد: سارکومای رحم در زنان آفریقایی - آمریکایی تقریباً دو برابر بیشتر از زنان سفیدپوست یا آسیایی دیده می‌شود.
• سابقه رتینوبلاستوما: این نوع سرطان چشم ناشی از یک ژن غیرطبیعی است و با سارکومای رحم ارتباط دارد.

هیسترکتومی یا برداشتن رحم

«هیسترکتومی» (Hysterectomy) برداشتن رحم از طریق جراحی است که ممکن است به دلایلی از جمله تومورهای خوش‌خیم و بدخیم انجام شود. هیسترکتومی کامل شامل برداشتن بدنه، فوندوس و دهانه رحم است. هیسترکتومی جزئی شامل برداشتن بدنه رحم است در حالی که دهانه رحم دست نخورده باقی می‌ماند. شريان رحم حدوداً 1 سانتی‌متر از حالب‌ها به طور جانبی به سمت مجاری داخلی عبور می‌كند. باید مراقب باشید که در حین جراحی برداشتن رحم در مجرای بستن عروق رحم به حالب آسیب نرسد. حالب مجرایی است که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کند.

انواع هیسترکتومی

هیسترکتومی را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی مانند میزان بافت برداشته شده، نوع برش جراحی و علل انجام آن دسته‌بندی کرد. بر اساس شرایط بیمار، جراح نوع هیسترکتومی را تعیین می‌کند که در ادامه به توضیح انواع این جراحی پرداخته‌ایم.

هیسترکتومی کامل

در هیسترکتومی کامل یا توتال، کل رحم و دهانه آن برداشته می‌شوند. هیسترکتومی توتال را می توان از روی شکم با ایجاد برشی در این ناحیه انجام داد. دوران نقاهت و بهبودی آن طولانی‌تر از سایر روش ها است و بین ۶ هفته تا ۲ ماه طول می‌کشد. هیسترکتومی توتال از طریق واژن می‌شود و بهبودی آن ۳ هفته تا یک ماه زمان نیاز دارد.

هیسترکتومی ساب توتال

این نوع هیسترکتومی شامل برداشتن دو سوم بالایی رحم و باقی گذاشتن یک سوم انتهایی رحم (دهانه رحم) است. زنانی با پاپ اسمیر طبیعی کاندیدای این نوع جراحی هستند. پس از هیسترکتومی ساب توتال عوارض و مشکلات جنسی کمتری ایجاد می‌شوند و به دو صورت از روی شکم یا لاپاراسکوپی قابل انجام است.

هیسترکتومی رادیکال (گسترده)

هیسترکتومی رادیکال، عموما در سرطان‌های پیشرفته رحم انجام می‌گیرد و بخش‌های زیر خارج می‌شوند:

• رحم
• دهانه رحم
• بخش بالایی واژن
• بافت‌های اطراف واژن

سالپنگو اوفورکتومی

نوعی جراحی که تخمدان‌ها بدون اینکه لوله‌های فالوپ برداشته می‌شوند که گاهی در کنار هیسترکتومی انجام شود و به دلیل از بین رفتن تولید هورمون‌های جنسی منجر به یائسگی خواهد شد.