آموزش پیانو کاملاً رایگان | مبتدی و به زبان ساده

اگر قصد دارید یادگیری پیانو یا کیبورد (ارگ) را شروع کنید اما نمی‌دانید که این کار را چطور انجام دهید، مطالعه این مطلب به شما کمک می‌کند تا با نحوه خرید پیانو و کیبورد، روش‌های آموزش پیانو و تکنیک‌های آن به خوبی آشنا شوید و برای یادگیری پیانو نقشه راه بهتری را پیش روی خود مجسم کنید. علاوه بر این، در انتهای مطلب، جهت آشنایی مقدماتی با تئوری موسیقی، روش‌های نت‌خوانی و شروع نواختن پیانو را با یکدیگر مرور خواهیم کرد و منابع مهم برای یادگیری پیانو را معرفی می‌کنیم.

نحوه انتخاب پیانو یا کیبورد

شروع یادگیری پیانو را می‌توان شروع دوره جدیدی از زندگی دانست. البته نکته جالب اینجاست که در این دوره جدید، نیاز به همراهی یک ساز خواهید داشت تا تمرین‌های روزانه خود را با آن انجام دهید. با جستجوی کوتاه خواهید دید که اصطلاحات و موارد بسیاری وجود دارند که شما را برای خرید ساز، دچار سردرگمی می‌کنند. زمانی که قصد خرید پیانو یا کیبورد داشته باشید، سه انتخاب پیش روی شما خواهد بود.

فیلم آموزش مقدماتی پیانو – عملی و به زبان ساده در فرادرس

کلیک کنید

• کیبورد (ارگ) دیجیتال: ارزان‌ترین و ساده‌ترین ساز برای یادگیری پیانو است. صدای ساز و حس نوازندگی فاصله بسیاری با پیانو آکوستیک دارد اما برای شروع آموزش پیانو گزینه بسیار مناسبی به شمار می‌آید.
• پیانو دیجیتال: این نوع ساز، قیمت بیشتر و اندازه بزرگتری نسبت به کیبورد دارد اما صدا و حس نوازندگی آن به پیانو آکوستیک بسیار نزدیک است. درصورتیکه فضا و بودجه لازم وجود داشته باشد، جایگزین مناسبی برای یک پیانو آکوستیک به شمار می‌آید.
• پیانو آکوستیک: بهترین گزینه برای نوازندگی پیانو است اما قیمت بسیار بالا و اندازه بزرگ آن ممکن است محدودیت‌هایی بوجود بیاورد.

کیبورد دیجیتال

کیبورد دیجیتال، ساده‌ترین انتخاب که برای شروع آموزش پیانو و وسیله‌ای کوچک شامل چند کلید است. به همین دلیل، سازی قابل حمل و ارزان به شمار می‌آید. این ساز از یک یا چند بلندگوی داخلی با صدای قابل تنظیم تشکیل شده که در برخی موارد دارای خروجی برای هدفون است.

کیبورد دیجیتال نیازی به هزینه‌های نگهداری ندارد و در هر زمان می‌توان از آن برای نواختن و شبیه‌سازی سازهای مختلف (حتی سازهای زهی) نیز استفاده کرد. کیفیت صدا در کیبورد دیجیتال بسته به قیمت و سال ساخت متفاوت است. کیبوردهای امروزی، صدای مناسبی دارند اما انواع قدیمی‌تر آن‌ها صداهایی با کیفیت پایین تولید می‌کنند. تجربه نواختن کیبورد بسته به ۲ عامل می‌تواند بسیار خسته‌کننده یا جذاب باشد. این ۲ عامل عبارتند از:

• تعداد کلیدها
• اکشن کلیدها

تعداد کلیدها

یک کیبورد با اندازه کامل، شامل ۸۸ کلید با ۷ اکتاو و ۳ نت (۷ اکتاو به همراه ۳ نت اضافه) است. اگر می‌خواهید تجربه‌ نواختنی بسیار نزدیک به پیانو داشته باشید، این کیبورد برای شروع آموزش پیانو بسیار مناسب است. در غیر اینصورت، می‌توان از کیبورد ۷۶ کلیدی استفاده کرد. این نوع کیبورد هم نیازهای شما را برطرف می‌کند اما با نواختن برخی قطعات کلاسیک همچون «برای الیزه» (Für Elise) از بتهوون با محدودیت‌هایی مواجه خواهید شد.

اگر بازهم توانایی خرید این کیبورد را نداشته باشید، کیبوردی با ۶۱ کلید ممکن است برای شما مناسب باشد. البته این کیبورد با ۵ اکتاو به طور قطع محدودیت‌هایی خواهد داشت اما در قرن هجدهم، همین تعداد کلید برای آهنگسازی مثل موتزات جهت خلق آثار خود کافی بود.

اکشن کلیدها

این عبارت به مکانیسم کلیدهای پیانو یا کیبورد در تولید صدا اشاره دارد. کلیدهای کیبورد و پیانو دیجیتال با پیانو آکوستیک تفاوت دارند و از تکنیک‌های مختلفی برای شبیه‌سازی ضربات ملایم و تند بر روی کلیدها استفاده می‌کنند. کیبوردهای دیجیتال مدرن با قیمت‌ها بالا در شبیه‌سازی این صدا و احساس نوازندگی، پیشرفت‌های زیادی داشته‌اند و همزمان نیز قیمت و وزن پایین‌تری نیز نسبت به پیانوهای دیجیتال و آکوستیک دارند..

پیانو دیجیتال

به هنگام نواختن پیانو دیجیتال، خاصه با پیشرفت فناوری، راحتی و انعطاف‌پذیری زیادی توسط نوازنده احساس می‌شود. اکشن کلیدها در این نوع پیانو به گونه‌ای طراحی شده تا حس بسیار نزدیکی نسبت به پیانو آکوستیک داشته باشد. پیانو دیجیتال، بدون اینکه نیاز به کوک کردن و سایر هزینه‌های نگهداری داشته باشد، تا حد معقولی، همان حس یک پیانو آکوستیک را القا می‌کند.

همانند کیبورد، پیانو دیجیتال از صداهایی نمونه‌برداری شده استفاده می‌کند و بسته به نوع ساز می‌توان صداهای سایر سازها را نیز با آن تجربه کرد. علاوه بر این، تمامی پیانوهای دیجیتال شامل ۸۸ کلید هستند و به این ترتیب، محدودیتی برای نواختن قطعات کلاسیک و آموزش پیانو بوجود نمی‌آورند.

از نقاط ضعف پیانوهای دیجیتال باید به این نکته اشاره کرد که با وجود اندازه کوچک‌تر نسبت به پیانو آکوستیک، قابل حمل نیستند و البته اندازه بزرگ‌تری هم نسبت به کیبورد دارند، بنابراین پیش از خرید آن باید محل آن در خانه را ارزیابی کنید.

پیانو آکوستیک

صدای اصیل و حقیقی شکل‌دهنده به موسیقی کلاسیک غربی را باید مدیون پیانو آکوستیک بود. به هنگام نواختن این ساز، طنین نت‌ها را بر زیر انگشتان خود و در فضا حس می‌کنید. چنین صدای آکوستیکی به کمک بخش‌های فیزیکی تولید می‌شود و بنابراین، هیچ قطعه الکترونیکی یا نمونه‌برداری‌ها صدا یا بلندگو در این ساز وجود ندارد.

از نقاط ضعف پیانو آکوستیک باید به قیمت بسیار بالای آن اشاره کرد و این هزینه تنها برای خرید نیست بلکه جابجایی و نگهداری آن را نیز شامل می‌شود. به همین دلیل به هنگام شروع یادگیری و آموزش پیانو بهتر است به این نکته توجه کنید که خرید پیانو آکوستیک حتی به صورت دست دوم نیز شامل هزینه‌های بسیاری خواهد بود.

دو نوع اصلی پیانوهای آکوستیک عبارتند از «پیانو گرند» (Grand Piano) و «پیانو دیواری» (Upright Piano) که در ادامه توضیحی کوتاه در خصوص هریک ارائه می‌کنیم.

پیانو گرند

پیانو گرند (گراند)، همان پیانویی است که در کنسرت‌های کلاسیک معروف با اندازه بزرگ و خمیده دیده می‌شود و نحوه چینش سیم‌ها، شکل ویژه‌ این ساز را سبب شده است. گستره وسیع دینامیک صدا در این ساز، صدای بسیار مناسبی را در هر حالت بدست می‌دهد.

پیانو دیواری

این نوع از پیانو، شکلی مستطیلی دارد و تداعی کننده صدای موسیقی گروه‌های جز و بلوز غربی است. کیفیت صدا در این ساز شبیه به نوع قبل است اما به دلیل نحوه چینش سیم‌های پیانو دیواری، در ساخت آن به فنرهایی نیاز است که این فنرها در نهایت، گستره دینامیکی صدا را کاهش می‌دهند.

پیش از این‌که روش‌های آموزش پیانو را بررسی کنیم، باید به این نکته اشاره کنیم که اگر می‌خواهید آشنایی اصولی و مناسبی با پیانو داشته باشید، می‌توانید از مجموعه آموزش پیانو فرادرس کمک بگیرید.

روش های آموزش پیانو

بعد از یادگیری انواع پیانو و انتخاب نوع آن برای شروع یادگیری پیانو باید به روش‌های مختلف آموزش پیانو اشاره کنیم. البته توجه داشته باشید که هیچ روشی به تنهایی کامل نیست و در حقیقت، یادگیری پیانو بیشتر به خود شخص ارتباط دارد تا روش‌های مختلف یادگیری و راه یک شخص برای یادگیری پیانو ممکن است به طور کامل با شخص دیگر متفاوت باشد.

فیلم آموزش مقدماتی پیانو – عملی و به زبان ساده در فرادرس

کلیک کنید

با وجود این‌که راه‌های مختلفی برای آموزش پیانو وجود دارد اما سه انتخاب کلی پیش روی هر شخص برای شروع یادگیری پیانو وجود دارد که در ادامه به هریک از آن‌ها اشاره و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

• آموزش سنتی
• آموزش‌های ویدیویی
• آموزش پیانو به کمک اپلیکیشن

همانطور که در ابتدای متن نیز ذکر شد، انتخاب هریک از این راه‌ها ممکن است بسیار گمراه‌کننده باشد اما برای سادگی کار،‌ هریک از راه‌های بالا در آموزش پیانو را بر اساس موارد زیر تقسیم کرده‌ایم:

• هزینه: آیا توانایی پرداخت هزینه آن را دارید یا خیر؟
• تخصص: آیا این روش می‌تواند تکنیک‌های مختلف را به شما آموزش دهد؟
• روش‌های دسترسی به آموزش: آیا در زمان دلخواه خود امکان یادگیری دارید؟
• رویکرد آموزشی: آیا این روش با نوع یادگیری شما منطبق است؟
• زمان دسترسی به آموزش: آیا برای یادگیری نیاز به طی کردن مسیر دارید؟

نکته مهمی که باید در اینجا پیش از ادامه مطلب به آن اشاره کرد، بحث در خصوص نوع و سبک آموزش پیانو است. آن‌چه که آموزش پیانو را در ایران با سایر کشورها متمایز می‌کند، پیانو ایرانی است که نوازندگی آن تکنیک‌های ویژه‌ای را شامل می‌شود که به طور کامل پیانو ایرانی را از موسیقی کلاسیک غربی جدا می‌کند. بنابراین، بهتر است پیش از شروع یادگیری پیانو، قطعاتی از نوازندگان معروف پیانو ایرانی همچون مرتضی محجوبی را گوش کنید تا با این نوع از موسیقی نیز آشنایی داشته باشید.

آموزش سنتی

تصویر ذهنی که از آموزش پیانو به صورت سنتی دارید در تصویر زیر آورده شده که به معنی قرار گرفتن استاد و هنرجو در کنار یکدیگر و به همراه یک پیانو است. در این روش، هنرجو به طور همزمان آموزش می‌بیند و بازخورد آن را دریافت می‌کند. بهترین اساتید سعی می‌کنند تا انگیزه هنرجو را برای یادگیری تقویت و کمک کنند تا با مشکلات یادگیری از جنبه‌های مختلف آشنا شوند. این نوع ارتباط شخصی را می‌توان به عنوان برترین ویژگی آموزش پیانو با روش سنتی برشمرد.

بزرگترین مشکل این روش در پیدا کردن مدرس متناسب با هنرجو است که با صرف زمان و هزینه زیاد امکان‌پذیر خواهد بود اما این زمان و هزینه به نتیجه نهایی می‌ارزد. در ادامه، از نقطه‌نظرهای مختلف، این روش آموزش پیانو را بررسی می‌کنیم.

هزینه

یک معلم با تجربه ممکن است به ازای تدریس خود، هزینه بالایی را طلب کند اما با توجه به موارد گفته شده، در صورت امکان پرداخت هزینه، گزینه مناسبی به شمار می‌آید.

تخصص

تدریس درست از طریق موسیقی مورد علاقه هنرجو، انگیزه او را در یادگیری تقویت می‌کند. بنابراین، انتخاب مدرس باید به دقت صورت بگیرد. این‌که دوست دارید پیانو کلاسیک یاد بگیرید یا علاقه به یادگیری پیانو ایرانی دارید، طیف گسترده‌ای از روش‌ها را شامل می‌شوند که باید به دقت به آن‌ها توجه کرد. اگر مدرس انتخابی، توانایی تدریس سبک مورد علاقه شما را نداشته باشد، در نهایت مجبور هستید، سبک مخصوص به او را یاد بگیرید که ممکن است چندان برای شما خوشایند نباشد.

روش‌های دسترسی به آموزش

اساتید موسیقی برای آموزش پیانو به طور معمول، زمان مشخصی در هفته را در نظر می‌گیرند. این مورد، خاصه زمانی که مشغله زیادی داشته باشید و بدانید که برای یادگیری باید زمان‌بندی دقیقی را در نظر بگیرید، می‌تواند گزینه مناسبی به شمار بیاید. اما مشکل اینجاست که معلمان خوب به طور معمول وقت خالی ندارند و این شما هستید که باید زمان خود را با وقت خالی آن‌ها تنظیم کنید. اگر برای رسیدن به کلاس تاخیر داشته باشید یا نتوانید تمرین‌های خواسته شده را انجام ندهید، کلاس جبرانی، هزینه‌های زیادی را علاوه بر ناراحتی مدرس به همراه دارد.

رویکرد آموزشی

معلم آموزش پیانو به طور معمول از ترکیب چند متد برای آموزش بهره می‌گیرد که برخی از این متدها بویژه برای کودکان نوشته شده‌اند و یک استاد خوب همواره به دنبال یافتن روش‌های تدریس جدید و بهینه است. اما بهترین مدرس، آن شخصی است که آموزش را بر اساس نحوه یادگیری و خود شما تنظیم کند. این مدرس بازخوردهای دقیقی از یادگیری شما ارائه می‌دهد و به شما در حل مشکلات مختلف کمک می‌کند. علاوه بر این، این مدرس، برنامه‌های بلندمدتی برای تبدیل کردن شما به یک نوازنده پیانو دارد.

زمان دسترسی به آموزش

باید زمان و البته هزینه را نیز برای دریافت این نوع روش آموزش پیانو در نظر بگیرید. به طور مثال، برای تدریس خصوصی، یک معلم ممکن است هزینه زیادی از شما طلب کند اما همزمان، دروس کلیدی و مهمی را نیز به شما آموزش دهد که یادگیری آن‌ها در آموزشگاه‌ها به زمان بیشتری نیاز داشته باشد یا برعکس.

آموزش ویدیویی

روش‌های مختلفی که برای ساخت ویدیو آموزشی و تولید موفق آن‌ها وجود دارد سبب تولید آثار آموزشی بسیاری در زمینه موسیقی شده است. تعداد زیادی از این نوع آموزش‌ها را می‌توان با کمی جستجو پیدا کرد اما کیفیت آموزش‌های ارائه شده جای بحث دارد. آموزش‌های حرفه‌ای به طور معمول همراه با کتاب‌های خاصی هستند تا آموزش پیانو را به صورت ساختاربندی شده ارائه دهند.

هزینه

ویدیوهای آموزشی رایگان بسیاری برای آموزش پیانو وجود دارند و برخی از آموزش‌ها نیز با دریافت هزینه بسیار کمی، جزوات و موارد آموزشی همراه با ویدیو را ارائه می‌کنند. این آموزش‌های رایگان، دامنه وسیعی از اساتید حرفه‌ای تا آماتور را تشکیل می‌دهند که در برخی موارد، تکنیک‌های آموزشی آن‌ها جای سوال دارد. در این خصوص بهتر است از آموزش‌هایی استفاده شود که به طور کامل رایگان نباشند.

تخصص

به دلیل تنوع زیاد ویدیوهای آموزش پیانو می‌توان هر نوع سبک و متد آموزشی را در میان آن‌ها پیدا کرد و نیازی به بهره‌گیری از یک مدرس نخواهید داشت و برای هر سبک، مدرس متفاوتی را پیدا می‌کنید.

روش‌های دسترسی به آموزش

برای دیدن ویدیوهای آموزشی داشتن تلفن، لپ‌تاپ یا تبلت کفایت می‌کند و این یعنی هر زمان که بخواهید می‌توانید آموزش ببینید. علاوه بر این، اگر مدرس مورد علاقه خود را پیدا کنید، در هر زمان که آنلاین باشد به او دسترسی دارید و در هر زمان که بخواهید می‌توانید آموزش‌های او را دنبال کنید و هر یک را چندین بار ببینید. البته به این نکته توجه داشته باشید که اگر مجموعه‌ای از فیلم‌های آموزشی را دنبال می‌کنید، بارگذاری دیرهنگام آن‌ها توسط مدرس ممکن است شما را با مشکلاتی همراه کند.

رویکرد آموزشی

فیلم‌های آموزشی به نوعی یک‌طرفه و وابسته به مدرس هستند. بنابراین، به دنبال آموزش‌هایی باشید که با سبک یادگیری شما یکسان باشند. از جمله نقاط ضعف فیلم‌های آموزشی همزمان نبودن سرعت آموزش پیانو با سرعت یادگیری شما است. به هنگام یادیگری مجبور هستید فیلم آموزشی را به طور مداوم به عقب برگردانید. علاوه بر این، برای تکرار بخش‌های مختلف باید پخش ویدیو را متوقف کنید.

زمان دسترسی به آموزش

آموزش پیانو در این روش به سرعت انجام می‌گیرد و شما تنها نیاز به روشن کردن لپ‌تاپ یا تبلت خود و پخش فیلم آموزش دارید. اما بار دیگر به این نکته توجه کنید که مدرس شما هر چند وقت یکبار ویدیوهای آموزشی را بارگذاری می‌کند و آیا ارزش صبر کردن برای آموزش جدید وجود دارد یا خیر.

آموزش پیانو به کمک اپلیکیشن

همانطور که پیش‌تر هم به آن اشاره شد، زمانی یادگیری بهتری را تجربه می‌کنیم که روش آموزش، به طور اختصاصی برای هدف مشخصی طراحی شده باشد. با وجود اینکه فیلم‌های آموزشی مختلفی وجود دارند که آموزش پیانو را به صورت یک‌طرفه ارائه می‌کنند اما اپلیکیشن‌هایی برای آموزش پیانو طراحی شده‌اند که نیازهای افراد را برای یادگیری این ساز برطرف می‌کنند.

هزینه

اپلیکیشن‌هایی که برای آموزش پیانو ساخته شده‌اند به صورت رایگان یا به همراه خریدهای درون‌برنامه‌ای وجود دارند که بسته به نوع هدف و دسترسی به منابع می‌توان از انواع مختلف آن‌ها بهره برد.

تخصص

اپلیکیشن‌ها نیز همچون فیلم‌های آموزشی، بازه گسترده‌ای از سبک‌ها و تکنیک‌ها را در آموزش پیانو شامل می‌شوند. به طور مثال، برنامه‌هایی که برای یادگیری کودکان ساخته شده‌اند به طور قطع تمرکز بیشتری بر روی موسیقی کودک خواهند داشت و روش‌های آموزشی مختلف در آن‌ها سبب می‌شود تا شخص، سریع‌تر سبک خود را پیدا و شروع به یادگیری کند.

روش‌های دسترسی به آموزش

همچون فیلم آموزشی، برای شروع آموزش پیانو با این روش نیز تنها به یک دستگاه هوشمند یا لپ‌تاپ نیاز دارید. علاوه بر این، زمان و مدت آموزش را نیز خودتان تعیین می‌کنید. همچنین، برخلاف فیلم آموزشی، اپلیکیشن‌ها بازخورد مورد نیاز هنرجو را نیز ارائه می‌دهند چراکه به کمک روش‌هایی تعاملی، پیشرفت او را بررسی و کنترل می‌کنند.

رویکرد آموزشی

فناوری (حداقل تا به امروز) نتوانسته جایگزین تعامل فرد به فرد شود. اگر شخص واقعا برای آموزش پیانو نیاز به حضور یک فرد در کنار خود دارد، استفاده از اپلیکیشن کمکی به او نمی‌کند. با این وجود، مشکل فیلم‌های آموزشی یعنی عدم ارائه بازخورد توسط اپلیکیشن‌ها حل شده است.

زمان دسترسی به آموزش

همانند فیلم‌های آموزشی، آموزش پیانو به کمک اپلیکیشن نیز سریع و ساده خواهد بود. البته برخلاف فیلم‌های آموزشی، طراحی مناسب اپلیکیشن‌ها این امکان را فراهم می‌کنند تا پیشروی آموزش، مناسب با سرعت یادگیری باشد.

آموزش پیانو با تکنیک های مناسب

نواختن پیانو تنها محدود به فشردن صحیح کلیدهای آن نیست. هر چیزی از نحوه نشستن تا نحوه ضربه انگشتان بر روی کلیدها بر صدای خروجی از پیانو تاثیرگذار است. نحوه صحیح نشستن و حالت بدن به شما کمک می‌کند تا انرژی را به طور کامل از بدن به انگشتان خود منتقل کنید. در این بخش از آموزش پیانو تکنیک‌هایی را مطرح می‌کنیم که با یادگیری آن‌ها، توانایی نواختن گستره دینامیکی وسیعی از نت‌ها و قطعات موسیقی را پیدا می‌کنید.

فیلم آموزش مقدماتی پیانو – عملی و به زبان ساده در فرادرس

کلیک کنید

آموزش پیانو با تکنیک‌های مناسب نه تنها سبب نواختن بهتر آن می‌شود بلکه تکنیک‌های اشتباه، نوازندگی را سخت و خسته کننده می‌کنند و سبب وارد شدن تنش‌های مختلف به بدن نوازنده می‌شوند. نشستن نامناسب، ناراحتی و درد در ناحیه شانه‌ها، کمر و گردن ایجاد می‌کند. تکنیک‌های نامناسب دست نیز سبب خشکی انگشتان و محدود شدن چابکی و مهارت آن‌ها خواهد شد. برای درک بهتر این موضوع، حالت انگشتان را بعد از تایپ طولانی و چند ساعته تصور کنید.

اصلاح تکنیک‌های فیزیکی کار ساده‌ای نیست بنابراین بهتر است در شروع آموزش پیانو و در همان ابتدا، با اصول صحیح تمرین کنید چراکه اصلاح آن‌ها در ادامه دشوار خواهد بود. به همین دلیل، در ادامه این متن به تکنیک‌های مناسب به هنگام یادگیری پیانو از نحوه تنظیم محیط نوازندگی تا تعامل با کلیدهای پیانو و انگشتان می‌پردازیم. بنابراین بهتر است هر چند وقت یکبار نگاهی به این بخش از آموزش داشته باشید تا تکنیک‌ها را به طور مجدد مرور کنید.

نیمکت پیانو و حالت قرارگیری پایین تنه

تا زمانی که صندلی راحت، محکم و قرار گرفته در ارتفاع مناسبی داشته باشید، تفاوتی ندارد که از چه نیمکت (صندلی) برای پیانو استفاده می‌کنید. البته بهترین انتخاب، نیمکتی قابل تنظیم و طراحی شده برای نوازندگی پیانو است.

نیمکت خود را به صورت موازی و در مرکز کلیدهای پیانو قرار دهید. فاصله نیمکت از پیانو را به گونه‌ای تنظیم کنید که دست‌ها در موقعیتی راحت قرار گرفته باشند. تصویر زیر به درک این موضوع کمک می‌کند. اگر از نیمکت پیانو استفاده می‌کنید، لبه صندلی بنشینید تا هم به پدال‌ها تسلط داشته باشد و هم حالت بدن را حفظ کنید. نحوه نشستن شما به گونه‌ای باشد که آرنج‌ها در امتداد کلیدهای پیانو (یا کمی بالاتر از آن برای کنترل بیشتر) قرار بگیرند.

اگر از کیبورد با پایه قابل تنظیم بهره می‌گیرید،‌ تنظیم کیبورد ساده خواهد بود اما در صورت استفاده از پیانو، صندلی را باید تنظیم کنید چراکه ارتفاع پیانو ثابت است. در صورتیکه صندلی قابل تنظیم نداشته باشید یا به هر دلیل، به ارتفاع مورد نظر دست پیدا نکردید، برای افزایش ارتفاع می‌توانید از موکت یا فرش کمک بگیرید. تفاوتی ندارد که از چه ابزاری برای افزایش ارتفاع استفاده می‌کنید اما باید راحت و محکم باشد.

به هنگام نوازندگی و آموزش پیانو،‌ پاهای خود را در راستای زانو‌ها مشابه تصویر بالا قرار دهید و آن‌ها را به اطراف یا زیر نیمکت هدایت نکنید. در ادامه باید بتوانید در مواقع لازم، پای خود را آزادانه از حالت استراحت به روی پدال‌ها منتقل کنید. اگر به هر دلیلی پاها و آرنج‌ها در موقعیت مناسب قرار نمی‌گیرند، می‌توانید بار دیگر برای افزایش ارتفاع از موکت یا فرش در زیر پاها استفاده کنید. زاویه مناسب برای زانوها ۹۰ درجه است اما لزومی ندارد که این زاویه به طور دقیق، قائمه باشد.

حال، پایین‌تنه تنظیم و ثابت شده است. نیازی به جابجا شدن روی صندلی ندارید و کنترل مناسبی بر روی کلیدهای زیر و بم پیانو خواهید داشت. اگر نوازندگی قطعه‌ای خاص، تنها بر روی یک بخش از کلیدهای پیانو تنظیم شده باشد، برای جلوگیری از خم شدن طولانی مدت بدن می‌توانید قدری بر روی نیمکت جابجا شوید.

حالت صحیح بالاتنه

درست است که تنها انگشتان بر روی کلیدهای پیانو قرار می‌گیرند اما این انگشتان نباید تمامی کارها را به تنهایی انجام دهند بلکه به هنگام نوازندگی پیانو، کل بدن باید درگیر باشد. برای اصلاح بالاتنه، صاف بنشنید به طوریکه بتوانید خطی مستقیم را تصور کنید که از وسط صندلی شروع شود و با گذر از میان مهره‌های کمر تا بالا امتداد پیدا کند. نشستن به این شکل ممکن است در ابتدا قدری دشوار باشد مخصوصا اگر به صندلی‌های با پشتی عادت داشته باشید. اما به سرعت به این نحوه نشستن عادت می‌کنید.

شانه‌های خود را آزاد (رها) کنید و به هیچ عنوان کمر به حالت خمیده (قوز) قرار نگرفته باشد. سر شما وزن زیادی دارد و بنابراین، سعی کنید برای نگاه کردن به کلیدها، سر خود را به پایین خم نکنید زیرا این کار به کمر و شانه‌ها فشار وارد می‌کند. اگر مانند بسیاری از افراد دچار درد در قسمت شانه شدید برای چند دقیقه شانه‌های خود را به عقب و جلو ببرید و سپس مدتی آن‌ها را در امتداد بدن رها کنید.

در ادامه، دستان خود را در مرکز کلیدهای پیانو به گونه‌ای قرار دهید که همانند تصویر زیر، انگشتان شما با کلیدها موازی و قدری بالاتر از مرکز کلیدهای سفید و نزدیک به لبه کلیدهای مشکی باشند.

آرنج‌ها باید در فاصله‌ای مناسب و راحت قرار گرفته باشند و زاویه آن‌ها همچون تصویر زیر، زاویه‌ای باز باشد.

زمانیکه با انگشتان خود به بالا و پایین کلیدها حرکت می‌کنید، آرنج‌های شما نیز باید همزمان و در طول آن‌ها به صورت ملایم حرکت کنند. با باز شدن دستان و حرکت آن‌ها به اطراف کلیدها، بازوان از یکدیگر باز می‌شوند تا شرایط مناسبی را برای نوازندگی ایجاد کنند. زمانیکه دستان شما در مرکز به یکدیگر نزدیک می‌شوند، مچ دست را آزاد نگه دارید تا به راحتی این عمل انجام بگیرد. تمامی موارد توضیح داده شده در تصویر زیر آورده شده‌اند.

نگاهی به انگشتان خود داشته باشید و فرض کنید که گوی کوچکی را در دستان خود گرفته‌اید. در نتیجه، انگشتان خود را به گونه‌ای خم کنید که مانند تصویر زیر، این گوی کوچک در مرکز ایجاد شود و به راحتی بتوانید ضربات مناسب را بر کلیدهای پیانو وارد کنید. اگر انجام این کار در ابتدا دشوار به نظر می‌رسد،‌ کافی است کف دست را بر روی زانو قرار دهید و با حفظ حالت ایجاد شده دست، آن‌ها را به کلیدها منتقل کنید.

انگشت کوچک، کوچک‌ترین و ضعیف‌ترین انگشت به شمار می‌آید. بنابراین، کار با آن در ابتدا قدری دشوار خواهد بود و طبق یک عادت بد، برخی از نوازندگان آن را به صورت مستقیم (صاف) قرار می‌دهند که در نهایت، سبب ضعیف شدن انگشت کوچک خواهد شد. به جای این کار باید این انگشت را نیز در حالت خمیده (حالت گرفتن گوی در دست) قرار دهید. البته به دلیل کوچکی این انگشت، خم کردن آن نسبت به بقیه انگشتان قدری دشوار خواهد بود.

در این میان، انگشت شست نوعی استثناء به شمار می‌آید زیرا نمی‌توان آن را به صورت خمیده ثابت نگهداشت. انگشت شست را صاف اما در موقعیتی راحت قرار دهید به گونه‌ای که لبه انگشت در نزدیکی ناخن‌ها (نوک انگشت) بر روی کلید قرار بگیرد.

تکنیک نواختن کلیدها

اگر نوازندگی پیانیست‌های مختلف را دیده باشید، می‌بینید که کنترل مناسبی بر روی قدرت و شدت نواخته شدن و انتقال انرژی به هر کلید دارند. به همین دلیل،‌ از جمله نکاتی که باید به هنگام آموزش پیانو مد نظر قرار داد، آموزش تکنیک‌هایی برای نواختن مناسب کلیدهای پیانو است که در این بخش به آن می‌پردازیم.

برای شروع، یک کلید (ترجیحا کلیدهای سفید در مرکز) را انتخاب کنید. بهتر است این نت، نت «نت دو میانی» (Middle C) باشد. البته نگران نباشید چراکه در ادامه متن، نحوه نت‌خوانی در پیانو را نیز مرور می‌کنیم.

یک بار دیگر، تمامی نکات مربوط به نحوه نشستن صحیح را با خود مرور کنید و انگشت کوچک، مچ و آرنج باید به طور تقریبی در امتداد خط مستقیمی قرار بگیرند. حال، انگشت خود را بر روی کلید بگذارید اما فشار ندهید. به هنگام قرارگیری انگشتان بر روی کلید، مچ خود را آزاد (شل) کنید تا کمی به طرف پایین حرکت کنند. این حرکات به نرمی صورت می‌گیرند و با بلند کردن انگشت از روی کلید، مچ به حالت قبل برخواهد گشت.

شروع نواختن پیانو

بعد از این‌که نحوه نشستن صحیح و حالت قرارگیری دست و انگشتان را یاد گرفتید، در این بخش از آموزش پیانو باید شروع به نواختن آن کنید. البته نمی‌توان به سرعت شروع به نواختن یک قطعه موسیقی کرد اما به مرور، تکنیک‌های آموزش داده شده را در عمل اجرا می‌کنیم.

فیلم آموزش مقدماتی پیانو – عملی و به زبان ساده در فرادرس

کلیک کنید

نقطه شروع

به کلیدها نگاه کنید، هرکدام بیانگر نت مخصوصی هستند. با حرکت از چپ به راست، نت‌ها نیز از نت پایین (بم) تا نت بالا (زیر) جابجا می‌شوند. برای این‌که نقطه‌ای برای شروع پیدا کنید، نگاهی به کلیدهای سیاه بیاندازید. الگویی از گروه‌های دوتایی و سه‌تایی کلیدهای سیاه پیدا می‌کنید.

هر کلید سفید در سمت چپِ کلیدهای دوتایی مشکی، نت دو (C) خواهد بود. مرکز کیبورد (کلیدها) و همچنین نت دو در آن را پیدا کنید. به این نت،‌ نت «دو میانی»‌ (Middle C) می‌گویند که آن را به عنوان نقطه مرکزی در نظر می‌گیرند.

زمانی که نت دو میانی را پیدا کردید، انگشت شست خود را بر روی آن قرار دهید. به حالت دست در تصویر بالا دقت کنید. بخش سمت چپ انگشت شست در نزدیکی نوک انگشت باید نت دو میانی را لمس کند و بقیه انگشتان باید حالت خمیده (گوی در دست) را حفظ کنند.

حال بقیه انگشتان را بر اساس نت دو میانی بر روی سایر کلیدها قراردهید به شکلی که چهار انگشت، هرکدام بر روی یکی از کلیدهای سفید قرار بگیرند که به ترتیب، نت‌های «رِ» (D)، «می» (E)، «فا» (F) و «سل» (G) هستند. به این حالت «پوزیسیون دو» (C Position) می‌گویند. این پوزیسیون را باید نقطه آغازی برای نواختن ملودی‌های ابتدایی دانست.

سایر نت های پیانو

توجه داشته باشید که نت‌های موسیقی را در بالا به صورت حروف الفبای انگلیسی بیان کردیم اما نت‌های «لا» (A) و «سی» (B) باقی ماندند که با توجه به ترتیب الفبایی نت‌ها، قبل از نت «دو» قرار دارند یا به عبارت دیگر، در سمت راست و بعد از نت سل، نت «لا» خواهیم داشت و این توالی تکرار خواهد شد. به هنگام آموزش پیانو به طور معمول در ابتدا از نت دو شروع می‌کنیم چراکه قطعات ساده برای افراد مبتدی، در پوزیسیون دو نواخته می‌شوند.

اکتاو

به هر هشت نت متوالی (مانند نت «لا» تا «لا») یک اکتاو می‌گویند. با نواختن نت‌های اکتاو در می‌یابید که این نت‌ها صدای یکسانی دارند اما نسبت به یکدیگر، زیرتر یا بم‌تر هستند.

اگر به دقت به کلیدهای پیانو نگاه کنید می‌بینید که هر نت «دو» در سمت چپِ یک گروه دوتایی از کلیدهای مشکی قرار گرفته است. به طور مشابه نیز هر نت «فا» در سمت چپِ یک گروه سه‌تایی از کلیدهای مشکی دیده می‌شود. زمانیکه این الگو را شناسایی کردید، به راحتی می‌توانید هر یک از کلیدهای سفید پیانو را نام‌گذاری کنید. پایین‌ترین نت (بم‌ترین نت) در پیانو به به طور معمول نت «لا» یا «دو» خواهد بود. اما توجه داشته باشید که همواره برای بررسی نت‌ها از پوزیسیون دو کمک بگیرید.

نواختن پیانو

کار خود را با نواختن تمامی ۵ کلید در پوزیسیون دو شروع کنید آن‌ها را به ترتیب، از بم به زیر، پشت سر هم بنوازید. هر کلید را محکم فشار دهید و پیش از فشردن کلید بعدی، کلید قبلی را رها کنید. سپس نت‌ها را با ترتیب مختلفی بنوازید و تقاوت‌های آن‌ها را بسنجید. در ادامه، این کلیدها را با دینامیک مختلف امتحان کنید و هر یک را محکم‌تر یا آرام‌تر فشار دهید و برخی را زودتر و برخی را دیرتر رها کنید. توجه داشته باشید که در پوزیسیون دو، بازوان شما حرکت چندانی نخواهند داشت.

نواختن اولین ملودی پیانو

در ادامه این متن به طور دقیق‌تری به نحوه نت‌خوانی خواهیم پرداخت اما در این‌جا می‌خواهیم اولین ملودی خود را شروع به نواختن کنید. برای شروع سعی کنید نت‌های ساده زیر مربوط به سمفونی نهم بتهوون را بنوازید.

$$E E F G G F E D C C D E E - D D - \\ E E F G G F E D C C D E D - C C -$$

آموزش نت خوانی

در بخش قبل، مختصری در مورد نت‌ها و جایگاه آن‌ها در کلیدهای پیانو صحبت کردیم. در ادامه به نحوه نت‌خوانی قطعات موسیقی بر روی کاغذ می‌پردازیم. موسیقی را نیز باید مانند یک زبان بررسی کرد چراکه شامل الفبا است. نت‌خوانی سبب می‌شود تا موسیقی‌دانان در سراسر جهان با یک زبان با یکدیگر گفتگو کنند.

فیلم آموزش تئوری موسیقی – شروع آهنگسازی در فرادرس

کلیک کنید

روش جایگزین نت خوانی

سبک‌های موسیقی همچون پاپ و جز وابستگی کمتری به سازهای پس‌زمینه قطعه دارند و بنابراین، با جزئیات کمتری به قطعات پرداخته می‌شود و در نتیجه، به نت‌خوانی وابسته نیستند بلکه نوزاندگان باید توالی «آکوردها» (Chords) را دنبال کنند. البته در مطلب «آموزش تئوری موسیقی | به زبان ساده و گام به گام» توضیح کاملی در خصوص آکوردها و همچنین نت‌خوانی ارائه شده است. به طور خلاصه، آکورد شامل مجموعه‌ای از نت‌ها است که هارمونی ویژه‌ای را تشکیل می‌دهند.

در برخی موارد به جای نوشتن کامل نت‌های یک قطعه موسیقی، آکوردهای آن را می‌نویسند که معمولا برای نوازندگی در گروه‌های پاپ و جز مناسب است. در تصویر زیر، یک قطعه موسیقی ساده (طرف راست)  به صورت نت و همچنین یک قطعه موسیقی (طرف چپ) به صورت آکوردنویسی نشان داده شده است.

مبانی نت خوانی

برای شروع نت‌خوانی باید با برخی از مفاهیم همچون «خطوط حامل» (Staff)، «کلید سل» (Treble Clef)، «کلید باس» (Bass Clef) و ... آشنا شویم.

خطوط حامل

نت‌های موسیقی بر روی خطوط (۵ خط) و فاصله بین آن‌ها (۴ فاصله) قرار می‌گیرند. در متون آموزش پیانو به طور معمول دو دسته خط حامل قرار دارد که مانند تصویر زیر از طریق آکولاد به یکدیگر متصل شده‌اند. در خطوط حامل بالایی، کلید سل و در خطوط حامل پایینی، کلید فا یا کلید باس داریم. در بیشتر موارد، نت‌های مربوط به کلید سل با دست راست و نت‌های مربوط به کلید فا با دست چپ نواخته می‌شوند.

نت دو میانی در بین فاصله بین خطوط حامل و بر روی یک «خط فرضی» (Imaginary Line)، یا به عبارت بهتر «خط کمکی» (Ledger Line) قرار می‌گیرد.

همانطور که گفته شد، نت‌ها می‌توانند بر روی خطوط یا بین آن‌ها قرار بگیرند و محل قرار گیری آن‌ها، زیر و بمی این نت‌ها را مشخص می‌کند. هر قدر نت، بالاتر قرار بگیرد، بیانگر نت بالاتر (زیرتر) است و برعکس.

نت های دست راست پیانو

در این‌جا، ابتدا بر روی کلید سل تمرکز می‌کنیم. نت دو میانی را در کلیدهای پیانو و خطوط حامل پیدا کنید. این نت در تصویر زیر مشخص شده است.

به همین ترتیب، می‌توان نت‌های موسیقی را از نت «دو» به بعد نام‌گذاری و شمارش کرد. البته برای اینکه هر بار مجبور نباشیم که از نت دو میانی شروع به شمارش کنیم، از تصویر زیر (نت‌های بین خطوط) کمک می‌گیریم که به ترتیب، نت‌های «فا»، «لا»، «دو» و «می» (عبارت FACE) را شامل می‌شوند.

در تصویر زیر نیز نت‌های روی هر یک از خطوط را یاد می‌گیریم.

حال، می‌توانید نت‌های روی خطوط حامل با کلید سل را در پوزیسیون دو یاد بگیرید.

پنج نت اولی که با دست راست خود نواختیم، در نیمه پایینی خطوط حامل (با کلید سل) قرار می‌گیرند و به همان ترتیبی که پیشتر گفته شد، این نت‌ها را با دست راست بنوازید.

نت های دست چپ پیانو

حال که با نت‌های دست راست پیانو آشنا شدید، به سادگی می‌توانید به کمک تصویر زیر، نت‌های دست چپ پیانو را نیز یاد بگیرید. به طور خلاصه، اگر کلید سل داشته باشیم، نت دوم از پایین، نت سل و اگر کلید فا داشته باشیم، نت دوم از بالا، نت فا خواهد بود.

مدت زمان نواختن یک نت

همانطور که محل نت بر روی خطوط حامل، جایگاه آن بر روی کلیدهای پیانو را نشان می‌دهد، شکل نت‌های موسیقی نیز مدت زمان فشردن آن‌ها را بیان می‌کند. از آن‌جایی که بررسی انواع نت‌ها و مدت زمان اجرای آن‌ها خارج از بحث این آموزش است، در این‌جا اشاره‌ای کوتاه به سه نت با نام‌های «نت گرد» (Whole Note)، «نت سفید» (Half Note) و «نت سیاه»‌ (Quarter Note) خواهیم داشت.

برای نواختن این نت‌ها به ترتیب، ضربات پا را در نظر می‌گیریم. به طور مثال، برای نواختن هر نت گرد، زمانی معادل ۴ ضرب پا را لحاظ می‌کنیم و این زمان باید تا نواختن نت بعد طی شود و در طول این مدت، انگشت خود را بر روی کلید نگه می‌داریم. به همین ترتیب برای نت سفید و سیاه نیز به ترتیب ۲ و ۱ ضرب پا در نظر می‌گیریم.

دیز و بمل یا کلیدهای سیاه پیانو

تا اینجای آموزش، تنها به کلیدهای سفید پیانو اشاره کردیم اما کلیدهای سیاه پیانو را نیز باید در نظر بگیریم. این کلیدها شامل نت‌های «دیز» (Sharp) و «بِمُل» (Flat) هستند. برای نمایش این نت‌ها از همان حروف الفبای انگلیسی کمک می‌گیریم با این تفاوت که در کنار نام آن‌ها، علامت‌های مربوط به نت‌های دیز و بمل را قرار می‌دهیم. در تصویر زیر می‌توانید جایگاه این نت‌ها را مشاهده کنید.

همچنین، به هنگام نت‌خوانی، به دو صورت می‌توان نت‌های دیز و بمل را نشان داد. شکل اول و مشخص کننده گام موسیقی،‌ قرار دادن علامت دیز و بمل در سرکلید مطابق تصویر زیر است که در این حالت، تمامی نت‌های مربوط به نتِ شامل دیز یا بمل، با کلیدهای سیاه نواخته می‌شوند.

شکل دوم این است که علامت دیز و بمل در کنار نام نت قرار بگیرد. در صورتیکه قطعه موسیقی شامل نت‌های دیز و بمل باشد اما بخواهیم نتی را در حالت طبیعی آن اجرا کنیم، از علامت «بِکار» (Natural) با نماد «♮» استفاده می‌کنیم.

تمرین پیانو

نکته مهمی که باید در خصوص آموزش پیانو مطرح کرد، در نظر گرفتن زمان‌های منظم برای تمرین کردن پیانو است. تمرین پیانو ممکن است در ابتدا کمی دشوار باشد و به همین دلیل، افراد بعد از مدت کوتاهی به خاطر تمرین نکردن، یادگیری این ساز را رها می‌کنند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که با تمرین مداوم، این دشواری به سرعت از بین می‌رود چراکه به مرور زمان و با پیشرفت در نوازندگی، رفته رفته شخص به هدف خود نزدیک‌تر می‌شود.

مدت زمان تمرین پیانو

برای شروع بهتر است تمرین خود را به میزان ۲۰ دقیقه در روز آغاز کنید و رفته رفته مدت زمان آن را به ۴۰ دقیقه افزایش دهید. به طور کلی، مدت زمان توجه یک انسان بالغ به مطلب، در حدود ۴۰ دقیقه ذکر شده است.

تعداد روزهای تمرین پیانو

برای اینکه تمرین پیانو به یک عادت تبدیل شود، هر روز تمرین خود را انجام دهید. البته فراموش نکنید که تنها قرار است روزی ۲۰ دقیقه تمرین کنید. هرقدر پیشرفت بیشتری داشته باشید، تمرین کردن برای شما ساده‌تر خواهد شد.

نکات قبل از شروع تمرین

پیش از شروع تمرین پیانو، موارد برهم‌زننده تمرکز مانند موبایل و تلفن را از دسترس خود دور کنید. اگر از تکنیک‌های گفته شده به خوبی بهره بگیرید، تمرین پیانو، ورزشی برای کل بدن خواهد بود که به کمک آن، انرژی را از کل بدن به انگشتان منتقل می‌کنید. بنابراین، قبل از شروع باید کمی تمرین‌های کششی و گرم‌کردن انجام دهید. سپس سعی کنید به آرامی، چند آرپژ را تمرین کنید یا گام‌نوازی داشته باشید.

معرفی منابع آموزش پیانو

در ادامه، کتاب‌ها و سایر منابع مفید برای یادگیری پیانو را معرفی می‌کنیم.

فیلم آموزش مقدماتی پیانو – عملی و به زبان ساده در فرادرس

کلیک کنید

معرفی کتاب آموزش پیانو

از جمله کتاب‌های مهم در آموزش پیانو کتاب «شصت تمرین برای پیانو» اثر «شارل لویی هانون» (Charles-Louis Hanon) و معروف به «کتاب هانون»، نوشته شده در سال 1873 است. از این کتاب به طور گسترده برای بهبود سرعت، انعطاف، مهارت در نوازندگی و افزایش قدرت انگشتان و مچ استفاده می‌شود. ۲۰ تمرین ابتدایی این کتاب، تمریناتی ساده شامل تمریناتی برای هر دو دست است. این کتاب به خوبی می‌تواند تکنیک‌های نوازندگی شما را بهبود ببخشد اما از نقاط ضعف آن، موسیقیایی نبودن تمرینات مربوط به آن است.

از دیگر کتاب‌های آموزش پیانو می‌توان به مجموعه کتاب‌های «دوره آسان آموزش پیانو» اثر «جان تامپسون» (John Thompson) اشاره کرد. این کتاب به طور ویژه بمنظور آموزش پیانو کودکان تدوین شده است و شامل تصویرسازی‌‌های رنگی با کاراکترهای مختلف برای آن‌ها است. این کتاب به قدری آسان نوشته شده است که آموزش پیانو به کمک آن بسیار ساده و فارغ از پیچیدگی‌های معمول خواهد بود.

معرفی کانال آموزش پیانو

همانطور که در ابتدای مطلب ذکر شد، برای یادگیری پیانو می‌توان از ویدیوهای آموزشی استفاده کرد. از جمله کانال‌های آموزش پیانو، (+)کانال «HDpiano» است که در آن، قطعات معروف به بخش‌های کوچک تقسیم شده‌اند تا به کمک تصاویر مستقیم از کیبورد، به نواختن یک قطعه بپردازید.

از جمله دیگر کانال‌های مناسب برای یادگیری پیانو می‌توان به (+)کانال «LivingPianosVideos» اشاره کرد که فیلم‌های آموزش پیانو را در سطوح مختلف از قطعات معروف تا آکوردهای تمرینی شامل می‌شود.