برنامه نویسی سمت سرور چیست؟ — راهنمای شروع و انتخاب زبان مناسب

برنامه نویسی سمت سرور چیست؟ به ساخت و ایجاد برنامه‌ای که روی سرور اجرا می‌شود و با تولید صفحات وب سر و کار دارد، «برنامه نویسی سمت سرور» (Server-Side Programming) یا «اسکریپت نویسی سمت سرور» (Server-Side Scripting) می‌گویند. برنامه نویسی سمت سرور بسیار مهم و با ارزش است، چراکه به تحویل بهینه محتوای سفارشی‌سازی شده برای کاربر کمک می‌کند. در ادامه این مقاله پاسخ دقیق‌تر و جامع‌تری به این سوال ارائه شده است که برنامه نویسی سمت سرور چیست و همچنین سایر مباحث و نکات مربوط به برنامه نویسی سمت سرور از جمله معرفی زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور شرح داده شده‌اند.

برنامه نویسی سمت سرور چیست ؟

برنامه نویسی سمت سرور نامی کلی برای نوعی از برنامه نویسی جهت تولید برنامه‌ها یا اسکریپت‌هایی است که روی سرور اجرا می‌شوند. برنامه نویسی سمت سرور به معنی ایجاد داده‌های پویا و سفارشی روی یک سرور یا همان وب سرور به وسیله یک زبان برنامه نویسی و ارسال نتایج به کلاینت و نمایش آن‌ها به کاربر است. اکثر وب سایت‌های بزرگ، از کدهای سمت سرور برای نمایش پویای داده‌های گوناگون استفاده می‌کنند. این کدها، معمولاً از مخزن بانک اطلاعاتی سمت سرور خارج و برای نمایش به کاربر (کلاینت) توسط برخی از کدهای زبان‌های مختلف مانند جاوا اسکریپت (JavaScript) استفاده می‌شوند.

مهم‌ترین مزیت کدهای سمت سرور این است که به برنامه نویس این امکان را می‌دهند تا محتوای وب سایت را برای کاربران تنظیم کنند. سایت‌های پویا می‌توانند محتوای مورد علاقه هر کاربری را بر اساس منابع و علایق آن برجسته و سفارشی‌سازی کنند.

این نوع برنامه نویسی، استفاده از وب سایت را با ذخیره منابع و اطلاعات ساده می‌کند. برای مثال، استفاده مجدد از اطلاعات کارت اعتباری ذخیره شده کاربر در راستای ساده شدن پرداخت‌های بعدی آن، یکی از کاربردهای برنامه نویسی سمت سرور به حساب می‌آید. این روش می‌تواند امکان تعامل با کاربران را به وسیله ارسال اعلان‌ها (نوتیفیکیشن‌) و به‌روزرسانی‌ها از طریق ایمیل یا کانال‌های دیگر افزایش دهد. در بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به بررسی برنامه نویسی سمت سرور وب سایت پرداخته می‌شود.

برای وب سایت معنای برنامه نویسی سمت سرور چیست؟

مرورگرهای وب برای برقراری ارتباط با سرورهای وب از پروتکل انتقال ابرمتن (Hyper Text Transfer Protocol | HTTP) استفاده می‌کنند. زمانی که کاربر روی لینکی در صفحه مرورگر برای ارسال فرمی کلیک می‌کند یا جستجویی را انجام می‌دهد، یک درخواست پروتکل انتقال ابرمتن (HTTP request) از مرورگر کاربر به سرور هدف (Target Server) ارسال می‌شود.

این درخواست شامل آدرس نوشته شده توسط کاربر (Uniform Resource Locator | URL) برای شناسایی منبع مورد نظر، روشی برای تعریف متُد (Method) مورد نیاز مانند دریافت (Get)، حذف (Delete) یا ارسال (Post) و ممکن است دارای اطلاعات اضافی رمزنگاری (Encryption) شده در پارامترهای URL باشد.

سرور تحت وب، منتظر پیام درخواست کلاینت (Client Request) می‌ماند و زمانی که این پیام‌ها دریافت شوند، توسط وب سرورها پردازش خواهند شد. سپس با استفاده از پیام پاسخ پروتکل انتقال ابرمتن (HTTP Response) پردازش به مرورگر وب ارسال می‌شود. پاسخ شامل عبارتی یک خطی است که موفقیت و عدم موفقیت درخواست را نشان می‌دهد. برای مثال، عبارت «HTTP/1.1 200 OK» نشان دهنده موفقیت یک درخواست است.

بدنه (Body) پاسخی موفقیت‌آمیز به درخواست‌ها حاوی منبع درخواستی مانند یک صفحه HTML جدید یا یک تصویر و سایر موارد است که می‌تواند توسط مرورگر وب نمایش داده شود. در ادامه مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به بررسی انواع وب سایت‌های ایستا یا استاتیک (Static Site) و وب سایت‌های پویا یا داینامیک (Dynamic Site) پرداخته شده است. ابتدا در بخش بعدی، سایت‌های استاتیک مورد بررسی قرار می‌گیرند.

وب سایت استاتیک چیست؟

نمودار زیر معماری پایه‌ای را از سرور تحت وب برای وب سایت‌های استاتیک نشان می‌دهد. وب سایت استاتیک یا همان ایستا، وب سایتی است که وقتی منبع خاصی از سرور درخواست می‌شود، همان محتوای کد شده سخت (Hard Coded) را از سرور برمی‌گرداند. یعنی هیچ تغییر و پویایی در کدهای محتوا ایجاد نمی‌کند و فقط همان موردی که کاربر درخواست کرده در مرورگر نشان داده می‌شود.

هنگامی که کاربر قصد ورود به صفحه‌ای را دارد، مرورگر درخواست «HTTP» را با متد «GET» برای دریافت همراه با URL مورد نظر مشخص می‌کند.

برای پاسخ به درخواست مرورگر، سند (Document) مورد درخواست توسط سرور از فایل‌های سیستم بازیابی می‌شود و یک پاسخ «HTTP» حاوی اطلاعات و وضعیت موفقیت‌آمیز به مرورگر بازگردانده خواهد شد. اگر این سندها برای برخی از فایل‌ها بازیابی نشوند، وضعیت خطا برگردانده می‌شود. بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به معرفی و شرح چیستی وب سایت‌های داینامیک اختصاص داده شده است.

وب سایت پویا چیست؟

وب سایت‌های پویا یا همان دینامیک، وب سایت‌هایی هستند که پاسخ سرور برای یافتن محتوای مورد نظر را در صورت نیاز به صورت پویا تولید می‌کنند. صفحات HTML در وب سایت‌های پویا معمولاً با وارد کردن داده‌ها از پایگاه داده در مکان مخصوص آن‌ها در قالب‌های HTML ایجاد می‌شوند. این بهترین و کارآمدترین روش برای ذخیره‌سازی حجم بالایی از داده‌های محتوایی نسبت به وب سایت‌های استاتیک است. وب سایت‌های پویا می‌توانند داده‌های گوناگونی را برای URL، بر اساس اطلاعات مورد نیاز کاربر یا منابع ذخیره شده فراهم کنند و همچنین می‌توانند عملیات دیگری را نیز به عنوان بخشی از پاسخ مانند «ارسال اعلان» انجام دهند.

اکثر کدهای برنامه نویسی که وب سایت‌های پویا را پشتیبانی می‌کنند، باید روی سرور اجرا شوند. ایجاد این کدها به عنوان برنامه نویسی سمت سرور (Server Side Programming) یا گاهی اسکریپت نویسی بک‌اند (Back End Scripting) شناخته می‌شوند. نمودار زیر، معماری ساده‌ای از وب سایت‌های پویا را نشان می‌دهد. همان‌طور که در نمودار قبلی نشان داده شد، مرورگر درخواست HTTP را به سرور ارسال، سپس آن را پردازش می‌کند و پاسخ HTTP مناسب را به مرورگر برمی‌گرداند.

در این وب سایت‌ها، درخواست‌های منابع استاتیک به همان صورتی پاسخ داده می‌شوند که در وب سایت‌های استاتیک توضیح داده شد. منابع استاتیک تنها فایل‌هایی هستند که تغییر نمی‌کنند. برای نمونه، برخی از آن‌ها شامل فایل‌های «CSS»، جاوا اسکریپت، تصاویر، فایل‌های «PDF» از قبل ایجاد شده و سایر موارد می‌شوند.

در نمودار فوق، همان‌طور که در بخش شماره «۲» نشان داده شده است، درخواست‌های منابع پویا به جای ارسال به کدهای سمت سرور، به یک برنامه تحت وب یا همان وب اپلیکیشن (Web Application) ارسال می‌شوند. در درخواست‌های پویا، سرور درخواست را ترجمه می‌کند، اطلاعات مورد نیاز را از پایگاه داده می‌خواند (در بخش «۳» نمودار نشان داده شده است.)، داده‌های بازیابی شده را با قالب‌های HTML ترکیب می‌کند (بخش شماره ۴) و در نهایت، پاسخی حاوی HTML‌های تولید شده را ارسال می‌کند که در بخش «۵ و ۶» نمودار نیز نشان داده است. در بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست»، به مقایسه برنامه نویسی سمت سرور و سمت کاربر (Client Side Programming) پرداخته می‌شود.

• مقاله‌های پیشنهادی:
  • چگونه برنامه نویسی وب را شروع کنم؟
  • برنامه نویسی وب چیست و چگونه آن را یاد بگیریم؟ — راهنمای کامل و رایگان
  • مسیر یادگیری برنامه نویسی وب — معرفی نقشه راه و منابع یادگیری

آیا برنامه نویسی سمت سرور و سمت کاربر یکسان هستند؟

در این بخش برنامه نویسی سمت سرور و سمت کاربر یا همان کلاینت مورد بررسی قرار می‌گیرند. این دو نوع برنامه نویسی به صورت قابل توجهی با هم تفاوت دارند.

چند نمونه از تفاوت‌های آن‌ها در ادامه ارائه شده است:

• آن‌ها دارای اهداف و دغدغه‌های گوناگونی هستند.
• به صورت کلی، این دو نوع برنامه نویسی از زبان‌های برنامه نویسی یکسانی استفاده نمی‌کنند. فقط یک استثناء وجود دارد که آن هم زبان جاوا اسکریپت است. این زبان هم در سمت سرور و هم در سمت کاربر می‌تواند استفاده شود.
• هر یک از دو نوع برنامه نویسی سمت سرور و سمت کلاینت در محیط سیستم عامل‌های متفاوتی پیاده‌سازی می‌شوند.

کدهایی که در مرورگر اجرا می‌شوند، کدهای سمت کاربر هستند و در درجه اول به بهبود ظاهر و رفتار یک صفحه وب می‌پردازند. این موارد شامل مؤلفه‌های انتخاب و ظاهر رابط کاربری (User Interface | UI)، ایجاد طرح‌بندی‌ها (Layout)، جهت‌یابی (Navigation)، فرم اعتبارسنجی (Validation) و سایر موارد می‌شوند. از طرف دیگر، در برنامه نویسی سمت سرور معمولاً به این موضوع پرداخته می‌شود که چه محتوایی باید برای نمایش دادن در مرورگر جهت پاسخ به درخواست HTTP برگردانده شود. کدهای سمت سرور وظایفی از جمله اعتبارسنجی داده‌ها و درخواست‌های ارسالی، استفاده از بانک اطلاعاتی برای ذخیره و بازیابی داده‌ها و ارسال داده‌های صحیح مورد نیاز به کلاینت را انجام می‌دهند.

کدهای سمت کاربر با استفاده از زبان‌های HTML، جاوا اسکریپت و CSS نوشته می‌شوند. این کدها داخل مرورگر وب اجرا می‌شوند و به سیستم عامل اصلی دسترسی ندارند یا دسترسی بسیار کمی دارند. دسترسی به سیستم فایل یکی از این دسترسی‌های محدود برای برنامه نویسی سمت کاربر به حساب می‌آید که در این نوع برنامه نویسی دسترسی بسیار کمی به آن وجود دارد و یا اصلاً دسترسی وجود ندارد.

توسعه دهندگان وب نمی‌توانند این مسئله را کنترل کنند که هر کاربر از چه مرورگری برای بازدید از وب سایت استفاده می‌کند. مرورگرها سطوح متفاوتی از سازگاری با ویژگی‌های کدهای سمت کاربر را ارائه می‌دهند و بخشی از چالش برنامه نویسی سمت سرور، مدیریت تفاوت‌ها در پشتیبانی از مرورگر است. کدهای سمت سرور را با زبان‌های برنامه نویسی بسیاری می‌توان نوشت. برخی از معروف‌ترین زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور PHP، پایتون (Python)، روبی (Ruby)، سی شارپ (#C) و جاوا اسکریپت با استفاده از محیط «NodeJS» به شمار می‌روند. کدهای سمت سرور دسترسی کاملی به سیستم عامل سرور دارند و توسعه دهندگان زبان برنامه نویسی مناسب و نسخه آن را می‌توانند انتخاب کنند.

• مقاله‌های پیشنهادی:
  • پایتون یا روبی کدام بهتر است؟ — راهنمای جامع
  • پایتون یا سی شارپ کدام بهتر است؟ — راهنمای جامع
  • زبان برنامه نویسی #C و هفت دلیل مهم برای یادگیری آن — راهنمای کاربردی
  • معرفی کتاب آموزش طراحی سایت با پایتون — بهترین منابع یادگیری

توسعه دهندگان معمولاً کدهای خود را با استفاده از فریم‌ورک‌های تحت وب (Web Framework) می‌نویسند. فریم‌ورک‌های تحت وب مجموعه‌ای از توابع (Function)، اشیا (Object)، قوانین و سایر ساختارهای کدی طراحی شده برای حل مسائل متداول، افزایش سرعت توسعه و ساده‌سازی انواع گوناگون وظایف در یک حوزه خاص است. با اینکه هم کدهای سمت سرور و هم کدهای سمت کاربر از فریم‌ورک‌ها استفاده می‌کنند، حوزه وظایف آن‌ها بسیار متفاوت است، بنابراین از فریم‌ورک‌های متفاوتی نیز استفاده می‌کنند.

فریم‌ورک‌های وب سمت کاربر طرح‌بندی و نمایش وظایف را ساده می‌کنند، در حالی که فریم‌ورک‌های وب سمت سرور بسیاری از عملکردهای متداول سمت سرور را ارائه می‌دهند و اگر وجود نداشته باشند خود برنامه نویسان باید آن‌ها را پیاده‌سازی کنند. برای مثال پشتیبانی از نشست‌ها (Session)، پشتیبانی از کاربران و احراز هویت آن‌ها، دسترسی آسان به پایگاه داده، کتابخانه‌های قالب (Templating Library) و سایر موارد برخی از امکانات این فریم‌ورک‌ها هستند.

• مقاله پیشنهادی: کتابخانه در برنامه نویسی چیست ؟ — مفهوم و کاربرد Library به زبان ساده

فریم‌ورک‌های سمت کاربر معمولاً برای کمک به افزایش سرعت کدهای سمت کاربر مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما می‌توان همه این کدها را به صورت دستی نیز نوشت. در حقیقت، اگر به UI ساده در وب سایت نیاز باشد، نوشتن کدها به صورت دستی سریع‌تر و کارآمدتر است. در حالی که، تقریباً هیچ‌وقت نمی‌توان به نوشتن مؤلفه‌های سمت سرور برنامه‌های تحت وب بدون فریم‌ورک و به صورت دستی فکر کرد. برای مثال، پیاده‌سازی از پایه ویژگی‌های حیاتی مانند سرور HTTP با زبان پایتون بسیار سخت است. در بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به بررسی انواع کاربردهای برنامه نویسی سمت سرور پرداخته شده است.

کاربرد برنامه نویسی سمت سرور چیست ؟

برنامه نویسی سمت سرور بسیار مفید است، زیرا به توسعه دهندگان این امکان را می‌دهد که اطلاعات کارآمد متناسب با هر کاربری را ایجاد کنند و همچنین تجربه کاربری مناسبی برای هر شخص ایجاد می‌شود. برای مثال، شرکت‌هایی مانند آمازون از برنامه نویسی سمت سرور برای ساخت نتایج جستجوی محصولات استفاده می‌کنند.

این شرکت‌ها، پیشنهادات ارائه شده در نتایج جستجو را بر اساس خریدها و جستجوهای قبلی کاربر نشان می‌دهند تا تجربه کاربری بهتر و ساده‌تری ایجاد کنند. بانک‌ها از برنامه نویسی سمت سرور برای ذخیره اطلاعات کاربران استفاده می‌کنند و همچنین با استفاده از برنامه نویسی سمت سرور، فقط به کاربران مجاز اجازه مشاهده و انجام معاملات داده خواهد شد.

سرویس‌های دیگری مانند فیسبوک (Facebook)، توییتر (Twitter)، اینستاگرام (Instagram) و ویکی‌پدیا (Wikipedia) نیز از برنامه نویسی سمت سرور برای برجسته کردن، اشتراک‌گذاری و کنترل دسترسی به محتواهای مورد نظر کاربر استفاده می‌کنند. برخی از کاربردهای رایج برنامه نویسی سمت سرور در بخش‌های آتی مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در بخش بعدی اما، ذخیره‌سازی و تحویل کارآمد اطلاعات در برنامه نویسی سمت سرور شرح داده شده است.

ذخیره‌سازی و تحویل کارآمد اطلاعات در برنامه نویسی سمت سرور چیست ؟

برنامه نویسی سمت سرور به برنامه نویسان و توسعه دهندگان این امکان را می‌دهد تا به جای ذخیره اطلاعات در یک پایگاه داده، بتوانند کدهای HTML و انواع دیگر فایل‌ها مانند PDFها، تصاویر و سایر موارد را به صورت پویا و در لحظه ایجاد کنند و به کلاینت بازگردانند. همچنین، امکان برگرداندن داده‌هایی مانند JSON ،XML و سایر موارد برای ارائه در وب سایت با استفاده از فریم‌ورک‌‌های برنامه نویسی سمت سرور وجود دارد. این کار باعث کاهش بار مسئولیت پردازش در سرور و تعداد داده‌هایی می‌شود که باید ارسال شوند.

وظایف سرور به ارسال اطلاعات از پایگاه داده محدود نمی‌شوند، ممکن است نتیجه ابزارهای نرم افزاری یا داده‌های خدمات ارتباطی را برگرداند. از آن‌جایی که اطلاعات در پایگاه داده است به راحتی می‌توان آن‌ها را با سیستم‌های تجاری و کارهای دیگر اشتراک‌گذاری و به‌روزرسانی کرد. به عنوان مثال، وقتی محصولاتی به صورت آنلاین یا حضوری در فروشگاهی فروخته می‌شوند، فروشگاه می‌تواند پایگاه داده خود را به راحتی به‌روزرسانی کند. بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به تجربه کاربری سفارشی‌سازی شده در برنامه نویسی سمت سرور اختصاص داده شده است.

تجربه کاربری سفارشی‌سازی شده در برنامه نویسی سمت سرور چیست ؟

سرورها می‌توانند اطلاعات مربوط به کاربران را ذخیره و از آن‌ها برای ایجاد تجربه کاربری راحت و مناسب استفاده کنند. برای مثال، اکثر وب سایت‌ها اطلاعات و جزئیات کارت‌های اعتباری کاربران را پس از خرید اولیه ذخیره می‌کنند تا در خریدهای بعدی نیازی به وارد کردن مجدد این اطلاعات نباشد. وب سایت‌هایی مانند «Google Maps» از اطلاعات مسیرهای ذخیره شده و فعلی، جستجوها و مسافرت‌های کاربران برای فراهم‌سازی مسیرهای مناسب استفاده می‌کنند.

تجزیه و تحلیل عمیق‌تر عادت‌های کاربران می‌تواند برای پیش‌بینی علاقه‌مندی‌های آن‌ها و سفارشی‌سازی پاسخ‌ها و اعلان‌ها استفاده شود. برای مثال، ایجاد فهرستی از بازدیدهای اخیر یا مکان‌های محبوبی که روی نقشه‌ها جستجو شده است، می‌تواند در سفارشی‌سازی تجربه کاربری در برنامه نویسی سمت سرور مفید باشد. در بخش بعدی مقاله، دسترسی کنترل شده به محتوا در برنامه نویسی سمت سرور مورد بررسی قرار می‌گیرد.

دسترسی کنترل شده به محتوا در برنامه نویسی سمت سرور چیست ؟

برنامه نویسی سمت سرور به وب سایت‌ها این امکان را می‌دهد که دسترسی کاربران را محدود کنند و فقط اجازه دسترسی به اطلاعات خاص و مورد نیاز به آن‌ها داده شود.

برای درک بهتر این موضوع، دو مثال زیر ارائه شده‌اند:

• شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک به کاربران امکان دسترسی به اطلاعاتشان را می‌دهند، اما دوستان آن‌ها فقط می‌توانند نظرات و نمایه صفحه آن‌ها را ببینند. همچنین، کاربر می‌تواند تعیین کند که چه کسانی امکان دیدن اطلاعات وی را در شبکه‌های اجتماعی دارند و اطلاعات چه کسانی در صفحه اصلی شبکه‌های اجتماعی او ظاهر شود.
• برخی از وب سایت‌های وبلاگی مانند ویکی‌پدیا نیز دارای دسترسی کنترل شده هستند. در این وب سایت‌ها مقالات توسط همه کاربران مشاهده می‌شوند، اما فقط کاربرانی که در وب سایت ثبت نام کرده‌اند و وارد حساب کاربری خود شده‌اند، می‌توانند مقالات را ویرایش کنند.

بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به ذخیره اطلاعات حالت یا نِشَست (Session) در برنامه نویسی سمت سرور اختصاص داده شده است.

ذخیره اطلاعات حالت یا نشست در برنامه نویسی سمت سرور چیست ؟

برنامه نویسی سمت سرور به توسعه دهندگان امکان استفاده از نشست‌ها را می‌دهد. این روش، ساز و کاری است که به سرور امکان ذخیره اطلاعات کاربر را می‌دهد و پاسخ‌های متفاوتی بر اساس آن اطلاعات ارسال می‌کند. برای مثال، این امکانات، نشان دادن ورود قبلی کاربر به یک وب سایت، تاریخچه سفارشات، ذخیره مراحل بازی و سایر موارد را شامل می‌شوند.

این قابلیت زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که کاربر وب سایت یا اپلیکیشنی را ترک کرده باشد و زمانی که مجدداً وارد آن می‌شود، قصد دارد که از همان بخش قبلی به کارهای خود ادامه دهد و مراحل را دوباره از اول طی نکند. در بخش بعدی این مقاله، به مبحث اعلان‌ها و ارتباطات در برنامه نویسی سمت سرور پرداخته شده است.

اعلان‌ها و ارتباطات در برنامه نویسی سمت سرور چیست ؟

سرورها می‌توانند اعلان‌های عمومی و خاص را برای هر کاربر از طریق خود وب سایت، ایمیل، پیامک (SMS)، پیام فوری، مکالمات ویدیویی یا خدمات ارتباطی به کاربران ارسال کنند. چند نمونه از اعلان‌ها و ارتباطات برنامه نویسی سمت سرور در ادامه ارائه شده است:

• فیسبوک و توییتر اتفاقات جدید را به وسیله ایمیل‌ها و اعلان‌های تلفن همراه به کاربران اعلام می‌کنند.
• وب سایت‌های فروشگاهی مانند آمازون به عنوان اطلاعیه، ایمیل‌هایی را به کاربران ارسال می‌کنند که درباره محصولات پیشنهادی مورد علاقه کاربر یا محصولات خریداری شده قبلی است.
• سرور تحت وب در برنامه نویسی سمت سرور پیام‌های اخطاری به مدیران وب سایت برای اعلام کمبود فضای حافظه در سرور، کاربران مشکوک و سایر موارد ارسال می‌کند.

در بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست»، تجزیه و تحلیل داده‌ها در برنامه نویسی سمت سرور شرح داده شده است.

تجزیه و تحلیل داده‌ها در برنامه نویسی سمت سرور چیست ؟

وب سایت‌ها دارای داده‌های بسیاری درباره کاربران هستند، از جمله این داده‌ها می‌توان به مواردی اشاره کرد که کاربران جستجو می‌کنند، چیزهایی که می‌خرند، مواردی که توصیه می‌کنند و زمانی که برای بازدید یک صفحه صرف می‌کنند. برنامه نویسی سمت سرور می‌تواند در تجزیه و تحلیل داده‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. برای مثال، وب سایت‌های آمازون و گوگل هر دو محصولات را بر اساس جستجوهای قبلی کاربر در صفحات‌شان تبلیغ می‌کنند.

در بخش بعدی مقاله، پیش از پرداختن به موضوع زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور، مجموعه دوره‌های آموزش برنامه نویسی فرادرس به علاقه‌مندان معرفی شده‌اند.

زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور

زمانی که یک کاربر درخواستی در صفحه وب دارد، ابتدا صفحه وب در سرور پردازش و سپس پاسخ به وسیله یک فایل در شبکه برای کاربر به نمایش گذاشته می‌شود. این فایل می‌تواند دارای قالب‌های HTML ،PHP ،ASP ،Perl ،SSI ،XML DHTML و XHTML باشد. اسکریپت‌هایی (Script) که این کار را انجام می‌دهند، با استفاده از زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور نوشته می‌شوند و این اسکریپت‌ها با سیستم‌های مدیریت پایگاه داده نیز ارتباط دارند.

در درجه اول، کدهای فرانت‌اند (Front End) برای بهبود طراحی و رفتار وب سایت در صفحه وب مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• مقاله پیشنهادی: کدام زبان های برنامه نویسی Front End را یاد بگیریم؟ — معرفی مهم ترین زبان ها

توسعه دهندگان فرانت‌اند مسئولیت انتخاب و طراحی ظاهر مؤلفه‌های UI، طرح‌بندی‌ها، مسیریابی، فرم‌های اعتبارسنجی و سایر موارد را بر عهده دارند. برنامه نویسی سمت سرور وظیفه انتخاب محتواهایی را بر عهده دارد که به مرورگر باز می‌گردند و به درخواست‌ها پاسخ می‌دهند. معمولاً پروژ‌ه‌های وب سایت نمی‌توانند بدون توسعه بک‌اند اجرایی شوند. برای انجام وظایفی که در بخش‌های پیشین برای برنامه نویسی سمت سرور در نظر گرفته شده بود، نیاز است که زبان برنامه نویسی مناسبی انتخاب شود. در ادامه این بخش از مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به بررسی برخی از این زبان‌های برنامه نویسی محبوب در سمت سرور پرداخته شده است. ابتدا زبان برنامه نویسی جاوا (Java) برای برنامه نویسی سمت سرور شرح داده می‌شود.

• مقاله پیشنهادی: فرق Back End و Front End چیست ؟ — هر آنچه باید بدانید

زبان جاوا برای برنامه نویسی سمت سرور

جاوا یک زبان برنامه نویسی همه منظوره به حساب می‌آید و بیش از ۲۰ سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق آمار سایت «Statista» [+] حدود ۳۵.۳۵٪ از توسعه دهندگان جهان در سال ۱۴۰۰ شمسی (۲۰۲۱ میلادی) از زبان جاوا استفاده کرده‌اند.

اولین نسخه این زبان برنامه نویسی در سال ۱۳۷۴ شمسی (۱۹۹۶ میلادی) توسط شرکت «Sun Microsystems» ارائه شده است. اما مدتی بعد، این شرکت توسط شرکت اوراکل (Oracle) تصاحب شد. نسخه فعلی این زبان، جاوا ۱۷ در ۲۳ شهریور سال ۱۴۰۰ شمسی (۱۴ سپتامبر سال ۲۰۲۱ میلادی) ارائه شده است.

در حال حاضر جاوا فقط یک زبان جهانی نیست، بلکه یک پلتفرم و اکوسیستم کامل به حساب می‌آید که فناوری‌های گوناگون را برای استفاده در وظایف مختلف از جمله ایجاد برنامه‌های دسکتاپ برای ساخت خدمات و پورتال‌های بزرگ استفاده می‌کند. به علاوه، این زبان برنامه نویسی برای توسعه نرم افزار بسیاری از دستگاه‌ها از جمله کامپیوترهای شخصی (Personal Computer | PC)، تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند، لوازم خانگی و سایر موارد استفاده می‌شود. در ادامه مزایا و معایب زبان برنامه نویسی جاوا بررسی شده است. ابتدا به مزایای این زبان پرداخته می‌شود.

مزایای زبان برنامه نویسی جاوا چیست؟

در این بخش به طور خلاصه به بررسی برخی مزایای زبان برنامه نویسی جاوا پرداخته شده است:

• مقیاس‌پذیری (Scalable) و سادگی: اگر برنامه نویسی قصد ایجاد برنامه‌ای مقیاس‌پذیر را داشته باشد، زبان جاوا یکی از بهترین گزینه‌های آن به حساب می‌آید. این زبان به سرور امکان اجرای چندین برنامه همزمان را می‌دهد. به دلیل شی گرایی در جاوا می‌توان برنامه‌های بزرگ، منعطف، مقیاس‌پذیر و قابل توسعه‌ای را برای اپلیکیشن‌های تحت وب با این زبان برنامه نویسی ایجاد کرد.
• چند نخی (Multi Threading): جاوا توانایی مدیریت درخواست‌ها را به صورت نخ‌های (Thread) مستقل در یک سرور تحت وب چند نخی دارد. این موضوع یکی از دلایلی است که زبان جاوا بیش‌تر در برنامه‌هایی استفاده می‌شود که به قدرت پردازش بالا نیاز دارند.
• کدهای متن باز (Open Source): به دلیل متن باز بودن زبان برنامه نویسی جاوا، جامعه بزرگی از این زبان استفاده می‌کنند. با استفاده از این زبان می‌توان کتابخانه‌های رایگان و فریم‌ورک‌های خوبی ایجاد کرد که استفاده از این ابزارها باعث افزایش سرعت پردازش برنامه نویسی سمت سرور می‌شود.
• امنیت تقویت شده: ویژگی‌های متعدد جاوا باعث کاهش ریسک خطرات امنیتی می‌شوند. برای مثال، ماشین مجازی جاوا (Java Virtual Machine | JVM) بایت‌کدهای (Bytecode) جاوا را بررسی می‌کند تا از انتشار ویروس جلوگیری کند. مدل‌های امنیتی جاوا و تست کدهای قابل استفاده مجدد، امنیت برنامه نویسی سمت سرور را افزایش می‌دهند.

در بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به بررسی معایب زبان جاوا پرداخته شده است.

• مقاله پیشنهادی: JDK ،JRE و JVM چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

معایب زبان برنامه نویسی جاوا چیست؟

زبان برنامه نویسی جاوا معایب و کاستی‌های اندکی دارد که در این بخش ارائه شده‌اند:

• اگر قصد استفاده از زبان جاوا در پروژه‌های تجاری وجود داشته باشد، باید برای آن مجوز دریافت و هزینه پرداخت کرد.
• زبان جاوا به دلیل استفاده از ماشین مجازی کامپیوتری برای کامپایل کردن در پاک‌سازی حافظه، مسدود کردن Threadها، تنظیمات حافظه نهان (Cache) و سایر موارد به کندی عمل می‌کند.
• توسعه دهندگان مجبور به استفاده از ابزارها و کتابخانه‌های شخص ثالث (Third Party) برای ایجاد طرح‌های محلی (Native Design) هستند.
• جاوا دارای پیچیدگی و روش‌های نوشتن کدها به صورت طولانی است.

با اینکه جاوا دارای برخی معایب است اما مزایای بسیاری نیز دارد و به همین دلیل به زبانی محبوب برای بسیاری از شرکت‌های بزرگ از جمله Airbnb ،Uber ،Pinterest ،LinkedIn ،Groupon ،eBay ،Evernote ،FitBit ،Hubspot و سایر موارد تبدیل شده است. بخش بعدی مقاله به بررسی زبان برنامه نویسی سی شارپ برای برنامه نویسی سمت سرور پرداخته می‌شود.

زبان سی شارپ برای برنامه نویسی سمت سرور

سی شارپ (#C) یک زبان برنامه نویسی همه‌کاره سطح بالا به حساب می‌آید که توسط شرکت مایکروسافت در سال ۱۳۷۹ شمسی (۲۰۰۱ میلادی) ایجاد شده است. توسعه دهندگان می‌توانند برای نوشتن برنامه‌هایی از این زبان استفاده کنند که مستقل از معماری پردازنده کامپیوترهای خاص است.

سی شارپ از زبان‌های اصلی فریم‌ورک دات نت مایکروسافت (Microsoft .NET Framework) به حساب می‌آید. ساختار نوشتاری (Syntax) این زبان شبیه به زبان‌های برنامه نویسی ++C و جاوا است.

اکثر برنامه نویسان از وجود زبان برنامه نویسی سی شارپ به دلیل داشتن برخی مزایای زبان ++C به همراه کدنویسی ساده‌تر و جلوگیری از خطاهای بسیار، خوشحال هستند. سی شارپ هنوز در حال تکامل است و هر نسخه جدید آن ویژگی‌های جذاب بسیاری مانند اتصال پویا (Dynamic Binding)، متدهای ناهمزمان (Asynchronous Method) و «Lambda» ارائه می‌دهد. در بخش بعدی مقاله به برخی از مزایای این زبان برنامه نویسی پرداخته شده است.

مزایای زبان برنامه نویسی سی شارپ چیست؟

در این بخش از مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست»، مزایای زبان برنامه نویسی سی شارپ فهرست شده‌اند:

• پشتیبانی کلان شرکت مایکروسافت: مایکروسافت روی توسعه زبان سی شارپ زمان بسیاری می‌گذارد. برای مثال، این شرکت فریم‌ورک Xamarin را خریداری کرده، پلتفرم دات نت را ارائه داده است و همچنان به سرمایه‌گذاری در «Azure» ادامه می‌دهد تا سی شارپ را نه تنها با فناوری‌های شرکت، بلکه با استانداردهای باز (Open Standard) هم سازگار کند.
• قابلیت Syntactic Sugar: این قابلیت ساختاری است که برای سهولت در نوشتن و درک کدها طراحی شده است و برای کامپایل کدها مشکلی به وجود نمی‌آورد. یکی از کاربردهای قابلیت «Syntactic Sugar» استفاده از آن برای درک بهتر کدهای برنامه نویسان دیگر است.
• یادگیری آسان: اگر یک برنامه نویس با زبان‌های C، جاوا و ++C آشنا باشد، به راحتی و بدون هیچ مشکلی می‌تواند زبان #C را بیاموزد. بنابراین، مجموعه بزرگی از برنامه نویسان سی شارپ همیشه در دسترس هستند.

بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به معایب زبان سی شارپ اختصاص داده شده است.

معایب زبان برنامه نویسی سی شارپ چیست؟

در این بخش به برخی از معایب زبان برنامه نویسی سی شارپ پرداخته شده است:

• تمرکز این زبان برنامه نویسی روی سیستم عامل ویندوز است.
• سی شارپ فقط برای شرکت‌های کوچک، برنامه نویسانی که به صورت انفرادی کار می‌کنند، استارت‌آپ‌ها و دانشجوها رایگان است. شرکت‌های بزرگ برای استفاده از زبان برنامه نویسی سی شارپ باید مجوز خریداری کنند.

به دلیل قدرتمند و همه کاره بودن زبان سی شارپ، امکان انجام حجم وسیعی از وظایف با آن وجود دارد. این زبان معمولاً برای توسعه اپلیکیشن‌های تحت وب، بازی‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل در سیستم عامل‌های اندروید و IOS، برنامه‌های ویندوز و برنامه نویسی سمت سرور استفاده می‌شود. در بخش بعدی مقاله، زبان برنامه نویسی پی‌اچ‌پی (PHP) به عنوان یکی دیگر از زبان‌های پرکاربرد در برنامه نویسی سمت سرور شرح داده شده است.

زبان PHP برای برنامه نویسی سمت سرور

زبان برنامه نویسی PHP در سال ۱۳۷۳ شمسی (۱۹۹۵ میلادی) ایجاد شده است و از آن زمان تاکنون همچنان در رتبه‌بندی‌های زبان‌های برنامه نویسی جایگاه بالایی دارد. طبق آمار وب سایت «WWW Technology Surveys» یا همان «W3Techs» [+]، بیش‌تر از ۸۰٪ وب سایت‌ها با استفاده از این زبان برنامه نویسی نوشته شده‌اند.

در وب سایت‌های بزرگی مانند ویکی‌پدیا، «Slack»، وردپرس، «Tumblr»، فیسبوک، «Nvidia» و «Pinterest» از این زبان برنامه نویسی استفاده شده است.

استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های بزرگ به دلیل وجود طیف گسترده‌ای از عملکردها در زبان برنامه نویسی PHP، محصولاتی را با استفاده از آن تولید می‌کنند. برای مثال، این زبان در جمع‌آوری اطلاعات، اسکریپ نویسی یا برنامه نویسی سمت سرور، تولید محتوای پویا و سایر موارد کاربرد دارد. زبان PHP با همه سیستم عامل‌ها از جمله ویندوز، لینوکس (Linux)، مک او اس (macOS) و بیش‌تر نسخه‌های یونیکس (UNIX) سازگار است. همچنین این زبان از اکثر سرورها و پایگاه داده‌ها پشتیبانی می‌کند. در بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» مزایای زبان PHP ارائه شده است.

مزایای زبان برنامه نویسی PHP چیست؟

برنامه نویسی با استفاده از زبان PHP دارای مزایای بسیاری است که در این بخش به برخی از آن‌ها پرداخته می‌شود:

• کدهای متن باز و همه منظوره (Versatility): کتابخانه‌های رایگان بسیاری وجود دارند که به توسعه وب سرعت می‌بخشند. آن‌ها به برنامه نویس‌ها این امکان را می‌دهند که به جای نوشتن دستی همه کدها، از عملکردهای پیاده‌سازی شده استفاده کنند که قبلاً تست شده‌اند.
• به‌روزرسانی مداوم: نسخه‌های جدید زبان برنامه نویسی PHP برای بهبود عملکرد و ارائه ویژگی‌های جدید به طور منظم ارائه می‌شوند.
• سادگی در استفاده: مانند #C، زبان PHP نیز به زبان C شباهت دارد و این موضوع باعث شده است که زبان PHP برای برنامه نویسان تازه‌کار مناسب باشد.
• وجود عملکردهای خودکارسازی (اتوماسیون): ویژگی‌های اسکریپت نویسی PHP برای ایجاد اتوماسیون‌هایی مانند احراز هویت، نگاشت (Mapping) URL، مدیریت نشست و موارد دیگر مناسب است.
• امنیت داخلی: PHP دارای ویژگی‌های امنیتی داخلی بسیاری است که می‌تواند تعداد بسیاری از آسیب‌پذیری‌ها (Vulnerability) را کاهش دهد.

در بخش بعدی و مبحث زبان PHP برای برنامه نویسی سمت سرور به بررسی معایب این برنامه نویسی پرداخته می‌شود.

معایب زبان برنامه نویسی PHP چیست؟

زبان PHP دارای معایب محدودی نیز است که در این بخش معرفی شده‌اند:

• زبان PHP به دلیل داشتن تعداد کتابخانه‌های محدود، نمی‌تواند با زبان‌های برنامه نویسی و توسعه فناوری‌های جدید رقابت کند.
• کدهای زبان PHP به صورت پویا نوشته می‌شوند و یک قطعه کد می‌تواند در مکان‌های گوناگون رفتار مختلفی داشته باشد که باعث سخت شدن مقیاس‌بندی و کند شدن برنامه‌های PHP می‌شود.
• PHP برای نوشتن برنامه‌های دسکتاپ و موبایل مناسب نیست.

زبان برنامه نویسی PHP برای ایجاد وب سایت‌ها و برنامه‌های تحت وب با هر پیچیدگی مناسب است. می‌توان با استفاده از این زبان وبلاگ‌ها، فروشگاه‌های آنلاین، صفحات فرود (Landing Page)، واسط‌های برنامه نویسی کاربردی (Application Programming Interface | API)، اسکریپت‌های کنسول (Console Script) و سایر خدمات وب را انجام داد. بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به معرفی زبان برنامه نویسی پایتون اختصاص داده شده است.

زبان پایتون برای برنامه نویسی سمت سرور

زبان برنامه نویسی پایتون در سال ۱۳۶۹ شمسی (۱۹۹۱ میلادی) توسط یک توسعه دهنده هلندی به نام «Guido Van Rossum» ایجاد شده است. پایتون یک زبان برنامه نویسی بسیار محبوب به حساب می‌آید که تاکنون در حوزه‌های گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. طبق آمارهای ارائه شده بیش از هشت میلیون توسعه دهنده پایتون در جهان وجود دارد.

پایتون زبانی آسان با وزنی سبک به حساب می‌آید که از برنامه نویسی شی گرا (Object Oriented Programming | OOP)، برنامه نویسی تابعی (Functional Programming) و برنامه نویسی جنبه گرا (Aspect Oriented Programming) پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این موارد، این زبان به صورت متن باز ارائه شده است.

زبان برنامه نویسی پایتون به صورت گسترده‌ای برای توسعه وب، ساخت برنامه‌های دسکتاپ، کار با پایگاه داده‌ها، توسعه هوش مصنوعی (Artificial Intelligence | AI) و محصولات بر پایه یادگیری ماشین (Machine Learning | ML) استفاده می‌شود. این زبان دارای یک جامعه بزرگ است که ابزارها و کتابخانه‌های بسیار مفیدی ایجاد می‌کنند. در بخش بعدی مقاله به بررسی مزایای زبان برنامه نویسی پایتون پرداخته شده است.

مزایای زبان برنامه نویسی پایتون چیست؟

در این بخش از مقاله «برنامه نویسی سمت سرور» برخی از مزایای زبان پایتون ارائه شده است:

• کدهای متن باز: پایتون یک پلتفرم برنامه نویسی رایگان و متن باز به حساب می‌آید و دارای منابع و ابزارهای بسیاری است که توسعه برنامه‌ها را بهتر، سریع‌تر و ارزان‌تر می‌کنند.
• حجم عظیمی از منابع موجود:پایتون به دلیل داشتن حجم بالایی از کتابخانه‌ها، نوشتن کدها به صورت دستی را تا حد زیادی کاهش داده است. برخی از این کتابخانه‌ها شامل کدهایی برای بهبود وظایفی از جمله ایمیل زدن، وب گردی (Web Browsing)، کار با پایگاه داده‌ها، تست واحد (Unit Test) و سایر موارد می‌شوند.
• کدهای الحاق: قانون «یک بار بنویس، همه جا اجرا کن» (Write Once Run Anywhere) به توسعه دهندگان این امکان را می‌دهد تا کدهای پایتون را در کدهای متن باز زبان‌های دیگر مانند ++C  قرار دهند.

در بخش بعدی این مقاله به بررسی معایب زبان برنامه نویسی پایتون پرداخته شده است.

معایب زبان برنامه نویسی نویسی پایتون چیست؟

پایتون در کنار مزایای بسیار زیاد و کاربردی که دارد، دارای معایب معدودی نیز هست که در این بخش به آن‌ها پرداخته شده است:

• اگر برای کدهای در حال اجرای پایتون مشکل پیش بیاد و باعث کندی شود، این مسئله کل پروژه را کند و درگیر می‌کند.
• لایه دسترسی به پایگاده داده زبان‌های برنامه نویسی دیگر نسبت به زبان برنامه نویسی پایتون پیشرفته‌تر هستند.
• برای یافتن ایرادهای (Bug) کدهای پایتون به تست‌های گسترده‌ای (Extensive Testing) نیاز است.
• زبان برنامه نویسی پایتون در حد بالایی به کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌های شخص ثالث وابسته است.

امروزه زبان پایتون در برنامه نویسی سمت سرور مورد استفاده بسیاری قرار می‌گیرد. همچنین این زبان برنامه نویسی در شرکت‌های Spotify ،Pandora ،Netflix ،Mozilla ،Uber ،Pinterest ،Quora ،Asana و سایر موارد استفاده می‌شود. بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به شرح «نود جی‌اس» (Node.js) اختصاص داده شده است.

Node.js برای برنامه نویسی سمت سرور

باید به این موضوع توجه داشت که «Node.js» یک زبان برنامه نویسی نیست. Node.js یک محیط برنامه نویسی مبتنی بر موتور گوگل کروم نسخه هشت (Google Chrome V8) است که به توسعه دهندگان امکان استفاده از زبان جاوا اسکریپت را به عنوان زبان برنامه نویسی سمت سرور می‌دهد. Node.js برای اولین بار در سال ۱۳۸۷ شمسی (۲۰۰۹ میلادی) ارائه شد و هنوز هم بین برنامه نویسان بسیار محبوب است.

این محیط برنامه نویسی به صورت گسترده در توسعه خدمات تبلیغاتی، پلتفرم‌های بازی، انجمن‌ها (Forum)، سیستم‌های مدیریت محتوا (Content Management System | CMS)، بازارهای نظیر به نظیر (P2P | Peer To Peer) و پلتفرم‌های تجارت الکترونیکی استفاده می‌شود. در بخش بعدی مقاله به بررسی برخی از مزایای محیط برنامه نویسی Node.js پرداخته شده است.

مزایای محیط برنامه نویسی Node.js چیست؟

محیط برنامه نویسی Node.js در برنامه نویسی سمت سرور و دیگر پروژه‌ها مزایای خوبی دارد که در این بخش به برخی از آن‌ها پرداخته شده است.

• کارایی بالا: محیط برنامه نویسی Node.js برای استفاده در چت بات‌ها (Chat Bot) و سایر برنامه‌های بلادرنگ (Real Time) مشابه کارایی بالایی دارد.
• امکان توسعه فول استک (Full-stack development): برای انجام یک پروژه می‌توان یک تیم جاوا اسکریپت برای انجام کل پروژه استخدام کرد. این تیم می‌تواند هزینه توسعه پروژه را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد و سرعت پردازش آن را افزایش دهد.
• مقیاس‌پذیری بالا:مقایس‌پذیر و سبک بودن محیط برنامه نویسی نود جی‌اس، آن را به یک انتخاب عالی برای تقسیم برنامه به معماری میکروسرویس‌ها (Microservice Architecture) در آینده تبدیل می‌کند. معماری میکروسرویس به معنی تقسیم برنامه به چند سرویس مستقل و مجزا است که به‌روزرسانی و نگهداری سرویس‌ها را آسان‌تر می‌کند زیرا سرویس‌های برنامه از یکدیگر جدا هستند.
• کدهای متن باز: چند شرکت شامل شرکت بین‌المللی ماشین‌های کسب‌وکار (International Business Machines Corporation | IBM)، مایکروسافت، PayPal و Fidelity پایه محیط برنامه نویسی Node.js را در سال ۱۳۹۳ شمسی (۲۰۱۵ میلادی) بنیان‌گذاری کردند. آن‌ها در توسعه ابزارهای پایه و اساسی برای پلتفرم‌های برنامه نویسی مشارکت دارند. توسعه دهندگان بسیاری راه‌حل‌ها و راهنمایی‌های مرتبط با Node.js ایجاد می‌کنند و این بدان معناست که اگر هر برنامه نویسی در این محیط برنامه نویسی به مشکی بربخورد به راحتی می‌تواند جواب آن را بیاید.
• مقاله پیشنهادی: برنامه نویس فرانت اند ، بک اند و فول استک دولوپر — وظایف، مهارت ها و درآمد

در بخش بعدی مقاله، به شرح معایب محیط برنامه نویسی Node.js پرداخته شده است.

معایب محیط برنامه نویسی نویسی Node.js چیست؟

در این بخش از مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» برخی از معدود معایب محیط برنامه نویسی Node.js ارائه شده است:

• محیط برنامه نویسی Node.js نیازمند معماری تمیز است و یک محیط رویدادگرا (Event Driven) به حساب می‌آید. بنابراین تنها زمانی می‌توان چندین برنامه را به صورت همزمان اجرا کرد که رابطه بین آن‌ها خوب و تمیز نوشته شده باشند.
• درخواست‌های محاسباتی سنگین، پردازش سایر وظایف برنامه را مسدود می‌کند و برنامه نوشته شده با Node.js را کند می‌کند. بنابراین این محیط و زبان برنامه نویسی برای پروژه‌های علم داده (Data Science) که دارای مجموعه داده‌های بزرگ هستند، مناسب نیست.
• فاقد کتابخانه‌ها و ابزارهای داخلی است و این موضوع انتخاب بهترین گزینه برای توسعه دهندگان را سخت می‌کند.
• مقاله پیشنهادی: رویدادها (Events) در Node.js — راهنمای استفاده صحیح

مشهورترین شرکت‌هایی که از Node.js استفاده می‌کنند شامل LinkedIn ،Trello ،eBay ،Walmart ،PayPal و سایر موارد می‌شوند. بخش بعدی مقاله به بررسی مختصری از برنامه نویسی روبی اختصاص داده شده است.

زبان روبی برای برنامه نویسی سمت سرور

زبان برنامه نویسی روبی (Ruby) شباهت بسیاری به پایتون دارد. نمی‌توان درباره اسکریپت نویسی سمت وب با زبان روبی بدون استفاده از فریم‌ورک «روبی آن رِیلز» (Ruby on Rails | RoR) صحبت کرد، زیرا Ruby on Rails یک فریم‌ورک بسیار قوی با قابلیت اطمینان بالا در زمینه توسعه فناوری‌های سمت وب به شمار می‌رود که در سال ۱۳۸۲ شمسی (۲۰۰۴ میلادی) ارائه شد و در اواخر دهه ۱۳۸۰ شمسی (اوایل دهه ۲۰۱۰ میلادی) دارای رشد و محبوبیت بسیاری بود.

یکی از دلایل محبوبیت روبی خوانایی این زبان برنامه نویسی به حساب می‌آید که برای برنامه نویسان در هر سطحی از مهارت قابل دسترسی است. یکی از اولین فریم‌ورک‌های این زبان برنامه نویسی Ruby on Rails بود که در زمینه خود راه‌حل‌های شگفت‌انگیزی را ارائه می‌کرد. بخش بعدی این مقاله به مزایای زبان برنامه نویسی روبی اختصاص داده شده است.

مزایای زبان برنامه نویسی روبی و فریم‌ورک RoR چیست؟

زبان برنامه نویسی روبی و فریم‌ورک بسیار کاربردی Ruby on Rails دارای مزایای بسیاری است که در ادامه این بخش به برخی از آن‌ها پرداخته می‌شود:

• استاندارد صنعتی: زبان برنامه نویسی روبی و فریم‌ورک RoR یک استاندارد صنعتی را ایجاد کرده است که تاکنون مورد استفاده قرار گرفته و زنده است.
• سهولت در یادگیری و استفاده: روبی زبان برنامه نویسی بسیار ساده‌ای است و یادگیری آن چالش‌های بسیاری ندارد.
• مستندات تمیز و کامل: داشتن مستندات تمیز این احساس را برای برنامه نویسان روبی و فریم‌ورک RoR ایجاد می‌کند که روی ریل هستند و کارها به راحتی انجام می‌شود و پیش می‌رود.

در بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به بررسی برخی معایب زبان روبی پرداخته شده است.

معایب زبان برنامه نویسی نویسی روبی و فریم‌ورک RoR چیست؟

به عنوان برخی از معایب زبان برنامه نویسی روبی به چند مسئله زیر پرداخته شده است:

• این زبان برنامه نویسی از پردازنده CPU و RAM استفاده بسیاری می‌کند و حتی نسخه‌های منتشر شده جدید آن، باز هم نسبت به رقبای خود بسیار سنگین هستند.
• فریم‌ورک RoR به فریم‌ورک جنگو (Django) شباهت بسیاری دارد و به قالب‌ها و استانداردها متکی است و به همین دلیل انعطاف‌پذیری محدودی دارد.

در بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به این سوال پاسخ داده شده است که برنامه نویسان چگونه بهترین زبان برنامه نویسی سمت سرور را برای پروژه خود انتخاب می‌کنند.

توسعه دهندگان چگونه بهترین زبان برنامه نویسی سمت سرور را برای پروژه خود انتخاب می‌کنند؟

به لحاظ فنی، می‌توان گفت که هر زبان برنامه نویسی سمت سروری را می‌توان برای انواع پروژه‌ها استفاده کرد. همه زبان‌های برنامه نویسی می‌توانند به پیاده‌سازی عملکردها در وب سایت و برنامه‌ها کمک کنند. اما اگر قصد بررسی زبان‌ها از نظر اقتصادی باشد، تفاوت‌هایی میان آن‌ها وجود دارند. زبان‌های برنامه نویسی، طی چندین سال بررسی شده‌اند و هر کدام دارای انواع ابزارها و مستندات بسیاری هستند. در نتیجه، با بررسی آن‌ها می‌توان زبان مورد نیاز پروژه را انتخاب کرد.

برای مثال، طبق تحقیقات و نظرسنجی‌های انجام شده، استخدام یک توسعه دهنده جاوا حدود ۱۲ روز و نیم به طول می‌انجامد. اما اگر زبان انتخابی پروژه جدید باشد، ممکن است خیلی بیش‌تر از این زمان برای استخدام فرد حرفه‌ای زمان نیاز باشد. بخش بعدی مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» به بررسی برخی از مواردی اختصاص داده می‌شود که برای انتخاب زبان برنامه نویسی سمت سرور و توسعه بک‌اند نیاز است.

رعایت چه مواردی برای انتخاب زبان برنامه نویسی سمت سرور و توسعه بک‌اند لازم است؟

رعایت برخی اصول و موارد برای انتخاب زبان برنامه نویسی سمت سرور و توسعه بک‌اند الزامی است که در این بخش به بررسی آن‌ها پرداخته می‌شود:

• کدهای متن باز: استفاده از زبان‌های برنامه نویسی رایگان، توسعه پروژه را با سرعت و ارزان‌تر پیش می‌برد. همچنین، برنامه نویسان می‌توانند از کدهای شخص ثالث استفاده کنند تا نیازی به نوشتن کدها از ابتدا نباشد. آن‌ها با استفاده از کدهای متن باز به فریم‌ورک‌ها و کتابخانه‌های رایگان گوناگون دسترسی دارند.
• مقیاس‌پذیری: اگر پروژه مورد نظر یک استارت‌اپ کوچک است اما قصد گسترش آن در آینده وجود دارد، بهتر است که از همان ابتدا از یک زبان برنامه نویسی مقیاس‌پذیر و منعطف استفاده شود تا برای تغییر مقیاس و گسترش وب سایت مشکلی پیش نیاید.
• کارایی: کارایی محصول نهایی به طور مستقیم با سرعت زبان برنامه نویسی سمت سرور انتخاب شده ارتباط دارد.

مواردی نیز وجود دارند که بهتر است در نظر گرفته شوند و در ادامه ارائه شده‌اند:

• نوع برنامه تحت وب
• اهداف کسب و کار
• نیازمندی‌های پروژه
• بودجه پروژه
• امنیت
• پشتیبانی جامع

به طور کلی، هیچ زبان برنامه نویسی کاملی برای به موفقیت رساندن پروژه وجود ندارد. هر زبانی دارای نقاط قوت و ضعف مخصوص به خود است که می‌توان از آن‌ها در مسیری مناسب استفاده کرد. همه این موارد به نیازمندی‌ها و اهداف پروژه بستگی دارند. در ادامه چند مثال از انتخاب زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور برای انواع پروژه‌های مختلف ارائه شده است:

• اگر پروژه‌ای نیازمند سرعت بالا باشد بهتر است که از زبان‌های سطح پایین برای آن استفاده شود.
• اگر پروژه بودجه کمی دارد، انتخاب زبان برنامه نویسی سمت سرور محبوب در راستای استخدام تیم توسعه کم‌هزینه پیشنهاد می‌شود.
• اگر پروژه به صورت مستقل از پلتفرم (Platform Independent) انجام می‌شود، استفاده از یک زبان برنامه نویسی سمت سرور مستقل از پلتفرم بهترین گزینه برای آن است.

بدین ترتیب در مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» مباحث برنامه نویسی سمت سرور از پایه مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین در ادامه انواع زبان‌های برنامه نویسی محبوب مناسب برای برنامه نویسی سمت سرور معرفی شدند. در آخرین بخش از این مقاله برای درک بهتر برنامه نویسی سمت سرور چند مورد از فیلم‌های آموزشی برنامه نویسی فرادرس به علاقه‌مندان معرفی شدند.

جمع‌بندی

در این مقاله سعی شد به طور جامع به این سوال رایج پاسخ داده شود که برنامه نویسی سمت سرور چیست . هدف اصلی برنامه نویسی سمت سرور، کنترل اطلاعاتی است که برای کاربر ارسال می‌شوند. در حالی که کدهای سمت کاربر، ساختار و نمایش داده‌ها را برای کاربر مدیریت می‌کنند. با مطالعه مقاله «برنامه نویسی سمت سرور چیست» می‌توان این موضوع را متوجه شد که استفاده از برنامه نویسی سمت سرور بسیار کارآمد است و باعث می‌شود اطلاعات ارسالی به هر کاربر به صورت شخصی‌سازی شده و مفید باشد.

این موضوع نیز مورد بررسی قرار گرفت که برنامه نویسی سمت سرور می‌تواند با انواع زبان‌های برنامه نویسی گوناگون انجام شود و همچنین می‌توان از فریم‌ورک‌های تحت وب برای ساده‌تر شدن پردازش‌ها استفاده کرد. در نهایت، روش‌های انتخاب زبان برنامه نویسی سمت سرور مناسب ارائه شدند و مواردی که برای انتخاب آن‌ها باید در نظر گرفته شود به صاحبان پروژه پیشنهاد داده شده‌اند.