مسیر یادگیری برنامه نویسی وب — معرفی نقشه راه و منابع یادگیری

رشد اینترنت از اوایل قرن بیستم به صورت نمایی بوده است. در دنیای کنونی، درصد عظیمی از افراد به صورت روزانه از اینترنت و انواع وب‌سایت‌ها استفاده می‌کنند. طبیعتا، برخی از این افراد تصمیم می‌گیرند صرفا مصرف‌کننده نباشند و چگونگی ساخت وب‌سایت‌ها را بیاموزند. بنابراین، این افراد در آغاز مسیر یادگیری برنامه نویسی وب با پرسش‌هایی مانند این مواجه می‌شوند که «توسعه دهنده وب کیست؟» و «مسیر یادگیری برنامه نویسی وب چیست؟». در مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب پاسخ پرسش‌های مذکور بیان شده است. همچنین، منابع آموزشی برای یادگیری برنامه نویسی وب و گام برداشتن در مسیر یادگیری برنامه نویسی وب بیان شده‌اند.

پیش از مطالعه این مقاله و کسب درکی از مسیر یادگیری برنامه نویسی وب باید آشنایی کافی با چیستی برنامه نویسی وب یا همان توسعه وب حاصل شود. برای این منظور، مطالعه مقاله «برنامه نویسی وب چیست و چگونه آن را یاد بگیریم؟ — راهنمای کامل و رایگان» به علاقه‌مندان پیشنهاد می‌شود.

توسعه دهنده وب کیست؟

توسعه دهنده وب در خط مقدم عصر اینترنت، در بحث طراحی و توسعه وب فعالیت می‌کند. در واقع، وب‌سایت‌هایی که افراد در سراسر جهان با بهره‌گیری از کامپیوترهای خانگی، لپ‌تاپ‌ها، گوشی‌های هوشمند و دیگر دستگاه‌های خود به آن‌ها مراجعه می‌کنند، توسط توسعه دهندگان وب ساخته می‌شوند. توسعه دهندگان وب کار طراحی، ساخت و پیاده‌سازی وب‌سایت‌های اینترنتی را بر عهده دارند. آن‌ها به طور کامل و از صفر تا صد به ساخت وب‌سایت‌ها می‌پردازند که این شامل بخش بصری وب‌سایت مانند قالب وب‌سایت، رنگ‌ها، نوع قلم، اندازه قلم، محل قرارگیری عناصر و دیگر موارد و همچنین، بخش مربوط به کارکرد وب‌سایت شامل برای مثال ساخت یک وب‌سایت با قابلیت مدیریت میزان خاصی از ترافیک می‌شود.

به بیان دیگر، توسعه دهنده وب یک برنامه‌نویس است که در زمینه توسعه برنامه‌های کاربردی وب با استفاده از مدل خادم-مخدوم (Client-Server Model | مدل کلاینت-سرور) مهارت دارد و به طور کلی، به توسعه وب می‌پردازد. برنامه‌های نوشته شده توسط توسعه دهنده وب معمولا از CSS ،HTML و جاوا اسکریپت (JavaScript) در سمت کلاینت و PHP، پایتون، C#‎، گو (Go)، Node.js و جاوا در سمت سرور و پروتکل HTTP برای ارتباط بین کلاینت و سرور استفاده می‌کنند. معمولا، یک سیستم مدیریت محتوای وب برای توسعه و نگهداری برنامه‌های کاربردی وب مورد استفاده قرار می‌گیرد. توسعه وب نه تنها یک زمینه بسیار مهم در خط مقدم عصر دیجیتال است، بلکه روز به روز نیز در حال رشد و گسترش است. در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به این پرسش پاسخ داده می‌شود که توسعه دهنده وب چه کار می‌کند.

توسعه دهنده وب چه کار می‌کند؟

توسعه دهنده وب مسئول طراحی و توسعه وب‌سایت‌ها و برنامه‌های کاربردی وب است. توسعه دهنده وب با بهره‌گیری از انواع گوناگونی از زبان‌های برنامه‌نویسی و فناوری‌های وب، به پیاده‌سازی و مدیریت کارکردهای وب‌سایت، طراحی بخش بصری وب‌سایت، پیاده‌سازی ویژگی‌های برنامه کاربردی وب و یکپارچه‌سازی سنجه‌های امنیتی یک وب‌سایت می‌پردازد. توسعه دهنده وب به طراحی و توسعه وب می‌پردازد و حاصل این تلاش‌ها را به یک وب‌سایت مبدل می‌کند. توسعه دهنده وب این کار را با برنامه نویسی با استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی گوناگون انجام می‌دهد. در پروژه‌های مربوط به برنامه‌های کاربردی وب بزرگ معمولا بیش از یک نفر و در واقع تیمی از توسعه دهندگان وب با یکدیگر همکاری می‌کنند تا به خروجی مورد نظر خود دست پیدا کنند.

توسعه دهندگان وب معمولا در مباحث تخصصی برنامه‌نویسی مانند برنامه‌نویسی شی‌گرا (Object Oriented Programming)، توسعه چندسکویی و ساخت برنامه‌های کاربردی وب تخصص دارند. آن‌ها مهارت‌های فنی را با مهارت‌های مدیریت پروژه ترکیب می‌کنند تا به برنامه‌ریزی، طراحی و ساخت وب‌سایت‌ها و برنامه‌های کاربردی یکپارچه با وب بپردازند. به دلیل ماهیت پیچیده وب‌سایت‌ها، توسعه دهندگان وب معمولا در یکی از زمینه‌های مربوط به توسعه وب‌سایت شامل سمت سرور یا سمت مشتری (کلاینت) تسلط دارند. در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب چیست انواع توسعه دهنده وب بیان شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

انواع توسعه دهنده وب چیست؟

حقیقت آن است که پرسش «توسعه دهنده وب چه کار می‌کند؟» یک پاسخ ساده کوچک ندارد؛ زیرا توسعه دهنده‌های وب روی جنبه‌های گوناگونی از ساخت یک وب‌سایت متمرکز می‌شوند. برنامه‌های کاربردی مدرن وب معمولا حاوی سه یا تعداد بیشتری لایه هستند و بسته به اندازه تیمی که توسعه دهنده در آن کار می‌کند، می‌تواند در یک یا تعداد بیشتری از این لایه‌ها تخصص داشته باشد و یا نقش میان رشته‌ای داشته باشد.

یک توسعه دهنده وب معمولا یا به عنوان توسعه دهنده فرانت‌اند و یا به عنوان توسعه دهنده بک‌اند شناخته می‌شود. برای مثال، در یک تیم فرضی دو نفری، یکی از توسعه دهندگان ممکن است روی فناوری‌هایی تمرکز کند که به سمت مشتری (کلاینت) مربوط است شامل HTML، جاوا اسکریپت، CSS، انگولارجی‌اس (Angular.js) و ری‌اکت‌جی‌اس (React.js) و چارجوب‌های سمت سرور که برای تحویل محتوا و اسکریپت به کلاینت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این در حالی است که نفر دیگر تیم ممکن است روی تعامل بین چارچوب‌های سمت سرور، وب‌سرور و سیستم پایگاه داده متمرکز شود. علاوه بر آن، بسته به اندازه سازمانی که توسعه دهنده در آن مشغول به کار است، این فرد ممکن است به طور نزدیکی با سازنده محتوا/کپی‌رایتر، مشاور بازاریابی، طراح تجربه کاربری، توسعه دهنده وب، مدیر پروژه، معمار نرم‌افزار یا مدیر پایگاه داده کار کند و یا ممکن است مسئول وظایفی مانند طراحی وب و مدیریت پروژه باشد. به طور کلی سه نوع اصلی از برنامه نویسی وب عبارتند از:

• برنامه‌نویسی فرانت‌اند (Front End)
• برنامه‌نویسی بک‌اند (Back End)
• برنامه‌نویسی فول استک (Full Stack)

در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه‌نویسی وب هر یک از انواع توسعه دهنده وب مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

برنامه‌نویسی وب فرانت‌اند چیست؟

توسعه دهنده فرانت‌اند که به آن توسعه دهنده سمت کلاینت (Client-Side) نیز گفته می‌شود با طیف وسیعی از زبان‌های برنامه‌نویسی یا به بیان دقیق‌تر و صحیح‌تر، زبان نشانه‌گذاری (Markup Language)، مانند CSS ،HTML و جاوا اسکریپت کار می‌کند تا شکل و ویژگی‌های ظاهری و بصری یک وب‌سایت را بسازد. در واقع، توسعه دهنده وب فرانت‌اند کسی است که کد مورد نیاز برای طراحی وب‌سایت (Website Design) را می‌نویسد.

برای برنامه‌نویسی وب فرانت‌اند توسعه دهنده وب باید دستکم به یکی از سه زبان CSS ،HTML و جاوا اسکریپت تسلط داشته باشد (البته حقیقت این است که امروزه به تسلط به هر سه مورد به صورت هم‌زمان نیاز است). HTML به توسعه دهنده امکان افزودن محتوا به یک وب سایت را ضمن ساخت سرآیند‌ها، پاراگراف‌ها و جداول می‌دهد. CSS به توسعه دهنده امکان سبک دادن به محتوا و انجام تغییراتی مانند رنگ، سایز و حاشیه‌ها را می‌دهد. جاوا اسکریپپت امکان گنجاندن عناصر تعاملی مانند دکمه‌ها (Push Buttons) را می‌دهد. به طور کلی، برنامه نویسی فرانت‌اند وظایف زیر را دربر می‌گیرد:

• حصول اطمینان از اینکه همه محتوای مورد نیاز برای یک وب‌سایت شفاف، قابل مشاهده و در جای درستی قرار گرفته است. در برخی از موارد، توسعه دهندگان فرانت‌اند ممکن است مهارت‌های نوشتن محتوا (به طبع در ابعادی محدودتر از کارشناسان محتوا) را نیز داشته باشند که این مورد به آن‌ها امکان ساخت محتوای وب‌سایت را ضمن کار می‌دهد.
• توسعه دهندگان فرانت‌اند اطمینان حاصل می‌کنند که رنگ‌های مناسب در جای صحیح خود به کار رفته‌اند و به طور خاص به رنگ‌بندی متن‌ها، رنگ پس‌زمینه و سرآیندها می‌پردازند. برخی از بهترین توسعه دهندگان فرانت‌اند، طراح‌های گرافیک خوبی نیز هستند و این امر به آن‌ها این امکان را می‌دهد که خروجی به مراتب بهتری را ارائه کنند.
• برنامه‌نویس‌های وب فرانت‌اند اطمینان حاصل می‌کنند که لینک‌های خروجی دارای قالب مناسبی باشند، همه دکمه‌ها به خوبی کار کنند و وب‌سایت ساخته شده، واکنش‌گرا (Responsive) و جذاب باشد. طراحی وب‌سایت به گونه‌ای که مناسب باز شدن در دستگاه‌های گوناگون و به طور خاص موبایل‌ها باشد نیز بخش مهمی از کار برنامه‌نویسی وب فرانت‌اند است و این یعنی توسعه دهنده فرانت‌اند باید اطمینان حاصل کند که وب‌سایت به شکل درستی در همه مرورگرها (شامل مرورگرهای موبایل) نمایش داده می‌شود.

در ادامه، فیلم‌های آموزشی که افراد در مسیر یادگیری برنامه نویسی وب برای مبدل شدن به یک برنامه‌نویس فرانت‌اند به آن نیاز دارند، معرفی شده است.

معرفی فیلم های آموزش برنامه نویسی وب فرانت‌اند فرادرس

افرادی که تمایل دارند به برنامه نویسی وب فرانت‌اند بپردازند و به توسعه دهنده فرانت‌اند مبدل شوند می‌توانند از فیلم‌های آموزش HTML و سایر فیلم های آموزش طراحی وب معرفی شده در این بخش از مطلب مسیر برنامه نویسی وب استفاده کنند. این دوره‌ها برای مبدل شدن به یک توسعه دهنده فرانت‌اند بسیار کاربردی هستند.

فیلم آموزش طراحی وب با HTML – مقدماتی

طول مدت فیلم آموزش طراحی وب با HTML (مقدماتی) سه ساعت و پنجاه و شش دقیقه است و مدرس آن مهندس محمد عبدللهی هستند. این دوره که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده، برای افرادی که قصد دارند به تازگی طراحی وب و ساخت وب‌سایت را آغاز کنند مناسب است و به عنوان پیش‌نیازی اساسی برای شروع توسعه وب محسوب می‌شود. از جمله سرفصل‌های این دوره آموزشی می‌توان به مقدمات HTML،‌ تگ‌های Text Formatting، عکس‌ها در صفحه وب، مروری بر CSS، لیست‌ها و سایر موارد اشاره کرد. این آموزش برای افرادی مناسب است که قصد دارند طراحی وب را از پایه بیاموزند.

فیلم آموزش طراحی وب با HTML – تکمیلی

طول مدت این دوره آموزشی سه ساعت و بیست و سه دقیقه است و مدرس آن مهندس سید رضا هاشمیان هستند. در فیلم آموزش طراحی وب با HTML – تکمیلی که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده، به بررسی ویژگی‌های جدید HTML5 پرداخته شده است. دوره آموزش طراحی وب با HTML تکمیلی برای افرادی که قصد یادگیری HTML5 و به‌روزترین قابلیت‌های آن را دارند و با مباحث مقدماتی HTML آشنا هستند مناسب است. از جمله سرفصل‌ها و موضوعات مورد بررسی در این دوره آموزشی می‌توان به کار با رویدادهای جدید، کار با کنترل‌های جدید، ویژگی‌های جدید فرم‌ها، کار با لایه‌های چندرسانه‌ای و سایر موارد اشاره کرد.

فیلم آموزش طراحی وب با CSS – مقدماتی

طول مدت این آموزش چهار ساعت و سی و چهار دقیقه است و مدرس آن مهندس محمد عبداللهی هستند. این آموزش که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده برای افراد و علاقه‌مندان مبتدی که قصد یادگیری و آموزش طراحی وب با CSS‌ را دارند مناسب است. در این آموزش، تقریباً تمام مفاهیم و موضوعات مقدماتی در رابطه با CSS پوشش داده شده است. برخی از این سرفصل‌ها شامل  مقدمات CSS، استایل‌دهی به عناصر CSS، مفاهیم باکس در CSS و سایر موارد است.

فیلم آموزش طراحی وب با CSS3) CSS) – تکمیلی

طول مدت این آموزش سه ساعت و شانزده دقیقه است و مدرس آن مهندس سید رضا هاشمیان هستند. این آموزش که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده برای افراد و علاقه‌مندانی مناسب است که قصد آشنایی مقدماتی با مفاهیم CSS را دارند و تمایل دارند مباحث پیشرفته‌تر CSS3‌ را بیاموزند. برخی از موضوعات و سرفصل‌های این دوره آموزشی شامل انحنای گوشه‌ها در CSS3، درج تصویر در حاشیه‌ها، کار با سایه برای متون، مدیریت نمایش پس‌زمینه در CSS3، کار با انیمیشن‌ها و سایر موارد است.

فیلم آموزش HTML و CSS پروژه‌محور

طول مدت این آموزش چهار ساعت و نُه دقیقه است و مدرس آن مهندس مهران بهدوست هستند. دوره آموزش HTML و CSS پروژه‌محور که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده برای افرادی مناسب است که قصد یادگیری و آموزش طراحی وب را به صورت پروژه محور دارند. از جمله موضوعات و سرفصل‌های این آموزش می‌توان به طراحی Sketch در فتوشاپ، تبدیل فایل PSD‌ به HTML، واکنش‌گرا کردن طرح و دیگر مباحث مرتبط با HTML و CSS اشاره کرد. این آموزش برای افرادی مناسب است که با مباحث HTML و CSS آشنایی اولیه دارند.

فیلم آموزش جاوا اسکریپت (Javascript)

مدت زمان این آموزش نه ساعت و هشت دقیقه است و مدرس آن مهندس محمد عبداللهی هستند. این آموزش که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده برای علاقه‌مندان و افرادی مناسب است که قصد شروع یادگیری برنامه‌نویسی در زمینه طراحی و توسعه وب را دارند. از جمله سرفصل‌ها و مباحث مطرح شده در این دوره آموزشی می‌توان به مقدمات جاوا اسکریپت، تعریف توابع، رویدادها، مدیریت خطا، درخت مدل شی‌گرای سند، اشیاء جاوا اسکریپت و سایر موارد اشاره کرد.

فیلم آموزش بوت استرپ (Bootstrap) برای طراحی صفحات وب

طول مدت این آموزش شش ساعت و بیست و شش دقیقه است و مدرس آن مهندس سید رضا هاشمیان هستند. Bootstrap‌ یک فریم‌ورک است که دارای توابع پیش‌ساخته و آماده زبان برنامه نویسی HTML، جاوا اسکریپت و CSS است. این دوره آموزشی که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده برای افرادی مناسب است که قصد یادگیری طراحی وب را دارند. از جمله سرفصل‌ها و مباحث این دوره، می‌توان به کار با شبکه Grid‌ در بوت استرپ، کار با رنگ‌ها، کار با تصاویر، کار با اعلان‌ها در Bootstrap، کار با لیست‌های کشویی، کار با منوها و سایر موارد در بوت استرپ اشاره کرد.

برنامه‌نویسی وب بک‌اند چیست؟

در حالی که توسعه دهندگان فرانت‌اند طی کار توسعه وب خود اطمینان حاصل می‌کنند که وب‌سایت ظاهر خوبی داشته باشد، محتوا به درستی در وب‌سایت قرار گرفته و نمایش داده شود و به طور کلی به مسائل سمت کلاینت می‌پردازند، در برنامه نویسی وب بک‌اند تمرکز بر موضوعات سمت سرور است. این یعنی توسعه دهندگان وب که به برنامه‌نویسی وب بک‌اند می‌پردازند باید کدها و برنامه‌هایی را بنویسند که به سرور، پایگاه داده و برنامه‌های کاربردی که در سرور وجود دارند قدرت‌ببخشند. مهم‌ترین مسئله به عنوان یک توسعه دهنده بک‌اند توانایی ساخت یک کد شفاف و موثر است که کار مورد نظر توسعه دهنده را به سریع‌ترین شکل ممکن انجام می‌دهد.

با توجه به آنکه سرعت یک وب‌سایت اصلی اساسی در بحث بهینه‌سازی برای موتورهای جستجو (Search Engine Optimization | SEO) است، ساخت یک سایت سریع یک فاکتور اساسی در بحث توسعه بک‌اند محسوب می‌شود. برای برنامه نویسی وب بک‌اند توسعه دهنده نیاز دارد که به طیف وسیعی از زبان‌های سمت سرور تسلط داشته باشد تا به برنامه‌نویسی یک وب‌سایت سریع و قدرتمند بپردازد. برخی از محبوب‌ترین زبان‌هایی که برای برنامه نویسی وب بک اند مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارتند از PHP، پایتون، جاوا و روبی. جاوا اسکریپت نیز که در ابتدا برای برنامه‌نویسی وب فرانت‌اند استفاده می‌شد، در حال حاضر به طور گسترده‌ای برای برنامه نویس وب بک‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد. در عین حال، معمولا از SQL برای مدیریت و تحلیل داده‌ها در پایگاه داده وب‌سایت استفاده می‌شود.

• مقاله مرتبط: معرفی کتاب آموزش طراحی سایت با پایتون — بهترین منابع یادگیری

از آنجا که وب‌سایت‌های گوناگون نیازمندی‌های متفاوتی دارند، توسعه دهنده بک‌اند باید انعطاف‌پذیر و قادر به ساخت برنامه‌های گوناگون باشد و در عین حال، درک عمیقی از زبان برنامه‌نویسی داشته باشد که استفاده می‌کند. تسلط داشتن بر موثرترین روش‌های ساخت برنامه‌های وب ضمن حصول اطمینان از امنیت، مقیاس‌پذیری و نگهداری آسان آن‌ها، مسئله بسیار مهمی در برنامه نویسی وب بک‌اند است.

معرفی فیلم های آموزش برنامه نویسی وب بک‌اند فرادرس

افرادی که تمایل دارند به برنامه نویسی وب بک‌اند بپردازند و به توسعه دهنده بک‌اند مبدل شوند می‌توانند از فیلم‌های آموزشی معرفی شده در این بخش از مطلب مسیر برنامه نویسی وب استفاده کنند. این دوره‌ها برای مبدل شدن به یک توسعه دهنده بک‌اند بسیار کاربردی هستند.

فیلم آموزش برنامه‌‌نویسی PHP

طول مدت این دوره آموزشی بیست و هشت ساعت و سی و یک دقیقه است و مدرس آن، دکتر سید مصطفی کلامی هریس هستند. این دوره که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده برای افرادی که قصد فعالیت در زمینه توسعه وب به خصوص توسعه بک‌اند و سمت سرور را دارند و همچنین برای توسعه فول استک مناسب است.

از جمله موضوعاتی که در این مجموعه فیلم‌های آموزشی به آن‌ها پرداخته شده است می‌توان به آشنایی مقدماتی با متغیرها و انواع داده در PHP، ساختارهای کنترل برنامه، آرایه‌ها، رشته‌ها، توابع و همچنین مباحث پیشرفته‌تری همچون کتابخانه‌ها، پایگاه داده و نحوه مدیریت آن اشاره کرد. علاوه بر آن، در طول دوره تمرین‌ها و مثال‌های کاربردی متعددی نیز برای یادگیری بهتر مطلب بیان شده است.

فیلم آموزش پایتون (Python)

طول مدت این دوره آموزشی نوزده ساعت و پنجاه و سه دقیقه است و مدرس آن مهندس پژمان اقبالی شمس آبادی هستند. در این دوره آموزشی که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده، زبان برنامه‌نویسی پایتون از پایه آموزش داده شده است و کلیه مطالب پایه‌ای در خصوص پایتون ارائه می‌شوند. پیش‌نیاز این دوره آموزشی آشنایی با مفاهیم عمومی برنامه‌نویسی است.

این دوره برای علاقه‌مندان به یادگیری برنامه‌نویسی  پایتون مناسب است و باید توجه داشت از آنجا که پایتون یک زبان همه‌منظوره است، یادگیری آن نه تنها به علاقه‌مندان به فراگیری برنامه‌نویسی وب توصیه می‌شود، بلکه سایر علاقه‌مندان به یادگیری برنامه‌نویسی نیز می‌توانند از آن استفاده کنند.

شایان توجه است که با توجه به آنکه فریم‌ورک وب جنگو (Django) که از محبوب‌ترین فریم‌ورک‌های وب در حال حضار است به زبان برنامه‌نویسی پایتون اختصاص دارد، یادگیری پایتون پیش از فراگیری جنگو، لازم و ضروری است. از جمله سرفصل‌ها و موضوعاتی که در این دوره ارائه می‌شوند، می‌توان به نصب پایتون، کتابخانه‌های استاندارد پایتون، ساختمان داده در پایتون، توابع و ماژول‌ها، کلاس، خواندن و نوشتن فایل‌ها و سایر مباحث مقدماتی پایتون اشاره کرد.

فیلم آموزش روبی (Ruby)

طول مدت این دوره آموزشی ده ساعت و چهل و چهار دقیقه است و مدرس آن مهندس میرحسن شمس موسوی هستند. این دوره که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده از پایه و برای افرادی مناسب است که قصد یادگیری زبان برنامه‌نویسی روبی را از پایه دارند. از جمله سرفصل‌های مرود بررسی در این دوره آموزشی می‌توان به مباحث مقدماتی پیرامون زبان روبی، آموزش نصب روبی در سیستم‌عامل‌های مختلف، شروع برنامه‌نویسی با روبی، انجام محاسبات، ساختارهای تصمیم‌گیری، حلقه‌ها و بسیاری از موارد دیگر اشاره کرد.

فیلم آموزش پایگاه داده

طول مدت این دوره آموزشی هفت ساعت و پنجاه و هشت دقیقه و مدرس آن مهندس فرشید شیرافکن است. این آموزش که در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب معرفی شده برای کلیه علاقه‌مندان به علوم و مهندسی کامپیوتر، دانشجویان رشته‌های علوم و مهندسی کامپیوتر و مهندسی فناوری اطلاعات، برنامه‌نویس‌های حوزه‌های گوناگون، فعالان حوزه داده‌کاوی و علم داده، فعالان حوزه یادگیری ماشین، دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی و سایر علاقه‌مندان و افرادی مناسب است که نیاز به فراگیری مباحث پایگاه داده دارند.

در فیلم آموزش پایگاه داده فرادرس، ابتدا مفاهیم و تعاریف اولیه سیستم پایگاه داده مورد بررسی قرار گرفته است. سپس، به ساختار داده‌های رابطه‌ای، مدل موجودیت-رابطه (Entity–Relationship Model)، جبر رابطه‌ای، زبان SQL، وابستگی تابعی و نرمال‌سازی پرداخته شده است. کلیه مباحث ارائه شده در این آموزش، همراه با مثال‌های متعددی هستند تا به درک بهتر مطلب توسط مخاطب کمک کنند.

برنامه نویسی وب فول‌استک چیست؟

برای افرادی که به دنبال کوتاه‌ترین و ساده‌ترین پاسخ برای پرسش «توسعه دهنده وب کیست ؟» هستند، «توسعه دهنده فول‌استک» نزدیک‌ترین پاسخی است که می‌توان داد. برای وب‌سایت‌هایی که بودجه توسعه خیلی بالایی برای استخدام نیروهای جدا برای طراحی و توسعه وب به عنوان توسعه دهنده فرانت‌اند و بک‌اند ندارند، معمولا یک توسعه دهنده فول‌استک استخدام می‌شود تا کل وب‌سایت را بسازد.

در برنامه نویسی وب فول استک داشتن آگاهی و درک کامل و عمیق از توسعه فرانت‌اند و بک‌اند برای توسعه دهنده الزامی است.  فراگیری روش‌های توسعه فول‌استک مزایای متعددی دارد که از این جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داشتن دانش کامل ساخت یک وب‌سایت از صفر تا صد بدون نیاز به حضور توسعه دهنده فرانت‌اند یا بک‌اند مجزا که به طبع امنیت شغلی فرد را افزایش می‌دهد.
• داشتن درک عمیق پیرامون ارتباط بین فرانت‌اند و بک‌اند یک وب‌سایت که امکان ساخت برنامه‌های موثر و کارآمد را فراهم می‌کند.

توسعه دهندگان فول‌استک معمولا برای نظارت بر پروژه‌های بزرگ وب در شرکت‌های بسیار بزرگ استخدام می‌شوند. بسیاری آن‌ها معمولا در سمت سرپرست پروژه و یا حتی مدیر فناوری اطلاعات مشغول به کار می‌شوند. چنین نیروهایی معمولا درآمد و مزایای بیشتری نسبت به دیگر توسعه دهندگان وب برخوردار هستند. اگرچه بسیاری از توسعه دهندگان روی یکی از زمینه‌های برنامه نویسی وب فرانت‌اند یا برنامه نویسی وب بک‌اند متمرکز می‌شوند، اما دلایل زیادی مبنی بر این وجود دارد که چرا باید به سمت فراگیری هر دو این موارد در کنار هم و مبدل شدن به یک برنامه‌نویس فول‌استک رفت.

تسلط بر هر دو این موارد فرصت‌های شغلی به مراتب بیشتری را در اختیار فرد قرار و درآمد او را افزایش می‌دهد و در عین حال، ساخت یک وب‌سایت از صفر تا صد را برای او آسان‌تر می‌کند. مبدل شدن به برنامه‌نویس فول‌استک یک فرایند تدریجی است که آغاز آن یا با برنامه‌نویسی فرانت‌اند و یا با برنامه‌نویسی بک‌اند است و فرد به تدریج و در مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به یک برنامه‌نویس فول‌استک مبدل می‌شود. در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به تفاوت طراحی و توسعه وب پرداخته شده است.

تفاوت طراحی وب با توسعه دهنده وب چیست؟

اکنون و در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب باید یک موضوع مهم را مورد بررسی قرار داد و آن، تفاوت بین طراحی وب و توسعه وب است. هر چند که این مورد پیش‌تر و در بخش انواع توسعه دهنده وب مورد بررسی قرار گرفته ولی در این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به طور شفاف به آن پاسخ داده خواهد شد. متاسفانه، بسیاری از افراد حتی برخی از برنامه‌نویسان هم این دو اصطلاح را به اشتباه به جای یکدیگر به کار می‌برند. حال آنکه طراحی وب با توسعه وب متفاوت است. البته این موضوع وابسته به آن است که «طراحی» و «توسعه» توسط افراد چطور تعریف شود.

اما به هر حال مفهوم طراحی وب با توسعه وب متفاوت است و مهارت‌هایی که فرد برای طراحی باید بیاموزد نیز با مهارت‌های مورد نیاز برای توسعه وب متفاوت است. البته طراحی وب را نیز می‌توان زیرمجموعه‌ای از توسعه وب دانست و در واقع طراحی وب هر آنچه است که توسط توسعه دهنده فرانت‌اند انجام می‌شود. در ادامه این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به طور دقیق‌تر به تعریف طراحی وب و توسعه وب پرداخته شده است تا وجه تمایز آن‌ها بهتر مشخص شود.

طراح وب

طراح وب فرد یا گروهی از افراد هستند که مسئولیت ساخت مفهوم وب‌سایت را برعهده دارند. طراحان وب به بحث تصمیم‌گیری برای رنگ‌ها، محتوا و صفحات می‌پردازند. آن‌ها همچنین اینوگرافیک‌ها، لوگوها و ویدئوهایی را می‌سازند و به توسعه دهندگان وب می‌گویند که این موارد باید در کدام صفحات وب و در کجای آن‌ها قرار بگیرند. اگرچه، آن‌ها در ساخت این وب‌سایت‌ها یا کدهای موجود در پس آن‌ها نقش‌آفرین نیستند. می‌توان گفت که طراح وب همان توسعه دهنده فرانت‌اند است.

توسعه دهنده وب

توسعه دهنده وب مفاهیم را از طراح وب دریافت می‌کند و کدی را می‌سازد که برای تبدیل کردن آن‌ها به یک وب‌سایت مورد استفاده قرار می‌گیرد. هرچند که دو نقش شغلی طراح و توسعه دهنده وب متمایز از هم هستند، اما هم‌پوشانی قابل توجهی نیز دارند. می‌توان گفت که توسعه دهنده وب همان توسعه دهنده فول استک است. شایان توجه است که گاه امکان دارد فرد هم به طراحی وب و هم توسعه وب مسلط باشد یا در واقع، توسعه دهنده فول استک باشد.

در صورتی که فرد تمایل داشته باشد به طراح وب مبدل شود، الزامی ندارد که کدنویسی بک‌اند را بداند؛ در عین حال کسی که برنامه‌نویس بک‌اند است نیز نیازی به دانستن طراحی گرافیک ندارد.اما برای مبدل شدن به یک توسعه دهنده فول استک، فرد باید مهارت‌های لازم برای هر دو این موارد را داشته باشد. اکنون که تفاوت طراحی و توسعه وب مورد بررسی قرار گرفت، باید به این پرسش پاسخ داده شود که توسعه دهنده وب کجا کار می‌کند؟ در بخش بعدی از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به این پرسش پاسخ داده شده است.

توسعه دهنده وب کجا کار می‌کند؟

توسعه دهندگان وب در سازمان‌های گوناگون شامل شرکت‌های سهامی، نهادهای دولتی، شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ و یا به صورت کارمزدی مشغول به کار می‌شوند. برخی از توسعه دهندگان وب به صورت تمام وقت برای کارفرما کار می‌کنند؛ در حالی که برخی دیگر به صورت نیروهای پاره‌وقت، نیروی پیمانکار یا مشاورهای مستقل کار می‌کنند. توسعه دهندگان وب فول‌استک عموماً در کنار توسعه سمت سرور، مسائل سمت سرور و توسعه فرانت‌اند را مدیریت می‌کنند.

این کار معمولا شامل عناصر بصری که کاربر در یک برنامه کاربردی وب می‌بیند و استفاده می‌کند و همچنین، وب سرویس‌هایی می‌شود که به محصول قدرت می‌بخشند. توسعه دهندگان فرانت‌اند و بک‌اند نیز معمولا در تیمی دستکم دو نفری و متشکل از هر دو نوع توسعه دهنده وب حضور دارند و به فعالیت می‌پردازند. در بخش بعدی از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به این پرسش پاسخ داده می‌شود که بازار کار توسعه وب چگونه است؟

بازار کار توسعه وب چگونه است؟

از زمان ظهور اینترنت تاکنون، همه روزه بر تعداد وب‌سایت‌ها و برنامه‌های کاربردی تحت وب، روزبه‌روز افزوده می‌شود. همین امر لزوم وجود توسعه دهندگان وب را برجسته می‌سازد. فرصت‌های شغلی موجود برای توسعه دهندگان وب زیاد است و این میزان به طور مداوم و تدریجی نیز افزایش پیدا می‌کند. بازار کار توسعه وب هم در ایران و هم خارج مناسب و فرصت‌های شغلی متعددی در انتظار کارشناسان این حوزه‌ها است.

از سوی دیگر، معمولا توسعه دهندگان وب در تیم‌های چابک و پویایی فعالیت دارند که از مزایای خاصی در سازمان مانند ساعات کار شناور، دورکاری و دیگر موارد بهره می‌برند. اکنون که بازار کار توسعه وب بررسی شد، افراد ممکن است با این پرسش مواجه شده باشند که درآمد توسعه دهنده وب چقدر است؟ در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به این پرسش پاسخ داده شده است.

درآمد توسعه دهنده وب چقدر است؟

درآمد سالیانه توسعه دهنده وب بستگی به نوع کار، محل آن، سطح مهارت و ارشدیت کاربر دارد. درآمدهای توسعه دهندگان وب به تدریج و در طول سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده و این افزایش همچنان ادامه دارد. به طور میانگین می‌توان گفت که یک توسعه دهنده وب در جهان و در حال حاضر (سال ۲۰۲۱ میلادی)، با سطح سواد متوسط، در حدود ۷۰ هزار دلار و بیشتر به صورت سالیانه درآمد دارد.

در ایران نیز درآمد توسعه دهندگان وب به طور قابل توجهی از مبلغ دستمزد پایه (پنج برابر و بیشتر) بیشتر است و به طور کلی، نه تنها فرصت‌های شغلی زیادی برای توسعه دهندگان وب وجود دارد، بلکه سطح درآمدی و جایگاه شغلی مناسبی نیز در انتظار آن‌ها است. پرسش مهمی که برای علاقه‌مندان به توسعه وب و پیمودن مسیر یادگیری برنامه نویسی وب در این وهله و پس از آگاهی از وضعیت بازار کار این حوزه ایجاد می‌شود این است که آموزش‌ها و مهارت‌های مورد نیاز برای توسعه دهنده وب چیست؟ در بخش بعدی از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به این پرسش پاسخ داده شده است.

آموزش‌ها و مهارت‌های مورد نیاز توسعه دهنده وب چیست؟

هیچ مدرک رسمی یا دانشگاهی برای مبدل شدن به یک توسعه دهنده وب نیاز نیست؛ اگرچه، بسیاری از دانشجویان رشته‌های مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات به این حوزه گرایش دارند. همچنین، مقالات آموزشی، راهنماها و فیلم‌های آموزشی متعددی وجود دارد که مهارت‌های مورد نیاز توسعه دهنده وب را آموزش می‌دهند.

در حالت کلی می‌توان گفت که نقش‌آفرینی به عنوان یک توسعه دهنده وب و سر و کار داشتن با پروژه‌های مربوط به توسعه برنامه‌های کاربردی وب نیازمند تسلط داشتن بر مباحث زیر است:

• CSS ،HTML/XHTML، جاوا اسکریپت و jQuery
• معماری سمت سرور/کلاینت
• برنامه‌نویسی/اسکریپت‌نویسی به زبان‌های سمت سرور مانند پرل، پایتون، PHP، گو، جاوا، نودجی‌اس و دیگر موارد
• تسلط بر چارچوب‌های وب
• توانایی کار با پایگاه داده
• ساخت برنامه‌های کاربردی تک صفحه‌ای با استفاده از ابزارهایی مانند انگولارجی‌اس (AngularJS)، ری‌اکت‌جی‌اس (ReactJS) و امبرجی‌اس (Ember.js)

در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به کلیدی‌ترین پرسش این مطلب یعنی مسیر یادگیری برنامه نویسی وب چیست پاسخ داده شده است.

مسیر یادگیری برنامه نویسی وب چیست؟

اکنون که مفهوم برنامه‌نویسی وب، انواع توسعه دهنده وب، جایگاه شغلی و درآمد آن‌ها و همچنین، مهارت‌ها و آموزش‌های مورد نیاز برای توسعه دهندگان وب بررسی شد، باید به این پرسش پاسخ داده شود که مسیر یادگیری برنامه نویسی وب چیست و چگونه می‌توان به یک برنامه نویس وب توانمند مبدل شد؟ در حالی که بسیاری از افراد پیش از یادگیری یک زبان برنامه نویسی وب به جستجو و نظرسنجی از کارشناسان می‌پردازند، اما در نهایت بخش قابل توجهی از آن‌ها به دلیل آنکه نتوانسته‌اند مسیر خود را به طور دقیق انتخاب کنند با مشکل مواجه می‌شوند.

توسعه وب یک زمینه تخصصی انعطاف‌پذیر است که به فراگیران آن می‌توان راهکارهای گوناگونی را برای یادگیری و کسب تجربه برای شروع به فعالیت در این جایگاه شغلی نشان داد. در ادامه این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب چشم‌اندازی از مراحلی که فرد برای ورود به زمینه شغلی توسعه وب باید بپیماید بیان شده است.

 گام ۱: انتخاب زمینه تخصصی

ساخت یک وب‌سایت به طور کامل و از صفر تا صد، کار آسانی نیست. توسعه دهندگان وب، بسته به نوع تخصصی که انتخاب می‌کنند، یعنی فرانت‌اند یا بک‌اند، باید دسته خاصی از زبان‌های برنامه‌نویسی را دنبال کنند و بیاموزند. در ابتدای مسیر یادگیری برنامه نویسی وب فرد باید انتخاب کند که تمایل دارد چه نوع برنامه نویس وبی باشد. زبان برنامه‌نویسی و روش‌های طراحی و توسعه وبی که فرد می‌آموزد به شدت وابسته به این هستند که او تمایل دارد یادگیری برنامه‌نویسی وب را به عنوان یک برنامه‌نویس فرانت‌اند آغاز کند یا یک برنامه‌نویس بک‌اند. باید توجه داشت که حتی افرادی که تمایل دارند در نهایت به برنامه‌نویس فول استک مبدل شوند نیز باید ابتدا به عنوان یکی از دو نوع توسعه دهنده بیان شده، یادگیری، کار و تجربه کردن را آغاز کنند و سپس، به سمت برنامه‌نویسی فول‌استک بروند.

مهارت‌های مورد نیاز برای هر یک از این زمینه‌های تخصصی متفاوت است و برای مثال، برنامه‌نویسان فرانت‌اند به کسب مهارت در زمینه CSS ،HTML، جاوا اسکریپت و ابزارها و فریم‌ورک‌های مرتبط با آن‌ها نیاز دارند. در عین حال، باید درک و دانش کلی پیرامون آنچه داشته باشند که در یک وب‌سایت به وقوع می‌پیوندد و مراحلی که برای ساخت یک و‌سایت طی می‌شود. این در حالی است که توسعه دهندگان بک‌اند به دانش پیرامون زبان‌های برنامه‌نویسی مانند پایتون، جاوا و گو نیاز دارند و باید به طور کامل از فرایند ساخت یک‌وب‌سایت مطلع باشند.

گام ۲: آموزش دیدن

هیچ مدرک خاص یا دوره تحصیلی رسمی و دانشگاهی در بحث توسعه وب وجود ندارد. این یعنی می‌توان با یا بدون داشتن تحصیلات رسمی و دانشگاهی نیز توسعه دهنده وب شد. اما این کار نیازمند یادگیری مهارت‌های برنامه‌نویسی و سایر مباحث مرتبط است. افرادی که با دیگر مباحث کامپیوتری آشنایی بیشتر و بهتری دارند، معمولا در اولویت استخدام قرار می‌گیرند و این جایی است که شاید افرادی با مدرک دانشگاهی در زمینه مهندسی کامپیوتر یا فناوری اطلاعات از مزیت نسبی برخوردار باشند. باید به این موضوع نیز توجه داشت که امروزه شرکت‌ها توجه ویژه‌ای به مهارت‌های نرم مانند حل مسئله، تفکر انتقادی، کار گروهی و روابط عمومی دارند.

بنابراین افراد باید مهارت‌های نرم خود را نیز در کنار مهارت‌های سخت توسعه دهند. به طور خاص در بحث توسعه وب که معمولا تیمی دستکم متشکل از توسعه دهنده فرانت‌اند و بک‌اند در اغلب موارد وجود دارد، نیاز به این مهارت‌های نرم به شکل قابل توجهی اهمیت پیدا می‌کند. در ادامه، مهارت‌های فنی که فرد باید برای آن‌ها در مسیر یادگیری برنامه نویسی وب آموزش ببیند، بیان شده‌اند.

توسعه مهارت‌های پایه‌ای

مهارت‌های پایه‌ای شامل موارد زیر می‌شود.

• کاربری سیستم‌عامل و آشنایی با ترمینال
• مبانی برنامه‌نویسی
• ساختمان داده و طراحی الگوریتم
• سیستم کنترل نسخه
• مبانی ساخت وب‌سایت (مراحل کلی)

توسعه مهارت های فنی تخصصی

علیرغم مزایایی که تحصیلات آکادمیک ممکن است داشته باشد، توسعه وب همچنان زمینه‌ای است که بازار کار و نیازهای بازار می‌تواند بر مهارت‌های مورد نیاز کاربر تاثیر بگذارد و البته آنکه کاربر باید روی مهارت‌های عملی خود کار کند. علاوه بر مهارت‌های پایه‌ای بیان شده در بالا، توسعه دهندگان وب چه فرانت‌اند و چه بک‌اند به یادگیری زبان‌‌های برنامه‌نویسی، فریم‌ورک‌ها و ابزارهای مرتبط با حوزه تخصصی کار خود (بک‌اند و فرانت‌اند) نیاز دارند.

توسعه دهندگان وب کار را با انجام دادن آن می‌آموزند و یادگیری برای آن ها با تمرین و تکرار عجیبن شده است. راه‌اندازی یک حساب کاربری گیت‌هاب و قرار دادن کدها روی آن نه تنها به کسب مهارت فرد کمک می‌کند، بلکه رزومه‌ای برای او می‌شود و در عین حال، توجه کارفرمایان را نیز به فرد جلب می‌کند. همچنین، حل تمرینات برنامه‌نویسی به این شکل به فرد کمک می‌کند تا مهارت حل مسئله و فنی خود را بهبود ببخشند.

گام ۳: ساخت یک پورتفولیو آنلاین

ساخت صفحه لینکدین و رزومه در وب‌سایت‌های شناخته شده داخلی و خارجی، در کنار داشتن یک وب‌سایت شخصی که مهارت فرد را در بحث توسعه وب‌سایت نشان می‌دهد و همچنین، فعالیت در یکی از مخازن کد سرویس‌های کنترل نسخه مانند گیت‌هاب، به فرد کمک می‌کند تا با سرعت بیشتری به فرصت‌های شغلی مناسب دست پیدا کند. در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب فیلم‌های آموزش توسعه وب فرادرس معرفی شده‌اند.

زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب در مسیر یادگیری برنامه نویسی وب

نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که طیف وسیعی از زبان‌های برنامه‌نویسی ویژه توسعه وب وجود دارند. هر یک از این زبان‌ها مزایا و معایب خود را دارند و در عین حال، انتخاب بهترین زبان معمولا باید متناسب با نیازمندی‌های آن پروژه انجام شود. هر چند به طور کلی برخی از زبان‌ها به دلیل مزایای قابل توجهی که دارند، نسبت به دیگر زبان‌ها از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.

در ادامه، برخی از متداول‌ترین این زبان‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

HTML

HTML یک زبان مهم است که برای درک مفهوم و چگونگی توسعه وب و مبدل شدن به یک برنامه‌نویس فرانت‌اند باید حتما آن را آموخت. در واقع، یادگیری HTML شروع مسیر یادگیری برنامه نویسی وب محسوب می‌شود. صفحه وبی که کاربر در مرورگر خود مشاهده می‌کند، با استفاده از کدهای HTML و CSS شکل گرفته است. برای درک بهتر این موضوع، کافی است که کاربر روی همین صفحه وب کلیک راست و گزینه «view page source» را انتخاب کند.

در این حالت، کدهای موجود در پس صفحه نمایش داده شده به کاربر، به او نمایش داده می‌شوند و با نگاهی به اولین خط کد می‌توان به خوبی متوجه شد که این کدها HTML هستند. یادگیری HTML بسیار آسان است و معمولا HTML اولین زبانی است که برنامه‌نویسان می‌آموزند. برای مطالعه بیشتر پیرامون یادگیری HTML مطالعه مطلب «زبان برنامه نویسی HTML چیست؟ | راهنمای یادگیری و شروع به کار | به زبان ساده» پیشنهاد می‌شود.

CSS

CSS دومین زبان مهم و اساسی در مسیر یادگیری برنامه نویسی وب برای مبدل شدن به یک توسعه دهنده فرانت‌اند است. هر توسعه دهنده فرانت‌اندی نیاز به آن دارد که به CSS تسلط داشته باشد. CSS در پیوستگی با HTML مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که HTML به صفحه وب می‌گوید که چه محتوایی را نمایش بدهد، CSS به صفحه وب می‌گوید که محتوای مذکور را به چه شکلی نمایش بدهد.

پس از یادگیری CSS می‌توان طیف وسیعی از کارها شامل موارد زیر را انجام داد:

• تغییر رنگ‌ها: CSS این امکان را فراهم می‌آورد که توسعه دهنده رنگ تقریبا هر چیزی در صفحه وب از پاراگراف‌های متن گرفته تا پس‌زمینه و خطوط جداول را تغییر دهد.
• تغییر قلم: CSS به توسعه دهنده این امکان را می‌دهد که قلمی که قصد استفاده از آن را در وب‌سایت خود دارد، انتخاب کند و تصمیم بگیرد که در هر قسمت، از چه قلمی استفاده کند.
• قرار دادن عناصر: یکی از کارهای اساسی که توسعه دهنده وب قادر به انجام آن است سازمان‌دهی هر آنچه است که در صفحه وب می‌بینید. HTML به کاربر امکان افزودن تصویر و ویدئوها را به صفحه وب می‌دهد؛ در حالی که CSS به مرورگر می‌گوید که اندازه این موارد و محل نمایش آن‌ها کجا باشد.
• تغییر دادن اندازه متن: تغییر اندازه قلم و دیگر موارد بصری از جمله مواردی هستند که توسعه دهنده با بهره‌گیری از دانش CSS آن‌ها را انجام می‌دهد.
• سایر مولفه‌های طراحی صفحه: در صورتی که توسعه دهنده بخواهد صفحه وب را برای معلولان و کاربران خاص مناسب‌سازی کند، باید از دانش CSS خود در این راستا استفاده کند. به طور کلی، توسعه دهنده برای مناسب‌سازی صفحه وب برای کاربر، باید از دانش CSS خود استفاده کند.

جاوا اسکریپت

اغلب توسعه دهندگان وب از زبان اسکریپت‌نویسی جاوا اسکریپت برای ساخت مولفه‌های وب‌سایت استفاده می‌کنند. اغلب توسعه دهندگان جاوا اسکریپت فرانت‌اند کار هستند. آن‌ها قطعه کدهای جاوا اسکریپت کوچکی می‌سازند که وب‌سایت را برای کاربران آن واکنش‌گرا، تعاملی و جذاب می‌کند. قطعه کدهای جاوا اسکریپت معمول در کد منبع HTML یک وب‌سایت به صورت توکار قرار می‌گیرند.

اگرچه جاوا اسکریپت در ابتدا به عنوان یک زبان برنامه‌نویسی فرانت‌اند مورد استفاده قرار می‌گرفت و در حال حضار نیز یک زبان حیاتی و مهم است که هر فرانت‌اند کاری باید بداند، اما در حال حاضر به طور فزاینده‌ای برای توسعه بک‌اند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از توسعه دهندگان فرانت‌اند به عنوان توسعه دهندگان فول‌استک به فعالیت می‌پردازند و این به خوبی نشانگر افزایش محبوبیت بسیار زیاد آن است.

PHP

PHP همواره یکی از پرکاربردترین زبان‌ها در زمینه توسعه وب بوده است که توسعه دهنده وب مفهوم خود را از آن وام‌دار است. به دلیل همین کاربرد و محبوبیت زیاد تاریخی، PHP را به عنوان زبان اینترنت نیز می‌شناسند. در حال حاضر در حدود ۸۰ درصد از وب‌سایت‌های جهان به نوعی از کدنویسی PHP استفاده کرده‌اند.

اگرچه محبوبیت PHP در گذر زمان و هم‌زمان با افزایش محبوبیت جاوا، پایتون، گو و جاوا اسکریپت، کاهش پیدا کرده است، اما PHP هنوز هم زبان خوبی برای توسعه دهندگان بک‌اند محسوب می‌شود. هرچند که شاید فرصت‌های شغلی آن در حال حاضر نسبت به پایتون و جاوا کمتر باشد. یادگیری PHP و استفاده از آن آسان است. همین امر موجب شده تا PHP برای توسعه دهندگان بک‌اند تازه‌کار مناسب باشد. از PHP در وب‌سایت‌های کوچکی که بر پایه پلتفرم‌هایی مانند وردپرس (WordPress) یا ویکس (Wix) هستند نیز به طور گسترده‌ای استفاده شده است.

جاوا

جاوا از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی دنیا و به طور خاص، از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در میان توسعه دهندگان وب بک‌اند است. از جاوا برای ساخت برنامه‌های کاربردی واکنش‌گرا و مقیاس‌پذیری استفاده می‌شود که در طراحی وب‌سایت‌های واکنش‌گرا و سریع به کار می‌روند.

جاوا برای بسیاری از توسعه دهندگان وب یک زبان حیاتی محسوب می‌شود که یادگیری آن هر چند نسبت به پایتون سخت‌تر، اما نسبت به برخی از دیگر زبان‌ها، ساده‌تر و جذاب‌تر است. از جاوا در پروژه‌های بزرگی مانند ای‌بی (eBay) و آمازون (Amazon) استفاده شده است.

پایتون

پایتون یک زبان همه‌منظوره است که در حوزه‌های گوناگون شامل برنامه‌نویسی دسکتاپ، محاسبات علمی و توسعه و برنامه نویسی وب کاربرد دارد. با توجه به سادگی نحو پایتون این زبان برای افرادی که قصد ورود به دنیای برنامه‌نویسی و یادگیری اولین زبان خود را دارند یا افرادی که با دیگر زبان‌ها آشنایی و قصد فراگیری پایتون را دارند گزیه بسیار مناسبی است.

پایتون از پارادایم‌های برنامه‌نویسی گوناگون شامل برنامه‌نویسی شی‌گرا، تابعی و رویه‌ای پشتیبانی می‌کند. همچنین، در زمینه‌های گوناگون و به طور خاص توسعه وب از کتابخانه‌ها و چارچوب‌های نرم‌افزاری متعدد، متنوع و قدرتمندی برخوردار است که این زبان را به گزینه بسیار مناسبی برای توسعه وب مبدل می‌کند.

از پایتون می‌توان هم برای توسعه فرانت‌اند و هم بک‌اند استفاده کرد. هرچند که عموما از پایتون برای توسعه بک‌اند استفاده می‌شود. در حال حاضر فرصت‌های شغلی متعددی برای توسعه دهندگان پایتون برای کار در حوزه وب وجود دارد. توسعه دهندگان وب پایتون از سطح درآمد خوبی نیز برخوردار هستند.

آشنایی با محبوب‌ترین فریم‌ورک‌های وب

چارچوب وب (Web Framework | وب فریمورک) یا چارچوب برنامه کاربردی وب (Web Application Framework | WAF) یک چارچوب نرم‌افزاری است که برای پشتیبانی از توسعه برنامه‌های کاربردی وب شامل وب سرویس‌ها، منابع وب (Web Repositiory) و رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی وب (Application Programming Interface | Web API) طراحی شده است. چارچوب وب یک راهکار استاندارد برای ساخت و استقرار برنامه‌های کاربردی وب را روی وب جهان گستر فراهم می‌کند. هدف از چارچوب‌های وب، خودکارسازی سربار کاری مربوط به فعالیت‌های انجام شده طی فرایند توسعه وب است.

برای مثال، بسیاری از چارچوب‌های وب کتابخانه‌هایی را برای دسترسی به پایگاه داده، تمپلیت کردن چارچوب‌ها و مدیریت جلسات فراهم می‌کنند و اغلب استفاده مجدد از کد را بهبود می‌بخشند. اگرچه آن‌ها اغلب توسعه وب‌سایت‌های پویا را هدف می‌گیرند، برای وب‌سایت‌های استاتیک نیز قابل استفاده هستند. در ادامه این بخش از مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب انواع الگوهای معماری و محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین چارچوب‌های وب مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

الگوی معماری MVC

اغلب فریم‌ورک‌ها بر مبنای الگوی مدل-نمایش-کنترل (Model-View-Control | MVC) هستند.  فریم‌ورک‌ها از الگوی معماری MVC برای جدا کردن مدل داده با قوانین کسب و کار از رابط کاربری استفاده می‌کنند. این فعالیت مهم منجر به دانه‌بندی (Modularize) کد می‌شود، استفاده مجدد از آن را بهبود می‌بخشد و این امکان را فراهم می‌آورد که رابط‌های برنامه‌نویسی گوناگون اعمال شوند. در برنامه‌های کاربردی وب، این معماری امکان آن را فراهم می‌آورد که نماهای متفاوت شامل صفحات وب برای انسان‌ها و رابط سرویس وب برای برنامه‌های کاربردی از راه دور نمایش داده شوند. انواع معماری MVC در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

مبتنی بر Push و مبتنی بر Pull

اغلب فریم‌ورک‌های دارای معماری MVC از معماری مبتنی بر Push که به آن مبتنی بر اقدام (Action-Based) نیز گفته می‌شود استفاده می‌کنند. این چارچوب‌های وب از اقداماتی استفاده می‌کنند که پردازش مورد نیاز را انجام می‌دهد و سپس، داده‌ها را به لایه نمایش Push می‌کنند تا نتایج رندر شود. جنگو (Django)، روبی آن ریلز (Ruby on Rails)، سیمفونی (Symfony)، اسپرینگ ام‌وی‌سی (Spring MVC)، استریپس، سیلز.جی‌اس و کدایگنایتر مثال‌های خوبی از این نوع معماری هستند. معماری مبتنی بر Pull جایگزینی برای معماری مبتنی بر Push است که گاهی به آن معماری مبتنی بر مولفه (Component-Based) نیز گفته می‌شود.

این چارچوب‌ها با لایه نمایش شروع می‌شوند که می‌توانند نتایج را از چندین کنترل‌کننده مورد نیاز Pull کند. در این معماری، چندین کنترل‌کننده با یک نمایش مجرد قابل شمول هستند. JavaServer Faces ،JBoss Seam ،Tapestry ،Lift و Wicket مثال‌هایی از معماری مبتنی بر Pull هستند. RIFE ،Struts ، Play و ZK از هر دو فراخوانی مبتنی بر Push و مبتنی بر Pull پشتیبانی می‌کنند.

سازمان سه لایه

در سازمان سه لایه، برنامه‌های کاربردی حول محور سه لایه فیزیکی ساخته می‌شوند که این لایه‌ها عبارتند از کلاینت، کاربرد و پایگاه داده. پایگاه داده به طور طبیعی سیستم مدیریت پایگاه داده رابطه‌ای (Relational Database Management System | RDBMS) است. برنامه کاربردی شامل منطق کسب و کار، اجرار وی سرور و تعامل با مشتری با استفاده از HTTP می‌شود. کلاینت روی برنامه کاربردی وب یک مرورگر وب است که کد HTML تولید شده توسط لایه کاربرد را تولید می‌کند. این اصطلاح نباید با MVC اشتباه گرفته شود که در آن برخلاف معماری سه لایه، این مورد به عنوان یک اقدام خوب برای دور نگه داشتن منطق کسب و کار از کنترل‌کننده، لایه میانی (Middle Layer)، در نظر گرفته می‌شود.

کاربردهای فریم‌ورک

فریم‌ورک‌ها ساخته شده‌اند تا از ساختن برنامه‌های کاربردی اینترنت بر مبنای یک زبان برنامه‌نویسی خاص پشتیبانی کنند که این شامل ابزارهای همه‌منظوره مانند فریم‌ورک زند (Zend) و روی آن ریلز (Ruby on Rails) می‌شود که قادر به تقویت قابلیت‌های یک زبان خاص هستند و همچنین، بسته‌های قابل برنامه‌نویسی محصلی که حول محور یک برنامه کاربردی کاربر خاص نوشته شده‌اند که از این جمله می‌توان به سیستم‌های مدیریت محتوا، برخی از ابزارهای توسعه موبایل و برخی از ابزارهای پرتال اشاره کرد. در ادامه، برخی از محبوب‌ترین فریم‌ورک‌های وب همه منظوره و اختصاصی معرفی شده‌اند.

فریم‌ورک‌های همه منظوره

فریم‌ورک‌های وب باید مطابق با قوانین معماری مرورگر و پروتکل‌هایی مانند HTTP کار کنند که فاقد حالت (Stateless) هستند. سرور به صفحات وب خدمات‌رسانی می‌کند و سپس، می‌تواند به وسیله مرورگر و با استفاده از جاوا اسکریپت ویرایش شود. هر دو رویکر دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. تغییرات صفحه سمت سرور معمولا نیازمند بازنشانی صفحه است، اما این امکان را فراهم می‌کنند که هر زبان برنامه‌نویسی مورد استفاده قرار بگیرد و قدرت محاسباتی بیشتری به کار گرفته شود.

تغییرات سمت کلاینت به صفحه وب این امکان را می‌دهد که در بخش‌های کوچکی به روزرسانی شوند و این چیزی شبیه به روزرسانی برنامه‌های کاربردی دسکتاپ است، اما این تغییرات به جاوا اسکریپت و مرورگر کاربر محدود شده‌اند و این موضوع ممکن است قدرت محاسباتی را محدود کند. برنامه‌های کاربردی که استفاده زیادی از جاوا اسکریپت دارند را برنامه‌های کاربردی تک صفحه‌ای می‌گویند.  این موارد به طور متداول از فریم‌ورک‌های وب جاوا اسکریپت سمت کلاینت برای سازمان‌دهی کد استفاده می‌کنند.

سمت سرور

• Apache Wicket
• ASP.NET Core
• CakePHP
• Catalyst
• CodeIgniter
• CppCMS
• Django
• Flask
• Jam.py
• Yii
• Laravel
• Mojolicious
• Ruby on Rails
• Sails.js
• Symfony
• Spring MVC
• Wt
• Zend

سمت کلاینت

• Backbone.js
• AngularJS
• Angular
• EmberJS
• ReactJS
• Vue.js

شایان توجه است که Dash یک فریم‌ورک متن‌باز با پشتیبانی از زبان‌های پایتون، R و جولیا برای ساخت برنامه‌های تحلیلی مبتنی بر وب است. در ادامه مطلب مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به پرسش‌های متداول پیرامون مسیر یادگیری برنامه نویسی وب پاسخ داده شده است.

پرسش‌های متداول پیرامون مسیر یادگیری برنامه نویسی وب

در ادامه، برخی از متداول‌ترین پرسش‌ها پیرامون مسیر یادگیری برنامه نویسی وب به همراه پاسخ کوتاه آن‌ها ارائه شده است.

توسعه دهنده وب کیست و چه نقشی دارد؟

توسعه دهنده وب مسئول ساخت و نگهداری سایت هم از جهت کارکرد و هم از جهت زیبایی‌شناختی است.

توسعه دهنده وب چه کار می‌کند؟

توسعه دهنده وب مسئول برنامه‌نویسی کدهایی است که مشخص می‌کنند یک وب‌سایت چگونه کار می‌کند و چطور به کاربر نمایش داده می‌شود.

توسعه وب چیست؟

توسعه وب به دو بخش فرانت‌اند و بک‌اند تقسیم می‌شود. برنامه‌نویس فرانت‌اند مسئول بخش بصری وب‌سایت و توسعه دهنده بک‌اند مسئول سمت سرور، کارکرد سایت و پایگاه داده برای حصول اطمینان از داشتن بهترین تجربه کاربری است.

آیا امکان دورکاری توسعه دهنده وب وجود دارد؟

بلی؛ بسیاری از توسعه دهندگان وب به صورت کارمزدی کار می‌کنند و بسیاری دیگر نیز به صورت پروژه‌ای و حتی تمام وقت اما به طور دورکار فعالیت می‌کنند. البته این موضوع کاملا بسته به پروژه و شرایط سازمان و توافق آن‌ها با توسعه دهنده است.

آیا درآمد توسعه دهندگان وب خوب است؟

این موضوع کاملا به سطح دانش، مهارت و تجربه فرد بستگی دارد. معمو.لا توسعه دهندگان فول استک و با سابقه درآمد و مزایای شغلی خوبی دارند.

در چه مدت می‌توان به توسعه دهنده مبدل شد؟

پاسخ این پرسش برای افراد گوناگون یکسان نیست و کاملا بستگی به سواد عمومی فرد به طور خاص در حوزه ریاضیات و همچنین، دانش فعلی فرد در حوزه علوم کامپیوتر و به طور خاص وب و برنامه‌نویسی دارد. برای فردی که تحصیلات متوسطه خود را به پایان رسانده یادگیری توسعه وب برای مبدل شدن به یک برنامه‌نویس مبتدی ۶ ماه زمان می‌برد.