تکنیک اسکمپر چیست؟ – آموزش Scamper برای ایده پردازی به زبان ساده

تکنیک اسکمپر یکی از روش‌های ایده‌پردازی و حل مسئله است که به کمک آن می‌توانیم با بررسی ایده‌ها و محصولات موجود، به راه‌حل‌ها و ایده‌های نو برسیم. ایده اصلی تکنیک SCAMPER این است که به جای شروع کردن از صفر، هفت سوال کلیدی در مورد امکان جایگزینی، ترکیب، تطبیق، تغییر، استفاده در کاربردی دیگر، حذف و معکوس‌سازی ایده‌ها یا محصولات موجود بپرسیم و ذهن خود را به سمت کشف راه‌حل‌ها و اید‌ه‌های تازه هدایت کنیم. تکنیک اسکمپر در کسب‌وکار، آموزش، طراحی محصول و تولید محتوا کاربرد زیادی دارد. در این مطلب از مجله فرادرس قصد داریم ببینیم تکنیک اسکمپر چیست و مثال‌هایی از آن را مرور کنیم. در گام بعدی، مراحل استفاده از تکنیک SCAMPER را برای ایده پردازی و خلاقیت بیشتر توضیح می‌دهیم.

تکنیک اسکمپر چیست؟

تکنیک «اسکمپر» (SCAMPER) روشی برای پرورش خلاقیت، حل مسئله و تفکر طراحی است که به افراد و تیم‌ها کمک می‌کند با تمرکز بر ایده‌ها و مشکلات موجود و طرح چند پرسش کلیدی، راه‌حل‌ها و ایده‌های نوآورانه برای بهبود مسائل ارائه دهند. در تکنیک اسکمپر، ۷ روش اصلی برای بررسی ایده‌‌ها، محصولات یا فرآیند‌های موجود پیشنهاد می‌شود که عبارت‌اند از:

• «جایگزین کردن» (Substitute): چه عنصری را می‌توان با چیز دیگری جایگزین کرد تا نتیجه بهتر یا متفاوتی به دست آید؟
• «ترکیب کردن» (Combine): چه عناصری را می‌توان با هم ترکیب کرد تا ایده یا نتیجه جدیدی ایجاد شود؟
• «تطبیق دادن» (Adapt or Adjust): چگونه می‌توان این ایده یا روش را با شرایط یا موقعیت دیگری سازگار کرد؟
• «تغییر دادن یا بزرگنمایی» (Modify): کدام عنصر یا بخش را می‌توان تغییر داد، بزرگ‌تر، قوی‌تر یا بهتر کرد؟
• «استفاده در کاربردی دیگر» (Put to another use): آیا می‌توان از این ایده، محصول یا خدمت در جای دیگر یا برای هدف دیگری استفاده کرد؟
• «حذف کردن» (Eliminate): چه عنصری را می‌توان حذف کرد تا کار ساده‌تر یا بهتر شود؟
• «معکوس کردن» (Reverse): اگر ترتیب یا جهت انجام کار را برعکس یا جابجا کنیم، چه اتفاقی می‌افتد؟

این تکنیک برای اولین بار توسط «باب ابرل» (Bob Eberle) معرفی شد. هدف از روش اسکمپر ارائه پرسش‌های هدفمند برای تحریک خلاقیت در جلسات بارش فکری است زیرا تغییر زاویه نگاه به مسائل باعث تحریک اتصالات عصبی و شکل‌گیری ایده‌ها و راه‌حل‌های نو می‌شود.

ازجمله کاربرد‌های روش اسکمپر در حوزه‌های مختلف می‌توان به توسعه کسب‌وکار، خلق محصولات و خدمات جدید، بهبود فرآیند‌ها، افزایش نوآوری تیمی، توسعه ایده‌های بازاریابی و تبلیغاتی و تولید محتوای خلاقانه اشاره کرد.

جدول مراحل تکنیک اسکمپر با مثال

برای اینکه بهتر درک کنیم تکنیک اسکمپر چیست، در جدول زیر، مراحل مختلف این روش را به همراه مثال آورده‌ایم:

در ادامه، روش استفاده از این مراحل را در ایده پردازی به همراه مثال‌هایی واقعی به طور کامل توضیح می‌دهیم. پیش از شروع، پیشنهاد می‌کنیم با مشاهده فیلم آموزش تکنیک اسکمپر SCAMPER برای ایده‌ پردازی در کسب‌ و کار همراه با گواهینامه از فرادرس، با جنبه‌های مختلف استفاده از این روش آشنا شوید.

آموزش اجرای مراحل تکنیک اسکمپر

برای استفاده موثر از تکنیک اسکمپر، ابتدا باید مسئله یا چالش مورد نظر را به روشنی تعریف کنیم. وقتی تصویر روشنی از مسئله داشته باشیم، می‌توانیم هر یک از مراحل SCAMPER را به صورت هدفمند به کار بگیریم. در ادامه، مطابق با مراحل زیر عمل می‌کنیم:

1. محصول، خدمت یا ایده موجود را که قصد داریم آن را بهبود دهیم یا نقطه شروع توسعه آینده است، انتخاب می‌کنیم.
2. مراحل هفت‌گانه اجرای تکنیک اسکمپر را بر اساس سوالاتی که در ادامه آمده است، اجرا می‌‌کنیم.
3. سوالات مطرح شده را در مورد جنبه‌های مختلفی مانند ارزش‌ها، مزایا، خدمات، نقاط تماس با مشتری، ویژگی‌های محصول، قیمت‌گذاری، بازارها یا هر بخش دیگری که به ایده‌پردازی ما مرتبط باشد، می‌پرسیم.
4. پاسخ‌های بیان شده را بررسی می‌کنیم و موارد قابل‌اجرا و کاربردی را زیر نظر می‌گیریم.
5. از بین پاسخ‌های کاربردی، راه‌حل‌ها و ایده‌های خوب و عملی را انتخاب کرده و آن‌ها را بیشتر گسترش می‌دهیم.

نکته بسیار مهم در مورد بارش فکری با استفاده از تکنیک اسکمپر این است که لازم نیست مراحل تکنیک اسکمپر را به ترتیب خاصی دنبال کنیم. افراد و تیم‌‌ها و می‌توانند آزادانه بین مراحل مختلف جابه‌جا شوند. علاوه بر این، در جلسات طوفان فکری با اسکمپر، هر پاسخی حتی اگر غیرمنطقی یا عجیب به نظر برسد، ارزشمند است. به این ترتیب، می‌توانیم ذهن خود را از قید و بند‌های منطق معمول رها کرده و راه‌های خلاقانه‌تری برای حل مسائل پیدا کنیم.

در ادامه، مراحل استفاده از تکنیک اسکمپر را به طور کامل آموزش می‌دهیم.

مرحله ۱: جایگزین کردن

اولین بخش از تکنیک SCAMPER، «جایگزین کردن» (Substitute) است. در این مرحله، هدف این است که یک عنصر، جزء، موضوع یا حتی افراد مرتبط با یک مسئله را با موارد دیگری جایگزین کنیم تا بتوانیم وضعیت موجود را بهبود دهیم. به این ترتیب، می‌توانیم با بررسی گزینه‌های جایگزین، تفکر سنتی را به چالش می‌کشیم و فرصت‌های جدید و خلاقانه‌‌ای را کشف می‌کنیم.

سوالات راهنمای مرحله جایگزینی

سوال اصلی که در مرحله جایگزینی باید از خود بپرسیم این است که چه چیزی را می‌توانم در محصول، مسئله یا فرآیند خود جایگزین کنم تا وضعیت آن بهتر شود؟ در فهرست زیر به چند سوال کلیدی در این خصوص اشاره کرده‌ایم:

• آیا می‌توانیم از محصول، روش یا فرآیند دیگری استفاده کنیم؟
• آیا می‌توانیم قوانین موجود را تغییر دهیم؟
• آیا می‌توانیم یک جزء را بدون اینکه یکپارچگی کل فرآیند دچار مشکل شود، جایگزین کنیم؟
• آیا امکان تغییر زمان یا مکان اجرای پروژه وجود دارد؟
• آیا می‌توانیم از این آیتم در جای دیگری به عنوان جایگزین آیتم دیگر استفاده کنیم؟

مثال های جایگزینی در اسکمپر

برای درک بهتر این مرحله، به مثال‌های زیر توجه کنید:

• استفاده از تخته سفید به جای تخته سیاه در مدارس
• استفاده از بلیت الکترونیکی به جای بلیت‌های کاغذی
• جایگزین کردن بسته‌بندی‌های پلاستیکی با بسته‌بندی‌هایی پایدارتر
• جایگزینی پلاستیک بطری‌های آب با PLA قابل تجزیه
• خلق سوشی بوریتو با جایگزینی مواد داخل بوریتو با مواد سوشی

مرحله ۲: ترکیب کردن در تکنیک اسکمپر

مرحله بعدی در تکنیک SCAMPER، «ترکیب کردن» (Combine) است. در این مرحله، هدف این است که عناصر یا ایده‌های مختلف را با هم ادغام کنیم تا چیزی جدید و نوآورانه خلق شود. با ترکیب مفاهیم غیرمرتبط، می‌توانیم راه‌حل‌های خلاقانه‌ای پیدا کنیم که پیش از این شاید به ذهن کسی نرسیده باشد.

سوالات راهنمای مرحله ترکیب

سوال اصلی که در این مرحله باید از خود بپرسیم این است که چه ایده‌ها، عناصر یا فرآیندهایی را می‌توانیم با هم ترکیب کنیم تا ارزش جدیدی خلق کنیم؟ در این مرحله، برای ایده پردازی، بهتر است پرسش‌های زیر را مطرح کنیم:

• آیا می‌توانیم با ترکیب پتانسیل‌ها یا منابع مختلف، یک پیشنهاد جدید خلق کنیم؟
• آیا می‌توانیم یک محصول را با محصول دیگر ترکیب کنیم تا محصولی جدید و موثرتر ساخته شود؟
• آیا می‌توانیم اهداف و مقاصد مختلف را با هم ترکیب کنیم؟
• آیا می‌توانیم دو مرحله از فرآیند را در ادغام یا با هم ترکیب کنیم؟

مثال مرحله ترکیب در تکنیک SCAMPER

برای درک بهتر اهمیت مرحله ترکیب در اسکمپر، مثال‌های زیر را در نظر بگیرید:

• ترکیب تابلو و فرش برای ساخت تابلو فرش
• ترکیب مبل و تخت‌خواب برای ساخت مبل تخت‌خواب‌شو
• ترکیب دوربین، اینترنت و تماس در یک گوشی برای ساخت گوشی هوشمند
• ترکیب دوچرخه و موتور الکتریکی برای ساخت دوچرخه برقی
• ترکیب کردن کافی‌شاپ و کتابفروشی برای ساخت کافه کتاب

مرحله ۳: تطبیق دادن

سومین بخش تکنیک SCAMPER، تطبیق دادن (Adjust | Adapt) است. در این مرحله، هدف این است که تغییرات یا تنظیماتی در ایده یا محصول موجود ایجاد کنیم تا بهتر با یک زمینه یا هدف خاص سازگار شود. با سازگار کردن راه‌حل‌های موجود، می‌توانید نیازهای مختلف را پاسخ دهید و بازارهای جدیدی را هدف قرار دهید.

سوالات راهنمای مرحله تطبیق

سوال اصلی که در این مرحله باید از خود بپرسیم این است که کدام ویژگی را می‌توانم در محصول، فرآیند یا مسئله خود تطبیق داده یا تنظیم کنم؟ به عبارت دیگر، باید بررسی کنید کدام بخش‌های محصول یا فرآیند را می‌توان تغییر داد تا مشکل حل شود یا کارایی آن بهبود پیدا کند؟ سوالات کلیدی این بخش شامل موارد زیر هستند:

• آیا می‌توانیم تغییرات کوچک و جزئی ایجاد کنیم تا نتایج بهتری حاصل شود؟
• آیا می‌توانیم یک محصول خاص را شبیه به محصول دیگر بسازیم؟
• آیا می‌توانیم ویژگی را تغییر دهیم تا نتایج بهتری بدست آوریم؟
• آیا می‌توانیم فرآیند را سازگارتر کنیم؟
• آیا می‌توانیم از روندها، ایده‌ها یا فناوری‌های جدید بهره بگیریم؟

چند مثال برای استفاده از اصل انطباق در روش اسکمپر

برای درک بهتر، به مثال‌های زیر توجه کنید:

• کوچک‌تر کردن بطری نوشابه برای کنترل مصرف
• ساخت اپلیکیشن موبایل یک نرم‌افزار کامپیوتری برای کاربران گوشی هوشمند
• تطبیق مدل کسب و کار نتفلیکس از اجاره DVD به پخش آنلاین و استریم
• ضدآب کردن دوربین و ساعت برای استفاده زیر آب
• استفاده از موتور جاروبرقی در ساخت سشوارهای پرقدرت توسط برند دایسون

مرحله ۴: تغییر دادن

چهارمین بخش تکنیک SCAMPER، «تغییر دادن» (Modify) است. بنابراین، در این مرحله روی ایجاد تغییر یا اصلاح در یک ایده یا محصول موجود تمرکز می‌کنیم. این تغییر می‌تواند شامل ابعاد یا ویژگی‌ها، اندازه، شکل، رنگ، انرژی مصرفی، یا ایجاد محصولی بزرگ‌تر، سریع‌تر یا مقاوم‌تر باشد. با انجام تغییرات، می‌توانیم عملکرد، ظاهر یا کارایی کلی محصول را ارتقا دهیم.

سوالات راهنمای مرحله تغییر

سوال اصلی که در این مرحله باید از خود بپرسیم این است که چگونه می‌توانیم بخش‌هایی از محصول، فرآیند یا مسئله را تغییر دهیم، بزرگ‌تر یا کوچک‌تر کنیم یا ویژگی‌های جدیدی به آن اضافه کنیم تا نتیجه بهتری به دست آوریم؟ در ادامه، سوالات زیر را برای هدایت فرآیند ایده‌پردازی از خودمان می‌پرسیم:

• آیا می‌توانیم جنبه‌ای از محصول را بزرگ‌تر یا کوچک‌تر کنیم تا ارزش آن افزایش یابد؟
• آیا می‌توانیم برخی ویژگی‌ها را تقویت کرده یا بزرگنمایی تا به نتیجه‌ای جدید برسیم؟
• آیا می‌توانیم فرآیند را تغییر دهیم تا نتایج بهتری حاصل شود؟
• آیا می‌توانیم چیزی به محصول اضافه کنیم تا آن را بهبود داده یا تغییر دهیم؟

نمونه استفاده از تغییر در SCAMPER

برای درک بهتر این اصل، به مثال‌‌‌های زیر توجه کنید:

• کاهش اندازه تلفن همراه
• افزایش تعداد کلید‌های ماوس و صفحه کلید
• کاهش وزن و ابعاد لپ‌تاپ برای حمل آسان‌تر
• اضافه کردن مکانیزم تاشو و کشویی به میزهای غذاخوری برای صرفه‌جویی در فضا
• تغییر سیستم موتور خودرو برای کاهش آلایندگی و بهبود مصرف سوخت

برای آشنایی با تکنیک‌های خلاقیت در کسب‌وکار، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش خلاقیت در کسب و کار از فرادرس را تماشا کنید. تا این بخش یاد گرفتیم ۴ مرحله از تکنیک اسکمپر چیست. در گام بعدی، با سه مرحله دیگر SCAMPER یعنی استفاده در کاربردهای دیگر، حذف کردن و بازآرایی آشنا می‌شویم.

مرحله ۵: استفاده در کاربردی دیگر

بخش پنجم تکنیک SCAMPER، استفاده از ایده یا محصول در کاربردی دیگر است. در این مرحله، تلاش می‌کنیم کاربردها، زمینه‌ها یا بازارهای جدیدی برای استفاده از ایده، محصول یا فرآیند موجود پیدا کنیم. هدف از این مرحله این است که فراتر به کاربرد‌هایی فراتر از استفاده‌های معمولی محصول فکر کنیم و ببینیم چگونه می‌توان از همان منابع یا محصولات در موقعیت‌ها و اهداف متفاوتی بهره برد.

سوالات راهنمای استفاده در کاربردهای دیگر

سوال اصلی مرحله پنج این است که چگونه می‌توانم از این ایده، محصول یا فرآیند در موقعیتی دیگر استفاده کنم تا بیشترین بهره و ارزش را از آن به دست آورم؟ سوالات کلیدی این بخش عبارت‌اند از:

• آیا می‌توانیم از این محصول به روشی جدید و متفاوت استفاده کنیم که تاکنون امتحان نشده است؟
• آیا می‌توانیم از ضایعات یا محصولات جانبی این محصول در زمینه‌ای دیگر استفاده کنیم؟
• آیا می‌توانیم برای این محصول، کاربرد یا هدف دیگری تعریف کنیم؟
• آیا می‌توانیم بازار جدیدی برای این محصول پیدا کنیم؟

مثال تکنیک اسکمپر در مرحله استفاده در کاربردی دیگر

ازجمله مثال‌های ملموس این مرحله می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• استفاده از زباله‌های دریایی برای تولید کفش توسط برند آدیداس
• استفاده مجدد از پهپاد‌های صنعتی برای بازدید از توربین‌های بادی
• استفاده از پارچه‌های دور ریختنی برای تولید سنجاق سینه سنتی

مرحله ۶: حذف کردن

مرحله ششم تکنیک اسکمپر، «حذف کردن» (Eliminate) است و بر این نکته تاکید دارد که باید عناصر یا بخش‌های کم‌ارزش و غیرضروری را از محصول، طرح یا خدمت خود حذف کنیم بدون آنکه عملکرد آن تغییر کند. این کار از طریق ساده کردن ساختار یا کاهش بخش‌های غیرضروری آن انجام می‌شود و هدف از آن، بهبود کارایی و تمرکز بر ارزش‌های اصلی است.

سوالات راهنمای مرحله حذف

سوال اصلی این مرحله این است که چه چیزی را می‌توانم از محصول، طراحی یا خدمت خود حذف یا ساده‌تر کنم تا عملکرد آن بهتر شود؟ در ادامه مسیر، می‌توانید از سوالات زیر نیز استفاده کنید:

• آیا می‌توانیم با حذف برخی قسمت‌ها، بهره‌وری محصول یا فرآیند را افزایش دهیم؟
• تا چه حد می‌توانیم بخش‌هایی را حذف کنیم و همچنان محصولی کارآمد داشته باشیم؟
• آیا در صورت حذف یک بخش خاص، می‌توانیم همان عملکرد را حفظ کنیم؟
• آیا می‌توانیم محصول را کوچک‌تر، سبک‌تر یا ساده‌تر کنیم؟

در این مرحله، تمرکز بر مینیمالیسم و کارایی است. یعنی حذف موارد غیرضروری که با هدف ایجاد محصولی شفاف‌تر، مؤثرتر و کاربرپسندتر صورت می‌گیرد.

مثال حذف در SCAMPER

مثال‌های زیر را در برای درک بهتر مرحله حذف در نظر بگیرید:

• حذف درایور CD در لپ‌تاپ‌های اپل برای تولید لپ‌تاپ‌های سبک و باریک
• حذف سیم از هدفون‌های سنتی و تولید هدفون‌های بلوتوثی
• حذف سیم از تلفن و میکروفون
• تولید آجیل بسته‌بندی بدون پوسته و هسته
• حذف فرم‌های ثبت‌نام پیچیده و ورود به برنامه از طریق حساب گوگل یا شبکه‌های اجتماعی

مرحله ۷: معکوس کردن یا بازآرایی در تکنیک اسکمپر چیست؟

مرحله هفتم تکنیک اسکمپر «وارونه کردن یا بازآرایی» (Reverse) است. در این مرحله، زاویه دید یا رویکرد خود به مسئله را معکوس می‌کنیم تا از زاویه‌ای متفاوت به آن نگاه کرده باشیم. با بررسی نتیجه معکوس یا مخالف با راه‌حل‌های متداول، می‌توانیم فرضیات رایج را به چالش بکشیم و بینش‌های تازه و نوآورانه‌ای به دست آوریم.

سوالات راهنمای مرحله معکوس کردن

سوال اصلی این مرحله این است که چگونه می‌توانم محصول یا مسئله را تغییر دهم، بازآرایی کنم یا برعکس کنم تا به نتیجه بهتری برسم؟ برای هدایت بهتر مسیر فکری، می‌توانیم از سوالات زیر نیز کمک بگیریم:

• آیا می‌توانیم نقش‌ها یا وظایف را با یکدیگر جابه‌جا کنیم؟
• اگر فرآیند را برعکس انجام دهیم، چه اتفاقی می‌افتد؟
• آیا می‌توانیم ساختار فعلی را بازچینی کنیم تا نتایج بهتری به دست آوریم؟

مثال معکوس سازی با اسکمپر

برای درک بهتر این مرحله، به مثال‌های زیر توجه کنید:

• استفاده از سلف سرویس در رستوران‌ها به جای سرو غذا توسط گارسون
• اضافه کردن شیفت شب به ساعات کاری برای افزایش بهره‌وری
• تولید محتوا توسط مشتریان و انتشار آن توسط برند
• فروش محصولات در منزل مشتری
• طراحی اتومبیل‌هایی با موتور عقب
• تمرکز روی بازار هدف خاص به جای عموم مخاطبان برای افزایش نرخ تبدیل

پیش از این در مطلبی از مجله فرادرس، به طور کامل در مورد تفکر خلاق و راه‌های رشد آن توضیح داده‌ایم که برای تکمیل بحث تکنیک اسکمپر، پیشنهاد می‌کنیم آن را مطالعه کنید.

تقویت مهارت ایده پردازی با فرادرس

یادگیری تکنیک اسکمپر به ما کمک می‌کند خلاقانه‌تر بیندیشیم و از زاویه‌های تازه به مسائل نگاه کنیم. این روش، ذهن را برای یافتن راه‌حل‌های نو و کاربردی پرورش می‌دهد و باعث می‌شود در مواجهه با چالش‌ها، ایده‌های متنوع‌تری داشته باشیم. تسلط بر این تکنیک علاوه بر کار و تحصیل، می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های روزمره ما هم به افزایش نوآوری و توان حل مسئله ما کمک کند.

برای یادگیری اصول تکنیک اسکمپر و سایر روش‌های خلاقیت در کسب‌وکار، پیشنهاد می‌کنیم فیلم‌های آموزشی زیر را مشاهده کنید:

• فیلم آموزش تکنیک SCAMPER برای ایده‌ پردازی در کسب‌ و کار همراه با گواهینامه از فرادرس
• فیلم آموزش خلاقیت در کسب و کار از فرادرس
• فیلم آموزش مدیریت نوآوری برای سازماندهی و مدیریت ایده و خلاقیت در سازمان از فرادرس
• فیلم آموزش پرورش خلاقیت، ایده پردازی و نوآوری همراه با گواهینامه از فرادرس
• فیلم آموزش مهارت تفکر خلاق با توضیح نکات کاربردی از فرادرس

برای دسترسی به آموزش‌های بیشتر، می‌توانید به صفحات زیر مراجعه کنید:

• مجموعه فیلم آموزش تکنیک های خلاقیت به صورت جامع و کاربردی از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش کسب و کار و استارتاپ به صورت جامع و کاربردی از فرادرس

کاربردهای تکنیک اسکمپر در کسب و کار و آموزش چیست؟

تکنیک اسکمپر به عنوان یکی از ابزار‌های کاربردی حل مسئله، تقویت تفکر طراحی و ایده‌پردازی فردی و تیمی در حوزه‌های مختلفی مانند کسب و کار و آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فهرست زیر به اصلی‌ترین کاربرد‌های SCAMPER در این حوزه‌ها اشاره کرده‌ایم:

• توسعه محصول: در حوزه توسعه محصول، می‌توان از روش اسکمپر در تولید ایده‌های جدید برای ویژگی‌های محصول، بهبود طراحی محصول یا ساخت واریانت‌های جدیدی از محصول استفاده کرد.
• بازاریابی: بسیاری از تیم‌های بازاریابی، از تکنیک اسکمپر برای ایده‌پردازی و توسعه کمپین‌های بازاریابی، ساخت تبلیغات جدید یا برندسازی مجدد یک محصول استفاده می‌کنند.
• حل مسئله: از فرمول اسکمپر می‌توان برای پیدا کردن راه‌حل‌‌های نوآورانه برای حل مشکلات پیچیده و چالش‌برانگیز در مسائل شخصی، حرفه‌ای و تیمی استفاده کرد.
• نوشتن خلاقانه: نویسندگان و تولیدکنندگان محتوا می‌توانند با استفاده از اسکمپر، ایده‌های جدیدی برای نوشتن پیدا کنند یا شخصیت‌‌ها و خطوط داستانی جذاب‌تری را برای نوشته‌های خود بسازند.
• بهبود فرآیند: در این حوزه می‌توانیم با تکنیک SCAMPER، فرآیند‌های موجود را بهینه کنیم، کمبود‌ها را بشناسیم و روش‌های جدیدی برای انجام کارها پیدا کنیم.
• آموزش: معلمان می‌توانند از تکنیک اسکمپر برای پرورش خلاقیت و مهارت حل مسئله دانش‌آموزان استفاده کنند و فعالیت‌های آموزشی خلاقانه‌ای را بر اساس مراحل مختلف تکنیک SCAMPER تدوین کنند.

برای آشنایی با تمام کاربرد‌های این روش، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش تکنیک SCAMPER برای ایده‌ پردازی در کسب‌ و کار همراه با گواهینامه از فرادرس را مشاهده کنید.

نکات کلیدی در استفاده از تکنیک  SCAMPER

تا این بخش به خوبی می‌دانیم که تکنیک اسکمپر چیست و چه مراحلی دارد. با اینکه این روش، ابزاری قدرتمند برای حل خلاقانه مسائل است، داشتن نگرش درست و رعایت چند نکته کلیدی می‌تواند اثربخشی آن را چند برابر کند. در ادامه چند توصیه مهم برای استفاده مؤثر از این تکنیک را آورده‌ایم:

1. روحیه کنجکاوی و ذهن باز داشته باشید: با حس کنجکاوی و تمایل به کشف ایده‌های تازه سراغ هر بخش از SCAMPER بروید. از دیدگاه‌ها و روش‌های غیرمعمول استقبال کنید. از نگاه اسکمپر، همه ایده‌ها ارزشمند هستند.
2. همکاری و طوفان فکری را جدی بگیرید: این تکنیک زمانی بیشترین کارایی را دارد که به صورت گروهی استفاده شود. افراد با پیش‌زمینه‌های مختلف را گرد هم بیاورید و در جلسات طوفان فکری، ایده‌های متنوع و گوناگون تولید کنید.
3. مسئله را به خوبی بشکافید: پیش از به‌کارگیری SCAMPER، مطمئن شوید مسئله را به‌طور دقیق درک کرده‌اید. سپس آن را به بخش‌های اصلی تقسیم کنید تا بتوانید هر مرحله از تکنیک را بهتر بر آن اعمال کنید.
4. ترکیب استراتژی‌ها را امتحان کنید: خود را محدود به استفاده از یک مرحله از تکنیک SCAMPER نکنید. زیرا گاهی ترکیب چند رویکرد با هم می‌تواند به پیدا کردن ایده‌های خلاقانه‌تر و مؤثرتر منتهی شود.
5. تکرار و بهبود مستمر داشته باشید: SCAMPER یک فرایند تکرارشونده است. بنابراین، باید به طور مدام، ایده‌های خود را بررسی کنید، بازخورد بگیرید و در طول مسیر، آن‌ها را اصلاح کرده و کامل‌تر کنید.
6. با تمرین، مهارت خود را تقویت کنید: مانند هر مهارت دیگری، هرچه بیشتر از SCAMPER استفاده کنید، در ایده‌پردازی خلاقانه‌تر عمل خواهید کرد. این روش را در موقعیت‌های مختلف کاری و شخصی تمرین کنید تا به بخشی از تفکر روزمره شما تبدیل شود.

مزایا و معایب تکنیک اسکمپر

برای اینکه بهتر درک کنیم روش استفاده از تکنیک اسکمپر چیست، باید با مزایا و معایب آن نیز به خوبی آشنا شویم. به همین دلیل، در این بخش، نگاهی به نقاط قوت و ضعف این روش ایده‌پردازی خواهیم داشت.

مزایای تکنیک اسکمپر چیست؟

روش SCAMPER چارچوب خلاقانه‌ای برای حل مسئله و تولید ایده‌های نو با تمرکز بر ایده‌ها و محصولات موجود در اختیار ما قرار می‌دهد. به کمک اسکمپر می‌توانیم تفکری خارج از چارچوب داشته باشیم و و راه‌حل‌های نوآورانه‌ای برای مسائل پیدا کنیم. علاوه بر این، تکنیک اسکمپر، خود ترکیبی از ۷ روش مختلف است که می‌توانیم بر اساس نوع مشکل یا چالش خود از آن‌ها استفاده کنیم.

از دیگر مزایای این تکنیک می‌توان به نتایج موفق بسیاری از افراد و کسب‌وکارها در تولید ایده‌های جدید و بهبود محصولات و فرآیند‌های موجود اشاره کرد. همچنین، درک و استفاده از مراحل مختلف روش اسکمپر آسان است که باعث می‌شود همه افراد با هر سطحی از مهارت بتوانند از آن استفاده کنند.

به عنوان مزیت آخر تکنیک اسکمپر می‌توانیم به کاربرد این روش در تیم‌ها اشاره کنیم که به ترغیب اعضای گروه به مشارکت بیشتر و بررسی موضوع از زوایای دید مختلف کمک زیادی می‌کند.

معایب تکنیک اسکمپر چیست؟

در کنار مزایایی که در بخش قبلی مطرح کردیم، تکنیک اسکمپر چند محدودیت هم دارد که باید آن‌ها را در نظر بگیریم. اول از همه، استفاده از این تکنیک در بعضی از موارد باعث بیش از حد پیچیده شدن ایده یا راه‌حل می‌شود چون ممکن است ناخواسته تغییرات غیرضروری به محصول یا ایده اضافه کنیم.

علاوه بر این، اگر تکنیک‌ها به درستی پیاده‌سازی نشوند، ممکن است ایده‌ها اجباری یا فاقد نوآوری واقعی به نظر برسند. به این موضوع، این نکته را هم اضافه کنیم که استفاده درست از تکنیک اسکمپر با وجود سادگی، نیازمند تسلط بر روش و تمرین است. همچنین، روش اسکمپر برای همه انواع مسائل یا چالش‌های خلاقانه مناسب نیست.

تاریخچه تکنیک SCAMPER

تکنیک اسکمپر رشته در ایده‌های «الکس فیکنی آزبون» (Alex Faickney Osborn) دارد که کارشناس تبلیغات بوده و به عنوان مبتکر تکنیک طوفان فکری شناخته می‌شود. اولین بار در سال ۱۹۳۸، آزبورن فرآیندی به نام Think Up را معرفی کرد که در آن ایده‌های متعددی برای حل یک مسئله بیان و گردآوری می‌شدند. در این روش، هیچ یک از ایده‌ها نباید مورد نقد قرار می‌گرفتند و اعضای گروه بای تلاش می‌کردند ایده‌های همدیگر را گسترش دهند.

در سال ۱۹۷۱، شخصی به نام «باب ابرل» (Bob Eberle) با جمع‌آوری پرسش‌های آزبورن، روش اسکمپر را برای آموزش تفکر خلاق به کودکان در کتابی به نام «اسکمپر: بازی‌هایی برای توسعه قوه تصور» (SCAMPER: Games for Imagination Development) معرفی کرد. هدف ابرل این بود که معلمان مدرسه در کلاس درس با طرح مجموعه‌ای از پرسش‌های هدفمند، خلاقیت دانش‌آموزان را پرورش دهند.

با گذشت زمان، این تکنیک از محیط کلاس درس فراتر رفت و به ابزاری کاربردی در حل مسئله، طراحی محصول و ایده‌پردازی تبدیل شد.

نتیجه گیری

در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم تکنیک اسکمپر چیست و چه هدفی را دنبال می‌کند. در گام بعدی، روش استفاده از تکنیک SCAMPER و مراحل مختلف آن را همراه با مثال‌های کاربردی توضیح دادیم. در نهایت، مزایا و معایب این تکنیک را بررسی کردیم و تاریخچه ابداع آن را شناختیم. تکنیک اسکمپر ابزاری کاربردی برای پرورش خلاقیت و حل مسئله است که با بررسی ایده‌ها و محصولات موجود و پرسیدن هفت سوال کلیدی، به تولید ایده‌های نو و بهبود راه‌حل‌ها کمک می‌کند.

اهمیت این روش در این است که به افراد و تیم‌ها امکان می‌دهد با دیدی تازه به مسائل نگاه کنند، تفکر خارج از چارچوب داشته باشند و راه‌حل‌های نوآورانه و عملی پیدا کنند. این تکنیک در حوزه‌های کسب‌وکار، طراحی محصول، آموزش و تولید محتوا کاربرد دارد و با تمرین مداوم، توانایی ایده‌پردازی و نوآوری را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.